Tekst źródłowy strony Racibórz

{{Inne znaczenia|miasta w województwie śląskim|[[Racibórz (ujednoznacznienie)|inne znaczenia hasła Racibórz]]}}
{{Polskie miasto infobox
 |nazwa                     = Racibórz
 |dopełniacz nazwy          = Raciborza
 |zdjęcie                   = Ratibor-rynek.jpg
 |opis zdjęcia              = [[Rynek w Raciborzu]]
 |herb                      = POL Racibórz COA.svg
 |flaga                     = POL Racibórz flag.svg
 |dewiza                    = 
 |województwo               = śląskie
 |powiat                    = [[powiat raciborski|raciborski]]
 |gmina                     = 
 |data założenia            = XI w.
 |prawa miejskie            = 1217
 |stanowisko zarządzającego = prezydent
 |zarządzający              = [[Jacek Wojciechowicz]]
 |powierzchnia              = 75
 |wysokość                  = 
 |rok                       = 31.12.2021
 |liczba ludności           = 50 743<ref name=rocznik-2022>https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5515/3/16/1/polski_rocznik_demograficzny_2022.pdf</ref>
 |gęstość zaludnienia       = 677
 |strefa numeracyjna        = 32
 |kod pocztowy              = 47-400 do 47-445
 |tablice rejestracyjne     = SRC
 |plan miasta               = 
 |kod mapy                  = powiat raciborski
 |współrzędne               = 50°05′31″N 18°13′11″E
 |TERYT                     = 2411011
 |SIMC                      = 0942469
 |hasło promocyjne          = 
 |adres urzędu miasta       = ul. Batorego 6<br />47-400 Racibórz
 |commons                   = Category:Racibórz
 |wikinews                  = Kategoria:Racibórz
 |wikicytaty                = Racibórz
 |wikisłownik               = Racibórz
 |www                       = http://www.raciborz.pl
 |bip                       = http://www.bipraciborz.pl
}}
'''Racibórz''' ({{w języku|de|Ratibor}}, {{W języku|sli|Rattebor}}<ref name="Max Monwood" />, {{w języku|cs|Ratiboř}}, {{W języku|szl|Racibōrz}}) – [[miasto]] w [[Polska|Polsce]], w [[województwo śląskie|województwie śląskim]]; siedziba władz [[powiat raciborski|powiatu raciborskiego]].

Racibórz jest obok [[Opole|Opola]] jedną z historycznych [[stolica|stolic]] [[Górny Śląsk|Górnego Śląska]], gdzie rezydowali [[książęta opolsko-raciborscy]]. Do dzisiaj zachowało się wiele cennych zabytków, m.in. [[kaplica zamkowa pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego w Raciborzu|kaplica zamkowa pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego]], zwana perłą gotyku śląskiego<ref name="newerla2">{{cytuj książkę |nazwisko = Newerla |imię = Paweł |tytuł = Dzieje Raciborza i jego dzielnic |strony = 38}}</ref>. Miasto jako pierwsze w Polsce i Europie otrzymało certyfikat ''Systemu Zarządzania Środowiskowego'' [[ISO 14001]]. Według danych z 31 grudnia 2021 r. miasto miało 50 743 mieszkańców<ref name=rocznik-2022 />.

== Położenie ==
Racibórz znajduje się w południowej części Polski, a jego współrzędne geograficzne to 18º 13' długości geograficznej wschodniej i 50º 05' szerokości geograficznej północnej<ref name="sr46">{{cytuj książkę |tytuł = Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015 |strony = 46}}</ref><ref name="z18" />. Miasto jest oddalone o 30&nbsp;km od [[Ostrawa|Ostrawy]], 75&nbsp;km od [[Katowice|Katowic]], 75&nbsp;km od [[Opole|Opola]], 145&nbsp;km od [[Kraków|Krakowa]], 160&nbsp;km od [[Wrocław]]ia oraz 350&nbsp;km od [[Warszawa|Warszawy]]<ref name="sr46" /><ref name="geo">[http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/?gpmap=gp0&bbox=319627.078125,211247.9296875,748827.078125,492047.9296875&SRS=2180 Geoportal]. [dostęp 2010-12-12].</ref><ref name="r1">{{cytuj książkę |autor = Iwona Baturo |tytuł = Racibórz. Miasto na czasie |strony = 8}}</ref>.

Racibórz pod względem administracyjnym leży w południowo-zachodniej części [[województwo śląskie|województwa śląskiego]]<ref name="pgo1" /><ref name="pos1">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 5}}</ref>, w [[powiat raciborski|powiecie raciborskim]], niedaleko granicy z [[Czechy|Czechami]]. Graniczy od północy z gminami [[Rudnik (gmina w województwie śląskim)|Rudnik]] i [[Nędza (gmina)|Nędza]], od wschodu z gminami [[Kornowac (gmina)|Kornowac]] i [[Lyski (gmina)|Lyski]], od zachodu z gminą [[Pietrowice Wielkie (gmina)|Pietrowice Wielkie]], a od południa z gminami [[Krzanowice (gmina)|Krzanowice]], [[Krzyżanowice (gmina)|Krzyżanowice]] i [[Lubomia (gmina)|Lubomia]]<ref name="z18">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 18}}</ref><ref name="pos1" />.

Racibórz jest centralnym miastem powiatu, który tworzą obok Raciborza miasta [[Kuźnia Raciborska]] i [[Krzanowice]], jak również duże gminy wiejskie [[Krzyżanowice (gmina)|Krzyżanowice]], [[Nędza (gmina)|Nędza]], [[Rudnik (gmina w województwie śląskim)|Rudnik]], [[Kornowac (gmina)|Kornowac]] i [[Pietrowice Wielkie (gmina)|Pietrowice Wielkie]]<ref name="pgo1" /><ref name="pos1" />. Swoją siedzibę w mieście mają Starostwo Powiatowe, a także oddziały instytucji takich jak Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa<ref name="z18" /><ref name="pos1" />.

Miasto położone jest częściowo na [[Płaskowyż Głubczycki|Płaskowyżu Głubczyckim]] oraz w [[Kotlina Raciborska|Kotlinie Raciborskiej]], [[mezoregion]]ach [[Nizina Śląska|Niziny Śląskiej]]<ref name="sr46" /><ref name="pos7">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 7}}</ref>. Racibórz leży nad rzeką [[Odra|Odrą]] w dolinie górnej Odry<ref name="pos7" /><ref name="opava1" /><ref name="r2">{{cytuj książkę |autor = Iwona Baturo |tytuł = Racibórz. Miasto na czasie |strony = 14}}</ref><ref name="k8">{{cytuj książkę |autor = Praca zbiorowa pod redakcją [[Jan Kantyka|Jana Kantyki]] |tytuł = Racibórz: Zarys rozwoju miasta |strony = 8}}</ref>. Sąsiadująca z nią Kotlina Raciborska otoczona jest od południa przez [[Pogórze Karpackie]], od zachodu przez [[Góry Opawskie]], należące do [[Sudety Wschodnie|Sudetów Wschodnich]], a od północy przez próg [[Wyżyna Śląska|Wyżyny Śląskiej]]<ref name="pgo1">{{cytuj książkę |tytuł = Plan gospodarki odpadami dla Gminy Racibórz na lata 2005–2015 |strony = 5}}</ref><ref name="opava1">{{cytuj książkę |nazwisko = Mika |imię = Norbert |nazwisko2 = Bělastová |imię2 = Šárka |tytuł = Wspólne raciborsko-opawskie dziedzictwo. Podręcznik do edukacji regionalnej |strony = 5}}</ref><ref name="r2" /><ref name="k8" />. Niewielki obszar zachodniej części miasta leży na [[Płaskowyż Rybnicki|Płaskowyżu Rybnickim]] będącym mezoregionem Wyżyny Śląskiej<ref name="pos7" /><ref name="r2" />.

Historycznie Racibórz jest położony na [[Górny Śląsk|Górnym Śląsku]]. Administracyjnie od 1741 r. jest w [[powiat raciborski|powiecie raciborskim]]<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Wypisy do Dziejów Raciborskiego |inni = Franciszek Hawranek (red.) |autor r = Alojzy Nowara |rozdział = Zarys Dziejów Raciborskiego |strony = 94}}</ref>. Do 1945 r. pozostawał w granicach [[Niemcy|Niemiec]], choć jedna z dzielnic Raciborza, [[Brzezie (Racibórz)|Brzezie]] (do 1975 r. samodzielna wieś) znalazła się po polskiej stronie granicy już w 1922 r.<ref name="brzdp">{{cytuj książkę |nazwisko = Newerla |imię = Paweł |tytuł = Dzieje Raciborza i jego dzielnic |strony = 316}}</ref> [[Podział administracyjny Polski (1944–1975)#1957–1975|W latach 1950–1975]] miasto administracyjnie należało do [[województwo opolskie|województwa opolskiego]], natomiast [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|w latach 1975–1998]] do [[Województwo katowickie (1975–1998)|województwa katowickiego]]<ref name="n4">{{cytuj książkę |nazwisko = Newerla |imię = Paweł |tytuł = Dzieje Raciborza i jego dzielnic |strony = 18}}</ref>.

Według danych z 31 grudnia 2009 r. powierzchnia Raciborza wynosi 75&nbsp;km², co stanowi 13,8% powierzchni powiatu<ref name="z18" /><ref name="pos1" /><ref name="p6">{{cytuj stronę |url = http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.display?p_id=21589&p_token=0.3952884510268705 |tytuł = Powierzchnia. Bank Danych Lokalnych |autor = Główny Urząd Statystyczny |opublikowany = stat.gov.pl |język = pl |data dostępu = 2010-12-11}}</ref>. Stawia to miasto na 56. pozycji w Polsce pod względem powierzchni<ref name="gusdd">{{cytuj |wydawca = GUS, Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów |tytuł = Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r. |url = http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/L_powierzchnia_ludnosc_teryt_2010.pdf |s = 183}}</ref>.

== Środowisko naturalne ==
[[Plik:POL Racibórz - szkic geologiczny.svg|thumb|left|Położenie Raciborza na tle szkicu geologicznego regionu bez utworów kenozoicznych]]

=== Geologia ===
{{Osobny artykuł|Geologia Raciborza}}
Racibórz należy do Zagłębia Górnośląskiego, tzn. do zapadliskowej struktury, która wchodzi w skład masywów kaledońsko-waryscyjskich. Najstarsze napotkane i rozpoznane utwory geologiczne to [[Paleozoik|paleozoiczne]] skały dolnego [[karbon]]u, na których zalegają osady [[Kenozoik|kenozoiczne]] pochodzące z [[trzeciorzęd]]u i [[czwartorzęd]]u<ref name="pos7" /><ref name="z22">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 22}}</ref>.

[[Kotlina Raciborska]] jest [[Zapadlisko tektoniczne|zapadliskiem tektonicznym]], które powstało na północnym przedpolu [[Karpaty|Karpat]] podczas [[Orogeneza hercyńska|orogenezy hercyńskiej]] (karbon)<ref name="sr46" /><ref name="pgo1" /><ref name="pos7" /><ref name="opava1" /><ref name="z22" />. Wypełniona jest głównie czwartorzędowymi [[Piasek|piaskami]] i [[żwir]]ami. Południowa część doliny [[Odra|Odry]] ma prostolinijny przebieg, który przypomina [[rów tektoniczny]]. W dnie doliny o szerokości 4–5&nbsp;km i głębokości 180–200 m n.p.m., a także na jej zboczach występuje kilka poziomów [[Terasa|terasowych]]. Zostały one utworzone przez rzekę. Powyżej nich rozciągają się [[Wysoczyzna|wysoczyzny]] [[Morena|morenowe]]. Największy wpływ na rzeźbę tego terenu miały dwa zlodowacenia: [[zlodowacenie południowopolskie|południowopolskie]] oraz [[zlodowacenie środkowopolskie|środkowopolskie]]<ref name="sr46" />.

Ogólnie budowa [[Geologia|geologiczna]] ziemi raciborskiej powiązana jest w dużej mierze z historią geologiczną takich gór jak [[Sudety]], [[Karpaty]], a także [[Wyżyna Śląska|Wyżyny Śląskiej]]<ref name="pgo1" /><ref name="pos7" /><ref name="r2" /><ref name="z22" />. Obszar ziemi raciborskiej uległ wypiętrzeniu wraz z Sudetami w okresie karbonu, a później ulegał systematycznej [[Erozja|erozji]]<ref name="pgo1" /><ref name="r2" /><ref name="z22" /><ref name="pos3" />. Podczas [[kenozoik]]u teren ziemi raciborskiej uległ obniżeniu, a następnie został zalany<ref name="pgo1" /><ref name="opava1" /><ref name="r2" /><ref name="z22" /><ref name="pos3" />. Po wycofaniu się wody pozostały duże pokłady piasków, [[Wapień|wapieni]] oraz [[Ił (skała)|iłów]]<ref name="pgo1" /><ref name="z22" /><ref name="pos3" /><ref name="r3">{{cytuj książkę |autor = Iwona Baturo |tytuł = Racibórz. Miasto na czasie |strony = 15}}</ref>. Powstanie koryta Odry związane jest z ruchami ziemi w późnym [[trzeciorzęd]]zie<ref name="opava2">{{cytuj książkę |nazwisko = Mika |imię = Norbert |nazwisko2 = Bělastová |imię2 = Šárka |tytuł = Wspólne raciborsko-opawskie dziedzictwo. Podręcznik do edukacji regionalnej |strony = 6}}</ref>. Dwa kolejne [[Zlodowacenie|zlodowacenia]], które nadeszły w [[plejstocen]]ie spowodowały, że obszar jest bardzo urozmaicony pod względem [[Rzeźba terenu|ukształtowania powierzchni]]<ref name="pgo1" /><ref name="z22" /><ref name="pos3">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 8}}</ref><ref name="r3" /><ref name="opava2" />. [[Lodowiec|Lodowce]] pozostawiły po sobie duże pokłady piasków i żwirów o miąższości sięgającej 50 metrów, a także [[Głaz narzutowy|głazy narzutowe]] ze [[Skandynawia|Skandynawii]]. [[Głaz narzutowy na placu Wolności w Raciborzu|Jeden z nich]], z czerwonego [[granit]]u znajduje się na [[Plac Wolności w Raciborzu|placu Wolności w Raciborzu]]<ref name="r3" /><ref name="opava2" />.
[[Plik:Głaz narzutowy na placu Wolności w Raciborzu 4.jpg|thumb|[[Głaz narzutowy na placu Wolności w Raciborzu|Głaz narzutowy na placu Wolności]]]]

=== Morfologia terenu ===
Obszar miasta pod względem [[Rzeźba terenu|morfologicznym]] podzielony jest na dwie odrębne struktury: [[Nizina Śląska]] i [[Wyżyna Śląsko-Krakowska]]<ref name="pos7" /><ref name="r2" /><ref name="z20" />. Z tych dwóch struktur zdecydowanie większą powierzchnię zajmuje podprowincja Niziny Śląskiej, która obejmuje całą zachodnią i środkową część gminy, a także dolinę [[Odra|Odry]]<ref name="pos7" /><ref name="z20" />. W tej podprowincji można wyróżnić dwa [[mezoregion]]y: [[Płaskowyż Głubczycki]] i [[Kotlina Raciborska|Kotlinę Raciborską]]<ref name="pos7" /><ref name="r2" /><ref name="z20" />. Znacznie mniejsza jest podprowincja Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, która obejmuje wschodnią część miasta, gdzie wyróżnia się mezoregion, jakim jest [[Płaskowyż Rybnicki]], najdalej wysunięty na południe<ref name="pos7" /><ref name="r2" /><ref name="z20" />.

{{Zobacz też|Kotlina Raciborska|Płaskowyż Głubczycki|Płaskowyż Rybnicki}}

Racibórz i ziemia raciborska należą do tzw. Równin Środkowopolskich i są ich najdalej wysuniętym na południe obszarem. Oprócz tego te ziemie należą do makroregionu [[Nizina Śląska|Niziny Śląskiej]], gdzie są najdalej wysuniętą na południowy wschód jego częścią<ref name="pgo1" />. Między tymi wzniesieniami istnieją naturalne obniżenia terenu zwane bramami<ref name="opava1" />. I tak na południe w kierunku Czech prowadzi [[Brama Morawska]], stanowiąca przejście pomiędzy Sudetami Wschodnimi i Pogórzem Karpackim<ref name="opava1" /><ref name="r2" />. Na północny zachód otwiera się Brama Krapkowicka, prowadząca do Kotliny Śląskiej, a na wschód wiedzie [[Brama Krakowska (makroregion)|Brama Krakowska]]. Przez te obniżenia terenu prowadziły najstarsze szlaki handlowe<ref name="opava1" />. Racibórz położony jest na wysokości ok. 188 m n.p.m.<ref name="k9">{{cytuj książkę |autor = Praca zbiorowa pod redakcją [[Jan Kantyka|Jana Kantyki]] |tytuł = Racibórz: Zarys rozwoju miasta |strony = 9}}</ref> Wysokość terenu na poziomie rynku wynosi 192,2 m n.p.m., najwyższy punkt – wzgórze [[Lipki (wzgórze)|Lipki]] (276 m n.p.m.), najniższy – 164 m n.p.m.<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.raciborz.com.pl/art9147.html |tytuł = Średniowieczna majówka – 785-lecia Brzezia |data = 25 maja 2008 |opublikowany = [[Raciborski Portal Internetowy www.raciborz.com.pl]] |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20121114184125/http://www.raciborz.com.pl/art9147.html |zarchiwizowano = 2012-11-14 |data dostępu = 2010-12-07}}</ref><ref name="n75" />

=== Hydrologia ===
[[Plik:Racibórz, mapa obszarów leśnych i ważniejszych cieków wodnych (z napisami).svg|thumb|upright=1.5|Ważniejsze cieki i zbiorniki wodne na terenie Raciborza]]

==== Wody podziemne ====
Na terenie Raciborza występują dwa poziomy wodonośne: [[czwartorzęd]]owy i [[trzeciorzęd]]owy. Wody podziemne znajdujące się na poziomie czwartorzędowym powiązane są z piaskami i żwirami dolin rzecznych i pradoliny miasta. Wody te znajdują się w utworach ilastych [[miocen]]u i tworzą porowy system hydrauliczny<ref name="z45">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 45}}</ref>. Wody podziemne znajdujące się na poziomie trzeciorzędowym związane są z wkładkami lub soczewkami piaszczystymi i piaszczysto-żwirowymi, których miąższość kształtuje się w przedziale 2–38 m. Zalegają one w kompleksie ilastym [[sarmat]]u i [[torton]]u. Ponadto wody te związane są z klastycznymi utworami [[pliocen]]u, które wypełniają struktury kopalne w stropie trzeciorzędu. Również tworzą one porowy system hydrauliczny<ref name="z46">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 46}}</ref>.

Racibórz leży w południowej części [[Główny zbiornik wód podziemnych|Głównego Zbiornika Wód Podziemnych]] nr 332 „Subniecka Kędzierzyńsko-Głubczycka”<ref name="z46" /><ref name="pos24" /><ref name="sr50" />. Zbiornik ten, występujący w utworach piaszczystych i żwirowych, jest typu porowego. Posiada on powierzchnię 1350&nbsp;km² oraz dysponuje zasobami wynoszącymi 110&nbsp;000 m³/d i modułem zasobowym 1 l/skm². Zbiornik składa się z trzeciorzędowego poziomu wodonośnego i czwartorzędowych dolin kopalnych. Średnia głębokość ujęcia wynosi 80–120 m, a wydajność studni waha się w granicach 60–80 m³/h. Główna część zbiornika zawiera wody podziemne dobrej jakości, m.in. klasy Ic, lokalnie Ib i Id. Eksploracja wód z poziomu trzeciorzędu trwa od ponad 90 lat. Zasoby dyspozycyjne zostały określone na ok. 130&nbsp;000 m³/d i są eksploatowane w około 50%. 800&nbsp;km² powierzchni zbiornika znajduje się w obszarze najwyższej ochrony, a 1000&nbsp;km² w obszarze wysokiej ochrony<ref name="z46" /><ref name="pos24">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 24}}</ref>.

Oprócz tego na obszarze miasta znajduje się Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 352 „Racibórz”, który objęty został monitoringiem w sieci krajowej oraz regionalnej<ref name="z46" /><ref name="pos24" />. Zbiornik ten jest typu porowego, który występuje w utworach piaszczystych i żwirowych akumulacji rzecznej. Związany jest z kopalną doliną rzeki [[Ruda (dopływ Odry)|Rudy]]. Zbiornik cechuje się swobodnym zwierciadłem wody i tym, że zalega na niewielkich głębokościach. W okolicach rzeki Rudy znajduje się tuż pod powierzchnią terenu. Poziom wodonośny zasilany jest przez [[Infiltracja (geologia)|infiltrację]] wód opadowych. Eksploatuje się go głównie przez [[Studnia|studnie]] gospodarskie. Zbiornik zawiera wody podziemne średniej jakości, przede wszystkim klasy Ic i Id, lokalnie II. Woda z tego zbiornika nie nadaje się do spożycia bez uprzedniego uzdatnienia. Cała powierzchnia zbiornika należy do obszaru najwyższej ochrony<ref name="z46" /><ref name="pos25">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 25}}</ref>.

Na terenie miasta wody podziemne są badane w dwóch punktach pomiarowych, z czego jeden należy do sieci krajowej, a drugi do sieci regionalnej<ref name="z46" /><ref name="sr50" /><ref name="pos25" />. W 2000 r. krajowy punkt pomiarowy nr 1114 odnotował poprawę jakości wód z klasy II do Ib. Natomiast regionalny punkt pomiarowy nr 65 odnotował pogorszenie jakości wód z klasy II do III. W 2002 r. jednak wyniki monitoringu w krajowym punkcie pomiarowym wskazywały na pogorszenie jakości wód w oznaczeniach przewodności, [[mangan]]u, [[Żelazo|żelaza]], [[Fosforany|fosforanów]] i [[chrom]]u. Natomiast raport regionalnego punktu pomiarowego nie wskazywał żadnych zmian<ref name="z46" /><ref name="pos25" />.
{| cellpadding="2" cellspacing="0" border="0"
|
{| class="wikitable" style="width:1000px; text-align:center; font-size:90%; margin:0;"
|+ Wyniki badań punktów pomiarowych z lat 1999–2001<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 26}}</ref>
! Nr otworu
! Stratygrafia
! Rodzaj wód
! Nr GZWP
! Typ ośrodka
! Rok badań
! Klasa jakości
! Składniki decydujące o przynależności do danej klasy jakości
! Składniki chemiczne przekraczające wartości graniczne dla danej klasy czystości
! Typ hydrochemiczny
|-
|rowspan="3"| 1114
|rowspan="3"| Q
|rowspan="3"| W
|rowspan="3"| 352
|rowspan="3"| P
| 1999
| II
| brak danych
| brak danych
| brak danych
|-
| 2000
| Ib
| Ba, CN, Si, Sr, Ca, HCO<sub>3</sub>
| Fe, Mn
| HCO<sub>3</sub>-Ca-Mg
|-
| 2001
| Ib
| Ba, Si, Ca, HCO<sub>3</sub>, NH4, substancje rozpuszczalne, twardość ogólna
| Fe, Mn, przew.
| HCO<sub>3</sub>-Ca-Mg
|-
|rowspan="2"| 65
|rowspan="2"| Q
|rowspan="2"| G
|rowspan="2"| 352
|rowspan="2"| P
| 2000
| II
| przew., Eh, Mn, Ba
| Fe
| SO<sub>4</sub>-HCO<sub>3</sub>-Ca-Mg
|-
| 2001
| III
| przew.
| Fe
| SO<sub>4</sub>-HCO<sub>3</sub>-Ca
|}
|-
| '''Objaśnienia''':<br />
Q – czwartorzęd<br />
W – wody wgłębne<br />
G – wody gruntowe<br />
P – porowy
|}

==== Wody powierzchniowe ====
[[Plik:POL Racibórz Most piaskowa.JPG|thumb|[[Most na ulicy Piaskowej w Raciborzu|Most nad Odrą na ulicy Piaskowej]] w Raciborzu]]
[[Plik:POL Racibórz Obora staw cienisty.JPG|thumb|Jeden ze stawów w [[Arboretum Bramy Morawskiej]]]]
Racibórz znajduje się w całości w dorzeczu [[Odra|Odry]], która jest osią hydrograficzną całego regionu<ref name="pgo2" /><ref name="pos27" /><ref name="sr49">{{cytuj książkę |tytuł = Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015 |strony = 49}}</ref><ref name="z40">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 40}}</ref>. [[Sieć rzeczna|Sieć rzeczną]] miasta stanowi Odra wraz z jej lewym dopływem [[Psina|Psiną]] z [[Troja (rzeka)|Troją]] o długości ok. 55&nbsp;km, a także prawym dopływem Rudą długości ok. 50&nbsp;km i [[Sumina (struga)|Suminą]]. Gęstość sieci rzecznej waha się w przedziale 0,5–1&nbsp;km/100&nbsp;km²<ref name="k15">{{cytuj książkę |autor = Praca zbiorowa pod redakcją [[Jan Kantyka|Jana Kantyki]] |tytuł = Racibórz: Zarys rozwoju miasta |strony = 15}}</ref>. Odra to druga co do wielkości rzeka [[Polska|Polski]], która swój początek bierze w [[Czechy|Czechach]] w [[Góry Odrzańskie|Górach Odrzańskich]], na południowo-wschodnim stoku wzniesienia [[Fidlův kopec]], który znajduje się 680 m n.p.m.<ref name="pgo2">{{cytuj książkę |tytuł = Plan gospodarki odpadami dla Gminy Racibórz na lata 2005–2015 |miejsce = Racibórz |rok = 2005 |strony = 6}}</ref><ref name="pos27">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 27}}</ref><ref name="sr49" /><ref name="z40" /><ref name="k15" /><ref name="nsdfk">{{cytuj |url = http://archive.is/SCMQK |tytuł = U początku Odry |autor = Jacek Dębicki |opublikowany = naszesudety.pl |data dostępu = 2016-04-26}}</ref><ref name="mapcz">[http://www.mapy.cz/#mm=TTtTcP@x=140225920@y=134355840@z=13 Mapy.cz]. [dostęp 2010-12-14].</ref> W około 20&nbsp;km biegu rzeki w miejscowości Chałupki znajduje się przekrój graniczny<ref name="pos27" /><ref name="sr49" /><ref name="z40" />. W miejscu, w którym rzeka przekracza granicę jej nurt znajduje się na wysokości 195 m n.p.m. Natomiast przy ujściu rzeki [[Ruda (dopływ Odry)|Ruda]] koło [[Kuźnia Raciborska|Kuźni Raciborskiej]] znajduje się na wysokości 178 m n.p.m. W związku z tym jej spadek jest niewielki i stanowi ok. 17 m na 40&nbsp;km<ref name="pgo2" /><ref name="k15" />.

