Tekst źródłowy strony Białystok

{{Inne znaczenia|miasta w woj. podlaskim|[[Białystok (ujednoznacznienie)|inne znaczenia hasła Białystok]]}}
{{Polskie miasto infobox
 |nazwa                     = Białystok
 |dopełniacz nazwy          = Białegostoku
 |zdjęcie                   = Bialystok.jpg
 |opis zdjęcia              = [[Rynek Kościuszki w Białymstoku|Rynek Kościuszki]]
 |herb                      = POL Białystok formal COA.svg
 |flaga                     = POL Białystok flag.svg
 |dewiza                    = 
 |województwo               = podlaskie
 |powiat                    = 
 |gmina                     = 
 |aglomeracja               = białostocka
 |data założenia            = 1440–1444
 |prawa miejskie            = około 1691<ref group="uwaga" name="prawamiejskie">Dokładna data nie jest znana.</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Rocznica nadania praw miejskich dla miasta Białystok – 01.02 |data dostępu = 2024-01-28 |opublikowany = Wrota Podlasia |url = https://wrotapodlasia.pl/pl/region_i_gospodarka/wiadomosci/historia/rocznica-nadania-praw-miejskich-dla-miasta-bialystok--0102.html |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Józef Maroszek |tytuł = Ponowienie praw miejskich Białegostoku w 1749 r. |data = 1998 |data dostępu = 2024-01-28 |issn = 0860-4096 |s = 3-11 |opublikowany = Repozytorium Uniwersytetu w Białymstoku |url = http://hdl.handle.net/11320/759 |język = pl}}</ref>
 |stanowisko zarządzającego = prezydent
 |zarządzający              = [[Tadeusz Truskolaski]]
 |powierzchnia              = 102,13<ref name="PopulacjaPowierzchnia" />
 |wysokość                  = 118–175<ref>{{Cytuj |tytuł = Uchwała nr XVI/240/15 Rady Miasta Białystok z dnia 14 grudnia 2015 r. |data = 2015-12-21 |opis = Poz. 4435 z 2015 r. |s = 24 |opublikowany = Dz. Urz. Woj. Podlaskiego |url = https://edziennik.bialystok.uw.gov.pl/legalact/2015/4435/}}</ref>
 |rok                       = 30.06.2024
 |liczba ludności           = 290 907<ref name="Populacja2024" />
 |gęstość zaludnienia       = 2848,4
 |strefa numeracyjna        = 85
 |kod pocztowy              = 15-XXX
 |tablice rejestracyjne     = BI
 |współrzędne               = 53°08′07″N 23°08′44″E
 |TERYT                     = 2061011
 |SIMC                      = 0922410
 |hasło promocyjne          = 
 |adres urzędu miasta       = ul. Słonimska 1<br>15-950 Białystok
 |commons                   = Category:Białystok
 |wikinews                  = Kategoria:Białystok
 |wikicytaty                = Białystok
 |wikisłownik               = Białystok
 |www                       = https://www.bialystok.pl
 |bip                       = https://www.bip.bialystok.pl
}}
[[Plik:POL powiat białostocki Białystok.png|thumb|240px|Położenie Białegostoku na mapie powiatu białostockiego]]
[[Plik:Krainy-historyczne-Polski.png|mały|Białystok, [[Podlasie]] i inne krainy historyczne Polski na tle współczesnych granic administracyjnych]]
'''Białystok''' – [[miasto]] [[Miasto na prawach powiatu|na prawach powiatu]] w północno-wschodniej [[Polska|Polsce]], położone na [[Nizina Północnopodlaska|Nizinie Północnopodlaskiej]], nad rzeką [[Biała (dopływ Supraśli)|Białą]]. Jest stolicą [[Województwo podlaskie|województwa podlaskiego]] i siedzibą władz ziemskiego [[Powiat białostocki|powiatu białostockiego]].

Białystok, liczący 290 907 mieszkańców (30 czerwca 2024)<ref name="Populacja2024" /> i zajmujący powierzchnię 102,13&nbsp;km²<ref name="PopulacjaPowierzchnia" />, jest wśród miast wojewódzkich dziesiąty pod względem liczby ludności<ref>{{Cytuj |tytuł = Miasta największe pod względem liczby ludności |data = 2020-12-31 |data dostępu = 2021-06-08 |opublikowany = [[GUS]] |url = http://swaid.stat.gov.pl/Dashboards/Miasta%20najwi%C4%99ksze%20pod%20wzgl%C4%99dem%20liczby%20ludno%C5%9Bci.aspx |język = pl}}</ref> i drugi pod względem gęstości zaludnienia.
Białystok pełni funkcję administracyjnego, gospodarczego, naukowego i kulturalnego centrum regionu. Miasto z przyległymi gminami tworzy [[Aglomeracja białostocka|aglomerację białostocką]].

== Położenie ==
Białystok leży na [[Wysoczyzna Białostocka|Wysoczyźnie Białostockiej]], będącej częścią makroregionu [[Nizina Północnopodlaska]]. Znajduje się w centralnej części [[Województwo podlaskie|województwa podlaskiego]]. Uwarunkowania geograficzne (miasto leży w sąsiedztwie [[Białoruś|Białorusi]], [[Litwa|Litwy]] i [[Rosja|Rosji]]) i historyczne sprawiły, że Białystok jest miejscem, gdzie od wieków żyli wspólnie ludzie różnych kultur, wyznań i narodowości, co ukształtowało specyficzny charakter miasta.

