Tekst źródłowy strony Zamek w Ratnie Dolnym

{{Budynek infobox
 |nazwa                 = Zamek w Ratnie Dolnym
 |nazwa oryginalna      = (niem.) Schloss Niederrathen
 |zabytek               = A/4553/286 z 11.05.1951{{r|nid}}
 |zdjęcie               = RatnoDln2 zamek.jpg
 |opis zdjęcia          = Zamek w Ratnie Dolnym
 |alt zdjęcia           = 
 |państwo               = dolnośląskie
 |miejscowość           = [[Ratno Dolne]]
 |adres                 = Ratno Dolne 21
 |typ budynku           = [[zamek]]
 |styl architektoniczny = [[renesans]], [[barok]]
 |architekt             = 
 |inwestor              = 
 |wysokość całkowita    = 
 |wysokość do dachu     = 
 |kondygnacje           = 
 |powierzchnia użytkowa = 
 |rozpoczęcie budowy    = ok. 1563
 |ukończenie budowy     = 
 |przebudowy            = 1675, 1896
 |zniszczono            = 
 |odbudowano            = 
 |pierwszy właściciel   = 
 |kolejni właściciele   =  Max von Johnston<ref>{{Cytuj stronę | url = https://sbc.org.pl/Content/324439/ii641568-0000-00-0001.pdf | tytuł =  Adreßbuch des Schlesischen Grundbesitzes. Nach amtlichen und authentischen Quellen bearbeitet, CERES, landwirtschaftlicher Verlag, Berlin-Groß-Lichterfelde-West und Leipzig 1910 | strony = 195 | data dostępu = 2024-07-27}}</ref>
 |właściciel            = 
 |plan budynku          = 
 |kod mapy              = Radków (gmina w województwie dolnośląskim)
 |współrzędne           = 50.505945°N 16.455059°E
 |znak na mapie         = Legenda zamek.svg
 |commons               = Category:Ratno Dolne Castle
 |www                   = 
}}
'''Zamek w Ratnie Dolnym''' ({{niem.|Schloss Niederrathen}}) – [[Zabytek|zabytkowy]]<ref>{{zabytek|dolnośląskie}}</ref> zamek w miejscowości [[Ratno Dolne]].

Obiekt wzniesiony około 1563 r., w wiekach następnych kilkakrotnie przebudowywany. Częściowo uszkodzony w pożarze w 1998, obecnie w ruinie. 

== Historia ==
Zamek w [[Ratno Dolne|Ratnie Dolnym]] został zbudowany w ostatnich dekadach XV wieku na planie prostokąta 14x22 m z wieżą o boku 7,5 m i wjazdem od północy<ref name=":0">Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm, ''Leksykon Zamków w Polsce'', [[Wydawnictwo Arkady|wyd. Arkady]], Warszawa 2001, s. 420–421</ref>. W 1563 r. został rozbudowany przez Balzera von Reichenbach{{r|łuczyński}}. W roku 1645, w czasie [[wojna trzydziestoletnia|wojny trzydziestoletniej]] budynek został zniszczony{{r|łuczyński}}. Po zniszczeniach zamek w 1675 r. kupił [[Daniel Paschazjusz von Osterberg|Daniel Paschasius von Osterberg]], który go odbudował, podwyższając korpus i wprowadzając attyki<ref name=":0" />{{r|łuczyński}}. Zbudował też nowy budynek w północno-wschodniej części dziedzińca<ref name=":0" />. Istotne przekształcenia nastąpiły w drugiej połowie XIX w., kiedy  właścicielami zamku zostali: od 1854 r. Woldemar Johnston Kroegeborn (1806–1860), następnie od 1860 r. Theresa de mono Amelang (1815–1887) żona Woldemara a później od 1872 r. jego syn Maximillian von Johnston Kroegeborn (1847–1918), szambelan królewski. Wtedy zbudowano smukłą zachodnią wieżę, przebudowano dziedziniec wjazdowy. Około 1896 r. zmodernizowano wnętrza. Od 1918 r. właścicielką była Elisabeth, de mono Hauteville-Jacquemine (1849–1933), wdowa po Maximie<ref name=":0" />{{r|łuczyński}}.

Po 1945 roku był użytkowany przez [[PGR]] i jako dom wczasowy{{r|łuczyński}}. W latach 1972 i 1985 przeprowadzano doraźne remonty zamku{{r|łuczyński}}. W 1996 r. zamek kupił wrocławski przedsiębiorca Edward Ptak. Zimą 1997/1998 w pożarze uległ zniszczeniu dach i stropy{{r|łuczyński}}. Odtąd zamek niszczeje<ref name="pałace">{{Cytuj stronę | url = https://www.palaceslaska.pl/index.php/indeks-alfabetyczny/r/1224-ratno-dolne | tytuł = Ratno Dolne | nazwisko = Dąbrowski | imię = Damian | praca = Pałace Śląska | data dostępu = 2017-03-21}}</ref>. W roku 2006 Edward Ptak przekazał zamek spółce [[WKS Śląsk Wrocław|WKS „Śląsk Wrocław” S.A.]], której był akcjonariuszem i prezesem zarządu.