W okolicach miasta [[Odra (województwo śląskie)|Odra]] jest rzeką nizinną o dużych wahaniach wodostanu, co doprowadziło w 1997 r. do [[Powódź tysiąclecia|olbrzymiej powodzi]] i ogromnych strat materialnych<ref name="pgo2" /><ref name="sr49" /><ref name="k15" />. Odra na terenie Raciborza ma powolny przepływ, meandrujące koryto i płaskie dno<ref name="sr49" />. Na terenie Raciborza długość rzeki wynosi ok. 9,3&nbsp;km i wpływa na jego teren w południowej części miasta w 45,7&nbsp;km jej długości rozdzielając się na dwie części. Pierwsza z nich to Odra, która przepływa przez centrum miasta, a druga to znajdujący się po prawej stronie rzeki [[Kanał Ulga w Raciborzu|kanał Ulga]], który został sztucznie wybudowany, aby chronić miasto przed powodzią. Kanał ten leży po prawej stronie rzeki i posiada długość 7,3&nbsp;km. Kanał Ulga i Odra łączą się ponownie w północnej części miasta, w dzielnicy [[Miedonia]] na około 50&nbsp;km biegu rzeki<ref name="pos27" /><ref name="sr49" /><ref name="z40" />. Oprócz Odry i kanału Ulga w granicach Raciborza znajduje się jeszcze sześć nazwanych cieków wodnych. Są to [[Struga (hydrologia)|strugi]] [[Plęśnica|Plinc]], [[Kamieniok]], [[Łęgoń (dopływ Odry koło Grzegorzowic)|Łęgoń]], [[Żabnica (dopływ Łęgonia)|Bodek]] i [[Nędza (struga)|Nędza]] (wszystkie po prawej stronie biegu rzeki) oraz kanał [[Psinka]] po lewej stronie, a także liczne [[Rów wodny|rowy melioracyjne]]<ref name="pos27" /><ref name="geo2">[http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/?gpmap=gp0&bbox=438689.578125,242759.6484375,452102.078125,251534.6484375&SRS=2180 Geoportal]. [dostęp 2010-12-14].</ref><ref name="z41">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 41}}</ref>. W okresie wiosny zasoby wody na Odrze są bardzo duże, natomiast w lecie niskie<ref name="k16">{{cytuj książkę |autor = Praca zbiorowa pod redakcją [[Jan Kantyka|Jana Kantyki]] |tytuł = Racibórz: Zarys rozwoju miasta |strony = 16}}</ref>.

{{Zobacz też|Odra|Kanał Ulga w Raciborzu}}

Wśród pozostałych zbiorowisk wodnych można wymienić stawy w dzielnicach [[Brzezie (Racibórz)|Brzezie]] oraz [[Markowice (Racibórz)|Markowice]], a także stawy Brzeziniak oraz inne zlokalizowane w [[Arboretum Bramy Morawskiej]]<ref name="pos27" /><ref name="z41" />. Ponadto oprócz tego występują stawy, które znajdują się w rękach prywatnych. W dzielnicy [[Markowice (Racibórz)|Markowice]] znajdują się 3 stawy o powierzchni 4,2 ha, w dzielnicy Brzezie – 5 stawów o powierzchni 22,75 ha i w dzielnicy Miedonia – 3 stawy o powierzchni 1,75 ha<ref name="pos27" /><ref name="sr49" /><ref name="z41" />.

Na terenie miasta znajdują się także wyrobiska powstałe po wydobyciu kopalin. W dzielnicach Brzezie i [[Płonia (Racibórz)|Płonia]] wyrobiska te zajmują ok. 90 ha<ref name="pos27" /><ref name="sr49" /><ref name="z41" />. Ponadto wyrobiska znajdują się w dzielnicy [[Ostróg (Racibórz)|Ostróg]] i zajmują 43,21 ha, oraz w dzielnicach [[Studzienna (Racibórz)|Studzienna]] i [[Sudół (Racibórz)|Sudół]], tzw. stawy Witolda o powierzchni 24,5 ha<ref name="sr50">{{cytuj książkę |tytuł = Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015 |strony = 50}}</ref><ref name="pos27" /><ref name="sr49" /><ref name="z41" />.

Na terenie Raciborza prowadzone są badania monitoringowe Odry w dwóch przekrojach pomiarowo-kontrolnych<ref name="sr50" /><ref name="pos27" /><ref name="z41" />. Poniższa tabela prezentuje wpływ zanieczyszczeń z terenów gmin wiejskich położonych wzdłuż biegu Odry na południe od miasta. Pierwszy przekrój pomiarowo-kontrolny znajduje się w miejscowości [[Krzyżanowice (województwo śląskie)|Krzyżanowice]] poniżej rzeki [[Olza (rzeka)|Olzy]] w 34,5&nbsp;km biegu Odry. Natomiast drugi przekrój znajduje się u ujścia rzeki [[Psina|Psiny]] do Odry. Przy klasyfikacji czystości rzeki według metody statystycznej zastosowano metodę gwarantowanych stężeń zanieczyszczeń. Przy tej metodzie wykorzystano metodę Nesmeraka, a umieszczone w tabeli wyniki oparte są na 90% prawdopodobieństwie nieprzekraczalności wartości stężeń otrzymanych podczas badania<ref name="pos27" /><ref name="z41" />.

{| class="wikitable" style="width:1000px; font-size:100%; margin:0;"
|+ Klasyfikacja rzek Odry oraz Psiny w latach 1999–2001 według poszczególnych oznaczeń oraz klasyfikacja pełna<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 28}}</ref>
!rowspan="2"|
!colspan="3"| BZT5, ChZT,<br />utlenialność
!colspan="3"| związki biogenne<br />(bez NO<sub>2</sub>)
!colspan="3"| związki mineralne
!colspan="3"| metale ciężkie
!colspan="3"| zawiesina
|-
! 1999
! 2000
! 2001
! 1999
! 2000
! 2001
! 1999
! 2000
! 2001
! 1999
! 2000
! 2001
! 1999
! 2000
! 2001
|-
| Odra, poniżej Olzy 34,5&nbsp;km
|style="background: green"|
|style="background: yellow"|
|style="background: yellow"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: yellow"|
|style="background: yellow"|
|style="background: red"|
|style="background: yellow"|
|style="background: blue"|
|style="background: blue"|
|style="background: green"|
|style="background: green"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|-
| Psina, ujście do Odry 0,2&nbsp;km
|style="background: yellow"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: green"|
|style="background: green"|
|style="background: green"|
|style="background: blue"|
|style="background: blue"|
|style="background: blue"|
|style="background: yellow"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|-
| Odra, Racibórz 48,5&nbsp;km
|style="background: green"|
|style="background: yellow"|
|style="background: yellow"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: yellow"|
|style="background: yellow"|
|style="background: yellow"|
|style="background: yellow"|
|style="background: green"|
|style="background: blue"|
|style="background: green"|
|style="background: yellow"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|-
| Odra, Miedonia 55,5&nbsp;km
|style="background: green"|
|style="background: yellow"|
|style="background: green"|
|style="background: green"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: yellow"|
|style="background: yellow"|
|style="background: yellow"|
|style="background: blue"|
|style="background: blue"|
|style="background: green"|
|style="background: yellow"|
|style="background: red"|
|style="background: yellow"|
|-
!rowspan="2"|
!colspan="3"| oznaczenia<br />fizyko-chemiczne<br />bez biogenów
!colspan="3"| oznaczenia<br />fizyko-chemiczne
!colspan="3"| oznaczenia<br />bakteriologiczne
!colspan="3"| klasyfikacja pełna
!colspan="3" rowspan="6"|
|-
! 1999
! 2000
! 2001
! 1999
! 2000
! 2001
! 1999
! 2000
! 2001
! 1999
! 2000
! 2001
|-
| Odra, poniżej Olzy 34,5&nbsp;km
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: yellow"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|-
| Psina, ujście do Odry 0,2&nbsp;km
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|-
| Odra, Racibórz 48,5&nbsp;km
|style="background: yellow"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: yellow"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|-
| Odra, Miedonia 55,5&nbsp;km
|style="background: yellow"|
|style="background: red"|
|style="background: yellow"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|style="background: red"|
|-
!colspan="16"| &nbsp;
|-
! Legenda
!style="background: blue"|
!colspan="3"| I klasa czystości
!style="background: green"|
!colspan="3"| II klasa czystości
!style="background: yellow"|
!colspan="3"| III klasa czystości
!style="background: red"|
!colspan="2"| n.o.n.
|}

Jak wynika z powyższej tabeli badania czystości wody w Raciborzu wskazują na jej pozaklasowy charakter. Każdy z kontrolowanych przekrojów wskazuje na wody nieodpowiadające normom, w szczególności przy oznaczeniach fizyko-chemicznych oraz bakteriologicznych. Jednak w punkcie pomiarowym w Miedoni znajdującym się na 55,5&nbsp;km biegu rzeki można zauważyć poprawę czystości wód w stosunku do punktu pomiarowego umiejscowionego w mieście na 48,5&nbsp;km. Dotyczy to przede wszystkim oznaczeń BZT5, ChZT, metali ciężkich, zawiesiny oraz oznaczeń fizyko-chemicznych oprócz związków biogennych<ref name="sr50" /><ref name="z41" /><ref name="pos29" />. Z analizy pozostałych danych monitoringowych można stwierdzić, że woda na Odrze w [[Krzyżanowice (województwo śląskie)|Krzyżanowicach]] jest bardziej zanieczyszczona od tej na terenie Raciborza w przypadku oznaczeń fizyko-chemicznych bez związków biogennych. Przede wszystkim rzeka Psina wprowadza do Odry wody pozaklasowe we wszystkich oznaczeniach z wyjątkiem związków mineralnych i metali ciężkich<ref name="z41" /><ref name="pos29" />. W związku z tym wody Odry po przejściu przez teren miasta ulegają nieznacznej poprawie w oznaczeniach BZT5, ChZT, utlenialności, zawiesiny oraz fizyko-chemicznych z wyjątkiem związków biogennych<ref name="sr50" /><ref name="z41" /><ref name="pos29">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 29}}</ref>.

=== Klimat ===
{| class="wikitable" style="width:40%; margin-left:10px; margin-bottom: 10px; float: right; text-align:center; font-size:90%; margin:0;"
|+ Średnie temperatury miesięczne i roczne w latach 1848–1977<ref name="k17" />
!rowspan="2"| Miesiące
!colspan="8"| Lata
|-
! 1848–1871
! 1881–1939
! 1955
! 1956
! 1958
! 1959
! 1960
! 1977
|-
| styczeń || –2,8 || –2,1 || –2,0 || 0 || –2,5 || –0,3 || –1,8 || –0,1
|-
| luty || –1,2 || –1,0 || –1,7 || –12,2 || –1,8 || –2,0 || –1,8 || 1,9
|-
| marzec || 2,2 || 3,0 || 0,4 || 1,6 || –1,7 || –5,6 || 3,5 || 7,1
|-
| kwiecień || 7,8 || 7,7 || 5,5 || 6,5 || 5,3 || 9,5 || 6,9 || 6,9
|-
| maj || 12,9 || 13,3 || 11,9 || 12,5 || 16,1 || 13,2 || 13,2 || 12,9
|-
| czerwiec || 17,3 || 16,1 || 15,5 || 15,8 || 15,8 || 16,0 || 16,9 || 17,4
|-
| lipiec || 18,3 || 18,0 || 18,1 || 17,8 || 18,8 || 19,7 || 16,4 || 17,0
|-
| sierpień || 17,7 || 16,8 || 17,2 || 15,9 || 17,4 || 17,5 || 13,3 || 16,5
|-
| wrzesień || 13,8 || 13,3 || 13,2 || 13,4 || 13,4 || 12,0 || 12,7 || 11,8
|-
| październik || 9,0 || 8,4 || 8,6 || 8,2 || 9,7 || 7,5 || 10,2 || 10,3
|-
| listopad || 2,4 || 3,1 || 3,9 || –0,4 || 4,0 || 3,8 || 5,7 || 5,7
|-
| grudzień || –2,0 || –0,2 || 1,8 || 0,5 || 2,1 || 4,9 || 2,6 || –0,7
|-
! Średnie temp. roczne
! 8,0
! 8,0
! 7,7
! 6,6
! 8,0
! 8,8
! 8,4
! 8,9
|}
Racibórz według podziału [[Romuald Gumiński|Romualda Gumińskiego]] należy do podsudeckiej dzielnicy klimatycznej, czyli występuje tam stosunkowo łagodny klimat<ref name="pgo2" /><ref name="k19">{{cytuj książkę |autor = Praca zbiorowa pod redakcją [[Jan Kantyka|Jana Kantyki]] |tytuł = Racibórz: Zarys rozwoju miasta |strony = 19}}</ref>. Związane jest to z usytuowaniem na przedpolu [[Sudety|Sudetów]] oraz położeniem u północnych wrót [[Brama Morawska|Bramy Morawskiej]]<ref name="pgo2" /><ref name="k17">{{cytuj książkę |autor = Praca zbiorowa pod redakcją [[Jan Kantyka|Jana Kantyki]] |tytuł = Racibórz: Zarys rozwoju miasta |strony = 17}}</ref>. Natomiast według podziału E. Romera na regiony klimatyczne Polski Racibórz należy do strefy klimatycznej ''Brama Morawska'', która jest jedną z najcieplejszych w kraju<ref name="pos4">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 12}}</ref><ref name="r17">{{cytuj książkę |autor = Iwona Baturo |tytuł = Racibórz. Miasto na czasie |strony = 17}}</ref><ref name="z25">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 25}}</ref>. Klimat Kotliny Raciborskiej jest kształtowany przez napływ ciepłych mas powietrza pochodzących z południa przez Bramę Morawską, a także oceanicznych mas powietrza napływających z zachodu<ref name="sr46" />.

Średnia roczna temperatura powietrza waha się między 7 a 9&nbsp;°C<ref name="pgo2" /><ref name="pos4" /><ref name="r17" /><ref name="z25" />. Natomiast średnia wieloletnia temperatura wynosi 8&nbsp;°C<ref name="sr47" /><ref name="k18" />. W lipcu, który jest najcieplejszym miesiącem, wynosi 18&nbsp;°C, a w najzimniejszym – lutym –2&nbsp;°C<ref name="pgo2" /><ref name="pos4" /><ref name="r17" /><ref name="z25" />. Średnia temperatura stycznia jest wyższa niż w innych miastach w [[Polska|Polsce]] i waha się między –2 a 0&nbsp;°C<ref name="pgo2" /><ref name="k17" />. Natomiast średnie temperatury lipca są raczej wysokie, ale mimo to niższe niż w [[Opole|Opolu]] czy [[Wrocław]]iu<ref name="k18">{{cytuj książkę |autor = Praca zbiorowa pod redakcją [[Jan Kantyka|Jana Kantyki]] |tytuł = Racibórz: Zarys rozwoju miasta |strony = 18}}</ref>. Maria Połońska wyznaczyła dla miasta podział dni w roku: 1,3 dni bardzo mrożnych (temp. –10&nbsp;°C), 30,4 dni mroźnych (temp. poniżej 0&nbsp;°C), 102,4 dni z przymrozkami (temp. 0&nbsp;°C), 39,6 dni letnich (temp. 25&nbsp;°C) i 5,2 dni gorących (temp 30&nbsp;°C)<ref name="k18" />. Czas trwania okresu wegetacyjnego wynosi ok. 210 do powyżej 220 dni. Pokrywa śnieżna natomiast zalega przeciętnie 60–75 dni<ref name="pgo2" /><ref name="pos4" /><ref name="z25" />. W Raciborzu notuje się około 100–110 dni z [[przymrozek|przymrozkami]]<ref name="pos4" /><ref name="z25" />.

Opad śródroczny oscyluje wokół 695&nbsp;mm, w półroczu letnim wynosi on ok. 495&nbsp;mm, a w półroczu zimowym ok. 236&nbsp;mm<ref name="pgo2" /><ref name="sr47" />. W lipcu osiągany jest maksymalny opad, a w lutym i marcu minimalny<ref name="pgo2" />. Opady w mieście można zaobserwować średnio przez 170 dni, w tym przez 45 dni pada śnieg<ref name="pos4" /><ref name="z25" />. Wilgotność powietrza waha się między 75% a 82,5%<ref name="pgo2" /><ref name="pos4" /><ref name="z25" />. W ciągu roku w mieście można zaobserwować około 34 dni z mgłą. Maksymalne zachmurzenie występuje w okresie od listopada do stycznia, natomiast minimalne od sierpnia do września<ref name="pos4" /><ref name="z25" />.

Średnie usłonecznienie miasta w ciągu roku to około 1400 godzin, w tym przez 30 dni usłonecznienie przekracza 10 godzin<ref name="pos4" /><ref name="z25" />. Można zaobserwować wiatry z kierunków: południowo-zachodniego, północno-zachodniego, zachodniego oraz północno-wschodniego<ref name="pgo2" /><ref name="sr47" /><ref name="pgo4" />. Według Marii Połońskiej wiatry z kierunku południowo-zachodniego stanowią 22%, północno-zachodniego – 18%, zachodniego – 15% i północno-wschodniego – 5,6%<ref name="k18" />. Wiatry są przeważnie słabe (2–5&nbsp;m/s) i stanowią 58,3% całości, 23,3% stanowią wiatry bardzo słabe, 12,6% umiarkowane, a 5% to wiatry silne i bardzo silne<ref name="k19" /><ref name="pgo4" />. Średnie prędkości wiatrów wahają się między 1,7 a 3,4&nbsp;m/s<ref name="pos4" /><ref name="z25" />.

{| class="wikitable" style="width:40%; margin-left:10px; margin-bottom: 10px; float: right; text-align:center; font-size:90%; margin:0;"
|+ Miesięczne sumy opadów w latach 1891–1977<ref name="k18" />
!rowspan="2"| Miesiące
!colspan="8"| Opady, mm
|-
! 1891–1930
! 1958
! 1959
! 1960
! 1977
|-
| styczeń || 36 || 32 || 29 || 34 || 76
|-
| luty || 26 || 23 || 8 || 26 || 90
|-
| marzec || 35 || 49 || 22 || 49 || 60
|-
| kwiecień || 49 || 41 || 44 || 45 || 55
|-
| maj || 71 || 51 || 57 || 143 || 86
|-
| czerwiec || 80 || 106 || 87 || 93 || 35
|-
| lipiec || 100 || 88 || 119 || 179 || 191
|-
| sierpień || 89 || 61 || 95 || 114 || 224
|-
| wrzesień || 53 || 58 || 2 || 58 || 99
|-
| październik || 57 || 96 || 12 || 42 || 19
|-
| listopad || 40 || 33 || 36 || 27 || 36
|-
| grudzień || 37 || 46 || 68 || 25 || 31
|-
! Opady roczne, mm
! 673
! 684
! 579
! 835
! 1002
|}

Na klimat lokalny wpływ mają przede wszystkim ukształtowanie terenu oraz jego przestrzenne zagospodarowanie. Płaskowyż Głubczycki, Kotlina Raciborska i Płaskowyż Rybnicki posiadają odrębne klimaty lokalne. Pierwszy z nich charakteryzuje się odmiennością warunków ze względu na ekspozycję terenu. Warunki klimatowe na płaskowyżu są korzystne dla osadnictwa i rolnictwa. Wąskie dolinki boczne posiadają osobne cechy mikroklimatyczne. Doliny te są słabo przewietrzane, a także występują tam częste inwersje temperatur. Te warunki są niekorzystne dla upraw wrażliwych na przymrozki oraz grzybienie, a także dla osadnictwa. Dolina Odry jest szeroka oraz płaskodenna, dlatego też posiada cechy doliny inwersyjnej. Mimo to nie występuje tutaj zbyt wiele inwersji, a te które występują osiągają nieduże miąższości. Warunki klimatyczne są niekorzystne,  przede wszystkim w obrębie najniżej położonych terenów, które znajdują się między wałami przeciwpowodziowymi. Naturalne i sztuczne przegrody terenowy mieszczące się poprzecznie do osi doliny powodują dodatkowe pogorszenie warunków klimatycznych. Płaskowyż Rybnicki natomiast posiada unikalne cechy klimatu lokalnego, na który wpływają położenie i wysoka szata roślinna. Tereny te są mniej korzystne dla rolnictwa, ponieważ uprawy cierpią na niedobór wilgotności w okresach bezdeszczowych<ref name="pos4" /><ref name="z25" />.

=== Użytkowanie gruntów ===
Rolnictwo to jedna z głównych dziedzin rozwoju gospodarczego miasta. Potwierdza to m.in. struktura użytkowania gruntów. W 2001 r. użytki rolne stanowiły 4987 ha (66,5%), w tym grunty orne stanowiły 4206 ha (56%), sady 57 ha (0,76%), łąki 626 ha (8,35%) i pastwiska 98 ha (1,3%). Oprócz tego 404 ha (5,4%) stanowiły lasy i grunty leśne, a 2105 ha (28%) pozostałe grunty<ref name="pos9">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 9}}</ref>. Według danych z 2002 r. miasto miało obszar 75&nbsp;km², z czego użytki rolne stanowiły ponad 66% ogólnej powierzchni, a leśne 5%<ref name="regioset">{{cytuj stronę |url = http://www.regioset.pl/ |tytuł = Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset |opublikowany = regioset.pl |język = pl |data dostępu = 2010-09-14}}</ref><ref name="sr64">{{cytuj książkę |tytuł = Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015 |strony = 64}}</ref>.

W 2007 r. użytki rolne stanowiły 4970 ha (66,3%), w tym grunty orne stanowiły 4191 ha (56%), sady 45 ha (0,6%), łąki 635 ha (8,5%) i pastwiska 99 ha (1,3%). Oprócz tego 404 ha (5,4%) stanowiły lasy i grunty leśne, a 2122 ha (28,3%) pozostałe grunty<ref name="z26" />.
{| class="wikitable" style="font-size: 90%; float:right; text-align:right;"
|+ Struktura użytkowania gruntów (2007)<ref name="z26">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 26}}</ref>
|-
!rowspan="2"| Powierzchnia<br />miasta
!colspan="5"| Użytki rolne
!rowspan="2"| Lasy i grunty<br />leśne
!rowspan="2"| Pozostałe<br />grunty
|-
! ogółem !! grunty orne !! sady !! łąki !! pastwiska
|-
| 7496 [[Hektar|ha]]
| 4970 ha
| 4191 ha
| 45 ha
| 635 ha
| 99 ha
| 404 ha
| 2122
|-
| 100%
| 66,3%
| 56%
| 0,6%
| 8,47%
| 1,3%
| 5,4%
| 28,3%
|}

=== Morfologia gleb ===
W 2002 r. [[Politechnika Śląska]] wykonała badania na podstawie których powstało opracowanie ''„Kompleksowe badania jakości i przydatności rolniczej gleb w mieście Racibórz wraz z opracowaniem raportu i wskazań ich zagospodarowania”''<ref name="pos9" /><ref name="z34">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 34}}</ref><ref name="z68">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 68}}</ref>. W mieście nie został usytuowany żaden punkt monitoringu gleb w ramach [[Państwowy monitoring środowiska|Państwowego Monitoringu Środowiska]]. Najbliższy taki punkt znajduje się na terenie gminy Nędza i jest oznaczony numerem 327. Badania monitoringowe przeprowadzone w tym punkcie nie wskazują na zanieczyszczenia gleb<ref name="sr49" /><ref name="pos9" />.