Pod względem historycznym większa część Białegostoku leży na [[Podlasie|Podlasiu]], w czasach [[I Rzeczpospolita|I Rzeczypospolitej]] położona była w [[ziemia bielska|ziemi bielskiej]] [[województwo podlaskie (I Rzeczpospolita)|województwa podlaskiego]] [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]], natomiast jego południowo-wschodnie osiedla [[Dojlidy]], [[Skorupy (Białystok)|Skorupy]] i [[Dojlidy Górne]], a także [[Pieczurki]] (część osiedla [[Wygoda (Białystok)|Wygoda]]) należą do Grodzieńszczyzny i w czasach I Rzeczypospolitej położone były w [[powiat grodzieński (I Rzeczpospolita)|powiecie grodzieńskim]] [[województwo trockie|województwa trockiego]] [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]<ref>{{Cytuj |autor = Zygmunt Gloger |tytuł = Geografia historyczna ziem dawnej Polski |data = 1900 |data dostępu = 2024-11-01 |wydawca = Spółka wydawnicza polska |s = 208 |url = https://www.google.pl/books/edition/Geografia_historyczna_ziem_dawnej_Polski/1h1g0AEACAAJ?hl=pl&kptab=overview |cytat = Ziemia bielska (…) stanowiła północną połowę Podlasia z miastami i miasteczkami: (…) Białystok (…) |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Józef Maroszek |tytuł = Pogranicze Litwy i Korony w planach króla Zygmunta Augusta: z historii dziejów realizacji myśli monarszej między Niemnem a Narwią |data = 2000 |data dostępu = 2024-11-01 |isbn = 978-83-87884-37-6 |miejsce = Białystok |wydawca = Wydaw. Uniwersytetu w Białymstoku |s = 114 |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |redaktor = Aleksander Kociszewski, Adam Koseski, Irena Kotowicz-Borowy, Krajowy Ośrodek Dokumentacji Regionalnych Towarzystw Kultury |tytuł = Rola szlachty mazowieckiej w kształtowaniu polskiego krajobrazu kulturowego |data = 2000 |data dostępu = 2024-11-01 |isbn = 978-83-88067-16-7 |miejsce = Ciechanów |wydawca = WSH : MSM |s = 291 |cytat = "Grodzieńszczyzna weszła w skład województwa trockiego jako powiat grodzieński (...)"}}</ref><ref>{{Cytuj książkę |url = http://web.archive.org/web/20240323182733/http://pbc.biaman.pl/Content/24141/PDF/Agnieszka%20Marta%20Frankowska.pdf#page=89 |data dostępu = 2024-03-23 |nazwisko = Frankowska |imię = Agnieszka |tytuł = Nazewnictwo dzielnic i osiedli Białegostoku |strony = 74, 89, 122–123, 173 |wydawca = Uniwersytet Warszawski |miejsce = Warszawa |rok = 2008 |język = pl}}</ref>.

== Warunki naturalne ==
Miasto jest położone nad rzeką [[Biała (dopływ Supraśli)|Białą]], będącą lewym dopływem [[Supraśl (rzeka)|Supraśli]].

=== Klimat ===
Zgodnie z podziałem rolniczo-klimatycznym Polski [[Romuald Gumiński|Romualda Gumińskiego]], Białystok położony jest w ''dzielnicy podlaskiej''. Klimat jej jest wyraźnie chłodniejszy od innych dzielnic nizinnych. Średnie temperatury stycznia mieszczą się w granicach od –4 do –6&nbsp;°C, należą one do najniższych w Polsce. Średnia temperatura roczna wynosi ok. +7&nbsp;°C. Liczba dni mroźnych wynosi od 50 do 60, z przymrozkami od 110 do 138 dni, a czas zalegania pokrywy śnieżnej od 90 do 110 dni. Średnie sumy [[Opad atmosferyczny|opadów]] rocznych oscylują wokół wartości 550&nbsp;mm, a [[okres wegetacyjny]] trwa 200 do 210 dni<ref>{{Cytuj |tytuł = Białystok - Klimat - INFORMATOR BIAŁOSTOCKI |data dostępu = 2024-11-01 |opublikowany = www.info.bialystok.pl |url = http://www.info.bialystok.pl/info/klimat/obiekt.php}}</ref>.

