Tekst źródłowy strony Louis Mountbatten (hrabia Mountbatten of Burma)

{{Polityk infobox
 | polityk           = Louis Mountbatten, 1. hrabia Mountbatten of Burma
 | grafika           = Lord Mountbatten Naval in colour Allan Warren.jpg
 | opis grafiki      = 
 | data urodzenia    = 25 czerwca 1900
 | miejsce urodzenia = [[Windsor (Berkshire)|Windsor]]
 | data śmierci      = 27 sierpnia 1979
 | miejsce śmierci   = 
 | funkcja           = Wicekról Indii
 | partia            = 
 | od                = 12 lutego 1947
 | do                = 15 sierpnia 1947
 | poprzednik        = [[Archibald Wavell]]
 | następca          = 
 | 2 funkcja         = Gubernator generalny Indii
 | 2 partia          = 
 | 2 od              = 15 sierpnia 1947
 | 2 do              = 21 czerwca 1948
 | 2 poprzednik      = on sam (jako wicekról)
 | 2 następca        = Chakravarthi Rajagopalachari
 | 3 funkcja         = [[Szefowie Sztabu Obrony (Wielka Brytania)|Szef Sztabu Obrony]]
 | 3 partia          = 
 | 3 od              = 1959
 | 3 do              = 1965
 | 3 poprzednik      = [[William Dickson]]
 | 3 następca        = [[Richard Hull]]
 | odznaczenia       = {{order|OP}} {{order|OŁ|KW}} {{order|OGI}} {{order|OCI}} {{order|OOM}} {{order|RVO}} {{order|DSO|0}} {{order|BWM}} {{order|AVM}} {{order|1939STAR|1}} {{order|BS|1}} {{order|WM1939|1}} [[Plik:King George V Coronation Medal ribbon.png|40px|King George V Coronation Medal]] {{order|UK-KGVSJM}} {{order|KGVICM}} {{order|UK-QEIICM}} {{order|QEIISJM}} {{order|OŚJJ}} [[Plik:Order of the Cloud and Banner 1st.gif|40px|Wielka Wstęga Specjalna Orderu Chmury i Sztandaru (Chiny)]] {{order|ODD|KW}} {{order|ON|O}} [[Plik:BOL Order of Condor of the Andes - Knight BAR.png|40px|Krzyż Wielki Orderu Pieczęci Salomona (Etiopia)]] {{order|LH|KW}} {{order|KWF|II}} {{order|OJI|KW}} {{order|GR-KWO}}  {{order|OLN|KKW}} {{order|OIK|KW}} [[Plik:Most Refulgent Order of the Star of Nepal.PNG|40px|Order Gwiazdy Nepalu]] {{order|ZA|KW}} {{order|OGR|KW}} {{order|OKR|KW}} {{order|LM|ChC}} {{order|US-DSM|1}} {{order|US-MKAP}} {{order|TH-OSB|KKW}} {{order|KOS}}
 | www               = 
 | commons           = Category:Louis Mountbatten, 1st Earl Mountbatten of Burma
 | quote             = 
}}
{{Żołnierz infobox
 |imię i nazwisko     = 
 |imię i nazwisko org = 
 |pseudonim           = 
 |rodzaj wojsk        = marynarka
 |zwycięstwa          = 
 |grafika             = Lord Louis Mountbatten Visits Malayan Contingent, Kensington Gardens, London, England, UK, 1946 D28023.jpg
 |opis grafiki        = 
 |stopień grafika     = UK-Navy-OF10_infobox.svg
 |stopień             = ''Admiral of the Fleet''
 |data urodzenia      = 
 |miejsce urodzenia   = 
 |data śmierci        = 
 |miejsce śmierci     = 
 |lata służby         = 1913–1965
 |siły zbrojne        = {{bandera|GBR|wojenna}}
 |jednostki           = 
 |stanowiska          = Szef Operacji Połączonych
 |wojny i bitwy       = [[I wojna światowa]],<br />[[II wojna światowa]]
 |późniejsza praca    = 
 |odznaczenia         = 
 |commons             = 
}}
'''Louis Francis Albert Victor Nicholas George Mountbatten''' (ur. [[25 czerwca]] [[1900]] w [[Windsor (Berkshire)|Windsorze]], zm. [[27 sierpnia]] [[1979]] w zatoce [[Donegal (zatoka)|Donegal]], [[Irlandia]]) – brytyjski polityk i wojskowy, [[admirał floty]], ostatni [[Wicekrólowie Indii|wicekról Indii]] i przedostatni gubernator generalny [[Indie Brytyjskie|Indii]].