Na podstawie map glebowo-rolniczych można stwierdzić, że na terenie miasta występują następujące rodzaje gleb: [[mady]], [[czarnoziemy]] zdegradowane, czarnoziemy deluwialne, gleby brunatne oraz gleby pseudobielicowe. Spośród wymienionych gleb przeważają mady, które wytworzyły się z osadów aluwialnych o budowie warstwowej i zaliczane są do mad bardzo ciężkich, ciężkich i średnich<ref name="sr49" /><ref name="pos9" /><ref name="z68" />.

Według [[Bonitacja (gleboznawstwo)|klas bonitacyjnych]] 57,2% użytków rolnych miasta to gleby o klasach I-III, czyli są to gleby o wysokiej przydatności rolniczej<ref name="k19" /><ref name="pgo4" /><ref name="pos9" /><ref name="sr64" /><ref name="z34" /><ref name="z68" />. Gleby średnie klasy IV stanowią 30,5%, a słabe klasy V i VI – 12,3%<ref name="k19" />. Gleby gliniaste, pyłowe pochodzenia wodnego, lessowe oraz lessopodobne znajdują się przede wszystkim na Płaskowyżu Głubczyckim. Oprócz tego występują mniej urodzajne mady w dolinie Odry. W północno-wschodniej części miasta, Kotlinie Raciborskiej występują nieurodzajne gleby piaszczyste<ref name="k19" /><ref name="pgo4" />. Około 75% gleb na terenie Raciborza zaliczane jest do kompleksów pszenno-buraczanych<ref name="sr64" /><ref name="z34" />. Biorąc pod uwagę przydatność rolniczą gleb w obrębie samego miasta, jak i dzielnic: [[Miedonia]], [[Ocice (Racibórz)|Ocice]], [[Sudół (Racibórz)|Sudół]] oraz częściowo [[Markowice (Racibórz)|Markowic]] występuje bardzo dobry kompleks pszenny. Natomiast wadliwy kompleks pszenny występuje w niewielkiej części miasta oraz w dzielnicy Sudół<ref name="pos9" /><ref name="z68" />.

W 1995 r. [[Państwowy Instytut Geologiczny]] przeprowadził badania geochemiczne gleb, które wykazały, iż ilości baru, chromu, cynku, kobaltu, miedzi, niklu i ołowiu są dwukrotnie, a nawet trzykrotnie wyższe od wartości najmniej zanieczyszczonych gleb całego kraju. Podwyższenia te tłumaczone są wyższym tłem geochemicznym większości pierwiastków w tym rejonie Polski. Podobne wyniki osiągnięto w przypadku arsenu, kadmu i rtęci. 56% zbadanych gleb należało do grupy A<ref name="z68" />. Wyższe ilości ołowiu i cynku są prawdopodobnie związane z antropogenicznym pochodzeniem. Podobne wnioski wysnuwano w przypadku miedzi, baru, cynku i ołowiu w rejonach kanału Ulgi<ref name="z69">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 69}}</ref>. Miasto nie posiada zanieczyszczonych gleb, co potwierdziły badania wykonane w 2002 r. przez [[Politechnika Śląska|Politechnikę Śląską]]<ref name="sr49" /><ref name="pos9" /><ref name="z68" />. Wystąpiły w niektórych próbkach podwyższone zawartości [[kadm]]u, [[ołów|ołowiu]] i [[cynk]]u, które najczęściej są naturalną zawartością tych pierwiastków w glebach występujących na terenie miasta. Gleby występujące w dolinie Odry mają więcej kadmu, cynku, boru i niklu niż gleby w pozostałej części miasta<ref name="z68" /><ref name="pos10" />.
[[Plik:Racibórz - wjazd do miasta od strony Markowic 3.JPG|thumb|Racibórz – wjazd do miasta od strony [[Markowice (Racibórz)|Markowic]]]]

[[Brzezie (Racibórz)|Brzezie]] i Markowice, wschodnie dzielnice miasta mają gleby o największej kwasowości<ref name="z68" /><ref name="pos10">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 10}}</ref>.

Przy określaniu dawki promieniowania gamma oraz stężenia radionuklidów cezu związanego z [[Katastrofa w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej|katastrofą w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej]] użyto badań gamma-spektrometrycznych, które zostały wykonane dla Atlasu Radioekologicznego Polski 1:750&nbsp;000. Wartości te w przypadku promieniowania gamma w rejonie miasta są dość wysokie i wahają się w przedziale 40–60 nGy/h. Wartość uśredniona, która wynosi ok. 50 nGy/h jest wyższa od średniej dla kraju (34,2 nGy/h). Powodem tego jest występowanie w rejonie Raciborza rozległych pokryw lessowych. Oprócz tego w [[Aluwium|aluwiach]] Odry notuje się podwyższoną promieniotwórczość naturalną. W przypadku stężenia radionuklidów cezu wahają się one w przedziale 4–8 kBq/m². Wartości te są stosunkowo niskie i są charakterystyczne dla mało zanieczyszczonych obszarów<ref name="z68" />.

Na terenie miasta występuje 16,66 ha gruntów zdewastowanych, które wymagają [[rekultywacja|rekultywacji]]. W mieście występuje przekształcanie mechaniczne gleb w dość dużym stopniu. Spowodowane jest to m.in. zabudową terenu i związanym z nią wymieszaniem. Duży wpływ na zmianę struktury gleb ma rolnictwo. Wśród pozostałych czynników można wyróżnić: depozycję zanieczyszczeń powietrza z emisji gazów i pyłów oraz zanieczyszczenia komunikacyjne wzdłuż dróg. Procesy niszczenia gleb występują przede wszystkim w miejscach, w których powstają nowe budynki, drogi, a także na terenach sąsiadujących z zakładami przemysłowymi<ref name="z68" />.

=== Zasoby kopalin ===
[[Plik:POL Racibórz - zasoby kopalin.svg|thumb|upright=1.4|Zasoby kopalin na terenie Raciborza]]
Istnienie kopalin na terenie Raciborza związane jest przede wszystkim z budową geologiczną struktur czwartorzędowych. Można tutaj spotkać złoża kruszyw naturalnych i surowców ilastych ceramiki budowlanej. Przeważającym surowcem są piaski pochodzenia fluwioglacjalnego, które w obrębie Płaskowyżu Głubczyckiego pokryte są glinami piaszczystymi i lessopodobnymi. W obrębie teras erozyjno-akumulacyjnych i akumulacyjnych Odry występują utwory żwirowo-piaszczyste<ref name="z69" /><ref name="pos10" />.

Głównym źródłem, z którego pozyskuje się kruszywa naturalne są piaski i żwiry doliny Odry. Miąższość złóż w tym rejonie wynosi średnio 7 m. Natomiast właściwości fizyczne żwirów są bardzo dobre, a także cechują się niewielkim zróżnicowaniem. Oprócz wymienionych surowców na terenie miasta spotykane są również utwory ilaste wśród których warto wymienić muły rzeczne i gliny piaszczyste powiązane z rzeką Odrą oraz gliny lessopodobne związane z Płaskowyżem Głubczyckim. Jednakże zasobność i jakość mułów rzecznych i glin piaszczystych nie są zbyt dobre. Wykorzystywane są bardziej złoża glin lessopodobnych, a jej zasoby wynoszą ok. 85&nbsp;000 m³. Stanowią one okresowo eksploatowane złoże Racibórz<ref name="z69" /><ref name="pos10" />.

Na terenie miasta wyróżnia się kilka złóż surowców. Pierwsze z nich to złoże glin ceramiki budowlanej ''„Racibórz”'', które znajduje się na północ od centrum miasta. Złoże to zostało udokumentowane w kategorii C<sub>1</sub>. Posiada powierzchnię 3,3 ha, jego średnia miąższość wynosi 2,9 m, a grubość nadkładu gleby 0,7 m. Parametry jakościowe surowca kształtują się następująco: średnia skurczliwość wysychania wynosi 8,7%, woda zarobowa – 25,6%. Natomiast po wypaleniu surowca parametry jakościowe wynoszą: porowatość względna – 31,5%, nasiąkliwość na zimno – 17,2%, wytrzymałość na ściskanie – 5,8 MPa. W ziarnach większych niż 0,5&nbsp;mm surowiec nie zawiera margla. Kopalina z tych złóż nadaje się do produkowania ceramiki budowlanej. Złoże tp zostało zaklasyfikowane z punktu widzenia ochrony środowiska do złóż małokonfliktowych – klasa A<ref name="z70">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 70}}</ref>.

Złoże piasków i żwirów czwartorzędowych ''„Racibórz I i II”'' również zostało udokumentowane w kategorii C<sub>1</sub>. Posiada powierzchnię 50,8 ha, jego średnia miąższość wynosi 7,7 m, a grubość nadkładu gleby 3,6 m. Nadkład składa się z gleb oraz glin pylastych i piaszczystych. Część z tych glin została udokumentowana jako złoże glin ceramiki budowlanej ''„Racibórz”''. W serii złożowej zaobserwowano nieregularne przerosty gliniaste i ilaste, których miąższość wynosi 0,5–1,2 m. Parametry jakościowe surowca kształtują się następująco: punkt piaskowy – 44%, zawartość pyłów mineralnych – 2,05%, nasiąkliwość – 1,74%, gęstość nasypowa w stanie luźnym – 1,74 g/cm³, w stanie zagęszczonym – 1,9 g/cm³<ref name="z70" />.

Kolejne złoże znajduje się na wschód od dwóch powyższych, w dolinie rzeki Odry. Jest to złoże żwirów czwartorzędowych ''„Racibórz”'' i zostało udokumentowane w kategorii A. Posiada powierzchnię 10 ha, jego średnia miąższość wynosi 10 m, a grubość nadkładu gleby 2,6 m. Parametry jakościowe surowca kształtują się następująco: punkt piaskowy – 26%, zawartość pyłów mineralnych – 1,4%, nasiąkliwość – 0,95%. Złoże to było eksploatowane w latach 1963–1984. W chwili obecnej teren ten został zrekultywowany i znajdują się na nim ogródki działkowe<ref name="z70" />.

W 2001 r. na terenie miasta eksploatowane było złoże kruszyw naturalnych ''„Brzezie nad Odrą”'', niedaleko granicy z gminą Lubomia. To właśnie na terenie tej gminy znajduje się większa część tego złoża<ref name="pos10" /><ref name="z70" />. zostało udokumentowane w kategorii B+c<sub>1</sub>+C<sub>2</sub>. Posiada powierzchnię 297 ha, jego średnia miąższość wynosi 7,75 m, a grubość nadkładu gleby 4,1 m. Nakład składa się z gleb, glin pylastych i piaszczystych oraz piasków zaglinionych. Parametry jakościowe surowca kształtują się następująco: punkt piaskowy – 45%, zawartość pyłów mineralnych – 1,14%, gęstość nasypowa w stanie luźnym – 1,63 g/cm³, w stanie zagęszczonym – 1,82 g/cm³<ref name="z70" />. Zasoby bilansowe tego złoża wynoszą 29&nbsp;113&nbsp;000 m³, w tym 14&nbsp;530&nbsp;000 m³ to zasoby przemysłowe<ref name="pos10" /><ref name="z70" />. W 2001 r. wydobyto z całego złoża 420&nbsp;000 m³ surowca<ref name="pos10" />. Surowiec znajduje zastosowanie w budownictwie<ref name="z70" />.

Powyższe złoże eksploatowane jest od 1975 r. Obecnie znajdują się tam dwie firmy, które wydobywają surowiec. Przedsiębiorstwo Produkcji Kruszyw Mineralnych i Lekkich w Katowicach posiada obszar i teren górniczy ''„Brzezie”'', gdzie oba posiadają powierzchnię 46,8 ha. Saksońska Unia Betonowa w Katowicach posiada obszar i teren górniczy ''„Nieboczowy”'' o powierzchni 142,2 ha. Po eksploatacji złoże zostanie zrekultywowane w kierunku wodnym wraz z zagospodarowaniem rolnym składowiska nakładu. Związane jest to z budową zbiornika retencyjnego ''„[[Racibórz Dolny]]”''<ref name="z70" />.

W związku z tym, że kopaliny znajdują się na obszarze gleb chronionych zostały one zakwalifikowane jako konfliktowe. Na terenie miasta brak jest zwałowisk odpadów mineralnych<ref name="z70" />.

=== Zasoby przyrodnicze ===
{| class="wikitable" style="font-size: 90%; float:right; text-align:right;"
|+ Typy biotypów występujących na terenie Raciborza<ref name="z58" />
|-
! Typ biotypu
! Powierzchnia [ha]
! Udział w powierzchni<br />miasta [%]
|-
| Las liściasty || 67,62 || 0,9
|-
| Las mieszany || 345,56 || 4,7
|-
| Las iglasty || 17 || 0,2
|-
| Zadrzewienie || 40,24 || 0,5
|-
| Łąka świeża || 1&nbsp;294 || 17,4
|-
| Łąka wilgotna || 23 || 0,3
|-
| Obszar zurbanizowany || 767,3 || 10,3
|-
| Pole || 3&nbsp;662 || 49,3
|-
| Woda płynąca || 69,8 || 0,9
|-
| Woda stojąca || 278,4 || 3,7
|-
| Szuwary i zarośla nadwodne || 40,7 || 0,5
|-
| Park || 19,5 || 0,3
|-
| Zieleniec || 15,6 || 0,2
|-
| Ogrody przydomowe || 663,2 || 8,9
|-
| Ogrody działkowe || 111 || 1,5
|-
| Cmentarze || 14,5 || 0,2
|-
| '''Razem''' || '''7&nbsp;429''' || '''100,0'''
|}
Duża lesistość charakteryzowała pierwotną szatę roślinną Raciborza. Wpływ na obecną szatę roślinną wywarła przede wszystkim działalność człowieka. W chwili obecnej lasy zachowały się jedynie w formie szczątkowej. Dla ochrony zachowanych obszarów leśnych utworzono [[rezerwat przyrody Łężczok]], [[Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich]] oraz [[Arboretum Bramy Morawskiej]]<ref name="pgo4" />. Na terenie miasta wyróżniono 18 typów [[biotyp]]ów, które zostały wyszczególnione w tabeli obok<ref name="z58">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 58}}</ref>.

Lasy i grunty leśne stanowią 5,8% ogólnej powierzchni miasta (430 ha) i są położone w jego wschodniej części<ref name="z58" />. Zadrzewienia, które są niewielkimi grupami roślinności wysokiej znajdują się na terenie całego Raciborza. W mieście wyróżniono 6 obiektów tego typu, które zajmują powierzchnię 40,24 ha. Od zieleńców różnią się typem roślinności, który jest bardziej dynamiczny. Łąki występują przede wszystkim na obrzeżach miasta w pobliżu pól uprawnych oraz w dolinie Odry i jej dopływów. Na obszarze Raciborza wyszczególniono 24 obiekty tego typu o powierzchni 1&nbsp;317 ha. Największy obszar zajmują w północno-wschodniej części miasta, gdzie znajduje się zlewnia potoku Łęgoń<ref name="z59" />.

==== Bioróżnorodność ====
Duża lesistość charakteryzowała pierwotny krajobraz Raciborza. W ciągu wieków na ukształtowanie szaty roślinnej miasta znaczący wpływ wywarł człowiek. Do dnia dzisiejszego lasy zachowały się w formie szczątkowej, w tym lasy łęgowe<ref name="pgo4">{{cytuj książkę |tytuł = Plan gospodarki odpadami dla Gminy Racibórz na lata 2005–2015 |miejsce = Racibórz |rok = 2005 |strony = 7}}</ref>. Na terenie miasta znajduje się kilka obszarów objętych ochroną na których występuje szereg gatunków roślin i grzybów podlegających ochronie. Spośród chronionych roślin warto wymienić: [[Śnieżyczka przebiśnieg|śnieżyczkę przebiśnieg]] występującą w lesie Widok, lesie Młyńskim i Arboretum Bramy Morawskiej; [[zimowit jesienny]], którego można spotkać na wałach przeciwpowodziowych [[Kanał Ulga w Raciborzu|kanału Ulga]] i w Arboretum Bramy Morawskiej; [[skrzyp olbrzymi]] w lesie Widok, lesie Młyńskim, w [[Brzezie (Racibórz)|Brzeziu]] oraz w rejonie stawów i w Arboretum Bramy Morawskiej; [[Kotewkowate|kotewkę]] występującą w stawach w Brzeziu; [[Lindernia mułowa|lindernię mułową]] w [[Miedonia|Miedoni]]; [[Grzybienie białe|grzybień biały]] w stawach w Brzeziu; [[grążel żółty]] w stawach w Brzeziu; obrazek alpejski w lesie na Widoku. Spośród grzybów warto zwrócić uwagę na: [[Czasznica olbrzymia|purchawicę olbrzymią]] w rejonie strugi [[Plęśnica]]; [[Wachlarzowiec olbrzymi|flagowiec olbrzymi]], którego miejscami występowania są las Widok i Arboretum Bramy Morawskiej; [[Sromotnik smrodliwy|sromotnik bezwstydny]] w lesie Widok oraz w Arboretum Bramy Morawskiej; [[Siedzuń sosnowy|szmaciak gałęzisty]] w lesie Widok, w Arboretum Bramy Morawskiej; [[szyszkowiec łuskowaty]], którego można spotkać w lesie Widok; [[Borowikowiec tęgoskórowy|podgrzybek pasożytniczy]] w lesie Widok<ref name="pos36">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 36}}</ref>.
[[Plik:DOE Racibórz02.jpg|thumb|left|[[Kanał Ulga w Raciborzu|Kanał Ulga]] – kanał przeciwpowodziowy otaczający miasto od wschodu]]
Łagodny klimat oraz urozmaicona szata roślina sprzyjają rozwojowi fauny. W związku z tym w mieście i na ziemiach raciborskich występuje ok. 50 gatunków dziko żyjących ssaków, 250 gatunków ptaków, 15 gatunków płazów oraz kilkaset bezkręgowców<ref name="pos3" />. Na terenie ziemi raciborskiej występuje wiele gatunków chronionych. Wśród [[płazy|płazów]] można wyróżnić: [[rzekotka drzewna|rzekotkę drzewną]], którą można spotkać w [[Arboretum Bramy Morawskiej]], [[żaba wodna|żabę wodną]] występującą na [[Brzezie (Racibórz)|Brzeziu]], w rejonie strugi [[Plęśnica]], [[Miedonia|Miedoni]] i w Arboretum Bramy Morawskiej oraz [[żaba jeziorkowa|żabę jeziorkową]], która zamieszkuje stawy w Brzeziu, [[Markowice (Racibórz)|Markowicach]] oraz Arboretum Bramy Morawskiej. Wymienione płazy są objęte ochroną w okresie od 1 marca do 31 maja. Spośród [[gady|gadów]] można wyróżnić: dwa chronione gatunki: [[zaskroniec zwyczajny|zaskrońca zwyczajnego]] oraz [[jaszczurka zwinka|jaszczurkę zwinkę]], które można spotkać w Arboretum Bramy Morawskiej. Na terenie miasta zinwentaryzowano 55 gatunków chronionych ptaków, wśród których warto wymienić: [[perkoz dwuczuby|perkoza dwuczubego]], który występuje w dzielnicy Brzezie; [[bocian biały|bociana białego]] zamieszkującego Brzezie, [[Sudół (Racibórz)|Sudół]], Miedonię, Markowice i Arboretum Bramy Morawskiej; [[błotniak stawowy|błotniaka stawowego]] mającego swoje gniazda w Brzeziu; [[myszołów zwyczajny|myszołowa zwyczajnego]] w dzielnicy Brzezie i w Arboretum Bramy Morawskiej; [[Turkawka zwyczajna|turkawkę]] w Brzeziu; [[Dzięcioł duży|dzięcioła dużego]] w [[Park im. Miasta Roth w Raciborzu|parku im. Miasta Roth]], [[Park im. kpt. Franciszka Stala, Kawalera Orderu Virtuti Militari w Raciborzu|parku Kolejowym]], w Brzeziu, parku przy Rafako S.A. i w Arboretum Bramy Morawskiej<ref name="pos36" /><ref name="z67" />. Wśród ssaków można wyróżnić: gatunki chronione [[Jeż zachodni|jeża europejskiego]], który występuje w bardzo wielu miejscach; [[Popielica szara|popielicę]] w dzielnicach Brzezie, w lesie na Widoku; [[Gronostaj europejski|gronostaja]] w lesie na Widoku, lesie przy ul. Rybnickiej i Arboretum Bramy Morawskiej; [[łasica pospolita|łasicę]], którą można spotkać w wielu miejscach, m.in. Arboretum Bramy Morawskiej; [[Nocek rudy|nocka rudego]]; [[Borowiec wielki|borowca wielkiego]] w Arboretum Bramy Morawskiej; [[Karlik malutki|karlika malutkiego]]; [[Nocek wąsatek|nocka wąsatka]] w Arboretum Bramy Morawskiej<ref name="z68" /><ref name="z67">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 67}}</ref><ref name="pos37" />.

==== Obszary prawnie chronione ====
Na system obszarów prawnie chronionych na terenie Raciborza składają się częściowo jeden park krajobrazowy oraz częściowo jeden rezerwat przyrody<ref name="pos33" />.

[[Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich]] o powierzchni 49&nbsp;387 ha powstał w 1993 r. Swoim zasięgiem obejmuje niewielki północno-wschodni obszar Raciborza od wschodniego brzegu [[Kanał Ulga w Raciborzu|kanału Ulga]] wraz z dzielnicą miasta – [[Markowice (Racibórz)|Markowice]] aż po wschodnią granicę miasta wraz z [[Arboretum Bramy Morawskiej]]. Park łącznie zajmuje ok. 12&nbsp;km² powierzchni miasta, m.in. wspomniane powyżej Arboretum Bramy Morawskiej oraz [[rezerwat przyrody Łężczok]]. Swoim obszarem obejmuje takie gminy jak [[Nędza (gmina)|Nędza]], [[Kuźnia Raciborska (gmina)|Kuźnia Raciborska]], [[Knurów (gmina)|Knurów]], [[Czerwionka-Leszczyny (gmina)|Czerwionka-Leszczyny]], [[Orzesze]], [[Żory]], [[Suszec (gmina)|Suszec]], [[Rybnik]], [[Lyski (gmina)|Lyski]], [[Sośnicowice (gmina)|Sośnicowice]] i [[Pilchowice (gmina)|Pilchowice]]. Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich jest jednym z największych w Polsce jeśli chodzi o zajmowaną powierzchnię<ref name="pos33">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 33}}</ref><ref name="z61">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 61}}</ref>.