=== Przyroda ===
{{Duża grafika|Zalew Dojlidy.jpg|900px|[[Stawy Dojlidzkie]]}}
Znajduje się w obszarze funkcjonującym pod nazwą ''[[Zielone Płuca Polski]]'' (dawne tereny województw: [[Województwo białostockie (1975–1998)|białostockiego]], [[Województwo łomżyńskie|łomżyńskiego]], [[Województwo olsztyńskie (1975–1998)|olsztyńskiego]], [[Województwo ostrołęckie|ostrołęckiego]] i [[Województwo suwalskie|suwalskiego]]). Około 32% jego powierzchni zajmują [[Tereny zielone w Białymstoku|tereny zielone]]. Parki i skwery oraz 1886 ha lasów<ref>{{Cytuj |tytuł = Urząd Statystyczny w Białymstoku / Dane o województwie / Stolica województwa / Leśnictwo. Środowisko |data dostępu = 2021-01-29 |opublikowany = bialystok.stat.gov.pl |url = https://bialystok.stat.gov.pl/dane-o-wojewodztwie/stolica-wojewodztwa/lesnictwo-srodowisko-937/}}</ref> znajdujących się w granicach miasta tworzą specyficzny i zdrowy [[mikroklimat]]. W obrębie Białegostoku znajdują się dwa rezerwaty przyrody o powierzchni łącznej 105 ha, będące pozostałościami [[Puszcza Knyszyńska|Puszczy Knyszyńskiej]]. 
* [[Rezerwat przyrody Las Zwierzyniecki|Las Zwierzyniecki]]
* [[Antoniuk (rezerwat przyrody)|Antoniuk]]
Aglomeracja miejska sąsiaduje z [[Narwiański Park Narodowy|Narwiańskim Parkiem Narodowym]]. W 1993 r. Białystok jako pierwsze miasto w [[Polska|Polsce]] został przyjęty do międzynarodowego projektu ''[[Sieć Zdrowych Miast|Sieci Zdrowych Miast]]'' prowadzonego przez [[Światowa Organizacja Zdrowia|Światową Organizację Zdrowia]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Zielone Płuca Polski |data = 2011-08-17 |data dostępu = 2024-11-01 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20110817020955/http://www.bialystok.pl/817-zielone-pluca-polski/default.aspx}}</ref>.
{{Osobna sekcja|Tereny zielone w Białymstoku|Formy ochrony przyrody|}}

=== Zieleń miejska ===
{{osobny artykuł|Tereny zielone w Białymstoku}}
{{Galeria
|Nazwa=Parki w Białymstoku
|Plik:Park Planty Białystok (2008).jpg|Dywan kwiatowy [[Planty (Białystok)|Park Planty]]
|Plik:150913 Fountain in Planty Park in Białystok - 04.jpg|Fontanna w parku [[Planty (Białystok)|Planty]]
|Plik:Monument to the Heroes of the Earth Białystok.JPG|Schody prowadzące do [[Pomnik Bohaterów Ziemi Białostockiej w Białymstoku|pomnika Bohaterów Ziemi Białostockiej]] w Białymstoku położonego na terenie [[Park Centralny w Białymstoku|Parku Centralnego]]
|Plik:150913 Park Poniatowskiego in Białystok - 04.jpg|[[Park Stary im. Księcia Józefa Poniatowskiego|Park Poniatowskiego (Stary)]]
|Plik:AKcent ZOO Białystok.JPG|[[Akcent ZOO w Białymstoku|Ogród Zoologiczny]] w [[Park Konstytucji 3 Maja w Białymstoku|Parku Konstytucji 3 Maja]]
}}
* [[Park Antoniuk]]
* [[Park Branickich w Białymstoku|Park Branickich]]
* [[Park Centralny w Białymstoku|Park Centralny]]
* [[Park Lubomirskich]]
* [[Park im. Jadwigi Dziekońskiej w Białymstoku|Park im. J. Dziekońskiej]]
* [[Planty (Białystok)|Park Planty]]
* [[Park Stary im. Księcia Józefa Poniatowskiego|Park im. Księcia J. Poniatowskiego]]
* [[Park Konstytucji 3 Maja w Białymstoku|Park Konstytucji 3 Maja]]
* [[Plac ks. Michała Sopoćki w Białymstoku|Plac bł. ks. Michała Sopoćki]]
* Park Miejski
* Park Janiny Kurkowskiej-Spychajowej<ref>{{Cytuj |tytuł = Wyborcza.pl |data dostępu = 2024-11-01 |opublikowany = bialystok.wyborcza.pl |url = https://bialystok.wyborcza.pl/bialystok/7,35241,28304018,bialystok-park-w-starosielcach-bedzie-miec-swoja-patronke.html?disableRedirects=true}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego |data dostępu = 2022-05-01 |opublikowany = Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego |url = https://edziennik.bialystok.uw.gov.pl/legalact/2022/1807/ |język = pl}}</ref>
* Park im. Andrzeja Piotra Karolskiego (Stawy Marczukowskie)<ref>{{Cytuj |tytuł = Białystok: Tereny zielone przy ul. Marczukowskiej będą nosiły nazwę Parku im. Andrzeja Piotra Karolskiego |data = 2023-11-27 |data dostępu = 2023-12-19 |opublikowany = www.portalsamorzadowy.pl |url = https://www.portalsamorzadowy.pl/polityka-i-spoleczenstwo/bialystok-tereny-zielone-przy-ul-marczukowskiej-beda-nosily-nazwe-parku-im-andrzeja-piotra-karolskiego,506699.html |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego |data = 2023-12-05 |data dostępu = 2023-12-19 |opis = Poz. 6155 z 2023 r. |opublikowany = Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego |url = https://edziennik.bialystok.uw.gov.pl/legalact/2023/6155/ |język = pl}}</ref>