== Życiorys ==
Był synem [[Louis Mountbatten (markiz Milford Haven)|Ludwika Aleksandra Battenberga]] i [[Wiktoria z Hesji-Darmstadt|Wiktorii Heskiej]], a także prawnukiem królowej [[Wiktoria (królowa Wielkiej Brytanii)|Wiktorii]] i kuzynem [[Edward VIII Windsor|Edwarda VIII]] i [[Jerzy VI|Jerzego VI]]. Do 1917 nosił nazwisko Battenberg. Jego bratem był [[George Mountbatten (2. markiz Milford Haven)|George Mountbatten]]<ref>{{Cytuj | autor = Marek Rybarczyk | tytuł = Elżbieta II. Ostatnia taka królowa | isbn = 978-83-287-2183-8 | wydawca = Muza SA | data = 2022 | s = 130 }}</ref>, a siostrami: [[Alicja Battenberg|Alicja]] (matka [[Filip (książę Edynburga)|Filipa Mountbattena]]) i [[Ludwika Mountbatten|Ludwika]] (królowa [[Szwecja|Szwecji]]).

W czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] służył w [[Royal Navy]]. W okresie międzywojennym kontynuował służbę w marynarce. W 1939 był dowódcą 5 Flotylli Niszczycieli, którą dowodził podczas [[Kampania norweska|kampanii norweskiej]]. Był jednym z inicjatorów utworzenia [[Special Operations Executive]], która zajmowała się koordynacją i wspieraniem ruchu oporu w okupowanej Europie. W kwietniu 1941 pomagał organizować [[bitwa o Kretę|odwrót jednostek brytyjskich]] z [[Kreta|Krety]]. W październiku stanął na czele [[Dowództwo Operacji Połączonych|Kwatery Głównej Operacji Połączonych]]. W marcu 1942 otrzymał tytuł Szefa Operacji Połączonych. Pełniąc tę funkcję (do października 1943), zasiadał w Komitecie Szefów Sztabu oraz uczestniczył w planowaniu m.in. [[rajd na Saint-Nazaire|rajdu na Saint-Nazaire]], [[Rajd na Dieppe|desantu w Dieppe]] i [[bitwa o Madagaskar|ataku na Madagaskar]].

W latach 1943–1945 był naczelnym dowódcą sił alianckich w Azji Południowo-Wschodniej. Odpowiadał między innymi za obronę Indii i miał wyprzeć Japończyków z okupowanej przez nich [[Mjanma|Birmy]]. W tym okresie Mountbatten wielokrotnie dowodził operacjami w Birmie. 12 września 1945 przyjął kapitulację 750 tys. żołnierzy japońskich walczących w Azji Południowo-Wschodniej.

Po wojnie został generalnym gubernatorem i wicekrólem Indii. Zaproponowano mu po zakończeniu wojny tytuł [[baron]]a, którego – będąc synem [[markiz]]a, bliskim krewnym królewskim oraz byłym Jaśnie Oświeconym księciem Battenbergiem i mając teraz zostać lordem najniższego stopnia – nie chciał przyjąć. Po osobistej interwencji kuzyna Jerzego VI otrzymał pod koniec 1945 tytuł [[wicehrabia|wicehrabiego]] jako „Viscount Mountbatten of Burma”, a w 1947 tytuł hrabiowski jako „Earl Mountbatten of Burma”{{odn|Ziegler|1985|s=353}}.