{{Zobacz też|Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich}}
[[Plik:Salwinia natns w naturze.JPG|thumb|Naturalne stanowisko [[Salwinia pływająca|salwinii pływającej]] na jednym ze stawów w rezerwacie przyrody Łężczok]]
[[Rezerwat przyrody Łężczok]] powstał w 1957 r. i rozciąga się od Raciborza, a dokładniej jego dzielnicy [[Markowice (Racibórz)|Markowice]] przez [[Nędza (województwo śląskie)|Nędzę]], [[Babice (województwo śląskie)|Babice]] aż po [[Zawada Książęca|Zawadę Książęcą]]<ref name="sr47" /><ref name="pos33" /><ref name="z62">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 62}}</ref><ref name="lezczok1">{{cytuj stronę |url = http://lezczok.pl/Rezerwat/O%20rezerwacie.html |tytuł = Rezerwat Łężczok – O rezerwacie |autor = Marek Czogalik |język = pl |data dostępu = 2009-02-09}}</ref>. Teren rezerwatu znajduje się za linią kolejową [[Kędzierzyn-Koźle]] – Racibórz<ref name="nedza2" />. Jest jednym z największych w województwie śląskim, a jego powierzchnia to 408,2 [[hektar|ha]], z czego 218 ha stanowią [[Staw (akwen)|stawy]], 144 ha [[las]]y, 7 ha [[łąka|łąki]], natomiast pozostałą część stanowią drogi i [[grobla|groble]]<ref name="sr47" /><ref name="pos33" /><ref name="z62" /><ref name="lezczok">{{cytuj stronę |url = http://lezczok.net/rezerwat1.php |tytuł = Rezerwat przyrody Łężczok – Historia i opis rezerwatu |autor = Tadeusz Gajewski |język = pl |data dostępu = 2009-02-09}}</ref><ref name="lezczok2">{{cytuj stronę |url = https://archive.ph/20130503162831/http://www.lezczok.cba.pl/o%20rezerwacie.htm |tytuł = Rezerwat Łężczok – O rezerwacie |autor = Damian Kolarczyk |język = pl |data dostępu = 2009-02-09}}</ref><ref name="weekend">{{cytuj książkę |nazwisko = Wawoczny |imię = Grzegorz |tytuł = Weekend w Bramie Morawskiej |wydawca = Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW |miejsce = Racibórz |rok = 2003 |strony = 32 |isbn = 83-917453-4-1}}</ref><ref name="pos34">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 34}}</ref>. Na terenie miasta znajduje się ok. 81 ha powierzchni rezerwatu<ref name="sr47" /><ref name="pos33" /><ref name="z62" />. Łężczok sąsiaduje z użytkami zielonymi i polami uprawnymi<ref name="lezczok" /><ref name="slaskie" />.

Dominującymi siedliskami rezerwatu są: grąd subkontynentalny, łęg jesionowo-wiązowy, olszowy łęg przypotokowy, ols porzeczkowy i kwaśna dąbrowa<ref name="pos33" /><ref name="pos34" />. Grąd subkontynentalny posiada drzewostan dębowo-grabowy z domieszką lipy drobnolistnej. W tym siedlisku można spotkać rośliny chronione, takie jak [[lilia złotogłów]], [[barwinek pospolity]], [[bluszcz pospolity]] i [[Przytulia wonna|marzanka wonna]]<ref name="pos33" />. Łęg jesionowo-wiązowy to najlepiej zachowane i najbardziej charakterystyczne siedlisko rezerwatu. Można znaleźć w nim starodrzew z przeważającą liczbą dębu szypułkowego, jesionu i klonu oraz niewielką liczbą lip, grabów i wiązów. Olszowy łęg przypotokowy znajduje się we wschodniej części rezerwatu, a przeważają w nim olsza czarna z niewielką ilością jesionu, dębu szypułkowego i świerku. W runie można znaleźć gatunki łęgowe, m.in. czartawę leśną, niecierpka pospolitego, oraz gatunki olsowe, szuwarowe i grądowe. Ols porzeczkowy znajduje się w północno-wschodniej części rezerwatu, a przeważa w nim olsza czarna. Natomiast w runie można znaleźć rośliny typowe dla olsu, m.in. porzeczkę czarną, turzycę długokosą, karbieniec pospolity, a także bagienne gatunki traw i turzyc. Kwaśna dąbrowa posiada drzewostan z przeważającą ilością dębów szypułkowych i brzozy brodawkowatej z domieszką sosny pospolitej<ref name="pos34" />.

Na terenie rezerwatu znajduje się 8 stawów: Ligotniak, Brzeźniok, Babiczak, Grabowiec, Tatusiak, Markowiak, Salm Duży i Salm Mały<ref name="z62" /><ref name="nedza2">{{cytuj stronę |url = http://nedza.pl/turystyka/przyroda.html |tytuł = Przyroda – Rezerwat Łężczok |autor = Urząd gminy Nędza |język = pl |data dostępu = 2009-02-15}}</ref><ref name="lezczok" /><ref name="pos34" /><ref name="lezczok3">{{cytuj stronę |url = http://www.lezczok.cba.pl/fauna%20i%20flora.htm |tytuł = Rezerwat Łężczok – Fauna i Flora |autor = Damian Kolarczyk |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20140103175414/http://www.lezczok.cba.pl/fauna%20i%20flora.htm |zarchiwizowano = 3 stycznia 2014 |data dostępu = 2009-02-11}}</ref>. Stawy te istnieją już od XIII w. i prowadzona jest ekstensywna gospodarka rybacka<ref name="slaskie">{{cytuj stronę |url = http://2007.przyroda.katowice.pl/op_stawy_lezczok.html |tytuł = Przyroda województwa śląskiego – Stawy Łężczok |autor = A. Henel |język = pl |data dostępu = 2009-02-15}}</ref>. Florę rezerwatu reprezentuje 530 gatunków roślin naczyniowych, z czego 22 objęte są ścisłą ochroną, a 8 ochroną częściową<ref name="sr47" /><ref name="lezczok5" /><ref name="sr48" />. Wśród nich znajduje się 70 gatunków drzew oraz 54 gatunki roślin zarodnikowych<ref name="sr48">{{cytuj książkę |tytuł = Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015 |strony = 48}}</ref>. Wśród nich warto wymienić takie jak: kotewka orzech wodny, storczyk, strzałka wodna, salwinia pływająca, grzybień biały i grążel żółty<ref name="z62" /><ref name="pos34" />. Na terenie rezerwatu żyje 51% gatunków [[Ptaki|ptaków]] żyjących w [[Polska|Polsce]], czyli 211 gatunków, z czego 121 to gatunki lęgowe<ref name="sr47" /><ref name="z62" /><ref name="pos34" /><ref name="lezczok5" />. Reszta wykorzystuje te tereny jako miejsce zdobywania pokarmu oraz odpoczynku podczas wędrówek<ref name="lezczok5">{{cytuj stronę |url = http://lezczok.net/rezerwat3.php |tytuł = Rezerwat przyrody Łężczok – Historia i opis rezerwatu |autor = Tadeusz Gajewski |język = pl |data dostępu = 2009-02-12}}</ref>. Można spotkać tutaj m.in. takie ptaki jak: bocian czarny, kania czarna, perkoz, trzmielojad, kormoran i orlik krzykliwy<ref name="z62" /><ref name="pos34" />. Oprócz tego na terenie rezerwatu występuje kilkaset bezkręgowców oraz 36 gatunków ssaków<ref name="sr47" />.

Sieć [[Natura 2000]] obejmuje 2 obszary rezerwatu Łężczok<ref name="pos37">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 37}}</ref><ref name="z62" /><ref name="z63">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 63}}</ref>:
* Ostoja – Obszar Specjalnej Ochrony ptaków Stawy Łężczok (kod PLB240003),
* Ostoja – Specjalny Obszar Ochrony siedliskowej Stawy Łężczok (kod PLH240010).

{{Zobacz też|Rezerwat przyrody Łężczok}}

==== Obiekty prawnie chronione ====
[[Plik:Dąb Sobieskiego 7.JPG|thumb|upright|[[Dąb Sobieskiego w Łężczoku]] – jeden z pomników przyrody]]
{{Osobny artykuł|Pomniki przyrody w Raciborzu}}
Na terenie Raciborza znajduje się łącznie 20 obiektów uznanych za pomniki przyrody, na które składają się pojedyncze drzewa, grupy drzew, jedno pnącze oraz głaz narzutowy – jedyny pomnik przyrody nieożywionej w Raciborzu<ref name="pom">{{cytuj stronę |url = http://www.raciborz.com.pl/art10970.html |tytuł = Rada Miasta ustanowiła pomniki przyrody |data = 12 grudnia 2008 |opublikowany = [[Raciborski Portal Internetowy www.raciborz.com.pl]] |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20121114184105/http://www.raciborz.com.pl/art10970.html |zarchiwizowano = 14 listopada 2012 |data dostępu = 2010-10-12}}</ref>. Pierwszymi obiektami w Raciborzu uznanymi za [[Pomnik przyrody|pomniki przyrody]] były [[Głaz narzutowy na placu Wolności w Raciborzu|głaz narzutowy z epoki lodowcowej]] na [[Plac Wolności w Raciborzu|placu Wolności]] (1960), sosna [[Sosienka]] w [[Brzezie (Racibórz)|Brzeziu]] (1963) oraz [[Dąb Sobieskiego w Łężczoku|Dąb Sobieskiego]] w [[Rezerwat przyrody Łężczok|Łężczaku]] (1967), choć te dwa ostatnie w granicach Raciborza znalazły się dopiero w latach 70. XX w., po przyłączeniu do miasta Brzezia (1975)<ref name="n309">{{cytuj książkę |nazwisko = Newerla |imię = Paweł |tytuł = Dzieje Raciborza i jego dzielnic |strony = 309}}</ref> i [[Markowice (Racibórz)|Markowic]] (1977)<ref name="n75">{{cytuj książkę |nazwisko = Newerla |imię = Paweł |tytuł = Dzieje Raciborza i jego dzielnic |strony = 75}}</ref>. W 1992 r. uchwała Rady Miasta do rangi pomników przyrody zakwalifikowała kolejnych 9 pojedynczych [[Drzewo|drzew]], jedną grupę drzew oraz jedno [[pnącze]]<ref name="pgcty">{{cytuj stronę |url = http://www.bipraciborz.pl/zalacznik?idZalacznika=478780 |tytuł = Plan gospodarki odpadami dla Gminy Racibórz na lata 2005–2015 |data = 23 lutego 2005 |opublikowany = bipraciborz.pl |strony = 8 |język = pl |data dostępu = 2010-10-12}}</ref>. W 2000 r. z kolei wycięto brzeską sosnę po tym, jak została podpalona. W sporządzonej w roku 2006 waloryzacji przyrodniczej miasta Racibórz wskazano 17 nowych obiektów, z których po analizie postanowiono objąć ochroną 6 następnych (przy czym z 9 proponowanych drzew z terenu dawnego szpitala przy ul. Bema jedno odrzucono, a pozostałe 8 połączono w grupę i uznano jako jeden pomnik przyrody)<ref name="p65">{{cytuj książkę |tytuł = Projekt programu ochrony środowiska dla gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 65}}</ref>. Ponadto pozytywnie rozpatrzono wniosek [[Osoba fizyczna|osoby fizycznej]] o uznanie za pomnik przyrody jesionu wyniosłego przy ul. Babickiej. Ostatecznie uchwała Rady Miasta z 2008 r.<ref name="ucwrm">{{cytuj stronę |url = http://www.raciborz.pl/main/aktualnosci,news1288.html |tytuł = Sesja Rady Miasta Racibórz |data = 23 listopada 2008 |opublikowany = raciborz.pl |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20110808083625/http://www.raciborz.pl/main/aktualnosci,news1288.html |zarchiwizowano = 8 sierpnia 2011 |data dostępu = 2010-10-12}}</ref> zatwierdziła poszerzoną listę 18 obiektów, którą uzupełniają wspomniane już wcześniej dąb szypułkowy i głaz narzutowy<ref name="pom" />.

==== Ogrody botaniczne ====
{{Osobny artykuł|Arboretum Bramy Morawskiej}}
[[Arboretum Bramy Morawskiej]] usytuowane jest we wschodniej części Raciborza, po prawej stronie rzeki [[Odra|Odry]]<ref name="pos37" /><ref name="um">{{cytuj stronę |url = http://www.raciborz.pl/main/arboretum_bramy_morawskiej.html |tytuł = Arboretum Bramy Morawskiej |autor = Urząd Miasta Racibórz |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20090220211152/http://www.raciborz.pl/main/arboretum_bramy_morawskiej.html |zarchiwizowano = 20 lutego 2009 |data dostępu = 2009-02-01}}</ref><ref name="dp">{{cytuj stronę |url = http://drzewa.przyroda.polska.pl/arboreta/parkowe/article,,id,258412.htm |tytuł = Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu |autor = yoosta |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20090501083329/http://drzewa.przyroda.polska.pl/arboreta/parkowe/article,,id,258412.htm |zarchiwizowano = 1 maja 2009 |data dostępu = 2009-02-01}}</ref><ref name="z64">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 64}}</ref>. Oprócz tego kompleks leśny położony jest w południowo-zachodniej części Parku Krajobrazowego „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich”<ref name="pos37" /><ref name="z61" /><ref name="um" /><ref name="z64" /><ref name="sp">{{cytuj stronę |url = http://slaskie.parki.org/arboretum_raciborz |tytuł = Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu |język = pl |data dostępu = 2009-02-01}}</ref>. Ogród powstał w 2000 r. i swoim zasięgiem objął cały obszar lasu komunalnego Obora<ref name="um" /><ref name="z64" />. Arboretum znajduje się w korytarzu ekologicznym, tzw. Pradolinie Górnej Odry o znaczeniu międzynarodowym<ref name="um" />. Arboretum jest ogrodem botanicznym, status ten został zatwierdzony przez Ministra Ochrony Środowiska. Swoim obszarem obejmuje powierzchnię 162 ha<ref name="z64" />.

Arboretum jest interesującym przyrodniczo terenem z licznymi okazami starodrzewia, m.in. [[dąb|dębami]] o 4 metrowym obwodzie, ale znajdują się tu także [[Jar (geografia)|jary]], [[Staw (akwen)|stawy]] i [[źródło|źródła]]<ref name="sr47">{{cytuj książkę |tytuł = Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015 |strony = 47}}</ref>. Siedliska dominujące to: las mieszany zajmujący 127 ha (88% powierzchni), las świeży o powierzchni 14 ha (10%) oraz ols jesionowy – 3 ha (2%)<ref name="pos37" />.

Głównymi celami arboretum są działalność dydaktyczna, naukowa, kulturalna, turystyczna i zdrowotna<ref name="pos37" /><ref name="z38">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 38}}</ref>. Na terenie ogrodu wyznaczone zostały jedna ścieżka zdrowotna oraz dwie ścieżki dydaktyczne: ekologiczna i dendrologiczna<ref name="pos37" /><ref name="z64" /><ref name="z38" /><ref name="ps">{{cytuj stronę |url = http://www.polskieszlaki.pl/arboretum-bramy-morawskiej-w-raciborzu.htm |tytuł = Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu |język = pl |data dostępu = 2009-02-08}}</ref>.

==== Lasy ====
[[Plik:POL Racibórz widok na Oborę.JPG|thumb|upright=1.8|Widok na [[Las Miejski Obora w Raciborzu|Las Miejski Obora]]]]
W Raciborzu lasy i obszary leśne stanowią 5,8% ogólnej powierzchni miasta, czyli zajmują 430 ha. Jest to niewiele w stosunku do powiatu raciborskiego, gdzie lesistość wynosi 26%<ref name="z58" /><ref name="pos38" />. Lasy publiczne stanowią prawie 98% powierzchni wszystkich obszarów leśnych na terenie Raciborza. 58% wszystkich obszarów leśnych należy do Skarbu Państwa. Grunty leśne stanowiące własność miasta zajmują powierzchnię 162,7 ha, w tym lasy obejmujące 157 ha. [[Nadleśnictwo Rudy Raciborskie]] sprawuje nadzór nad państwowymi lasami<ref name="z58" />. Na terenie miasta znajdują się cztery główne skupiska leśne: [[Las Miejski Obora w Raciborzu|Las Obora]] wraz z [[Arboretum Bramy Morawskiej]], [[Las Widok w Raciborzu|Las Widok]], Las Młyński oraz Las Magistracki<ref name="z58" /><ref name="pos38">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |strony = 38}}</ref>.

W Raciborzu znajdują się przede wszystkim lasy liściaste, iglaste oraz mieszane. Umiejscowione są przede wszystkim we wschodniej części miasta. Lasy rezerwatu Łężczok i Las Magistracki związane są z doliną Odry i jej dopływami. Pierwotny charakter tych lasów to łęgi wiązowo-jesionowe, jednak poprzez uregulowanie rzek i ograniczanie zalewów przekształcają się w kierunku grądów środkowoeuropejskich. Obszary leśne znajdujące się na skarnie pradoliny Odry oraz terasach ponadzalewowych mają charakter grądów środkowoeuropejskich. Widoczna jest tu jeszcze większa ingerencja człowieka w postaci gospodarowania drzewostanem i sztucznymi nasadzeniami drzew, które należą do innych typów zbiorowisk leśnych<ref name="z58" /><ref name="z59">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 59}}</ref>. Lasy mieszane znajdują się przy osiedlach Brzezie, Pogwizdów, Dębicz i Obora, a także na granicy miasta ze wsiami [[Kobyla (województwo śląskie)|Kobyla]] i [[Pogrzebień]]. Do nielicznych siedlisk wilgotnych i warunkowanych wysokim poziomem wód gruntowych w podłożu na terenie miasta zaliczany jest łęg jesionowo-olszowy, który został wydzielony w rezerwacie Łężczok. Ponadto w południowej części miasta, wokół starorzeczy Odry, między rzeką a linią kolejową znajdują się lasy tworzące kompleks nadrzecznych łęgów wierzbowych oraz łęgów topolowych<ref name="z59" />.

{{Osobny artykuł|Las Miejski Obora w Raciborzu}}

[[Las Miejski Obora w Raciborzu|Las Obora]] znajduje się we wschodniej części miasta i zajmuje powierzchnię 164 ha<ref name="pos37" /><ref name="um" /><ref name="dp" />. Las można podzielić na dwa zasadnicze obszary. Pierwszy o powierzchni około 35 ha, na którym znajduje się zagospodarowany i ogrodzony ogród właściwy arboretum, gdzie umieszczono kolekcje roślin i ośrodki dydaktyczne. Drugi obszar to część przyrodniczo-krajobrazowa z fragmentami naturalnej przyrody, która zajmuje pozostałą część powierzchni<ref name="sr47" />.

{{Osobny artykuł|Las Widok w Raciborzu}}

[[Las Widok w Raciborzu|Las Widok]] położony jest we wschodniej części Raciborza i zachodniej części [[Kornowac (gmina)|gminy Kornowac]]. Zajmuje powierzchnię 92 ha, w tym na terenie miasta 77,6 ha i gminy 14,3 ha. Las Widok jest obszarem, na którym widoczna jest gospodarka leśna. Obszar leśny w większości obejmuje drzewostany sosnowe. Wśród unikatowych roślin można wymienić: [[lilia złotogłów]], [[skrzyp olbrzymi]], [[zimowit jesienny]]. Miejsce to służy mieszkańcom Raciborza i gminy Kornowac w celach rekreacyjnych<ref name="k7">{{cytuj książkę |tytuł = Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kornowac |strony = 7}}</ref>.

== Dzielnice ==
W skład Raciborza wchodzi 12 dzielnic:
* [[Centrum (Racibórz)|Centrum]]
* [[Nowe Zagrody (Racibórz)|Nowe Zagrody]]
* [[Ocice (Racibórz)|Ocice]]
* [[Stara Wieś (Racibórz)|Stara Wieś]]
* [[Miedonia]]
* [[Ostróg (Racibórz)|Ostróg]]
* [[Markowice (Racibórz)|Markowice]]
* [[Płonia (Racibórz)|Płonia]]
* [[Brzezie (Racibórz)|Brzezie]]
* [[Sudół (Racibórz)|Sudół]]
* [[Studzienna (Racibórz)|Studzienna]]
* [[Obora (Racibórz)|Obora]]

== Demografia ==
[[Plik:POL Racibórz seal 1296.jpg|thumb|upright|Odlew pieczęci Raciborza z 1296 r.]]
{{Osobny artykuł|Demografia Raciborza}}

Liczba ludności w pierwszym okresie powstawania miasta jest trudna do określenia. Do jej wzrostu przyczyniały się zarówno przyrost naturalny, jak i napływ ludności. Jednak wojny, choroby, pożary i inne klęski żywiołowe powodowały wahania w liczebności mieszkańców. Według danych szacunkowych na podstawie [[Świętopietrze|świętopietrza]] w 1329 r. Racibórz liczył 2348, a w 1337 r. 2882 mieszkańców, co czyni go jednym z najliczebniejszych miast ówczesnego [[Górny Śląsk|Górnego Śląska]]. W połowie XIV w. szacuje się, że Racibórz wraz z przedmieściami miał ok. 3100 mieszkańców<ref>{{cytuj książkę |autor = Praca zbiorowa pod redakcją [[Jan Kantyka|Jana Kantyki]] |tytuł = Racibórz: Zarys rozwoju miasta |strony = 55–56}}</ref><ref>{{cytuj książkę |tytuł = Wypisy do Dziejów Raciborskiego |inni = Franciszek Hawranek (red.) |autor r = Alojzy Nowara |rozdział = Zarys Dziejów Raciborskiego |strony = 90}}</ref>. Na początku XVII wieku liczba ludności wynosiła ok. 3300 osób, a pod koniec pierwszej połowy XVIII w. spadła do ok. 2700 osób<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Wypisy do Dziejów Raciborskiego |inni = Franciszek Hawranek (red.) |autor r = Alojzy Nowara |rozdział = Zarys Dziejów Raciborskiego |strony = 93}}</ref>, co czyniło go drugim pod względem wielkości miastem Górnego Śląska, zaraz po [[Prudnik]]u<ref>{{Cytuj |tytuł = Prudnik. Kraina multi-kulti dla wielu niezrozumiała. „W domach mówimy po polsku, śląsku i niemiecku” |data dostępu = 2021-04-02 |opublikowany = gazetapl |url = https://podroze.gazeta.pl/podroze/7,114158,26383003,prudnik-magiczne-miasto-pogranicza.html |język = pl}}</ref>.

W 1749 r. było 1577 mieszkańców<ref name="n1" /><ref name="r30">{{cytuj książkę |nazwisko = Kutzner |imię = Marcin |tytuł = Racibórz. Śląsk w zabytkach sztuki |strony = 30}}</ref>. Z 1787 r. pochodzą najwcześniejsze oficjalne dane, które mówią o 3272 mieszkańcach<ref name="n1" /><ref name="n2">{{cytuj książkę |nazwisko = Newerla |imię = Paweł |tytuł = Dzieje Raciborza i jego dzielnic |strony = 70}}</ref><ref name="p1">{{cytuj książkę |nazwisko = Ładogórski |imię = Tadeusz |tytuł = Generalne tabele statystyczne Śląska 1787 roku |miejsce = Wrocław |rok = 1954 |strony = 96–102}}</ref>.

W 1800 r. populacja miasta wynosiła 3457 mieszkańców<ref name="n1" />. Należy pamiętać, że w tamtych czasach miasto zamykało się w obrębie [[Mury miejskie w Raciborzu|murów miejskich]]. W 1840 r. miasto liczyło 7022 mieszkańców<ref name="n1" /><ref name="p2">{{Knie1845|s=900}}</ref>, a 3 grudnia 1867 r. w Raciborzu było 14&nbsp;571 mieszkańców<ref name="n1" />. 2 grudnia 1895 r. populacja wyniosła 21&nbsp;680<ref name="n1" /><ref name="p3">{{cytuj książkę |tytuł = Gemeindelecikon für die Provinz Schlesien, Auf Grund der Volkszählung vom 2. Dezember 1895 und anderen amtlichen Quellen bearbeitet vom Königlichen Statistischen Bureau |miejsce = Berlin |rok = 1898 |strony = 422–423}}</ref><ref name="n3">{{cytuj książkę |nazwisko = Newerla |imię = Paweł |tytuł = Dzieje Raciborza i jego dzielnic |strony = 72}}</ref>.

W 1900 r. miasto poszerzyło swoje granice o Bosacz, a w 1902 również o [[Stara Wieś (Racibórz)|Starą Wieś]] oraz Proszowiec, licząc wtedy łącznie 30 398 mieszkańców. 5 stycznia 1927 r. włączono [[Obszar dworski|obszary dworskie]] obejmujące [[Ostróg (Racibórz)|Ostróg]] wraz z [[Racibórz-Zamek|obszarem zamkowym]], [[Studzienna (Racibórz)|Studzienną]], [[Ocice (Racibórz)|Ocice]], Starą Wieś i [[Proszowiec]] do miasta, które liczyło 49&nbsp;076 mieszkańców<ref name="n1" /><ref name="n3" /><ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Hyckel |imię = G. |tytuł = Die deutsche Besiedlung des Ratiborer Landes |miejsce = Glewitz |rok = 1939 |strony = 14}}</ref>. W 1939 r. liczba mieszkańców sięgnęła 49&nbsp;724 mieszkańców<ref name="n1" /><ref name="p4" /><ref name="n5">{{cytuj książkę |nazwisko = Newerla |imię = Paweł |tytuł = Dzieje Raciborza i jego dzielnic |strony = 74}}</ref>.
[[Plik:Kościół w Brzeziu 5.JPG|thumb|upright|Kościół w [[Brzezie (Racibórz)|Raciborzu-Brzeziu]]]]
W maju 1945 r. w mieście przebywało ok. 3000 mieszkańców. W 1946 r. liczba mieszkańców wzrosła do 19&nbsp;605<ref name="n1" /><ref name="n5" /><ref name="p5">{{cytuj książkę |tytuł = Biuletyn statystyki ludności |rok = 1959}}</ref>. W 1950 r. miasto zamieszkiwało 26&nbsp;447 osób. 27 maja 1975 r. do miasta przyłączono [[Brzezie (Racibórz)|Brzezie]]<ref name="n309" /><ref name="brxrm">{{cytuj książkę |tytuł = Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 maja 1975 r. w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwach katowickim i opolskim |url = https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19750150087}}</ref>, które liczyło wówczas 2900 osób. Pod koniec 1975 r. Racibórz liczył 50&nbsp;293 osoby. 1 lutego 1977 r. włączono Ocice Górne, które liczyły 235 osób oraz [[Sudół (Racibórz)|Sudół]] liczący 110 mieszkańców, a także [[Markowice (Racibórz)|Markowice]] i [[Miedonia|Miedonię]]. 31 grudnia 1980 r. miasto liczyło 55 532 mieszkańców. Najwięcej mieszkańców, 65&nbsp;300 Racibórz miał w 1991 r. 31 grudnia 1993 r. liczba ludności wynosiła 64&nbsp;875<ref name="n75" /><ref name="n1" />.