== Historia ==
[[Plik:Rycina 1752 Palac Branickich.jpg|thumb|250px|Szkic [[Park Branickich w Białymstoku|parku Branickich]] autorstwa ''[[Pierre Ricaud de Tirregaille]]'' z widokiem na [[Pałac Branickich w Białymstoku|pałac]] – rycina z 1752 roku]]
[[Plik:Śródmieście Białegostoku w 1928 roku.jpg|thumb|250px|Śródmieście Białegostoku w 1928 roku]]
{{osobny artykuł|Historia Białegostoku|Kalendarium historii Białegostoku}}
Osada Białystok powstała między 1440 a 1444 rokiem, gdy na miejsce obecnego [[Rynek Kościuszki w Białymstoku|Rynku Kościuszki]] przybyli osadnicy z [[Kolno|ziemi kolneńskiej]], a do dzisiejszych [[Dojlidy|Dojlid]] – z powiatu lidzkiego. W miejscu obecnego Rynku Kościuszki krzyżowały się drogi do [[Suraż]]a, [[Wasilków|Wasilkowa]] oraz [[Choroszcz]]y. Między 1444 a 1447 rokiem Białystok od [[Michał Zygmuntowicz|Michała Zygmuntowicza]] otrzymuje [[Jakub Raczko Tabutowicz]]. W ciągu następnych trzech lat powstają dwa dwory oraz kościół parafialny. Przy kościele w 1578 roku stanęła karczma. W latach 1617–1626 z fundacji [[Piotr Wiesiołowski|marszałka Piotra Wiesiołowskiego]] zbudowano zachowany do dziś [[Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku|stary kościół farny]]. To on wzniósł w Białymstoku murowany [[Gotyk|gotycko]]-[[renesans]]owy zamek, który po gruntownej przebudowie w latach 90. XVII wieku stał się [[barok]]ową rezydencją magnackiego [[Braniccy herbu Gryf|rodu Branickich]] znaną do dziś jako [[Pałac Branickich w Białymstoku|pałac Branickich]]. Z 1727 r. pochodzi pierwsza wzmianka o białostockiej [[Cerkiew (budynek)|cerkwi]], która znajdowała się w miejscu obecnego [[Sobór św. Mikołaja w Białymstoku|soboru św. Mikołaja]].

W 1745 Białystok był miastem prywatnym, położonym w [[Ziemia bielska|ziemi bielskiej]] [[Województwo podlaskie (I Rzeczpospolita)|województwa podlaskiego]], posiadającym [[prawo magdeburskie]]<ref>{{Cytuj |autor = Józef (1950-) Maroszek |tytuł = Rzemiosło w miastach podlaskich w XVI-XVIII w. |data = 1976 |data dostępu = 2024-11-01 |wydawca = Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. Instytut Historii Kultury Materialnej. |s = 95 |url = https://pbc.biaman.pl/dlibra/publication/58723/edition/57085/content?&meta-lang=pl |język = pl}}</ref>. W tym samym roku rozpoczęto budowę [[Ratusz w Białymstoku|białostockiego ratusza]]. Całość założenia urbanistycznego Białegostoku przypisywana jest architektom związanym z dworem [[Jan Klemens Branicki (hetman)|hetmana Jana Klemensa Branickiego]]. W 1769 w pobliżu miasta [[Konfederacja barska|konfederaci barscy]] stoczyli z [[Armia Imperium Rosyjskiego|armią carską]] przegraną [[Bitwa pod Białymstokiem|bitwę pod Olmontami]]. W XIX wieku miejscowość zmieniła charakter z rezydencjonalnego na administracyjny i przemysłowy.

W latach 1807–1915 Białystok znajdował się w granicach [[Zabór rosyjski|zaboru rosyjskiego]] i [[Imperium Rosyjskie]]go. Do 1842 r. miasto było stolicą [[Obwód białostocki (Imperium Rosyjskie)|obwodu białostockiego]], następnie przyłączono je do [[Gubernia grodzieńska|guberni grodzieńskiej]] i było największym miastem guberni, mimo że siedziba guberni znajdowała się w [[Grodno|Grodnie]]. Po [[Powstanie listopadowe|powstaniu listopadowym]] w pobliżu miasta ustalono granicę celną między [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Kongresówką]] a [[Rosja|Rosją]], co wywołało gwałtowną falę migracji ekonomicznej [[Łódź|łódzkich]] fabrykantów. Przyczyniło się to do dynamicznego rozwoju prowincjonalnego wówczas miasteczka. W tym okresie rozrastający się Białystok zyskał miano ''Manchesteru Północy''. W 1862 r. przez Białystok przeprowadzono [[Kolej Warszawsko-Petersburska|Kolej Warszawsko-Petersburską]], która także przyczyniła się do rozwoju gospodarczego miasta. W 1892 uruchomiono w mieście system wodociągów.
[[Plik:Pogrom de Bialostok.jpg|thumb|left|250px|[[Żydzi]] zamordowani podczas [[Pogrom białostocki|pogromu w Białymstoku]] w [[1906]] roku]]

Na początku XX w. Białystok był centrum polskiego ruchu anarchistycznego<ref>{{Cytuj |autor = Tomasz Domański, Edyta Majcher-Ociesa |tytuł = Żydzi i wojsko polskie w XIX i XX wieku |data = 2020 |data dostępu = 2024-11-01 |isbn = 978-83-8098-894-1 |miejsce = Kielce Warszawa |wydawca = Instytut Pamięci Narodowej |s = 65}}</ref>.

Na przełomie lipiec/sierpień 1905 w mieście miał miejsce pogrom antyżydowski<ref>{{Cytuj |autor = Andrzej Friszke |tytuł = Państwo czy rewolucja: polscy komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892-1920 |data = 2020 |data dostępu = 2024-11-01 |isbn = 978-83-65972-90-3 |wydanie = Wydanie pierwsze |opis = Seria Historyczna |miejsce = Warszawa |wydawca = Instytut Studiów Politycznych PAN Wydawnictwo Krytyki Politycznej |s = 99 |język = pl}}</ref>.