Był zdania, że [[maharadża|maharadżowie]] powinni decydować o losie niezależnych państw w Indiach, w tym [[Kaszmir (region)|Kaszmiru]], choć uważał, że powinno być to przeprowadzane pod kontrolą międzynarodową, gdyż zdawał sobie sprawę z konfliktu indyjsko-pakistańskiego. Gdy plemiona pasztuńskie weszły na teren Kaszmiru, a [[Hari Singh]] zgłosił się z prośbą o pomoc do lorda Mountbattena, ten postawił warunek: Kaszmir musiał przyłączyć się do Indii. Ostatni wicekról zarządził jednak również, że później ludność kaszmirska będzie miała prawo zadecydować sama o losie swego kraju w plebiscycie. Singh podpisał odpowiednie porozumienie z Indiami. W tym samym czasie wojska indyjskie wkroczyły do Kaszmiru i przywróciły porządek. Gdy w 1948 udało się wynegocjować zawieszenie broni, [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]] uchwaliła rezolucję, której drugi punkt mówił, że w Kaszmirze należy przeprowadzić plebiscyt, by rozwiązać konflikt. Na tę opcję nie mogły zgodzić się Indie, gdyż wiedziały, że oznaczałoby to utratę, ze względu na przewagę [[Islam|muzułmanów]], ważnego dla nich rejonu.

Lord Mountbatten wrócił do Europy, gdzie piastował stanowiska: dowódcy floty śródziemnomorskiej (1952–1954), [[Admiralicja|Pierwszego Lorda Morskiego]] (dowódcy floty brytyjskiej, 1955–1959) oraz stanowisko przewodniczącego Komitetu Szefów Sztabów i szefa Imperialnego Sztabu obrony Wielkiej Brytanii (1955–1965). W 1965 przeszedł w stan spoczynku.
[[Plik:MountbattenTomb.JPG|mały|252x252px|Grób Louisa Mountbattena w opactwie Romsey]]
27 sierpnia 1979 zginął w zamachu zorganizowanym przez [[Prowizoryczna Irlandzka Armia Republikańska|Prowizoryczną Irlandzką Armię Republikańską]]<ref name="ira">{{Cytuj książkę | imię = Jonathan | nazwisko = Dimbleby | tytuł = Karol, książę Walii. Biografia | wydawca = Oficyna Wydawnicza Rytm | data = 1997 | inni = Magda Papuzińska (tłum.) | isbn = 83-86678-68-2 | strony = 257 }}</ref>. Bomba podłożona na jachcie „Shadow V” zabiła także dwie inne osoby: Nicholasa Knatchbulla (wnuka lorda) i Paula Maxwella (marynarza){{r|dialogi}} oraz zraniła kolejne cztery: Patricię Brabourne (córkę lorda), Johna Knatchbulla (zięcia lorda) i Timothy’ego Knatchbulla (wnuka lorda) oraz Doreen Knatchbull, lady Brabourne (matkę męża córki lorda), która zmarła następnego dnia wskutek poniesionych obrażeń<ref name="ira"/>. Oskarżony o dokonanie zamachu Thomas MacMahon został skazany na dożywotnie więzienie.

== Życie prywatne ==
Był [[Biseksualizm|biseksualny]]<ref>{{Cytuj | autor = Marek Rybarczyk | tytuł = Elżbieta II. Ostatnia taka królowa | isbn = 978-83-287-2183-8 | wydawca = Muza SA | data = 2022 | s = 128–129 }}</ref>. W 1922 poślubił [[Edwina Mountbatten|Edwinę Ashley]]<ref name=:01>{{Cytuj | autor = Marek Rybarczyk | tytuł = Elżbieta II. Ostatnia taka królowa | isbn = 978-83-287-2183-8 | wydawca = Muza SA | data = 2022 | s = 129 }}</ref> (1901–1960), majętną wnuczkę [[Żydzi|żydowskiego]] [[finansista|finansisty]], sir Ernesta Cassela, ze strony swego ojca pochodzącą z hrabiów [[Shaftesbury]], a w spadku po dziadku (zm. 1921) dostała ok. 3 milionów funtów (sam jej dochód roczny z kapitału wynosił 30 tys. funtów, podczas gdy Mountbatten pobierał rocznie 310 funtów pensji oficerskiej i poza tym miał 300 funtów dochodu z kapitału{{odn|Ziegler|1985|s=67}}). Z żoną miał dwie córki: Patrycję (1924–2017) i Pamelę (ur. 1929); Patrycja, po mężu baronowa Brabourne, odziedziczyła po nim – dzięki specjalnemu nadaniu króla [[Jerzy VI|Jerzego VI]] – tytuł „Countess Mountbatten of Burma”, odtąd przekazywany także w linii po kądzieli.

