Tekst źródłowy strony Wspólnoty europejskie

'''Wspólnoty europejskie''' – [[Organizacja ponadnarodowa|organizacje ponadnarodowe]] tworzące, od czasów [[traktaty rzymskie|traktatów rzymskich]] z 1957 roku do wejścia w życie w roku 2009 [[traktat lizboński|traktatu lizbońskiego]], ramy instytucjonalne [[integracja europejska|integrującej się Europy]].

== Historia ==
=== Powstanie EWWiS ===
Idea współpracy europejskiej zrodziła się bezpośrednio po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] we Francji, kiedy w trakcie odbudowy Europy ze zniszczeń zdano sobie sprawę, że aby zapobiec wybuchowi kolejnego konfliktu, należy powiązać ze sobą strategiczne gałęzie europejskich gospodarek i poddać je ponadnarodowej kontroli<ref>{{cytuj|url=http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/haslo,EWWiS|tytuł=Europejska Wspólnota Węgla i Stali|opublikowany=www.stosunkimiedzynarodowe.info|data dostępu=2012-12-08|archiwum=https://web.archive.org/web/20131031002223/http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/haslo,EWWiS|zarchiwizowano=2013-10-31}}</ref>. W słynnej deklaracji<ref>{{cytuj stronę|url=http://europa.eu/about-eu/basic-information/symbols/europe-day/schuman-declaration/index_en.htm|tytuł=''Deklaracja Schumana z 9 maja 1950 r.'' (wersja angielska)|opublikowany=www.europa.eu|data dostępu=2012-12-08}}</ref> z 9 maja 1950 francuski minister spraw zagranicznych [[Robert Schuman]] zaproponował francusko-niemieckie porozumienie oddające kontrolę nad produkcją [[Węgiel kamienny|węgla]] i [[stal]]i (podstawowych gałęzi przemysłu tych dwóch krajów i źródło ich gospodarczej potęgi) [[Wysoka Władza|Wysokiej Władzy]] (''High Authority'') i zarysował szkic organizacji, w której mogłyby uczestniczyć także pozostałe państwa europejskie.

[[Europejska Wspólnota Węgla i Stali|Europejską Wspólnotę Węgla i Stali]] (EWWiS) powołało do życia w [[Paryż]]u w 1951 roku sześć państw: [[Francja]], [[Republika Federalna Niemiec (1949–1990)|Niemcy]], [[Włochy]], [[Holandia]], [[Belgia]] i [[Luksemburg]]<ref>{{cytuj|url=http://europa.eu/legislation_summaries/institutional_affairs/treaties/treaties_ecsc_en.htm|tytuł=Treaty establishing the European Coal and Steel Community|opublikowany=www.europa.eu|data dostępu=2012-12-08}}</ref>.

=== Powstanie EWG i Euratom ===
Po pierwszych pozytywnych doświadczeniach funkcjonowania tej wspólnoty, pomimo obaw, by prób integracji gospodarczej nie spotkał ten sam los co [[Europejska Wspólnota Obronna|Europejskiej Wspólnoty Obronnej]], postanowiono pójść krok dalej i w czerwcu 1955 na konferencji w [[Mesyna|Messynie]] padły deklaracje kontynuacji procesów integracyjnych. W 1956 powstał komitet przygotowawczy pod przewodnictwem ministra spraw zagranicznych Belgii [[Paul-Henri Spaak|P. H. Spaaka]], który 21 kwietnia 1956 przedstawił sześciu ministrom spraw zagranicznych państw członkowskich EWWiS dwa projekty utworzenia wspólnego rynku i wspólnoty energii atomowej zwane ''[[Raport Spaaka|Raportem Spaaka]]''. 25 marca 1957 podpisano w stolicy Włoch [[traktaty rzymskie]], powołujące do życia<ref name=Europa>{{cytuj|url=http://europa.eu/legislation_summaries/institutional_affairs/treaties/treaties_eec_pl.htm|tytuł=Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą, traktat EWG – tekst pierwotny|opublikowany=www.europa.eu|data dostępu=2012-12-08}}</ref> [[Wspólnota Europejska|Europejską Wspólnotę Gospodarczą]] (EWG) oraz [[Europejska Wspólnota Energii Atomowej|Europejską Wspólnotę Energii Atomowej]] (Euratom).

Stworzenie EWG i Euratomu miało na celu, jak czytamy w preambule traktatu, ''stworzenie fundamentów coraz bliższej unii narodów europejskich, zapewnienie postępu ekonomicznego i społecznego wspólnym eliminowaniem barier dzielących Europę oraz stałą poprawę warunków życia i pracy''. Na mocy traktatu stworzono [[wspólny rynek]], do którego miano dochodzić stopniowo przez 12 lat (art. 8). Zapowiedziano również znoszenie barier w swobodnym ruchu osób, usług i kapitału. Wprowadzono wspólną [[Polityka rolna|politykę rolną]] i transportową.