W dniach 14–16 czerwca 1906 w Białymstoku doszło do [[Pogrom białostocki|pogromu ludności żydowskiej]], podczas którego zamordowano 88 osób.

{{osobny artykuł|Pogrom białostocki}}

W latach 1915–1919 miasto znajdowało się pod okupacją niemiecką po opuszczeniu miasta przez administrację rosyjską i wojska rosyjskie. W 1920 Białystok stał się krótkotrwale siedzibą komunistycznego [[Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski|Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski]], jednak w tym samym roku [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsko Polskie]] stoczyło zwycięską [[Bitwa białostocka|bitwę białostocką]] z [[Armia Czerwona|Armią Czerwoną]], uwalniając miasto spod bolszewickiej okupacji. W czasie I wojny światowej w Lesie Pietrasze znajdowała się carska baza sterowców, jedna z największych w Europie<ref>{{Cytuj |tytuł = Lądowisko sterowców - Puszcza Knyszyńska |data dostępu = 2024-04-30 |opublikowany = puszczaknyszynska.treespot.pl |url = https://puszczaknyszynska.treespot.pl/66-puszcza- |język = pl}}</ref>{{Martwy link}}. Do 1939, już w [[II Rzeczpospolita|niepodległej Polsce]], miasto było stolicą [[Województwo białostockie (II Rzeczpospolita)|województwa białostockiego]]. W pierwszej połowie 1936 roku doszło tam do ekscesów o podłożu antysemickim<ref>{{Cytuj |autor = Szymon Rudnicki |tytuł = Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej |data = 2015 |isbn = 978-83-7666-412-5 978-83-7666-363-0 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo Sejmowe |s = 464}}</ref>. W październiku 1939 Białystok znalazł się pod okupacją sowiecką przyłączono do [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|Białoruskiej SRR]] i nadano mu status stolicy [[Obwód białostocki (ZSRR)|obwodu białostockiego]]. Od września 1939 r. do wybuchu wojny radziecko-niemieckiej Białystok był jednym z dwóch głównych (obok Lwowa) ośrodków działania polskich komunistów, którzy po 1945 roku objęli władzę w Polsce. Przywódcą tego środowiska był [[Alfred Lampe]], pod przywództwem którego działali m.in.: [[Janina Broniewska]], [[Paweł Finder]], [[Małgorzata Fornalska]], [[Marceli Nowotko]], [[Jakub Berman]], [[Czesław Skoniecki]] i [[Leon Lipski]]<ref>{{Cytuj |autor = Anna Sobór-Świderska |tytuł = Jakub Berman. Biografia komunisty |data = 2009 |isbn = 978-83-7629-090-4 |miejsce = Warszawa |wydawca = IPN |s = 54 |oclc = 836862492}}</ref>.
[[Plik:Białystok smouldering ruins 1941.jpg|thumb|250px|Białystok w 1941 roku]]
W czerwcu 1941 do Białegostoku wkroczyły wojska [[III Rzesza|niemieckie]]. Od lipca 1941 do lipca 1944 był on pod [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacją niemiecką]] jako [[Bezirk Bialystok|Okręg Białostocki]]. Już na przełomie czerwca i lipca 1941 roku Niemcy [[Masakry Żydów w Białymstoku latem 1941 roku|zamordowali w Białymstoku od 6,5 tys. do 7 tys. Żydów]]<ref>{{Cytuj |autor = Yitsḥaḳ Arad |tytuł = The Holocaust in the Soviet Union |data = 2009 |data dostępu = 2024-11-01 |isbn = 978-0-8032-4519-8 |opis = The comprehensive history of the Holocaust |miejsce = Lincoln, Neb |wydawca = Univ. of Nebraska Press [u.a.] |s = 150 |język = en}}</ref>. Pod koniec lipca tegoż roku w mieście utworzono [[Getto w Białymstoku|getto]], w którym w 1943 r. wybuchło [[Powstanie w getcie białostockim|powstanie]]. [[Armia Krajowa]] odmówiła pomocy żydowskiemu ruchowi oporu w getcie ze względu na obecność w nim komunistów<ref>August Grabski „Żydzi skazani na komunę”, „Gazeta Wyborcza” 16/17 września 2006, s. 30.</ref>. Ostatecznie białostoccy Żydzi zginęli w obozach zagłady w [[Obóz zagłady w Treblince|Treblince]] i na [[Lublin (KL)|Majdanku]]. Po zajęciu miasta, w dawnych koszarach 10 Pułku Ułanów Litewskich hitlerowcy utworzyli obóz dla jeńców radzieckich. Pierwotnie przetrzymywano tam ok. 10–12 tys. jeńców, którzy na skutek ekstremalnych warunków bytowych, głodu i chorób masowo ginęli. Obóz zlikwidowano jesienią 1943 roku<ref>{{Cytuj |redaktor = Zygmunt Czarnocki, Czesław Czubryt-Borkowski |tytuł = Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa: lata wojny 1939-1945 |data = 1988 |data dostępu = 2024-11-01 |isbn = 978-83-217-2709-7 |wydanie = Wyd 4 rozsz. i uzup |miejsce = Warszawa |wydawca = "Sport i Turystyka" |s = 67 |język = pl}}</ref>. W lipcu 1944 miały miejsce ciężkie walki między [[3 Armia (ZSRR)|3 Armią]] [[2 Front Białoruski|2 Frontu Białoruskiego]] [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] a [[Wehrmacht|wojskami niemieckimi]] o Białystok (podczas operacji białostockiej zginęło 4643 żołnierzy Armii Czerwonej<ref>{{Cytuj |autor = Dominika Czarnecka |tytuł = "Pomniki wdzięczności" Armii Czerwonej w Polsce Ludowej i w III Rzeczypospolitej |data = 2015 |data dostępu = 2024-11-01 |isbn = 978-83-7629-777-4 |opis = Monografie |miejsce = Warszawa |wydawca = Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu |s = 384 |język = pl}}</ref>), w wyniku których miasto poważnie ucierpiało, zniszczeniu uległo prawie 80 procent zabudowy{{odn|Dolata|Jurga|1977|s=32}}. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] odbudowane miasto na zawsze utraciło swój poprzedni charakter, będący dziedzictwem parowiekowej jego historii. Dzięki powojennym migracjom ludności wiejskiej Białystok powiększył się, kilkukrotnie przewyższając liczbę swoich mieszkańców sprzed 1939 r. W tym okresie powstały liczne uczelnie i nowe ośrodki przemysłowo-usługowe.