W 2002 r. miasto liczyło 60&nbsp;162 mieszkańców, w 2003 r. – 59&nbsp;466 mieszkańców, a w 2004 r. – 58&nbsp;817 mieszkańców<ref name="sr2">{{cytuj książkę |tytuł = Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015 |strony = 18}}</ref>. Dane z 2006 r. mówią o 57&nbsp;987 mieszkańcach. W 2007 r. Racibórz liczył 56&nbsp;410 osób zameldowanych na pobyt stały, z czego 29&nbsp;635 kobiet i 26&nbsp;775 mężczyzn oraz 1495 osób zameldowanych na pobyt czasowy, w tym 801 kobiet i 694 mężczyzn<ref name="z19">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 19}}</ref>. Na koniec 2008 r. miasto liczyło 56&nbsp;727 mieszkańców<ref name="ludnoscx">{{cytuj stronę |url = http://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5468/6/7/1/l_ludnosc_stan_struktura_2008.zip |tytuł = Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2008 r. |autor = |opublikowany = stat.gov.pl |data = 2 czerwca 2009 |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20110926221413/http://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5468/6/7/1/l_ludnosc_stan_struktura_2008.zip |zarchiwizowano = 26 września 2011 |data dostępu = 2010-08-11}}</ref>. Według danych z 31 grudnia 2009 r. liczba ludności wynosiła 56&nbsp;484<ref name="gusdd" /><ref name="ludnoscy" />, a 31 grudnia 2010 r. – 56&nbsp;397<ref>{{cytuj stronę |url = http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/Downloader.aspx?file=pl_lud_2010_24_09.zip&sys=lud |tytuł = Ludność według płci i miast. Rok 2010. Województwo śląskie |autor = Główny Urząd Statystyczny |opublikowany = stat.gov.pl |język = pl |data dostępu = 2012-01-10}}</ref>.

{| class="wikitable" align=center width=700
|+ Wykres liczby ludności miasta Racibórz od 1749 r.<ref name="n1">{{cytuj książkę |nazwisko = Newerla |imię = Paweł |tytuł = Dzieje Raciborza i jego dzielnic |strony = 71}}</ref><ref name="p1" /><ref name="p2" /><ref name="p3" /><ref name="p4">{{cytuj książkę |tytuł = Statistik des Deutschen Reiches, tom 568, Volks-, Berufs- und Betriebszählung vom 17. V. 1939 |rok = 1939 |strony = 41–43}}</ref><ref name="p5" /><ref name="ludnoscy" /><ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Weigel |imię = Johann Adam Valentin |tytuł = Geographische, naturhistorische und technologische Beschreibung des souverainen Herzogthums Schlesien, Siebenter Theil, Die Fürstenthümer Oels, Trachenberg, Neiße und Rattibor |miejsce = Berlin |rok = 1803 |strony = 163}}</ref><ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Triest |imię = Felix |tytuł = Topographisches Handbuch von Oberschlesien, 2. Teilband |miejsce = Breslau |rok = 1865 |strony = 656}}</ref><ref>{{cytuj książkę |tytuł = Die Gemeinden und Gutsbezirke der Provinz Schlesien und ihre Bevölkerung, nach den Urmaterialien der allgemeinen Volkszählung vom 1. Dezember 1871 bearbeitet und zusammengestellt vom Königlichen Statistischen Bureau |miejsce = Breslau |rok = 1874 |strony = 358–359}}</ref><ref>{{cytuj książkę |tytuł = Statistik des Deutschen Reiches, tom 454, Volks-, Berufs- und Betriebszählung vom 16. VI. 1933 |rok = 1933 |strony = 42}}</ref>
|-
|
<timeline>
ImageSize = width:1000 height:300
PlotArea = left:50 right:20 top:10 bottom:30
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
 id:linegrey2 value:gray(0.9)
 id:linegrey value:gray(0.7)
 id:cobar value:rgb(0.6,0.7,0.8)
 id:cobar2 value:rgb(0.6,0.7,0.6)

DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:66000
ScaleMajor = unit:year increment:5000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:1000 start:0 gridcolor:linegrey2

PlotData =
 color:cobar width:19 align:left

 bar:1749 from:0 till:1577
 bar:1787 from:0 till:3272
 bar:1791 from:0 till:3511
 bar:1793 from:0 till:3629
 bar:1800 from:0 till:3457
 bar:1818 from:0 till:4655
 bar:1825 from:0 till:5315
 bar:1840 from:0 till:7022
 bar:1858 from:0 till:10226
 bar:1871 from:0 till:15322
 bar:1895 from:0 till:21680
 bar:1902 from:0 till:30298
 bar:1925 from:0 till:49076
 bar:1939 from:0 till:50004

 bar:1946 from:0 till:19605
 bar:1950 from:0 till:26447
 bar:1955 from:0 till:29903
 bar:1960 from:0 till:32523
 bar:1965 from:0 till:36561
 bar:1970 from:0 till:40600
 bar:1975 from:0 till:45913
 bar:1980 from:0 till:55532
 bar:1985 from:0 till:61011
 bar:1991 color:cobar2 from:0 till:65300
 bar:1995 from:0 till:65041
 bar:2000 from:0 till:63484
 bar:2005 from:0 till:57755
 bar:2010 from:0 till:56397

PlotData=
 textcolor:black fontsize:S

 bar:1749 at: 1577 text: 1577 shift:(-8,5)
 bar:1787 at: 3272 text: 3272 shift:(-8,5)
 bar:1791 at: 3511 text: 3511 shift:(-11,5)
 bar:1793 at: 3629 text: 3629 shift:(-11,5)
 bar:1800 at: 3457 text: 3457 shift:(-11,5)
 bar:1818 at: 4655 text: 4655 shift:(-11,5)
 bar:1825 at: 5315 text: 5315 shift:(-11,5)
 bar:1840 at: 7022 text: 7022 shift:(-11,5)
 bar:1858 at: 10226 text: 10&nbsp;226 shift:(-11,5)
 bar:1871 at: 15322 text: 15&nbsp;322 shift:(-11,5)
 bar:1895 at: 21680 text: 21&nbsp;680 shift:(-11,5)
 bar:1902 at: 30398 text: 30&nbsp;398 shift:(-11,5)
 bar:1925 at: 49076 text: 49&nbsp;076 shift:(-11,5)
 bar:1939 at: 50004 text: 50&nbsp;004 shift:(-14,5)

 bar:1946 at: 19605 text: 19&nbsp;605 shift:(-11,5)
 bar:1950 at: 26447 text: 26&nbsp;447 shift:(-14,5)
 bar:1955 at: 29903 text: 29&nbsp;903 shift:(-14,5)
 bar:1960 at: 32523 text: 32&nbsp;523 shift:(-14,5)
 bar:1965 at: 36561 text: 36&nbsp;561 shift:(-14,5)
 bar:1970 at: 40600 text: 40&nbsp;600 shift:(-14,5)
 bar:1975 at: 45913 text: 45&nbsp;913 shift:(-14,5)
 bar:1980 at: 55532 text: 55&nbsp;532 shift:(-14,5)
 bar:1985 at: 61011 text: 61&nbsp;011 shift:(-14,5)
 bar:1991 at: 65300 text: 65&nbsp;300 shift:(-14,5)
 bar:1995 at: 65041 text: 65&nbsp;041 shift:(-14,5)
 bar:2000 at: 63484 text: 63&nbsp;484 shift:(-14,5)
 bar:2005 at: 57755 text: 57&nbsp;755 shift:(-14,5)
 bar:2010 at: 56397 text: 56&nbsp;397 shift:(-14,5)
</timeline>
|}

[[Gęstość zaludnienia]] w 2004 r. wynosiła ok. 778 mieszkańców/km², a w 2008 r. – 756,3 mieszkańca/km²<ref name="sr2" /><ref name="ludnoscx" />. W 2009 r. gęstość zaludnienia wynosiła 753 mieszkańców/km²<ref name="ludnoscy" />. [[Struktura płci i wieku|Struktura płci]] w latach 2000–2004 nie uległa znacznym zmianom i na koniec 2004 r. kształtowała się następująco: populacja kobiet wynosiła 52,4%, a mężczyzn 47,6%<ref name="sr2" />. W 2006 r. populacja kobiet wyniosła 52,56%, a mężczyzn 47,44%<ref name="lp2">{{cytuj książkę |tytuł = Lokalny program rewitalizacji miasta Racibórz na lata 2007–2013 |miejsce = Racibórz |strony = 15}}</ref>. Natomiast w 2008 r. struktura ta kształtowała się następująco: populacja kobiet – 52,46%, a mężczyzn – 47,54%<ref name="ludnoscx" />. W 2009 r. struktura wynosiła kolejno 52,5% w przypadku kobiet i 47,5% w przypadku mężczyzn<ref name="ludnoscy" />.

W latach 2001–2003 w Raciborzu występował dodatni, ale malejący [[przyrost naturalny]]. W 2004 r. wystąpił wzrost przyrostu w porównaniu z latami poprzednimi, który wynosił 65, gdy w roku poprzednim tylko 7<ref name="sr2" />. Natomiast w 2009 r. przyrost był ujemny i wynosił –58<ref name="ludnoscy">{{cytuj stronę |url = http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/katow/ASSETS_ludnosc2009.pdf |tytuł = Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie śląskim w 2009 r. |autor = Urząd Statystyczny w Katowicach |opublikowany = stat.gov.pl |data = lipiec 2010 |język = pl |data dostępu = 2010-12-10}}</ref>.

Pod względem ekonomicznej klasyfikacji grup wiekowych przeważa grupa produkcyjna, która w 2004 r. stanowiła 65,4% ogółu mieszkańców. Ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowiła 20,3%, a w wieku poprodukcyjnym 14,3%<ref name="sr2" />. W stosunku do poprzednich lat widoczny jest wzrost ludności w wieku poprodukcyjnym przy jednoczesnym spadku ludności w wieku przedprodukcyjnym<ref name="sr3" />. W 2006 r. nadal dominowała ludność w wieku produkcyjnym i stanowiła 66% wszystkich mieszkańców. Ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowiła 19%, a w wieku poprodukcyjnym 15%<ref name="lp2" />. W 2003 r. saldo migracji wyniosło –528 osób, a w 2004 –534 osoby. Przy czym przeważała migracja zewnętrzna, która najczęściej związana była z poszukiwaniem pracy za granicą (m.in. w Holandii i Niemczech)<ref name="sr3">{{cytuj książkę |tytuł = Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015 |miejsce = Racibórz |strony = 19}}</ref>. W 2009 r. do miasta przybyło 495 osób, a opuściło je 519 osób. W związku z tym odnotowano ujemne saldo migracyjne wynoszące –24 i było ono mniejsze w porównaniu z latami ubiegłymi<ref name="ludnoscy" />.

Mieszkańcy Raciborza stanowią około 51,5% populacji [[powiat raciborski|powiatu raciborskiego]], co stanowi 1,2% populacji [[województwo śląskie|województwa śląskiego]]<ref name="lp2" />. Według danych z 31 grudnia 2009 r. miasto zajmowało 81. miejsce pod względem ludności miast w Polsce<ref name="gusdd" />.

Piramida wieku mieszkańców Raciborza w 2014 r.<ref name="populacja2016" />:<br />[[Plik:Piramida wieku Raciborz.png|690x480px]]

=== Prognoza demograficzna ===
[[Główny Urząd Statystyczny]] przeprowadził prognozę demograficzną na lata 2002–2030 w świetle której miasto odnotuje spadek liczby ludności o 37%. Główną przyczyną takiego spadku będzie obniżający się przyrost naturalny. Natomiast w przypadku salda migracji wystąpi korzystne zjawisko, tzn. napływ ludności przewyższy jej odpływ i według prognoz wyniesie 38 osób. Prognoza przewiduje kontynuację tendencji spadkowej w przypadku liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym. W 2030 r. 54% ogółu mieszkańców będą stanowić osoby w wieku produkcyjnym, 13% w wieku przedprodukcyjnym oraz 33% w wieku poprodukcyjnym<ref name="z20" /><ref name="sr4">{{cytuj książkę |tytuł = Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015 |strony = 20}}</ref>.

{| class="wikitable" align=center width=700
|+ Prognoza demograficzna GUS dla miasta Raciborza do roku 2030<ref name="z20">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 20}}</ref><ref name="z19" /><ref name="sr5">{{cytuj książkę |tytuł = Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015 |strony = 21}}</ref>
!rowspan="2"| Rok
!colspan="3"| Ogółem
!colspan="3"| Ogółem
!rowspan="2"| Saldo migracji
!rowspan="2"| Przyrost naturalny
|-
! razem
! mężczyźni
! kobiety
! 0-17
! 18-59/64
! 60+/65+
|-
|style="text-align:center;"| 2010
|style="text-align:center;"| 54 481
|style="text-align:center;"| 25 853
|style="text-align:center;"| 28 628
|style="text-align:center;"| 8984
|style="text-align:center;"| 36 138
|style="text-align:center;"| 9359
|style="text-align:center;"| –63
|style="text-align:center;"| –108
|-
|style="text-align:center;"| 2015
|style="text-align:center;"| 51 214
|style="text-align:center;"| 24 252
|style="text-align:center;"| 26 962
|style="text-align:center;"| 7697
|style="text-align:center;"| 32 670
|style="text-align:center;"| 10 847
|style="text-align:center;"| –12
|style="text-align:center;"| –160
|-
|style="text-align:center;"| 2020
|style="text-align:center;"| 47 921
|style="text-align:center;"| 22 665
|style="text-align:center;"| 25 256
|style="text-align:center;"| 6948
|style="text-align:center;"| 28 536
|style="text-align:center;"| 12 437
|style="text-align:center;"| –2
|style="text-align:center;"| –247
|-
|style="text-align:center;"| 2021
|style="text-align:center;"| 47 269
|style="text-align:center;"| 22 353
|style="text-align:center;"| 24 916
|style="text-align:center;"| 6814
|style="text-align:center;"| 27 807
|style="text-align:center;"| 12 648
|style="text-align:center;"| 5
|style="text-align:center;"| –272
|-
|style="text-align:center;"| 2025
|style="text-align:center;"| 44 559
|style="text-align:center;"| 21 027
|style="text-align:center;"| 23 532
|style="text-align:center;"| 6199
|style="text-align:center;"| 25 103
|style="text-align:center;"| 13 257
|style="text-align:center;"| 15
|style="text-align:center;"| –331
|-
|style="text-align:center;"| 2030
|style="text-align:center;"| 41 115
|style="text-align:center;"| 19 366
|style="text-align:center;"| 21 749
|style="text-align:center;"| 5382
|style="text-align:center;"| 22 328
|style="text-align:center;"| 13 405
|style="text-align:center;"| 38
|style="text-align:center;"| –402
|}

== Nazwa ==
[[Plik:1592 Polonia Silesia Wenceslao Godreccio.png|thumb|upright=1.2|Racibórz jako ''Ratiborz'' na mapie [[Wacław Grodziecki|Wacława Grodzieckiego]] z 1592 roku]]
[[Plik:Polskie-nazwy śląskich miejscowosci z patentu Fryderyka II 1750.jpg|thumb|upright=1.2|Nazwa ''Raciborz'' wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym [[Prusy (kraina historyczna)|pruskim]] dokumencie z 1750 roku wydanym w [[Język polski|języku polskim]] w [[Berlin]]ie<ref>[http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=26222&from=FBC Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”].</ref>.]]
Nazwa miasta pochodziła najprawdopodobniej od [[Imiona słowiańskie|słowiańskiego imienia]] „[[Racibor (imię)|Racibor]]” („Ratibor” – forma zgermanizowana)<ref name="rac1">{{cytuj stronę |url = http://www.raciborz.com.pl/art11225.html |tytuł = Prof. Miodek dla raciborzan |nazwisko = Burek |imię = Anna |data = 12 grudnia 2008 |opublikowany = 12 grudnia 2008 |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20111118002751/http://www.raciborz.com.pl/art11225.html |zarchiwizowano = 18 listopada 2011 |data dostępu = 2009-01-18}}</ref>. Według Weltzla pochodziła ona od czasownika „rati” = orać i „bor” = bór, las. Inne źródła nadają temu imieniu znaczenie „walczący na wojnie” bądź „chętny do boju”, co jest zgodne z ostatnimi badaniami onomastycznymi. Nazwa miasta pochodzi od dwóch znaczeniowo tożsamych słów „rati=walczyć” oraz „boriti=walczyć” i oznacza „walczący na wojnie”. Imię Racibor było charakterystyczne we wczesnym średniowieczu dla [[Książęta pomorscy|książąt pomorskich]] oraz [[Obodryci|obodrzyckich]]. Nadawano władcom imię Racibor być może na dobrą wróżbę, aby „walczyli i zwyciężali w boju”<ref name="rac1" />.
[[Plik:Baszta więzienna w Raciborzu 4.JPG|thumb|upright|[[Baszta więzienna w Raciborzu|Baszta więzienna]]]]
[[Plik:Kościół św. Jakuba w Raciborzu 9.JPG|thumb|[[Kościół św. Jakuba w Raciborzu|Kościół św. Jakuba]]]]
[[Plik:Zamek w Raciborzu po remoncie (jesień 2013) 2.JPG|thumb|[[Zamek w Raciborzu|Zamek książąt raciborskich]]]]
[[Plik:POL Racibórz zamek przełom XVII i XVIII wieku.jpg|thumb|Raciborski zamek (''XVII – XVIII'')]]

Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 r. we [[Wrocław]]iu wymienia nazwę miasta zanotowaną w dokumencie z 1108 r. ''Raciborz''{{r|Adamy}}.

Nazwa Raciborza w formie łacińskiej ''Ratibor'' pojawiła się po raz pierwszy w ''[[Kronika Galla Anonima|Kronice polskiej]]'' spisanej przez [[Gall Anonim|Anonima zwanego Gallem]] w latach 1112–1116<ref>„Kronika polska, Gall Anonim”, seria „Kroniki polskie”, Zakł. Nard. Ossolińskich, Wrocław, {{ISBN|978-3-939991-64-9}}, s. 112.</ref><ref>„Monumenta Germaniae Historica”, „Chronicae Polonorum”, tom IX, Hannoverae 1851 s. 462.</ref> Miejscowość została wzmiankowana w łacińskim dokumencie papieża [[Grzegorz IX|Grzegorza IX]] wystawionym 26 maja 1230 r. w [[Język staropolski|staropolskiej]] formie ''Racziborz'' we fragmencie ''in Kozle castellaturam de Racziborz circa Rybnik''{{odn|Grünhagen|1866|s=153}}. Nazwa miejscowości w zlatynizowanej formie ''Raziboria'' wymieniona jest w łacińskim dokumencie [[Władysław I Łokietek|Władysława Łokietka]] z 1315 r. wydanym w [[Kraków|Krakowie]]<ref>„Codex Diplomaticus Maioris Poloniae”, tomus II, Biblioteka Kórnicka, Poznań 1878, s. 318..</ref>.

W łacińskiej ''[[Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis]]'' ([[język polski|pol.]] ''Księga uposażeń [[Archidiecezja wrocławska|biskupstwa wrocławskiego]]'') spisanej za czasów biskupa [[Henryk z Wierzbna (zm. 1319)|Henryka z Wierzbna]] w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie ''Rathibor''. Kronika ta wymienia również wsie, które w procesach urbanizacyjnych zostały wchłonięte przez miasto i stanowią jego części bądź dzielnice jak: [[Sudół (Racibórz)|Sudoł]] jako ''Schuchdol'', [[Studzienna (Racibórz)|Studzienna]] w formie ''Stusona''<ref>[http://www.dokumentyslaska.pl/cds%2014/liber.html Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online].</ref><ref>H. Markgraf, J. W. Schulte, „Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis”, Breslau 1889.</ref>. W roku 1613 śląski regionalista i historyk [[Mikołaj Henel]] z [[Prudnik]]a wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. ''Silesiographia'' podając jej łacińskie nazwy: ''Ratiboria'', ''Ratibovia'', ''Retiboria'', ''Retisboria''<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Haberland |imię = Detlef |tytuł = Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld |url = https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/31994/edition/37152 |inni = Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka |rok = 2011 |wydawca = Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu |miejsce = Wrocław |isbn = 978-83-910595-2-4 |strony = 180}}</ref>.