== Architektura ==
Budowla wzniesiona z kamienia i cegły na planie czworoboku, otynkowana, z niewielkim wewnętrznym dziedzińcem z ozdobnym [[portal]]em zwieńczonym trójkątnym [[fronton]]em zawierającym wazon z łodygami pełnymi liści i owoców [[Chmiel zwyczajny|chmielu]] niczym [[Labry (heraldyka)|heraldyczne labry]] wychodzące z [[hełm heraldyczny|hełmu]], belką z sentencją i herbami<ref>{{Cytuj stronę |url =https://sokoliszlak.cba.pl/?page_id=27065 |tytuł =Zamek w Ratnie Dolnym |autor = |opublikowany =sokoliszlak.cba.pl |data = |język =pl |data dostępu = 2023-08-03}}</ref> Maximilliana von Johnstona Kroegeborna (1847-1918)<ref>Syna Woldemara von Johnston Kroegeborn (1806–1860) i Theresy Amelang (1815-1887)</ref> w polu nad lewą częścią łuku otworu wejściowego oraz jego żony Elisabethy von Hauteville-Jacquemine (1849–1933) w polu nad prawą częścią<ref>{{Cytuj stronę | url = https://polska-org.pl/10317829,foto.html?idEntity=557544 | tytuł = Portal na zamku w Ratnie Dolnym. | data dostępu = 2024-10-23}}</ref>; trzykondygnacyjna z [[Mezzanino (architektura)|mezaninem]] i nakryta niskimi dachami dwuspadowymi{{r|pałace}}. Skromne elewacje zachowały fragmenty detali architektonicznych, część obramowań okiennych, [[boniowanie]] naroży i wieńczące [[Attyka (architektura)|attyki]]{{r|pałace}}. W centralnym miejscu attyki fasady południowej znajduje się herb rodziny Johnston Kroegeborn z datą MDCCCLXXII (1872), [[Trzymacze heraldyczne|trzymany]] przez dwa lwy. Układ wnętrz jest wielotraktowy, w niektórych pomieszczeniach zachowane są sklepienia krzyżowe{{r|pałace}}.

Do zamku przylegają ogrody tarasowe pochodzące z XVII w. oraz dawny zwierzyniec, zmieniony w dziewiętnastym stuleciu w park krajobrazowy{{r|pałace}}. W pobliżu stoją budynki gospodarcze dawnego folwarku i dwie oficyny dworskie{{r|pałace}}.

== Galeria ==
<gallery class=center>
Zamek w Ratnie Dolnym - panoramio (3).jpg|
Zamek rycerski w Ratnie Dolnym.jpg|
DPO_v_Osterberg.jpg|Zamek w Ratnie Dolnym<ref>DPO v Osterberg oraz herby szlacheckie 1. Pannwitz, 4. Magnis, 5. Osterberg, 6. Goetzen, 7. Magnis Gr.</ref>
2024 Zamek w Ratnie Dolnym (11).jpg|Herb rodziny Johnston Kroegeborn
Herb Johnston.jpg|Herb rodziny<ref>właścicieli od 1854</ref> Johnston Kroegeborn
Herb_Hauteville.jpg| Herb E. v. Hauteville-Jacquemine<ref>Elisabeth von Hauteville-Jacquemine (1849-1933), żony  Maximilliana von Johnston Kroegeborn (1847-1918) synowej Woldemara Johnstona</ref>
</gallery>

== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="łuczyński">{{cytuj książkę|nazwisko=Łuczyński|imię=Romuald|tytuł=Zamki, dwory i pałace w Sudetach|wydawca=Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”|miejsce=Legnica|data=2008|strony=318-323|isbn=978-83-89102-63-8}}</ref>
<ref name="nid">{{cytuj stronę|url=http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/DLN-rej.pdf|tytuł=Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego|opublikowany=Narodowy Instytut Dziedzictwa|data dostępu=2017-03-21|strony=82}}</ref>
}}

== Bibliografia ==
* Romuald Łuczyński: ''Zamki, dwory i pałace w Sudetach''. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, {{ISBN|978-83-89102-63-8}}.

== Linki zewnętrzne ==
* [https://turystyka.wp.pl/zamek-w-ratnie-dolnym-wielki-wstyd-czy-szansa-na-ratunek-6606995790703296a Zamek w Ratnie Dolnym. "Wielki wstyd" czy szansa na ratunek?] na turystyka.wp.pl

{{Pałace i zamki powiatu kłodzkiego}}
{{Dwory, pałace i zamki województwa dolnośląskiego}}

{{SORTUJ:Ratno}}
[[Kategoria:Ratno Dolne|Zamek w Ratnie Dolnym]]
[[Kategoria:Zamki ziemi kłodzkiej]]
[[Kategoria:Historia ziemi kłodzkiej]]
[[Kategoria:Zabytki w powiecie kłodzkim]]