Od 1999 r. jest stolicą [[Województwo podlaskie|województwa podlaskiego]]. W 2002 roku do miasta przyłączono wieś [[Zawady (Białystok)|Zawady]], a w 2006 r. cztery kolejne miejscowości.

== Architektura ==
{{Duża grafika|Białystok zespół pałacowy Branickich 1.JPG|1000px|[[Pałac Branickich w Białymstoku|Zespół pałacowy Branickich]]}}

{{Galeria
| Nazwa = Zespół pałacowo-parkowy Branickich
|wielkość=220
|Plik:150913 Detail of Branicki Palace in Białystok - 01.jpg|Tympanon [[Pałac Branickich w Białymstoku|Pałacu Branickich]] wraz z herbem rodowym, wyżej rzeźba, tzw. Grupy Atlasa
|Plik:Bisłystok-pałac9.JPG|Ogród przed [[Pałac Branickich w Białymstoku|Pałacem Branickich]]
|Plik:150913 Tower and Gate of the Branicki Palace in Białystok - 03.jpg|Brama główna – (wieża Gryfa) wejście do zespołu pałacowo-parkowego w Białymstoku, widok z pl. Marszałka Józefa Piłsudskiego
|Plik:Bisłystok-pałac2.JPG|Brama główna – (wieża Gryfa), widok od strony pałacu
|Plik:150913 Sculpture in the Garden Palace Branicki in Białystok - 07.jpg|Jedna z wielu rzeźb w ogrodzie [[Pałac Branickich w Białymstoku|Pałacu Branickich]] – [[Akteon (syn Aristajosa)|Akteon]]
|Plik:150913 Pavilion Park Branicki in Białystok - 02.jpg|Pawilon Włoski w [[Park Branickich w Białymstoku|Parku Branickich]]
}}

{{Galeria
| Nazwa = Wybrane kamienice Białegostoku
|wielkość=220
|Plik:Białystok, ul. Sienkiewicza 4 (Astoria).jpg|[[Austeria w Białymstoku|Austeria]] (barokowa)
|Plik:Białystok, kamienica, ul. św. Krakowska 1, 03.jpg|[[Kamienica Ginzburga w Białymstoku|Kamienica Ginzburga]]
|Plik:20130113 53 Kamienica, Białystok ul. Lipowa 24.JPG|[[Willa pod Kariatydami w Białymstoku|Willa pod Kariatydami]]
|Plik:Białystok Kilińskiego 15.JPG|[[Kamienica Jossema w Białymstoku|Kamienica Jossema]], obecnie Hotel ''Aristo''
|Plik:Kamienica ul Sieniewicza 77 Białystok.jpg|[[Kamienica Kantorowiczów w Białymstoku|Kamienica Kantorowiczów]]
|Plik:Kamienica na ul. Kilińskiego 8 w Białymstoku.JPG|[[Kamienica Makowskich w Białymstoku|Kamienica Makowskich]]
|Plik:Warszawska25 Warszawska27 (NO8).jpg|[[Kamienica Szturmanów w Białymstoku|Kamienica Szturmanów]]
|Plik:Pizza Italia Białystok (Świętojańska 21).jpg|[[Kamienica Puchalskiego w Białymstoku|Kamienica Puchalskiego]]
|Plik:Białystok, ul. Spółdzielcza 8.jpg|Kamienica przy ul. Spółdzielczej (w [[Centrum (Białystok)|Centrum]])
|Plik:Białystok ul. Waszyngtona 9, kamienica.jpg|Kamienica przy ul. Waszyngtona (na os. [[Piaski (Białystok)|Piaski]])
|Plik:Białystok, kamienica, 1890, Warszawska 29 - 01.jpg|Kamienica przy ul. Warszawskiej (na os. [[Bojary (Białystok)|Bojary]])
|Plik:Pierzeja zachodnia Rynku Kościuszki w Białymstoku (2009).jpg|Pierzeja zachodnia Rynku Kościuszki
|Plik:Białystok Rynek Kościuszki 7, bank.jpg|Kamienica, Rynek Kościuszki 7 – obecnie bank
|Plik:Kamienica ul. Ciepła 1, Białystok.jpg|Kamienica przy ul. Ciepłej (na [[Sienkiewicza (Białystok)|os. Sienkiewicza]])
|Plik:Białystok, ul. Sienkiewicza 63A.jpg|Kamienica przy ul. Sienkiewicza (na [[Sienkiewicza (Białystok)|os. Sienkiewicza]])
|Plik:Białystok ul. Lipowa 47.jpg|Kamienica przy ul. Lipowej (w [[Centrum (Białystok)|Centrum]])
|Plik:Białystok, ul. Włókiennicza 5 (Villa Tradycja).jpg|Hotel ''Villa Tradycja''
}}