W 1750 r. nazwa ''Raciborz'' wymieniona została w języku polskim przez [[Fryderyk II Wielki|Fryderyka II]] pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska<ref>[http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=26222&from=FBC „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”.]</ref> W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 r. we [[Wrocław]]iu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą ''Racibors'' oraz nazwą ''Ratibor'' we fragmencie „''Racibors, polnische Benennung der Kreistadt Ratibor”''{{odn|Knie|1830|s=607}}. Nazwę ''Racibórz'' w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w [[Głogówek|Głogówku]] w 1847 r. wymienił śląski pisarz [[Józef Lompa]]<ref>[[Józef Lompa]], „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, s. 12.</ref>. Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946<ref>Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. ({{Monitor Polski|1946|44|85}}).</ref>

== Historia ==
{{Osobny artykuł|Historia Raciborza}}

=== Kalendarium historyczne ===
* ok. 985-990 – tereny plemienia [[Golęszyce|Gołęszyców]] stają się częścią [[Polska wczesnopiastowska|Państwa Piastów]],
* 1103-1108 – gród znajduje się pod [[Księstwo Czech|czeską]] okupacją<ref>R. Drogi: „Państwo Czeskie Przemyślidów” (historia Czech, cz. III. 1).</ref>,
* 1108 – pierwsza historyczna wzmianka o Raciborzu w kronice [[Gall Anonim|Galla Anonima]], [[Bitwa pod Raciborzem (1108)|bitwa pod Raciborzem]], na skutek której gród wraca w polskie ręce,
* 1172-1173 – [[Mieszko I Plątonogi]] otrzymuje oddzielne [[Księstwo raciborskie|Księstwo Raciborskie]],
* 1211-1217 – lokacja Raciborza na [[Prawo flamandzkie|prawie flamandzkim]] przez księcia [[Kazimierz I opolski|Kazimierza I]],
* 1241 – zwycięska [[Bitwa pod Raciborzem (1241)|obrona miasta]] przed [[Mongołowie|Mongołami]],
* 1246 – powstanie [[Klasztor Dominikanów w Raciborzu|klasztoru dominikanów]], w którym zapisano pierwsze polskie zdanie „Gorze szą nam stało”, czyli „Gorzej się nam stało”
* 1280-1287 – budowa gotyckiego zamku i kaplicy na [[Ostróg (Racibórz)|Ostrogu]],
* 1287 – konflikt na terenie Raciborza biskupa [[Tomasz II Zaremba|Tomasza II]] i księcia śląskiego [[Henryk IV Prawy|Henryka IV Prawego]],
* 1296 – datacja zachowanej pieczęci z [[Herb Raciborza|herbem miasta]]: pół orła i pół koła,
* 1299 – książę [[Przemysław raciborski|Przemysław]] przekazuje władzę w Raciborzu radzie miejskiej według prawa magdeburskiego: miasto otoczone jest murami obronnymi z trzema bramami; założenie klasztoru dominikanek,
* XIII wiek – w Raciborzu bito monetę z napisem „MILOST”, mennica z przerwami działała do 1715 r.,
* 1302 – wzmianka o szkole parafialnej,
* 1318 – plaga [[szarańczowate|szarańczy]],
* 1336 – umiera ostatni piastowski książę raciborski [[Leszek raciborski|Leszek]]; księstwo przechodzi w ręce [[Księstwo opawskie|opawskich]] [[Przemyślidzi|Przemyślidów]],
* 1521 – śmierć ostatniego księcia z dynastii Przemyślidów – [[Walentyn raciborski|Walentyna]],
* 1532 – po śmierci księcia [[Jan II Dobry (książę opolski)|Jana Opolskiego]] Księstwo Raciborskie przechodzi w ręce Hohenzollernów, potem Habsburgów,
* 1567 – wzmianka o istnieniu browaru zamkowego, obecnie najstarszego browaru w Polsce,
* 1586 – przywilej cesarza [[Rudolf II Habsburg|Rudolfa II]] porządkuje żeglugę na Odrze; Racibórz do końca XIX w. jest miastem portowym,
* 1670 – wzmianka o działaniu poczty,
* 1683 – [[Jan III Sobieski]] ucztuje na zamku w drodze na odsiecz [[Bitwa pod Wiedniem|Wiednia]],
* 1727 – wzniesienie na Rynku Kolumny Maryjnej dłuta [[Johann Melchior Österreich|Johanna Melchiora Österreicha]],
* 1742 – Racibórz wraz z większością [[Śląsk]]a staje się częścią Prus,
* 1788 – nieudana próba zabójstwa króla pruskiego [[Fryderyk Wilhelm II Pruski|Fryderyka II]],
* 1819 – otwarcie gimnazjum,
* 1826 – oddanie do użytku budynku sądu według projektu Schinkla,
* 1846 – miasto uzyskało połączenie kolejowe z Wrocławiem,
* 1849 – uruchomienie linii telegraficznej [[Wiedeń]] – Racibórz – [[Berlin]],
* 1858 – oddanie do użytku gazowni miejskiej,
* 1882 – w gimnazjum uczył się poeta [[Jan Kasprowicz]],
* 1889 – ukazał się pierwszy numer polskich „[[Nowiny Raciborskie|Nowin Raciborskich]]”,
* 1904 – uruchomienie elektrowni miejskiej,
* 1911 – otwarcie [[Dom Kultury Strzecha w Raciborzu|Domu Polskiego Strzecha]],
* 20 marca 1921 – plebiscyt górnośląski: w Raciborzu 2227 (9,13%)<ref>[[Jan Drabina]], ''Górny Śląsk'', Wrocław 2002, s. 147.</ref> uprawnionych oddaje głos za Polską, natomiast 22.291<ref>[http://web.archive.org/web/*/http://quellen.herder-institut.de/M01/quellen/plebiszite.pdf Rocznik statystyczny GUS 1920-1922].</ref> (87,98%) głosujących opowiada się za przynależnością miasta do Niemiec, w tym prawie 24% tzw. emigrantów plebiscytowych (ściągniętych na tereny plebiscytowe w celu podniesienia końcowego rezultatu<ref>{{Cytuj |autor = Dorota Borowicz |tytuł = Mapy narodowościowe Górnego Śląska od połowy XIX wieku do II wojny światowej |data = 2004 |isbn = 83-229-2569-7 |miejsce = Wrocław |wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego |s = 39 |oclc = 69318732}}</ref>; wniosek o prawo głosu dla emigrantów złożyła Polska, ale w praktyce znaczna większość z nich głosowała na Niemcy),
* 1921 – przeprowadzono plebiscyt na [[Górny Śląsk|Górnym Śląsku]] i wybuchło [[III powstanie śląskie]], w którego wyniku 437 ha obszaru dzisiejszego miasta przekazano [[Polska|Polsce]] (ówczesne miasto pozostało w Niemczech, natomiast po drugiej stronie granicy znalazła się m.in. obecna dzielnica [[Brzezie (Racibórz)|Brzezie]], wówczas samodzielna wioska<ref>[https://www.naszraciborz.pl/site/art/5/14/59349.html 4 lipca 1922. Polacy zajmują Brzezie, Racibórz pozostaje w Niemczech].</ref>),
* 1939 – w mieście stacjonuje przed atakiem na [[Polska|Polskę]] niemiecka [[14 Armia (III Rzesza)|14 Armia]],
* 1945:
** pod koniec stycznia przez Racibórz, a następnie [[Prudnik]] i [[Kłodzko]], przeszła kolumna więźniów aresztu w [[Mysłowice|Mysłowicach]] (tzw. [[Marsze śmierci|marsz śmierci]]);
** wojska radzieckie 31 marca zdobyły ([[Walki o Racibórz|po dwumiesięcznym oblężeniu]]) Racibórz; w walkach z jednostkami [[Wehrmacht]]u i [[Schutzstaffel|SS]] uczestniczyli żołnierze [[60 Armia (ZSRR)|60 Armii]] i [[4 Armia Pancerna (ZSRR)|4 Armii Pancernej]] [[1 Front Ukraiński|1 Frontu Ukraińskiego]] [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]{{odn|Mała encyklopedia wojskowa|1971|s=5}}.
** 9 maja polska administracja obejmuje władzę;
** 10 maja w mieście zostają ulokowane [[Czechosłowacja|czechosłowackie]] władze powiatowe
** wysiedlanie ludności niemieckiej i osiedlanie się Polaków wysiedlonych z [[Kresy Wschodnie|Kresów Wschodnich]] oraz z centralnej Polski<ref>https://www.raciborz.pl/turystyka_raciborz_zabytki/dzieje_miasta</ref>,
* 1946 – powstanie pierwszej polskiej szkoły podstawowej [[Szkoła Podstawowa nr 1 w Raciborzu|SP 1]],
* 1958 – obchody IX wieków Raciborza; otwarcie odbudowanego [[Dom Kultury Strzecha w Raciborzu|Domu Kultury „Strzecha”]],
* 1975 – miasto wraz z powiatem raciborskim zostały włączone do województwa katowickiego,
* 1986 – otwarcie [[Młodzieżowy Dom Kultury w Raciborzu|Młodzieżowego Domu Kultury]].
* 1990 – przeprowadzono pierwsze demokratyczne wybory do [[Polityka w Raciborzu|Rady Miejskiej]],
* 1991 – podpisano umowę partnerską z (również górnośląskim) miastem [[Opawa]] w [[Czechy|Czechach]],
* 1992 – podpisano umowę partnerską z [[Roth (Bawaria)|Roth]] w [[Niemcy|Niemczech]],
* 1993 – otwarto [[przejście graniczne Pietraszyn-Sudice]],
* 1997 – Racibórz został dotknięty największą od stuleci klęską powodzi,
* 1999 – ukształtował się nowy podział administracyjny kraju – powstał [[powiat raciborski]] (1 września), powstał [[Euroregion Silesia]] (20 września),
* 2001 – jako pierwsze miasto w [[Polska|Polsce]] i [[Europa|Europie]] uzyskano certyfikat Zarządzania Środowiskowego według normy ISO 14001,
* 2002 – podpisano umowę partnerską z miastem [[Królewiec]] w [[Rosja|Rosji]] (5 marca), oraz z miastem [[Leverkusen]] w [[Niemcy|Niemczech]] (18 marca), zorganizowano III Dożynki [[województwo śląskie|Województwa Śląskiego]], przeprowadzono pierwsze bezpośrednie wybory na prezydenta, burmistrza, wójta,
* 2005 – reaktywowano browar raciborski i podpisano umowę partnerską z miastem [[Kędzierzyn-Koźle]],
* 2008 – 900-lecie miasta, wielka impreza z udziałem między innymi [[Piotr Rubik|Piotra Rubika]] i [[The Jet Set]].

== Architektura ==
{{Osobny artykuł|Historia Raciborza}}
<center>
{|
|{{Duża grafika|POL Racibórz Rynek - panorama.jpg|1000px|[[Rynek w Raciborzu]]}}
|}
</center>

=== Zabytki ===
[[Plik:Kościół Wniebowzięcia NMP w Raciborzu 1.JPG|thumb|[[Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu|Kościół Wniebowzięcia NMP]]]]
[[Plik:Kaplica zamkowa pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego w Raciborzu 5.JPG|thumb|upright|[[Kaplica zamkowa pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego w Raciborzu|Kaplica zamkowa pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego]]]]
{{Osobny artykuł|Zabytki Raciborza}}
* [[Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu|Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi]] – [[gotyk|gotycki]], kościół farny, najstarszy w Raciborzu, pochodzi z 1205 r.
* [[kościół św. Jakuba w Raciborzu|Kościół św. Jakuba]] – [[gotyk|gotycki]], pochodzi sprzed 1258 r., [[Dominikanie|podominikański]].
** Kaplica Gaszynów – [[barok]]owa, wykonana między 1637 a 1665 r.
* [[parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu|Kościół św. Ducha]] – [[gotyk|gotycki]], pochodzi z 1327 r., [[Dominikanie|podominikański]].
* [[baszta więzienna w Raciborzu|Baszta więzienna]] – pochodzi z XVI w. Została ukazana na jednorazowej serii monet „Miasta Polski”.
* [[kościół św. Jana Chrzciciela w Raciborzu|Kościół św. Jana Chrzciciela]] na [[Ostróg (Racibórz)|Ostrogu]] – [[neogotyk|neogotycki]], pochodzi z 1856 r.
* [[Parafia św. Mikołaja w Raciborzu|Kościół św. Mikołaja]] na [[Stara Wieś (Racibórz)|Starej Wsi]] – [[neogotyk|neogotycki]], pochodzi z 1902 r.
* [[Parafia Matki Bożej Raciborskiej|Kościół Matki Bożej]] – [[barok]]owy, pochodzi z 1727 r.
* [[Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Raciborzu|Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa]] – modernistyczny, z lat 30. XX w.
* [[Kościół Matki Bożej Różańcowej w Raciborzu|Kościół Matki Bożej Różańcowej]] – z ok. 1904 r., w dzielnicy [[Sudół (Racibórz)|Sudół]]
* [[Rynek w Raciborzu|Rynek]]
** [[Kolumna Matki Boskiej w Raciborzu|Kolumna Matki Boskiej]], tzw. ''Kolumna Maryjna'' wykonana w latach 1725–1727 przez Johanna Melchiora Österreicha.
* [[Zamek w Raciborzu|Zamek książąt raciborskich]] – wzniesiony w latach 1281–1287, obecnie w trakcie renowacji i odbudowy,
** [[Kaplica zamkowa pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego w Raciborzu|Kaplica zamkowa pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego]] – tzw. ''perła [[gotyk]]u śląskiego'', wybudowana po 1287 r.
* [[Mury miejskie w Raciborzu|Mury obronne]] – powstałe w latach 1287–1290.
* [[Pomnik Zgody w Raciborzu|Statua Zgody]] – wybudowana na przełomie XVIII i XIX w.
* Budynek Sądu – [[klasycyzm|późnoklasyczny]], wybudowany w latach 1823–1826 według projektu [[Karl Friedrich Schinkel|Karla Friedricha Schinkla]].
* [[Zakład Karny Racibórz|Zespół budynków więzienia]] – [[neogotyk|neogotycki]], wybudowany w latach 1845–1851.
* Zakład Poprawczy – dawniej budynek Sądu Krajowego, [[neorenesans]]owy, wybudowany w latach 1889–1892.
* Budynek Poczty – [[neorenesans]]owy, pochodzący z 1889 r.

Pełna lista zabytków:
{{osobny artykuł|Wikipedia:Wiki Lubi Zabytki/śląskie/powiat raciborski/gmina Racibórz}}

=== Zieleń miejska ===
[[Plik:POL Racibórz Park zamkowy.JPG|thumb|[[Park Zamkowy w Raciborzu|Park Zamkowy]]]]
Na terenie Raciborza wyróżniono 45 obiektów zakwalifikowanych jako [[zieleń miejska|zieleń urządzoną]], do której zalicza się: parki, zieleńce, ogrody przydomowe, ogrody działkowe i cmentarze. Zieleń miejska stanowi 823,91 ha powierzchni miasta<ref name="z60">{{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |strony = 60}}</ref>.

W Raciborzu znajduje się 5 parków o łącznej powierzchni 19,52 ha<ref name="z58" /><ref name="sr48" /><ref name="z60" />. Cztery z nich znajdują się w centrum miasta, a jeden w jego zachodniej części. Największymi są [[Park Zamkowy w Raciborzu|park Zamkowy]] o powierzchni 8,6 ha i [[Park im. Miasta Roth w Raciborzu|park im. Miasta Roth]] zajmujący 5,5 ha. Pozostałe parki to park Jordanowski o powierzchni 2,82 ha, [[Park im. kpt. Franciszka Stala, Kawalera Orderu Virtuti Militari w Raciborzu|Park im. kpt. Franciszka Stala]] – 1,43 ha oraz park w [[Ocice (Racibórz)|Ocicach]] – 1,22 ha<ref name="z60" />.

Zieleńce obejmują powierzchnię 15,6 ha<ref name="z58" /><ref name="sr48" /><ref name="z60" />. Do zieleńców został zaliczony m.in. obszar Cmentarza Żołnierzy Radzieckich przy ul. Reymonta, gdyż jest to cmentarz pamiątkowy, a zieleń nie posiada charakteru cmentarnego. Do tej grupy należą także sad wokół Zakładu Kanalizacji i Wodociągów przy ul. Bogumińskiej i obszar przylegający do [[Zakład Karny Racibórz|Zakładu Karnego]] przy ul. Eichendorffa<ref name="z60" />.

Skwery obejmują powierzchnię 13 ha<ref name="sr48" />. Skwer im. Kresowiaków znajduje się między gmachem Urzędu Miasta a sklepem Kaufland, natomiast skwer im. Sybiraków między Galerią Młyńską a ul. Batorego<ref name="rac2">{{cytuj stronę |url = http://www.raciborz.com.pl/art17338.html |tytuł = Kresowianie i Sybiracy na skwery |data = 24 września 2010 |opublikowany = [[Raciborski Portal Internetowy www.raciborz.com.pl]] |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20121114184131/http://www.raciborz.com.pl/art17338.html |zarchiwizowano = 14 listopada 2012 |data dostępu = 2011-01-19}}</ref>. Obok [[parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu|kościoła pw. Najświętszej Maryi Panny]] znajduje się skwer im. ks. prałata Stefana Pieczki<ref name="dz1">{{cytuj stronę |url = http://www.dziennikzachodni.pl/aktualnosci/340439,raciborskie-skwery-zostaly-oznakowane,id,t.html |tytuł = Raciborskie skwery zostały oznakowane |autor = Aleksander Król |data = 3 grudnia 2010 |opublikowany = dziennikzachodni.pl |język = pl |data dostępu = 2011-01-19}}</ref>. Naprzeciw budynku Sądu Rejonowego znajduje się skwer im. [[Stanisław Moniuszko|Stanisława Moniuszki]]<ref name="fp1">{{cytuj stronę |url = http://slaskie.fotopolska.eu/1308,obiekt.html |tytuł = Skwer im. Stanisława Moniuszki |opublikowany = fotopolska.eu |język = pl |data dostępu = 2011-01-19}}</ref>, natomiast obok sali gimnastycznej Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” znajduje się skwer im. Olimpijczyków i Sław Sportu Ziemi Raciborskiej<ref name="o1">{{cytuj stronę |url = http://www.olimpijski.pl/pl/pages/news/4177/0 |tytuł = Racibórz pamiętał.. |opublikowany = olimpijski.pl |data = 8 października 2010 |język = pl |data dostępu = 2011-01-19}}</ref>. Warto wymienić jeszcze skwer przy Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Niesłyszących i Słabosłyszących oraz skwer przy ul. Podwale. Na skwerze przy [[Kościół św. Jakuba w Raciborzu|kościele św. Jakuba]] wkrótce powstanie hotel<ref name="dz2">{{cytuj stronę |url = http://raciborz.naszemiasto.pl/artykul/616620,na-hotel-przy-raciborskim-rynku-musimy-poczekac,id,t.html |tytuł = Na hotel przy raciborskim rynku musimy poczekać |autor = Aleksander Król |data = 15 października 2010 |opublikowany = dziennikzachodni.pl |język = pl |data dostępu = 2011-01-19}}</ref>.

Do ogrodów przydomowych, które zajmują powierzchnie 663 ha zaliczono domy jednorodzinne wraz z przylegającymi do nich ogrodami i sadami. Obszary te występują przede wszystkim na obrzeżach miasta, m.in. w dzielnicach Płonia, Ocice, Nowe Zagrody, Miedonia, Markowice, Obora, Dębicz, Brzezie, Pogwizdów, Studzienna i Sudoł<ref name="z58" /><ref name="z60" />. Zieleń osiedlowa zajmuje 38,5 ha<ref name="sr48" />.

Ogródki działkowe stanowią 111 ha i znajdują się na terenie całego miasta<ref name="z58" /><ref name="z61" /><ref name="sr48" />. W największej ilości znajdują się w centrum, południowo-wschodniej i południowo-zachodniej części Raciborza. Występują przede wszystkim w dzielnicach: Nowe Zagrody, Ocice, Brzezie<ref name="z61" />.

Łączna powierzchnia cmentarzy na terenie miasta wynosi 14,5 ha<ref name="z58" /><ref name="z61" />. Występują na terenie całego miasta. Największe ich skupiska znajdują się w zachodnich dzielnicach: Nowe Zagrody i Stara Wieś<ref name="z61" />.

W mieście znajduje się także jedna z najdłuższych w Polsce alej [[leszczyna turecka|leszczyny tureckiej]] – [[Ulica Juliusza Słowackiego w Raciborzu|ulica Słowackiego]]<ref name="sr48" />.

== Symbole ==
{{Osobny artykuł|Herb Raciborza|Flaga Raciborza}}
'''Herb Raciborza''' to według Uchwały Rady Miasta Racibórz z 18 grudnia 2013 r. „w polu czerwonym z prawej połuorła srebrnego, z lewej półkoło wozowe z pięcioma pełnymi szprychami, dzwonami i gwoździami, oraz dwiema połówkowymi szprychami i dzwonami w miejscu przepołowienia”<ref name="r24" /><ref name="umh">{{cytuj stronę |url = http://www.raciborz.pl/miasto_raciborz/aktualnosci_lista/Flaga-i-nowy-herb-miasta/idn:3166.html |tytuł = Flaga i nowy herb miasta |autor = Urząd Miasta w Raciborzu |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20160404171028/http://www.raciborz.pl/miasto_raciborz/aktualnosci_lista/Flaga-i-nowy-herb-miasta/idn:3166.html |zarchiwizowano = 4 kwietnia 2016 |data dostępu = 2013-12-20}}</ref>. Godło to pojawiło się po raz pierwszy na miejskim dokumencie z 1296 r.<ref name="r24">{{cytuj książkę |autor = Iwona Baturo |tytuł = Racibórz. Miasto na czasie |strony = 24}}</ref>

'''Logo Raciborza''' zawiera nazwę miasta w kolorze niebieskim, którą zdobią z jednej strony baszta więzienna w kolorze czerwonym, a z drugiej zielony liść z białym napisem ISO 14001. Ostatni element ma podkreślić proekologiczne działanie władz<ref name="umh" /><ref name="r25">{{cytuj książkę |autor = Iwona Baturo |tytuł = Racibórz. Miasto na czasie |strony = 25}}</ref>. Znak nawiązuje do promocyjnego loga Polski<ref name="r25" />.

'''Maskotka Raciborza''' została wybrana 18 maja 2005 r. spośród prac konkursowych jakie nadesłały dzieci<ref name="r25" /><ref name="umm">{{cytuj stronę |url = http://www.raciborz.pl/main/aktualnosci,news483.html |tytuł = Racibórz ma maskotkę |autor = Urząd Miasta w Raciborzu |data = 18 maja 2005 |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20110808083416/http://www.raciborz.pl/main/aktualnosci,news483.html |zarchiwizowano = 8 sierpnia 2011 |data dostępu = 2011-01-21}}</ref>. Wygrał ''Raciborek'', który jest dziecięcym odpowiednikiem dorosłego rycerza, który według miejscowej legendy założył miasto<ref name="r25" />. '''Flagę Raciborza''' stanowi prostokątny czerwony płat z godłem herbu miasta w 1/3 odległości od drzewca<ref name="umh" />.

== Kultura ==
[[Plik:POL Racibórz Strzecha.JPG|thumb|Dom Kultury „Strzecha”]]
[[Plik:Kościół św. Ducha (obecnie muzeum miejskie) w Raciborzu 6.JPG|thumb|Kościół św. Ducha (obecnie [[Muzeum w Raciborzu|muzeum miejskie]]) w Raciborzu]]
[[Plik:Racibórz, Raciborskie Centrum Kultury - fotopolska.eu (118130).jpg|thumb|[[Raciborskie Centrum Kultury]]]]
Racibórz zawsze był kulturalną stolicą regionu, do dziś tę tradycję kontynuują Dom Kultury „Strzecha”, Młodzieżowy Dom Kultury, [[Muzeum w Raciborzu|Muzeum]], Raciborskie Centrum Kultury, [[Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Ryszarda Kincla w Raciborzu|Miejska Biblioteka Publiczna]] oraz Towarzystwo Miłośników Ziemi Raciborskiej. Działalność tych instytucji obejmuje bowiem nie tylko miasto, ale również placówki kulturalno-oświatowe ziemi raciborskiej. Największą instytucją kulturalną jest jednak Raciborskie Centrum Kultury. W mieście znajdują się dwa kina: „Bałtyk” oraz „Przemko”.

Ośrodkami kultury w mieście są:
* Raciborskie Centrum Kultury
* Dom Kultury Strzecha
* Młodzieżowy Dom Kultury
* [[Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Ryszarda Kincla w Raciborzu|Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Raciborzu]]
* [[Muzeum w Raciborzu|Muzeum]]
* Kino Bałtyk w Raciborzu
* Niezależne Centrum Kultury „ASP-Akcja Sztuka Przestrzeń”

=== Cykliczne imprezy kulturalne ===
Lista imprez kulturalnych odbywających się cyklicznie w Raciborzu:
* Festiwal Podróżniczy „Wiatraki”<ref name="fpodr">{{cytuj stronę |url = http://www.wiatraki.rosynant.pl/o-imprezie |tytuł = IX Raciborski Festiwal Podróżniczy „Wiatraki” – O Imprezie |opublikowany = wiatraki.rosynant.pl |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20160306143039/http://www.wiatraki.rosynant.pl/o-imprezie |zarchiwizowano = 2016-03-06 |data dostępu = 2013-06-02}}</ref>
* Dni Raciborza
* Raciborski Festiwal Średniowieczny
* [[Goblikon|Konwent Miłośników Fantastyki i RPG Goblikon]]
* [[Memoriał im. mł. kpt. A. Kaczyny i dh. A. Malinowskiego|Memoriał imienia młodszego kapitana Andrzeja Kaczyny i druha Andrzeja Malinowskiego]] (sierpień)
* Festiwal Pieśni Chóralnej do słów Josepha von Eichendorffa<ref name="fpcde">{{cytuj stronę |url = http://www.raciborz.com.pl/art17951.html |tytuł = XX Festiwal Pieśni Chóralnej |data = 20 listopada 2010 |opublikowany = [[Raciborski Portal Internetowy www.raciborz.com.pl]] |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20121114184137/http://www.raciborz.com.pl/art17951.html |zarchiwizowano = 2012-11-14 |data dostępu = 2011-04-08}}</ref>
* Festiwal Pieśni Stanisława Moniuszki<ref name="fpism">{{cytuj stronę |url = http://www.raciborz.com.pl/art15899.html |tytuł = Festiwal Pieśni Stanisława Moniuszki |data = 24 kwietnia 2010 |opublikowany = [[Raciborski Portal Internetowy www.raciborz.com.pl]] |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20121114184119/http://www.raciborz.com.pl/art15899.html |zarchiwizowano = 2012-11-14 |data dostępu = 2011-04-08}}</ref>
* Raciborski Przegląd Piosenki Religijnej Spotkałem Pana<ref name="spotk">{{cytuj stronę |url = http://www.spotkalempana.raciborz.com.pl/ |tytuł = Start |opublikowany = spotkalempana.raciborz.com.pl |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20120114130345/http://www.spotkalempana.raciborz.com.pl/ |zarchiwizowano = 2012-01-14 |data dostępu = 2011-04-08}}</ref>
* Raciborski Festiwal Motywy Bluesa<ref name="nwnmb">{{cytuj stronę |url = http://www.nowiny.pl/59523-raciborski-festiwal-motywy-bluesa.html |tytuł = Raciborski Festiwal Motywy Bluesa |data = 16 maja 2010 |opublikowany = nowiny.pl |język = pl |data dostępu = 2011-04-08}}</ref>
* Dni Muzyki Organowej i Kameralnej im. Henryka Klai<ref name="dmohk">{{cytuj stronę |url = http://www.raciborz.com.pl/art17181.html |tytuł = Wieczorny koncert dla melomanów |data = 9 września 2010 |opublikowany = [[Raciborski Portal Internetowy www.raciborz.com.pl]] |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20121114184143/http://www.raciborz.com.pl/art17181.html |zarchiwizowano = 2012-11-14 |data dostępu = 2011-04-08}}</ref>
* Ogólnopolski Festiwal Ekologiczny Piosenki i Wiersza dla Dzieci i Młodzieży Szkolnej<ref name="ofepw">{{cytuj stronę |url = http://www.powiatraciborski.pl/starostwo/ogolnopolski_festiwal.html |tytuł = Ogólnopolski Festiwal Ekologiczny Piosenki i Wiersza dla Dzieci i Młodzieży Szkolnej – Starostwo Powiatowe w Raciborzu |opublikowany = powiatraciborski.pl |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20110324165839/http://www.powiatraciborski.pl/starostwo/ogolnopolski_festiwal.html |zarchiwizowano = 2011-03-24 |data dostępu = 2011-04-30}}</ref>
* Intro Festiwal

== Oświata ==
W Raciborzu znajdują się: 4 żłobki, 16 przedszkoli, 12 szkół podstawowych, 9 szkół ponadgimnazjalnych oraz jedna uczelnia wyższa ([[Akademia Nauk Stosowanych w Raciborzu]]). W 2006 r. decyzją Rady Miasta zlikwidowana została Szkoła Podstawowa nr 11 (włączona do [[Szkoła Podstawowa nr 15 im. Jana III Sobieskiego w Raciborzu|Szkoły Podstawowej nr 15]]).