Powołano organy traktatowe: [[Komisja Europejska|Komisję Europejską]] i [[Rada Unii Europejskiej|Radę Ministrów]] (złożoną z przedstawicieli rządów narodowych). Istniejące już wcześniej [[Parlament Europejski|Zgromadzenie]] i [[Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej|Trybunał Sprawiedliwości]] stały się wspólne dla Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, EWG i Euratomu<ref>{{cytuj|url=https://archive.ph/20130430125134/http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/haslo,EWG|tytuł=Europejska Wspólnota Gospodarcza|opublikowany=www.stosunkimiedzynarodowe.info|data dostępu=2012-12-08}}</ref>.
{| class="wikitable"
![[Państwa członkowskie Unii Europejskiej|Państwo]]
!Data przystąpienia
|- style="background-color:palegreen"
| {{państwo|Belgia}}
| 25 marca 1957
|- style="background-color:palegreen"
| {{państwo|Włochy|1946}}
| 25 marca 1957
|- style="background-color:palegreen"
| {{państwo|Luksemburg}}
| 25 marca 1957
|- style="background-color:palegreen"
| {{państwo|Francja|1946}}
| 25 marca 1957
|- style="background-color:palegreen"
| {{państwo|Holandia}}
| 25 marca 1957
|- style="background-color:palegreen"
| {{państwo|Niemcy|BRD}}
| 25 marca 1957
|-
| {{państwo|Dania}}
| 1 stycznia 1973
|-
| {{państwo|Irlandia}}
| 1 stycznia 1973
|-
| {{państwo|Wielka Brytania}}
| 1 stycznia 1973
|-
| {{państwo|Grecja}}
| 1 stycznia 1981
|-
| {{państwo|Portugalia}}
| 1 stycznia 1986
|-
| {{państwo|Hiszpania}}
| 1 stycznia 1986
|}

== Późniejsze zmiany ==
W 1965 roku na mocy traktatu brukselskiego (zwanego [[traktat fuzyjny|traktatem fuzyjnym]]) utworzono jedną [[Rada Unii Europejskiej|radę]] w miejsce trzech odrębnych (EWG, EWWiS i Euratom) i jedną [[Komisja Europejska|komisję]] w miejsce Wysokiej Władzy EWWiS i dwóch oddzielnych komisji (EWG i Euratom){{r|Europa}}.

W 1992 [[traktat z Maastricht]] stworzył prawną możliwość integracji politycznej pierwszy raz od czasu nieudanej próby stworzenia [[Europejska Wspólnota Polityczna|Europejskiej Wspólnoty Politycznej]] w 1954 roku. Zmienił EWG w [[Unia Europejska|Unię Europejską]] opartą na [[Filary Unii Europejskiej|trzech filarach]], a wspólnoty stały się jednym z nich<ref>{{cytuj|url=http://europa.eu/legislation_summaries/institutional_affairs/treaties/treaties_maastricht_pl.htm|tytuł=Traktat z Maastricht o Unii Europejskiej|opublikowany=www.europa.eu|data dostępu=2012-12-08}}</ref>.

W 2007 [[traktat lizboński]] wprowadził reformy instytucjonalne i zniósł strukturę ustanowioną w traktacie z Maastricht<ref>{{cytuj|url=http://europa.eu/legislation_summaries/institutional_affairs/treaties/lisbon_treaty/index_pl.htm|tytuł=Traktat lizboński: kompleksowy przewodnik|opublikowany=www.europa.eu|data dostępu=2012-12-08}}</ref>.

== Zobacz też ==
* [[Wspólnota Europejska]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* {{Cytuj|autor = Aleksander Waszkiewicz |tytuł = Wspólnoty Europejskie 1951-1999 – zarys przemian społeczno-gospodarczych i instytucjonalnych w krajach Wspólnot Europejskich w latach 1951-1999 |data = 2002 |isbn = 83-7322-037-2 |miejsce = Toruń |wydawca = Wydaw. Adam Marszałek |oclc = 749377392 }}
* {{cytuj stronę|url=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/3940ef1d-7c10-4d0f-97fc-0cf1e86a32d4/en|tytuł=''The European Communities'' (wersja angielska)|opublikowany=www.cvce.eu|data dostępu=2012-12-09}}

== Linki zewnętrzne ==
* {{cytuj|url=http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/slownik_pojec_i_organizacji_miedzynarodowych.php|tytuł=Słownik Pojęć i Organizacji Międzynarodowych|opublikowany=www.stosunkimiedzynarodowe.info|data dostępu=2012-12-08|archiwum=https://web.archive.org/web/20121230184927/http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/slownik_pojec_i_organizacji_miedzynarodowych.php|zarchiwizowano=2012-12-30}},
* {{cytuj|url=http://europa.eu/legislation_summaries/institutional_affairs/treaties/treaties_eec_pl.htm|tytuł=Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą, traktat EWG – tekst pierwotny|opublikowany=www.europa.eu|data dostępu=2012-12-08}}
* {{cytuj|url=http://europa.eu/legislation_summaries/institutional_affairs/treaties/treaties_ecsc_en.htm|tytuł=Treaty establishing the European Coal and Steel Community|opublikowany=www.europa.eu|data dostępu=2012-12-08}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Historia Unii Europejskiej]]