=== Zabytki ===
'''Budynki gotyckie:'''
* piwnice [[Pałac Branickich w Białymstoku|pałacu Branickich w Białymstoku]]
'''Budynki renesansowe:'''
* [[Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku|Stary kościół Farny]] – [[Rynek Kościuszki w Białymstoku|Rynek Kościuszki]] (1617–1626)
'''Budynki barokowe:'''
* [[Pałac Branickich w Białymstoku|Zespół pałacowo-parkowy Branickich]], [[Ulica Jana Kilińskiego w Białymstoku|ul. Jana Kilińskiego]] 1 (XVIII w.)
* [[Cerkiew św. Marii Magdaleny w Białymstoku|Cerkiew św. Marii Magdaleny]], ul. Konstantego Kalinowskiego (ufundowana w II poł. XVIII w. przez [[Jan Klemens Branicki (hetman)|Jana Klemensa Branickiego]] jako kaplica katolicka, od 1864 r. prawosławna)
* [[Ratusz w Białymstoku|Ratusz]], [[Rynek Kościuszki w Białymstoku|Rynek Kościuszki]] 10 (1745–1761)
* [[Austeria w Białymstoku|Dawna austeria]], [[Ulica Henryka Sienkiewicza w Białymstoku|ul. Henryka Sienkiewicza]] 4 (ob. Astoria, zbudowana po 1753)
* [[Klasztor Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego w Białymstoku|Klasztor Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego]], [[Rynek Kościuszki w Białymstoku|Rynek Kościuszki]] (1769)
* [[Pałacyk gościnny Branickich w Białymstoku|Pałacyk gościnny Branickich]], [[Ulica Jana Kilińskiego w Białymstoku|ul. Jana Kilińskiego]] 6 (poł. XVIII w.)
* Plebania przy ul. Kościelnej (1760)
* Dawny szpital, [[Rynek Kościuszki w Białymstoku|Rynek Kościuszki]] (II poł. XVIII w.)