== Służba zdrowia ==
* Szpital Rejonowy im. dr. [[Józef Rostek|Józefa Rostka]] w Raciborzu<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.szpital-raciborz.org/ |tytuł = Szpital Rejonowy im. dr. J. Rostka w Raciborzu ul. Gamowska 3 |język = pl |data dostępu = 2020-06-23}}</ref>
* Przychodnie niepubliczne prowadzone przez Centrum zdrowia<ref>{{Cytuj stronę |url = http://centrum-zdrowia.net/ |tytuł = Centrum zdrowia w Raciborzu |data dostępu = 2020-06-23}}</ref> przy ul. Ocickiej, Klasztornej oraz centrum Eskulap przy ul. Kolejowej<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.eskulap.raciborz.com.pl/kontakt/ |tytuł = Centrum medyczne Eskulap w Raciborzu. Kontakt |data dostępu = 2020-06-23}}</ref>

== Religia ==
[[Plik:Kościół św. Jana Chrzciciela w Raciborzu 6.JPG|thumb|upright|[[Kościół św. Jana Chrzciciela w Raciborzu]]]]
[[Plik:KosciolMB.jpg|thumb|[[Parafia Matki Bożej Raciborskiej|Kościół Matki Bożej]]]]

=== [[Kościół łaciński|Katolicy]] ===
W mieście istnieje 11 [[parafia|parafii]]. Racibórz posiada również [[Parafia Matki Bożej Raciborskiej|Sanktuarium Matki Bożej Raciborskiej]], do którego corocznie przybywa wielu pielgrzymów, natomiast w [[Brzezie (Racibórz)|Brzeziu]] znajduje się grób siostry [[Maria Dulcissima Hoffmann|Marii Dulcissimy Hoffmann]]. W połowie sierpnia corocznie wyrusza raciborski nurt opolskiej pieszej pielgrzymki do [[Jasna Góra|Częstochowy]]. Raciborskie parafie należą głównie do [[dekanat Racibórz|dekanatu raciborskiego]], którego jest siedzibą, lecz również jedna parafia należy do [[dekanat Tworków|dekanatu tworkowskiego]], natomiast parafia w Brzeziu należy do [[archidiecezja katowicka|archidiecezji katowickiej]]. Przy parafiach działa wiele grup, m.in.: Róże Różańcowe, Liturgiczna Służba Ołtarza, Dzieci Maryi oraz Duszpasterstwo Młodzieży Miasta Racibórz „Linia Najwyższego Napięcia”.

Cmentarz na Ostrogu – nekropolia pochodzi najprawdopodobniej z XIV w., lecz nagrobki na niej się znajdujące pochodzą z pierwszej połowy XIX w. Na cmentarzu znajdują się dwie kaplice. Pierwsza, murowana, pochodzi z początku XIX w., natomiast druga – drewniana w stylu neogotyckim pochodzi prawdopodobnie z 1869 r.
{{Osobny artykuł|Cmentarze katolickie w Raciborzu}}

=== [[Żydzi]] ===
Pierwsze wzmianki o ludności żydowskiej w Raciborzu pojawiły się ok. XI w., kiedy to, według podań ludowych, na miejscu obecnego [[parafia św. Mikołaja w Raciborzu|kościoła św. Mikołaja]] miała istnieć [[Synagoga|bożnica]]. Jednak podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Żydzi opuścili Racibórz, emigrując lub trafiając do [[obóz koncentracyjny|obozów koncentracyjnych]], nigdy już nie wracając do rodzinnego miasta. Po wojnie nastąpiła kolejna fala ucieczki z miasta ze względu na represje władz komunistycznych. W Raciborzu istniały [[synagoga]] oraz [[cmentarz żydowski w Raciborzu|cmentarz żydowski]], a oba miejsca zostały rozebrane po wojnie. Obecnie w Raciborzu mieszka zaledwie 57 Żydów. W mieście istniały prawdopodobnie trzy synagogi, żadna z nich nie przetrwała do dzisiaj. Pierwsza, według podań ludowych znajdowała się na miejscu obecnego kościoła św. Mikołaja, druga przy ul. Sukienniczej, obecnie róg ul. Solnej i Leczniczej, a ostatnia, rozebrana w latach pięćdziesiątych przy Szewskiej. Pozostałości po cmentarzu żydowskim znajdują się przy obecnych ulicach Głubczyckiej i Fojcika, za mleczarnią. Nekropolia założona została w 1814 r. i zajmowała łącznie powierzchnię 2 ha.
{{Osobny artykuł|Gmina żydowska w Raciborzu|Synagoga w Raciborzu|Cmentarz żydowski w Raciborzu}}

=== [[Kościoły ewangelickie|Ewangelicy]] ===
[[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Raciborzu]] i jedyny ocalały [[cmentarz ewangelicki przy ulicy Starowiejskiej w Raciborzu|cmentarz]] administrowane są przez [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Rybniku|parafię w Rybniku]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.luteranie.pl/raciborz/ |tytuł = Racibórz |opublikowany = luteranie.pl |data dostępu = 2022-08-18}}</ref><ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.nowiny.pl/193187-lubie-pogodac-z-parafianami-wywiad-z-ks-miroslawem-sikora-proboszczem-parafii-ewangelicko-augsburskiej-w-rybniku.html |tytuł = Lubię pogodać z parafianami. Wywiad z ks. Mirosławem Sikorą – proboszczem parafii ewangelicko-augsburskiej w Rybniku |opublikowany = nowiny.pl |data dostępu = 2022-08-15}}</ref>. Cmentarz, jak i [[kaplica]] są świadectwem współistnienia wiary [[protestantyzm|protestanckiej]] z wiarą [[katolicyzm|katolicką]] na przestrzeni wieków w Raciborzu. W mieście istniało pięć cmentarzy ewangelickich, lecz do dziś ocalał tylko jeden, przy ul. Starowiejskiej. Pozostałe znajdowały się przy ulicach: Zborowej i Mickiewicza, Nowej, Opawskiej, placu Długosza i na Płoni{{Fakt|data=2009-02}}.
{{Osobny artykuł|Cmentarze ewangelickie w Raciborzu}}

=== [[Ewangelikalizm|Ewangeliczni chrześcijanie]] ===
W Raciborzu działają cztery [[zbór|zbory]] o charakterze [[ewangelikalizm|ewangelicznym]]. Należą do nich [[Zbór Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan w Raciborzu|zbór Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.kech.pl/zbory-kech-w-polsce/ |tytuł = Zbory KECh w Polsce |opublikowany = kech.pl |data dostępu = 2022-08-18}}</ref>, zbór [[Kościół Zielonoświątkowy w RP|Kościoła Zielonoświątkowego]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://naszkosciol.org/contact/ |tytuł = Kontakt |opublikowany = naszkosciol.org |data dostępu = 2022-08-18}}</ref>, placówka misyjna [[Chrześcijańska Wspólnota Ewangeliczna|Chrześcijańskiej Wspólnoty Ewangelicznej]]<ref>{{Cytuj |url = https://www.chwe.pl/lista-placowek/ |tytuł = Zbory i placówki |opublikowany = chwe.pl |data dostępu = 2023-08-15}}</ref> oraz parafia Ewangelicznego Kościoła Chrześcijańskiego<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.ekch.pl/index.php/pl/kosciol/placowki |tytuł = Parafie Ewangelicznego Kościoła Chrześcijańskiego |opublikowany = ekch.pl |data dostępu = 2022-08-18}}</ref>.

=== [[Świadkowie Jehowy]] ===
W mieście działalność kaznodziejską prowadzą również dwa [[Zbór#Zbór u Świadków Jehowy|zbory]] [[Świadkowie Jehowy|Świadków Jehowy]] – Racibórz-Wschód, Racibórz-Zachód – z [[Sala królestwa|Salą Królestwa]]<ref>{{jw|data dostępu=2014-06-10}}</ref>.

=== [[Buddyzm|Buddyści]] ===
Znajduje się tu również ośrodek [[Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu|buddyzmu Diamentowej Drogi]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.buddyzm.pl/osrodki |tytuł = Ośrodki |opublikowany = buddyzm.pl |data dostępu = 2022-08-18}}</ref>.

== Gospodarka ==
Miasto jest centralnym ośrodkiem [[powiat raciborski|powiatu raciborskiego]], który jest regionem o charakterze rolniczo-przemysłowym. Przemysł jest skupiony przede wszystkim w mieście Racibórz.

Bardzo ważną rolę odgrywało [[rolnictwo]] w mieście, bowiem sprzyjały temu korzystne warunki naturalne, m.in. urodzajne gleby oraz sprzyjające warunki klimatyczne z długim okresem wegetacyjnym. Około 60% użytków rolnych na terenie gminy Racibórz to gleby w klasach bonitacyjnych od I do III<ref name="k19" /><ref name="pgo4" /><ref name="pos9" /><ref name="sr64" /><ref name="z34" /><ref name="z68" />. Na terenie miasta działa kilka organizacji i instytucji, które wspierają rozwój rolnictwa, są to m.in.: Agencja Rozwoju Rolnictwa i Przemysłu Przetwórczego Regionu Raciborskiego, Ośrodek Doradztwa Rolniczego, [[Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa]] oraz Zrzeszenie Plantatorów Roślin Okopowych w Raciborzu.
[[Plik:POL Racibórz Dluga2.jpg|thumb|Racibórz [[Ulica Długa w Raciborzu|ul. Dluga]]]]
[[Plik:Zakład Elektrod Węglowych w Raciborzu.JPG|thumb|[[Zakład Elektrod Węglowych w Raciborzu]]]]
W [[Centrum (Racibórz)|centrum]] miasta handel skupia się w ciągu ulic Opawskiej, Odrzańskiej i [[ulica Długa w Raciborzu|Długiej]]. W centrum usytuowane są także dwie galerie handlowe: Srebrna i Młyńska. W dzielnicy Obora duże centrum handlowe Castorama, Auchan i galeria handlowa.

Ziemia raciborska, jak i sam Racibórz nie są bogate w kopaliny jak sąsiadujący z nimi [[Rybnicki Okręg Węglowy]], mimo to dysponują dużymi zasobami piasków i żwirów eksploatowanych na północ i na południe od miasta oraz pokładami gliny, która służy do produkcji cegieł. Pomimo braku bogactw naturalnych Racibórz jest miastem zasobnym w zakłady przemysłowe z branż chemicznej, maszynowej, energetycznej, rolno-spożywczej (m.in.: Elko, [[Henkel]], [[Zakład Elektrod Węglowych w Raciborzu|Tokai Cobex]], [[Rafako]], [[Mieszko (przedsiębiorstwo)|Mieszko]], AwBud, Spółdzielnia Mleczarska, Sunex, [[DHL]], Koltech){{Fakt|data=2009-01}}. To właśnie tutaj powstały: pierwszy na ziemiach polskich [[Browar Zamkowy|browar]] (1567), czy [[Zakład Elektrod Węglowych w Raciborzu|fabryka elektrod]] – jedna z najstarszych na świecie (obydwa zakłady pracują do dziś). O poziomie raciborskiego przemysłu i jakości jego produktów świadczą certyfikaty [[Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna|ISO]] oraz nagrody i wyróżnienia zdobywane na targach na całym świecie. Według danych z roku 2002 średni dochód na mieszkańca wynosił 1294,31 zł<ref name="regioset" />.

{{Kategoria główna|Przedsiębiorstwa w Raciborzu}}

=== Bezrobocie ===
W latach 2000–2004 odnotowano spadek liczby bezrobotnych. W 2001 r. liczba bezrobotnych wynosiła 3&nbsp;084, w 2002 r. – 3&nbsp;176, a w 2003 r. – 2&nbsp;905. W 2004 r. bez pracy pozostawało 2661 osób, co stanowiło około 11% mniej niż rok wcześniej<ref name="sr5" />. W 2005 r. liczba bezrobotnych wynosiła 2&nbsp;490, czyli o ok. 6,5% mniej niż w poprzednim roku<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/katow/ASSETS_rynekpracy2005.pdf |tytuł = Rynek pracy w województwie śląskim w 2005 r. |autor = Urząd Statystyczny w Katowicach |opublikowany = stat.gov.pl |język = pl |data dostępu = 2010-12-11}}</ref>. W 2007 r. liczba bezrobotnych wynosiła 1094 osoby<ref name="lp1" />. W październiku 2010 r. było 2586 zarejestrowanych bezrobotnych<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.pup-raciborz.pl/index.php?urzad/statystyka |tytuł = Statystyka |autor = Powiatowy Urząd Pracy w Raciborzu |opublikowany = pup-raciborz.pl |język = pl |data dostępu = 2010-12-11}}</ref>.

W 2004 r. 27% spośród wszystkich bezrobotnych stanowiły osoby do 24 roku życia, jednakże w ciągu ostatnich 3 latach odnotowano spadek liczby bezrobotnych w tej grupie wiekowej. 26% ogółu bezrobotnych stanowią osoby w wieku 25–34 lata, 21% w wieku 35-44 oraz 26% w wieku powyżej 45 roku życia. W latach 2002–2004 odnotowano wzrost liczby bezrobotnych w wieku powyżej 55 lat<ref name="sr6">{{cytuj książkę |tytuł = Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015 |miejsce = Racibórz |strony = 21}}</ref>.

W 2004 r. 34,6% ogółu bezrobotnych stanowiły osoby z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym, 28,4% z wykształceniem zawodowym, 21,2% z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym, 9,3% z wykształceniem średnim i 3,8% z wykształceniem wyższym<ref name="sr6" />.

W 2001 r. stopa bezrobocia w powiecie wynosiła 13,1%, a w 2002 r. wzrosła do 14,1%. W kolejnych latach udało się ją zmniejszyć i tak w 2003 r. wyniosła 13,8%, a w 2004 r. – 13,7%<ref name="sr7">{{cytuj książkę |tytuł = Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015 |miejsce = Racibórz |strony = 22}}</ref>. W kolejnych latach stopa bezrobocia nadal spadała i tak w 2005 r. wynosiła 12,8%, w 2006 r. – 9,7%, w 2007 r. – 6,4% i w 2008 r. – 5,5%. W 2009 r. odnotowano wzrost stopy bezrobocia do poziomu 7,4%<ref name="lp1">{{cytuj książkę |tytuł = Lokalny program rewitalizacji miasta Racibórz na lata 2007–2013 |miejsce = Racibórz |strony = 18}}</ref><ref>{{cytuj stronę |url = http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.display?p_id=21303&p_token=0.3475309158983435 |tytuł = Stopa bezrobocia rejestrowanego. Bank Danych Lokalnych |autor = Główny Urząd Statystyczny |opublikowany = stat.gov.pl |język = pl |data dostępu = 2010-12-11}}</ref>.

== Transport ==
[[Plik:Dworzec PKS Racibórz.jpg|thumb|Dworzec PKS]]
Bardzo korzystne gospodarczo jest położenie Raciborza, bowiem miasto leży w obrębie [[Euroregion Silesia|Euroregionu Silesia]], gdzie do roku 2007 funkcjonowało 21 przejść granicznych z [[Czechy|Czechami]] (3 ogólnodostępne, 1 kolejowe i 17 małego ruchu).
W odległości ok. 40&nbsp;km od Raciborza znajduje się [[lotnisko]] międzynarodowe w [[Port lotniczy Ostrawa|Ostrawie]], ponadto w niewielkiej odległości od miasta, ok. 30&nbsp;km leży [[Autostrada A1 (Polska)|autostrada A1]].

=== Komunikacja miejska ===
Na terenie Gminy Racibórz istnieje 8 linii autobusowych, które obsługuje [[Przedsiębiorstwo Komunalne Racibórz|Przedsiębiorstwo Komunalne]]. Są to linie: 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17. W związku z posiadaniem certyfikatu [[ISO 14001]] wszystkie autobusy przystosowane są do używania [[Biopaliwo|biopaliwa]].

=== Transport kolejowy ===
{{Osobny artykuł|Transport kolejowy w Raciborzu}}
W 1846 r. wybudowano pierwszą linię kolejową, która dwa lata później połączyła [[Berlin]] z [[Wiedeń|Wiedniem]]. Racibórz był ważnym węzłem kolejowym.

Z Raciborza odjeżdża 28 pociągów REGIO, do [[Rybnik]]a, [[Katowice|Katowic]], [[Chałupki (powiat raciborski)|Chałupek]], [[Kędzierzyn-Koźle|Kędzierzyna-Koźla]] oraz [[Wrocław]]ia. Obecnie w mieście znajdują się dwie obsługiwane stacje kolejowe: [[Racibórz (stacja kolejowa)|Racibórz]] oraz [[Racibórz Markowice]].

=== Transport drogowy ===
[[Plik:DW 416 Żerdziny – Racibórz.JPG|thumb|Ulica Głubczycka w Raciborzu – fragment [[droga wojewódzka nr 416|drogi wojewódzkiej nr 416]] na trasie Racibórz – Żerdziny, widok w stronę Raciborza Żerdziny]]
Przez miasto przebiegają drogowe szlaki komunikacyjne. Są to m.in.:
* [[droga krajowa nr 45 (Polska)|droga krajowa nr 45]]: [[Chałupki (powiat raciborski)|Chałupki]] – Racibórz – [[Opole]] – [[Kluczbork]] – [[Praszka]] – [[Wieluń]] – [[Złoczew]]
* [[droga wojewódzka nr 416]]: [[Krapkowice]] – [[Głogówek]] – [[Głubczyce]] – [[Kietrz]] – Racibórz
* [[droga wojewódzka nr 915]]: Racibórz – [[Zawada Książęca]] – [[Ciechowice]]
* [[droga wojewódzka nr 916]]: [[Pietraszyn]] – [[Samborowice (województwo śląskie)|Samborowice]] – Racibórz
* [[droga wojewódzka nr 917]]: [[Krzanowice]] – Racibórz – [[Sudół (Racibórz)|Sudół]]
* [[droga wojewódzka nr 919]]: Racibórz – [[Rudy (województwo śląskie)|Rudy]] – [[Sośnicowice]]
* [[droga wojewódzka nr 935]]: [[Rudnik]] – Racibórz – [[Rydułtowy]] – [[Rybnik]] – [[Żory]] – [[Pszczyna]]

=== Transport lotniczy ===
W 2011 r. otwarto oficjalnie sanitarne [[Lądowisko Racibórz|lądowisko]] przy ul. Gamowskiej.

== Media ==
W mieście wydawane są dwa tygodniki, jeden dwutygodnik i jeden miesięcznik, które traktują o sprawach związanych z regionem, nadają także jedna lokalna stacja radiowa i telewizja. W Raciborzu wydawane są także ogólnopolski dwumiesięcznik energetyczny [[Nowa Energia]] i półrocznik kulturalny [[Almanach Prowincjonalny]].
* „Tygodnik Regionalny Nowiny”
* „[[Nowiny Raciborskie]]”
* [[Nowa Energia]]
* „Oblicza Ziemi Raciborskiej”
* „Gazeta – Informator Raciborski”
* „[[Raciborski Portal Internetowy]]”, najstarszy w mieście (działający od 2001 w oparciu o witrynę internetową www.raciborz.com.pl)<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.raciborskiemedia.pl/o_wydawnictwie.php |tytuł = O wydawnictwie |autor = |data = |opublikowany = raciborskiemedia.pl |język = pl |data dostępu = 2016-12-21}}</ref>
* „Nasz Racibórz”
* [[Radio Vanessa|Radio „Vanessa”]]
* Polsko-Niemieckie Radio „MITTENDRIN”
* Raciborska Telewizja Kablowa
* „Niezależny Portal Raciborski”
* Wydawnictwo BMP, wydawca 8 ogólnopolskich czasopism branżowych: Energetyka Cieplna i Zawodowa, Chemia Przemysłowa, Kierunek WOD-KAN, Kierunek Spożywczy, Przemysł Farmaceutyczny, Przemysł Kosmetyczny, Surowce i maszyny budowlane, Pompy Pompownie.

== Polityka ==
=== Władze miasta ===
[[Plik:Urząd Miasta Racibórz.jpg|thumb|Urząd Miasta]]

{{Osobny artykuł|Zarządcy Raciborza|Polityka w Raciborzu}}
Obecnym [[Zarządcy Raciborza|prezydentem miasta Racibórz]] jest [[Dariusz Polowy]]. Od zajęcia miasta przez wojska radzieckie w marcu 1945 r. miasto miało 17 [[prezydent miasta|prezydentów]] i 24 wiceprezydentów. Najważniejsze stanowisko we władzach wykonawczych Raciborza było na przestrzeni lat różnie nazywane: od 9 maja 1950 r. najważniejszą osobę nazywano przewodniczącym rady miejskiej, od 15 maja 1963 r. naczelnikiem, a od 30 czerwca 1975 r. przywrócono nazwę prezydent, która jest w użyciu do dziś. W 2002 r., po nowelizacji Ustawy o samorządzie lokalnym rada miasta utraciła prawo wyboru prezydenta. Zgodnie z tą ustawą 27 października 2002 r. odbyły się pierwsze wybory powszechne na prezydenta Raciborza, w których został wybrany [[Jan Osuchowski]].