Małżonkowie pozostawali w związku otwartym, mieli relacje łóżkowe z innymi osobami; Louis był w nieformalnej relacji z Jamesem Murphym i pisarzem [[Noël Coward|Noëlem Cowardem]]<ref name=:01/>.

== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="dialogi">{{Cytuj |url = https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/DP/article/view/DP.2011.008/6070 |tytuł = The Troubles. Terroryzm w Ulsterze: po dwóch stronach barykady |autor = Alicja Stańco |czasopismo = Dialogi polityczne |wolumin = 14 |data = 2011 |język = pl |s = 154 |doi = 10.12775/DP.2011.008 |issn = 1730-8003}}</ref>
}}

== Bibliografia ==
* {{Cytuj|autor = Richard Hough |tytuł = Mountbatten, Hero of our Time |data = 1980 |isbn = 0-297-77805-6 |miejsce = London |wydawca = Weidenfeld and Nicolson |oclc = 6886959}}
* Jot, ''Jego lordowska mość'', „[[Komandos (miesięcznik)|Komandos]]”, nr 1/98, {{ISSN|0867-8669}}
* {{Cytuj książkę | imię = Philip | nazwisko = Ziegler | tytuł = Mountbatten : the official biography | wydawca = Collins | miejsce = London | rok = 1985 | isbn = 0-00-216543-0 | język = en |odn=tak}}

{{Wicekrólowie Indii}}
{{Admiralicja brytyjska}}
{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Mountbatten, Louis}}
[[Kategoria:Battenbergowie|Louis]]
[[Kategoria:Gubernatorzy generalni Indii]]
[[Kategoria:Brytyjscy administratorzy kolonialni]]
[[Kategoria:Brytyjscy admirałowie]]
[[Kategoria:Brytyjscy politycy]]
[[Kategoria:Odznaczeni Gwiazdą Birmy]]
[[Kategoria:Odznaczeni Gwiazdą za Wojnę 1939–45]]
[[Kategoria:Odznaczeni Królewskim Orderem Wiktoriańskim]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Wielkim Legii Honorowej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Wojennym (Grecja)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Legią Zasługi]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Koronacyjnym Króla Jerzego V]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Koronacyjnym Króla Jerzego VI]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Koronacyjnym Królowej Elżbiety II]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Srebrnego Jubileuszu Króla Jerzego V]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Srebrnego Jubileuszu Królowej Elżbiety II]]
[[Kategoria:Odznaczeni Distinguished Service Medal]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Wojennym Brytyjskim]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Wojny 1939–1945]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Zwycięstwa]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Danebroga]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Gwiazdy Indii]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Gwiazdy Rumunii]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Imperium Indyjskiego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Izabeli Katolickiej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Jerzego I]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Korony Rumunii]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Królewskim Serafinów]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Lwa Niderlandzkiego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Łaźni]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Nilu]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Podwiązki]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Świętego Jana Jerozolimskiego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Wybitnej Służby]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi (Wielka Brytania)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Słonia Białego]]
[[Kategoria:Ofiary terroryzmu]]
[[Kategoria:Ofiary zabójstw w Irlandii]]
[[Kategoria:Uczestnicy II wojny światowej]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1900]]
[[Kategoria:Zmarli w 1979]]