=== Rada Miasta ===
W skład [[rada gminy|Rady Miasta]] Raciborza wchodzi 23 [[radny]]ch, wybieranych w wyborach bezpośrednich.
{| class="wikitable"
!Ugrupowanie
!Kadencja 2002−2006<ref>{{Cytuj stronę |url = http://wybory2002.pkw.gov.pl/grada/gw1/w24/p2411/g241101/index.html |tytuł = Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe |opublikowany = wybory2002.pkw.gov.pl |data dostępu = 2015-10-14}}</ref>
!Kadencja 2006−2010<ref>{{Cytuj stronę |url = http://wybory2006.pkw.gov.pl/kbw/wynikiRadaGminyb5ca.html?jdn=241101 |tytuł = Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza |opublikowany = wybory2006.pkw.gov.pl |data dostępu = 2015-10-14}}</ref>
!Kadencja 2010–2014<ref>{{Cytuj stronę |url = http://wybory2010.pkw.gov.pl/geo/pl/240000/241101.html#tabs-4 |tytuł = Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo śląskie – – m. Racibórz |opublikowany = wybory2010.pkw.gov.pl |data dostępu = 2015-10-14}}</ref>
!Kadencja 2014–2018<ref>{{Cytuj stronę |url = http://wybory2014.pkw.gov.pl/pl/wyniki/gminy/view/241101 |tytuł = Państwowa Komisja Wyborcza {{!}} Racibórz |opublikowany = wybory2014.pkw.gov.pl |data dostępu = 2015-10-14}}</ref>
|-
|Sojusz Lewicy Demokratycznej
|6 ([[Sojusz Lewicy Demokratycznej – Unia Pracy|SLD-UP]])
|1 ([[Lewica i Demokraci|LiD]])
| –
| –
|-
|Inicjatywa Samorządowa Pojednanie
|1
| –
| –
| –
|-
|Ruch Samorządowy Racibórz 2000
|7
|4
|5
| –
|-
|Forum Samorządowe Regionu Raciborskiego
|3
| –
| –
| –
|-
|Towarzystwo Miłośników Ziemi Raciborskiej
|6
|3
| –
| –
|-
|Prawo i Sprawiedliwość
| –
|4
| –
| –
|-
|Platforma Obywatelska
| –
|3
|5
| –
|-
|Oblicze Dla Rozwoju Raciborza
| –
|3
| –
| –
|-
|Mirosław Lenk „Razem dla Raciborza”
| –
|5
|6
|11
|-
|Komitet Obywatelski Raciborzan
| –
| –
|3
| –
|-
|Raciborskie Stowarzyszenie Samorządowe Nasze Miasto
| –
| –
|4
| –
|-
|KWW Dawida Wacławczyka
| –
| –
| –
|7
|-
|Czas na Zmiany w Mieście&nbsp;
| –
| –
| –
|2
|-
|Mniejszość Niemiecka
| –
| –
| –
|1
|-
|KWW Michała Fity
| –
| –
| –
|1
|-
|KWW Michała Wosia
| –
| –
| –
|1
|}

=== Współpraca międzynarodowa ===
Do tej pory Racibórz podpisało osiem umów o współpracy z innymi miastami<ref name="ummp1">{{cytuj stronę |url = http://raciborz.pl/main/miasta_partnerskie.html |tytuł = Miasta Partnerskie |autor = Urząd Miasta w Raciborzu |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20101126230528/http://raciborz.pl/main/miasta_partnerskie.html |zarchiwizowano = 26 listopada 2010 |data dostępu = 2011-01-22}}</ref>. Wszystkie miasta znajdują się w Europie.
{| class="wikitable" style="font-size: 90%; float:right;"
!colspan=2| Miasta partnerskie Raciborza<ref name="ummp2" /><ref name="ummp3" /><ref name="ummp4" /><ref name="ummp5" /><ref name="ummp6" /><ref name="ummp7" /><ref name="ummp8" /><ref name="ummp9" />
|-
! Miasto
! Data i miejsce podpisania umowy
|-
| {{flaga|CZE}} [[Opawa]] || 1 czerwca 1991 r. w Opawie
|-
| {{flaga|DEU}} [[Roth (Bawaria)|Roth]] || 19 września 1992 r. w Raciborzu
|-
| {{flaga|DEU}} [[Leverkusen]] || 18 marca 2002 r. w Leverkusen
|-
| {{flaga|UKR}} [[Tyśmienica (miasto)|Tyśmienica]] || 8 maja 2004 r. w Raciborzu
|-
| {{flaga|GBR}} [[Wrexham]] || 8 maja 2004 r. w Raciborzu
|-
| {{flaga|POL}} [[Kędzierzyn-Koźle]] || 22 lipca 2005 r. w Raciborzu
|-
| {{flaga|FRA}} [[Villeneuve-d’Ascq]] || 16 października 2007 r. w Villeneuve-d’Ascq
|-
| {{flaga|HUN}} [[Zugló]] || 11 grudnia 2008 r. w Zugló
|-
!colspan=2| Miasta zaprzyjaźnione Raciborza
|-
| {{flaga|POL}} [[Prudnik]] ||align=center| –
|}
Pierwsza umowa partnerska została podpisana za rządów [[Jan Kuliga|Jana Kuligi]] z czeską [[Opawa|Opawą]]. Umowę podpisano 1 czerwca 1991 r. w Opawie. Miasta współpracują ze sobą w zakresie wymiany doświadczeń między organami samorządowymi zarządzającymi miastami, organizacji kontaktów służb miejskich i jednostek organizacyjnych, które obsługują ludność obu miast oraz w zakresie stwarzania warunków do współpracy instytucji kultury, sztuki, sportu, turystyki i rekreacji. W 2003 r. za rządów [[Jan Osuchowski|Jana Osuchowskiego]] odbyła się wspólna sesja rad obu miast<ref name="ummp2">{{cytuj stronę |url = http://raciborz.pl/main/opava.html |tytuł = Opava |autor = Urząd Miasta w Raciborzu |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20101127002908/http://raciborz.pl/main/opava.html |zarchiwizowano = 27 listopada 2010 |data dostępu = 2011-01-22}}</ref>.

Umowa z [[Roth (Bawaria)|Roth]] została podpisana 19 września 1992 r. w Raciborzu. Współpraca ma dotyczyć tych samych aspektów jak w przypadku umowy z Opawą. W 2002 r. obchodzono 10-lecie podpisania umowy. W uroczystościach zorganizowanych z tej okazji uczestniczyli ówczesny prezydent Raciborza [[Adam Hajduk]] oraz nadburmistrz Roth Richard Erdmann<ref name="ummp5">{{cytuj stronę |url = http://raciborz.pl/main/roth.html |tytuł = Roth |autor = Urząd Miasta w Raciborzu |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20101126235208/http://raciborz.pl/main/roth.html |zarchiwizowano = 26 listopada 2010 |data dostępu = 2011-01-22}}</ref>.

Umowę z [[Królewiec|Królewcem]] podpisano w tym mieście 5 marca 2002 r. przez prezydenta Raciborza Adama Hajduka i [[Mer (urzędnik)|mera]] Królewca, Aleksieja Koniuszenko. Umowa dotyczyła wymiany doświadczeń między samorządami, w tym w sprawach socjalnych i ochrony środowiska. Ponadto współpraca miała miejsce w takich dziedzinach jak przemysł i handel, a na terenach miast realizowano wspólne przedsięwzięcia. Strony zobowiązały się też do współpracy w zakresie edukacji i kultury, w tym do współpracy między szkołami oraz wymiany dzieci i młodzieży<ref name="ummp3">{{cytuj stronę |url = http://raciborz.pl/main/kaliningrad.html |tytuł = Kaliningrad |autor = Urząd Miasta w Raciborzu |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20101126234810/http://raciborz.pl/main/kaliningrad.html |zarchiwizowano = 26 listopada 2010 |data dostępu = 2011-01-22}}</ref>. Po [[Inwazja Rosji na Ukrainę|rosyjskiej agresji na Ukrainę]] w 2022 roku współpraca obydwu miast została zerwana<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.naszraciborz.pl/site/art/1/0/94786 |tytuł = Umowa była, ale jej nie ma. Raciborza nic już nie łączy z Kaliningradem |opublikowany = naszraciborz.pl |data = 2022-03-01 |data dostępu = 2022-03-03}}</ref>.

Umowę z [[Leverkusen]] podpisano 18 marca 2002 r. w tym mieście. Racibórz reprezentował prezydent Adam Hajduk, a Leverkusen Paul Hebbel, jego nadburmistrz. Współpraca dotyczy m.in. polityki komunalnej, sportu, turystyki, kultury, kontaktów religijnych, rozwoju gospodarczego, naukowego, technicznego oraz współpracy młodzieży<ref name="ummp4">{{cytuj stronę |url = http://raciborz.pl/main/leverkusen.html |tytuł = Leverkusen |autor = Urząd Miasta w Raciborzu |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20101127002653/http://raciborz.pl/main/leverkusen.html |zarchiwizowano = 27 listopada 2010 |data dostępu = 2011-01-22}}</ref>.

8 maja 2004 r. w Raciborzu została podpisana umowa z [[Tyśmienica (miasto)|Tyśmienicą]]. Współpraca ma dotyczyć wymiany doświadczeń między samorządami, gospodarki komunalnej, ochrony środowiska, rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, wymiany kontaktów pomiędzy przedsiębiorstwami, instytucjami, szkołami i mieszkańcami, a także takich dziedzin jak kultura, oświata, sport i rekreacja<ref name="ummp6">{{cytuj stronę |url = http://raciborz.pl/main/tysmenica.html |tytuł = Tyśmienica |autor = Urząd Miasta w Raciborzu |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20101127002211/http://raciborz.pl/main/tysmenica.html |zarchiwizowano = 27 listopada 2010 |data dostępu = 2011-01-22}}</ref>.

Umowę z [[Kędzierzyn-Koźle|Kędzierzynem-Koźlem]] podpisano 22 lipca 2005 r. w Raciborzu. List intencyjny podpisali prezydent Raciborza [[Jan Osuchowski]] oraz prezydent Kędzierzyna-Koźla [[Wiesław Fąfara]]. Współpraca ma dotyczyć dwóch sfer: kultury i sportu. W sferze kultury współpraca ma dotyczyć organizacji wspólnych przedsięwzięć oraz wymiany informacji o organizowanych imprezach. Natomiast w sferze sportu współpraca dotyczy głównie wspólnej organizacji imprezy „Odra – rzeką integracji europejskiej”, czyli tzw. Pływadła<ref name="ummp7">{{cytuj stronę |url = http://raciborz.pl/main/kedzierzyn_kozle.html |tytuł = Kędzierzyn-Koźle |autor = Urząd Miasta w Raciborzu |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20101127005718/http://raciborz.pl/main/kedzierzyn_kozle.html |zarchiwizowano = 27 listopada 2010 |data dostępu = 2011-01-22}}</ref>.

Umowa z [[Villeneuve-d’Ascq]] została podpisana 16 października 2007 r. w tej miejscowości przez wiceprezydenta Raciborza Wojciecha Krzyżeka oraz mera Villeneuve-d’Ascq, J.M. Stievenarda. Zawarta została za rządów [[Mirosław Lenk|Mirosława Lenka]]. Współpraca ma dotyczyć takich sfer jak: ochrona środowiska, promocja zrównoważonego rozwoju, kultura, turystyka, sport i rekreacja oraz administracja lokalna<ref name="ummp8">{{cytuj stronę |url = http://www.raciborz.pl/main/Francja.html |tytuł = Villeneuve-d’Ascq |autor = Urząd Miasta w Raciborzu |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20101127011529/http://raciborz.pl/main/Francja.html |zarchiwizowano = 27 listopada 2010 |data dostępu = 2011-01-22}}</ref>.

11 grudnia 2008 r. podpisano umowę z [[Zugló]], tj. XIV dzielnicą miasta stołecznego [[Budapeszt]]. Podpisana została w tej dzielnicy przez wiceprezydenta Raciborza Wojciecha Krzyżeka oraz burmistrza Zugló Leonárda Weineka. Zawarta została za rządów Mirosława Lenka. Współpraca ma dotyczyć wymiany doświadczeń między samorządami oraz takich sfer jak oświata, sprawy społeczne, kultura, turystyka, sport i rekreacja czy ochrona środowiska<ref name="ummp9">{{cytuj stronę |url = http://www.raciborz.pl/main/zuglo.html |tytuł = Zugló |autor = Urząd Miasta w Raciborzu |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20101127003418/http://raciborz.pl/main/Zuglo.html |zarchiwizowano = 27 listopada 2010 |data dostępu = 2011-01-22}}</ref>.

Ponadto Racibórz i [[Prudnik]] są miastami zaprzyjaźnionymi. Współpraca ma dotyczyć wymiany doświadczeń między samorządami w sferze rozwoju turystyki<ref>{{Cytuj |autor = Krzysztof Erdmann |tytuł = Delegacja z Raciborza znów w Prudniku |data = 2022-08-26 |data dostępu = 2022-08-26 |opublikowany = Wieści Prudnickie |url = https://wiesciprudnickie.wixsite.com/index/post/delegacja-z-raciborza-znów-w-prudniku}}</ref>.
[[Plik:Sąd Rejonowy w Raciborzu 2.JPG|thumb|Sąd Rejonowy w Raciborzu]]

=== Urzędy i instytucje ===
W Raciborzu jako siedzibie [[powiat raciborski|powiatu raciborskiego]] znajduje się wiele ważnych urzędów i instytucji.

Do lat 50 XX w. w Raciborzu istniał [[sąd okręgowy]]. Mieścił się on w budynku obecnego zakładu poprawczego. Został on zlikwidowany w związku z reorganizacją sądownictwa. Sądy okręgowe zostały zniesione, a na ich miejsce wprowadzono [[sąd wojewódzki|sądy wojewódzkie]]. Do jego jurysdykcji należały powiaty [[powiat głubczycki|głubczycki]], [[powiat kozielski|kozielski]] i [[powiat raciborski|raciborski]].

== Sport ==
[[Plik:POL Racibórz Osir stadion1.JPG|thumb|[[Stadion OSiR-u w Raciborzu|Stadion OSiR-u]]]]
[[Plik:MŚ Weteranów w zapasach, Racibórz 2011 (15).JPG|thumb|[[Rafako Arena]], MŚ Weteranów w zapasach, Racibórz 2011]]
{{Fakt|Rozwojowi sportu i rekreacji ruchowej sprzyjają m.in. |data=2009-02}}:
* 10 stadionów i dużych boisk sportowych
* 3 hale sportowe
* 2 kryte pływalnie
* 8 kortów tenisowych
* 26 sal gimnastycznych
* 2 kręgielnie
* lodowisko odkryte
* strzelnica sportowa
* 5 „orlików”

Największym osiągnięciem było zdobycie złotego medalu na [[Igrzyska olimpijskie|Igrzyskach Olimpijskich]] w [[Atlanta|Atlancie]] w 1996 r. przez zapaśnika [[Ryszard Wolny|Ryszarda Wolnego]].

Wielu raciborskich zapaśników, pływaków, lekkoatletów i szachistów reprezentowało Polskę na Mistrzostwach [[Ziemia|Świata]] i [[Europa|Europy]], zdobywali również tytuły i medale Mistrzostw Kraju w różnych kategoriach sportowych.

Największym kompleksem obiektów sportowych w mieście zarządza Ośrodek Sportu i Rekreacji, który w 1995 r. oddał do użytku pole minigolfa, a w 1996 r. dokonał gruntownego remontu basenu. W latach 1995–1997 Ośrodek Sportu i Rekreacji przeprowadził 329 imprez sportowych, w których wzięło udział 125 tysięcy uczestników.

Miasto od wielu lat jest miejscem, gdzie są rozgrywane mistrzostwa kraju w pływaniu, zapasach oraz ogólnopolskie i międzynarodowe wyścigi kolarskie i turniejów szachowych. To tutaj odbywa się wojewódzka inauguracja Dni Olimpijczyka. W poprzednich latach w Raciborzu odbyły się Mistrzostwa Polski w szachach i akrobatyce, Ogólnopolskie Dni Kultury Fizycznej, a także Centralna Inauguracja Sportowego Roku Szkolnego.

Racibórz jest miastem, w którym funkcjonuje zamknięty cykl szkolenia sportowego, który rozpoczyna się od klas sportowych, poprzez doskonalenie umiejętności w Zespole Szkół Ogólnokształcących Mistrzostwa Sportowego, kończąc na możliwości kontynuowania nauki w Kolegium Nauczycielskim.

Miasto organizuje ''Memoriał im. młodszego kapitana A. Kaczyny i druha A. Malinowskiego'' (strażaków poległych w gaszeniu dużego pożaru lasu w [[Kuźnia Raciborska|Kuźni Raciborskiej]] w sierpniu 1992 r.), dawniej wyścig kolarski, a obecnie zawody zapaśnicze. Z Raciborza wywodzą się: pływaczka [[Katarzyna Dulian]] oraz złoci medaliści [[Igrzyska olimpijskie|Igrzysk Olimpijskich]], zapaśnik [[Ryszard Wolny]] i [[bramkarz]] [[Reprezentacja Polski w piłce nożnej mężczyzn|reprezentacji Polski w piłce nożnej]], [[Hubert Kostka]].

{{Kategoria główna|Sport w Raciborzu}}

=== Kluby sportowe ===
* Pływacki: Victoria Racibórz
* Piłkarskie: [[KP Unia Racibórz]], [[RTP Unia Racibórz]], [[KS Rafako Racibórz]], [[LKS 07 Markowice]], [[Ocice (Racibórz)#LKS Ocice|LKS Ocice Racibórz]], LKS Studzienna, LKS Brzezie, LKS Wicher Płonia
* Zapaśniczy: MKZ Unia Racibórz
* Siatkarski: [[KS AZS Rafako Racibórz]]
* Szachowy: [[Silesia Racibórz|KSz Silesia Racibórz]]
* Tenisowy: TKKF Rafako
* Karate: Raciborski Klub Karate Kyokushin
* Podnoszenia ciężarów: TKKF Belfer Racibórz
* Aikido: Raciborski Ośrodek Aikido
* Koszykówka: Ofensywa Racibórz
* Futbol Amerykański: KS Raptors Racibórz
* Wioślarstwo i kajakarstwo: [[Raciborskie Towarzystwo Wioślarskie]]

== Turystyka ==
[[Plik:Ścieżka w Parku Zamkowym w Raciborzu.JPG|thumb|Ścieżka w Parku Zamkowym i fragment żółtej trasy rowerowej (Katowice – Głubczyce)]]

=== Szlaki turystyczne ===
{{szlak|żółty}} [[Szlak im. Polskich Szkół Mniejszościowych]]
* Trasa: [[Chałupki (powiat raciborski)|Chałupki]] – [[Tworków]] – Racibórz – [[Markowice (Racibórz)|Markowice]] – [[Łęg (powiat raciborski)|Łęg]] – [[Kuźnia Raciborska]] – [[Bierawa]]
{{szlak|czerwony}} [[Szlak Husarii Polskiej|Szlak im. Husarii Polskiej]]
* Trasa: [[Będzin]] – [[Bytom]] – [[Tarnowskie Góry]] – [[Gliwice]] – [[Rudy (województwo śląskie)|Rudy]] – [[Rezerwat przyrody Łężczok|rezerwat Łężczok]] – Racibórz – [[Pietrowice Wielkie]] – [[Krzanowice]]
{{szlak|niebieski}} [[Szlak im. Młodości J. Von Eichendorffa]]
* Trasa: [[Brzezie (Racibórz)|Brzezie]] – [[Pogrzebień]] – [[Kobyla (województwo śląskie)|Kobyla]] – [[Markowice (Racibórz)|Markowice]] – [[Łubowice (województwo śląskie)|Łubowice]]
{{szlak|zielony}} [[Szlak Gołęszyców]]
* Trasa: Racibórz Kamieniok – [[Brzezie (Racibórz)|Brzezie]] – [[Kobyla (województwo śląskie)|Kobyla]] – [[Grodzisko (województwo śląskie)|Grodzisko]] – [[Syrynia]]

=== Trasy rowerowe ===
* {{szlak rowerowy|czerwony}} Trasa rowerowa nr 6, która prowadzi ze [[Sławków (województwo śląskie)|Sławkowa]] do granicy polsko-czeskiej [[Krzanowice (wieś)|Krzanowice]]/[[Strahovice]]. Częściowo prowadzi [[Szlak Husarii Polskiej|szlakiem im. Husarii Polskiej]], a ukazuje walory przyrodnicze i architektoniczne terenu przez który prowadzi. Odcinek od Raciborza do granicy ma długość 19&nbsp;km.
* {{szlak rowerowy|żółty}} Trasa rowerowa nr 2: [[Katowice]] – [[Mikołów]] – [[Orzesze]] – [[Czerwionka-Leszczyny]] – [[Rybnik]] – Racibórz – [[Gródczanki]] – [[Kietrz]] – [[Księże Pole]] – [[Czerwonków]] – [[Baborów]] – [[Dziećmarów]] – [[Głubczyce]]

=== Baza noclegowa ===
W Raciborzu znajdują się 2 [[hotel]]e trzygwiazdkowe oraz 1 dwugwiazdkowy. Ponadto istnieją 2 domy studenta, 2 domy sportowca, domy gościnne.

== Ochrona środowiska ==
Racibórz jest pierwszą gminą w [[Polska|Polsce]] i w [[Europa|Europie]], która zdobyła certyfikat [[ISO 14001]]. Miasto wprowadza nowatorskie rozwiązania w zakresie [[ochrona środowiska|ochrony środowiska]], m.in. w zakresie gospodarki odpadami, edukacji ekologicznej i ochrony przyrody<ref name="iso">{{cytuj stronę |url = http://www.bipraciborz.pl/bip/?id=1327 |tytuł = ISO 14001 |autor = Anita Tyszkiewicz – Zimałka |opublikowany = bipraciborz.pl |data = 13 czerwca 2003 |język = pl |data dostępu = 2010-08-11}}</ref>. W mieście na każdym osiedlu znajdują się odpowiednie kontenery do segregacji odpadów, natomiast do domów jednorodzinnych dostarczane są odpowiednie worki.

== Przypisy ==
<references>
<ref name="Max Monwood">Max Monwood: Bunte bilder aus dem Schlesierlande, Tom 2, 1903, Breslau, s. 308.</ref>
<ref name="populacja2016">{{Polska w liczbach|id=Raciborz|nazwa=Racibórz w liczbach|data dostępu=11 stycznia 2016}}</ref>
<ref name="Adamy">{{Adamy1888|s=8}}</ref>
</references>

== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |tytuł = Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015 |miejsce = Racibórz}}
* {{Cytuj |tytuł = Racibórz wczoraj i dziś... |data = 1998 |isbn = 83-87151-01-7 |inni = Kazimierz Frączek |miejsce = Racibórz |wydawca = wyd. R.A.F. SCRIBA |oclc = 749205111}}
* J. Szczęsny, ''Racibórz w fotografii Bolesława Stachowa'', Katowice 1998, wyd. Infomax Katowice
* G. Wawoczny, ''Dawny Racibórz'', Racibórz 2002, wyd. WAW
* G. Wawoczny, ''Racibórz nieznany'', Racibórz 2003, wyd. WAW
* {{cytuj książkę |tytuł = Wypisy do Dziejów Raciborskiego |inni = Franciszek Hawranek (red.) |autor r = Alojzy Nowara |rozdział = Zarys Dziejów Raciborskiego |wydawca = Instytut Śląski w Opolu |miejsce = Opole |rok = 1975}}
* {{cytuj książkę |nazwisko = Newerla |imię = Paweł |tytuł = Dzieje Raciborza i jego dzielnic |wydawca = Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW |miejsce = Racibórz |rok = 2008 |isbn = 978-83-89802-73-6 |język = pl}}
* {{cytuj książkę |autor = Praca zbiorowa pod redakcją [[Jan Kantyka|Jana Kantyki]] |tytuł = Racibórz: Zarys rozwoju miasta |wydawca = Wydawnictwo „Śląsk” |miejsce = Katowice |rok = 1981 |isbn = 83-216-0140-5 |język = pl}}
* {{Grünhagen1866|odn=tak}}
* {{Knie1830|odn=tak}}
* {{cytuj książkę |nazwisko = Kutzner |imię = Marcin |tytuł = Racibórz. Śląsk w zabytkach sztuki |wydawca = Ossolineum |miejsce = Wrocław – Warszawa – Kraków |rok = 1965 |język = pl}}
* {{cytuj książkę |autor = Iwona Baturo |tytuł = Racibórz. Miasto na czasie |wydawca = Amistad Sp. z o.o. |miejsce = Kraków |data = 2009 |isbn = 978-83-7560-058-2 |język = pl}}
* {{cytuj książkę |nazwisko = Mika |imię = Norbert |nazwisko2 = Bělastová |imię2 = Šárka |tytuł = Wspólne raciborsko-opawskie dziedzictwo. Podręcznik do edukacji regionalnej |wydawca = Wydawnictwo i Agencja Informacyjna „WAW” |miejsce = Racibórz |rok = 2000 |isbn = 83-912030-4-2 |język = pl |język2 = cs}}
* {{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2004–2015 |miejsce = Racibórz |rok = marzec 2004}}
* {{cytuj książkę |tytuł = Program ochrony środowiska Gminy Racibórz na lata 2008–2015 |miejsce = Racibórz |rok = czerwiec 2008}}
* {{cytuj książkę |tytuł = Plan gospodarki odpadami dla Gminy Racibórz na lata 2005–2015 |miejsce = Racibórz |rok = 2005}}
* {{cytuj |autor = * GUS, Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów |tytuł = Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r. |url = http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/L_powierzchnia_ludnosc_teryt_2010.pdf |wydawca = Zakład Wydawnictw Statystycznych |miejsce = Warszawa |issn = 1505-5507 |język = pl |data = sierpień 2010}}
* {{cytuj książkę |autor = Praca zbiorowa pod redakcją [[Józef Urbanowicz|Józefa Urbanowicza]] |tytuł = Mała encyklopedia wojskowa. R-Ż |wydawca = Wydawnictwo MON |miejsce = Warszawa |rok = 1971 |isbn = |język = pl|odn={{odn/id|Mała encyklopedia wojskowa|1971}}}}

== Linki zewnętrzne ==
{{Siostrzane projekty
|commons=Racibórz
|słownik=Racibórz
|cytaty=Racibórz
|news=Kategoria:Racibórz
|źródła=Kategoria:Racibórz
}}
* [http://www.leverkusen.com/guide/postkarte/ratibor/index.html Przedwojenny i powojenny Racibórz]
* {{SgKP|IX|362|Raciborz}}

{{Miasta województwa śląskiego}}
{{Powiat raciborski}}
{{Powiat raciborski (dawny)}}
{{Dawne powiaty pruskiej prowincji Śląsk}}
{{Dzielnice Raciborza}}
{{Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego z siedzibą w Rybniku}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Racibórz| ]]
[[Kategoria:Miasta w Polsce lokowane w XIII wieku]]
[[Kategoria:Miasta w województwie śląskim]]