'''Obiekty powstałe w XIX wieku:'''
* [[Dawna loża masońska w Białymstoku|Loża masońska]], [[Ulica Jana Kilińskiego w Białymstoku|ul. Jana Kilińskiego]] ([[Klasycyzm|klasycystyczna]], 1803–1806)
* [[Cekhauz (Białystok)|Dawna zbrojownia ''Cekhauz'']], [[Rynek Kościuszki w Białymstoku|Rynek Kościuszki]] (barokowo-klasycystyczna, 1795–1807)
* [[Sobór św. Mikołaja w Białymstoku|Sobór św. Mikołaja Cudotwórcy]], [[Ulica Lipowa w Białymstoku|ul. Lipowa]] ([[Klasycyzm|klasycystyczny]], 1846)
* [[Domek Napoleona]] ([[Klasycyzm|klasycystyczny]], poł. XIX w.)
* [[Pałac Rüdigerów w Białymstoku|Pałac Rüdigerów]], później Kreuzensternów i Lubomirskich, ul. Dojlidy Fabryczne 26 ([[Neoklasycyzm|neoklasycystyczny]], poł. XIX w.)
* [[Cmentarz ewangelicki przy Produkcyjnej|Cmentarz ewangelicko-augsburski przy ulicy Produkcyjnej]] z poł. XIX wieku
* [[Dwór Weltera]] (połowa XIX w.)
* [[Białystok (stacja kolejowa)|Dworzec kolejowy]], ul. Kolejowa ([[neorenesans]]owy, lata 60. XIX w.)
* [[Fabryka Towarzystwa Białostockiej Manufaktury „E.Becker i s-ka”]], ul. Świętojańska ([[neorenesans]]owa, 1895–1901) – obecnie [[Alfa Centrum Białystok|Centrum Handlowe Alfa]]
* [[Pałac Hasbacha w Białymstoku|Pałac Hasbacha]], ul. Dojlidy Fabryczne 23 ([[neorenesans]]owy, lata 80. XIX w.)
* [[Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Białymstoku|Kościół Najświętszego Serca Jezusowego]], ul. Romualda Traugutta 25 (1884 – wybudowany jako cerkiew, w okresie międzywojennym przemianowany na kościół rzymskokatolicki)
* [[Cmentarz Farny w Białymstoku|Cmentarz Farny]], ul. Władysława Raginisa (1888)
* Zespół kamienic i pałaców miejskich z XIX w. przy [[Ulica Warszawska w Białymstoku|ulicy Warszawskiej]]
* [[Willa gen. von Driesena]], ul. Świętojańska (zbudowana po 1878 w [[Styl szwajcarski|stylu ''szwajcarskim'']])
* Kamienica dawnego Wileńskiego Banku Handlowego, [[Ulica Henryka Sienkiewicza w Białymstoku|ul. Henryka Sienkiewicza]]/[[Ulica Warszawska w Białymstoku|Warszawska]] ([[neorenesans]]owy, lata 90. XIX w.)
* Drewniana zabudowa dzielnicy [[Bojary (Białystok)|Bojary]]
* [[Cerkiew Wszystkich Świętych w Białymstoku|Cerkiew Wszystkich Świętych]] na terenie [[Cmentarz prawosławny w Białymstoku (Jaroszówka)|prawosławnej nekropolii Wszystkich Świętych]], ul. Władysława Wysockiego 1 (koniec XIX w.)
* [[Cmentarz ewangelicko-augsburski w Białymstoku przy ul. Wasilkowskiej|Cmentarz ewangelicko-augsburski przy ulicy Wasilkowskiej/gen. Stanisława Sosabowskiego]] (otwarty w 1885 r.)<ref>{{Cytuj |autor = Wiesław Wróbel-Biblioteka Uniwersytecka |tytuł = Cmentarz ewangelicki. Zapomniana historia (zdjęcia) |data = 2014-12-07 |data dostępu = 2021-01-24 |opublikowany = Kurier Poranny |url = https://poranny.pl/cmentarz-ewangelicki-zapomniana-historia-zdjecia/ar/4933439 |język = pl}}</ref>
* [[Cmentarze żydowskie w Białymstoku|Cmentarze żydowskie]] – założone w XVIII, XIX i XX wieku
* [[Synagoga Piaskower w Białymstoku|Synagoga Piaskower]] (XIX w.)
* [[Willa pod Kariatydami w Białymstoku|Willa pod Kariatydami]] (koniec XIX w.)
* Zespół koszar 10. Pułku Ułanów Litewskich, ul. Kawaleryjska (1890–1950)
* Zespół fabryki Chany Marejn, ul. Włókiennicza (1892–1920)
* Zespół fabryki Wolfa Zilberblatta, ul. Włókiennicza (1892–1910)
* [[Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika w Białymstoku|Kościół pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika]], ul. Wiadukt 2B (koniec XIX w. – pierwotnie cerkiew prawosławna)
* [[Pałac Tryllingów]] (1898–1899)
* Zespół koszarowy Pułku Huzarów, ul. Józefa Bema (II poł. XIX–XX w.) – obecnie siedziba [[Podlaski Oddział Straży Granicznej|Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej]]
* Zespół fabryki Steina, ul. Poleska (XIX/XX w.)
* Kamienice w centrum miasta w tym:
** [[Kamienica Kantorowiczów w Białymstoku|Kamienica Kantorowiczów]] (II poł. XIX w.)
** [[Kamienica Abrama Cytrona w Białymstoku|Kamienica Cytrona]] (koniec XIX w.)
** [[Kamienica Moesa w Białymstoku|Kamienica Moesa]] (koniec XIX w.)
** [[Kamienica Jossema w Białymstoku|Kamienica Jossema]] (1897)
** [[Kamienica Michała Malinowskiego w Białymstoku|Kamienica Malinowskiego]] (XIX/XX w.)
** [[Kamienica Rozenblumów w Białymstoku|Kamienica Rozenblumów]] (XIX/XX w.)
** [[Kamienica Szturmanów w Białymstoku|Kamienica Szturmanów]] (XIX/XX w.)
** [[Kamienica Świńskiego w Białymstoku|Kamienica Świńskiego]] (XIX/XX w.)
* Dworek Stefanowiczów znajdujący się przy ul. Bacieczki (XIX w.)

'''Obiekty powstałe w XX wieku:'''
* [[Willa fabrykanta Steina]], ul. Artyleryjska (pocz. XX w.)
* [[Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku|Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]], Rynek Kościuszki (neogotycka, 1900–1905)
* Dawny Zespół Fabryki Sukna ''Nowik i Synowie'', ul. Augustowska/ [[Ulica Adama Mickiewicza w Białymstoku|ul. Adama Mickiewicza]] (pocz. XX w.)
* [[Kamienica Ginzburga w Białymstoku|Kamienica Ginzburga]] (pocz. XX w.)
* [[Areszt Śledczy Białystok|Areszt Śledczy]], dawniej zespół więzienia carskiego, ul. Mikołaja Kopernika (ok. 1905)
* [[Kościół św. Wojciecha w Białymstoku|Kościół św. Wojciecha]], [[Ulica Warszawska w Białymstoku|ul. Warszawska]] ([[Neoromanizm|neoromański]], 1909–1912) – dawny [[zbór]] ewangelicko-augsburski
* [[Kamienica Makowskich w Białymstoku|Kamienica Makowskich]] (1900–1910)
* [[Dom Zbirohowskich-Kościów]] (1910)
* [[Pałac Nowika w Białymstoku|Pałac Nowika]] ([[Eklektyzm (architektura)|eklektyzm]], 1910–1912)
* [[Wieża ciśnień w Białymstoku|Wieża ciśnień]] (1923–1925)
* [[Bazylika św. Rocha w Białymstoku|Kościół św. Rocha]], ul. św. Rocha ([[Modernizm (architektura)|modernistyczny]], 1927–1946)
* [[Składnica Materiału Intendenckiego Nr 13]], ul. Węglowa ([[Modernizm (architektura)|modernistyczna]], 1934–1936), obecnie zespół budynków powojskowych o różnym przeznaczeniu (w jednym z nich w 2016 r. zostanie utworzone Muzeum Pamięci Sybiru<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.bialystok.pl/154-szczegoly-aktualnosci/newsid/3838/default.aspx |tytuł = Budowa Muzeum Pamięci Sybiru |autor = Miasto Białystok |data = 2013-02-22 |język = pl |data dostępu = 2013-10-31}}</ref>)
* Dawny Dom Ludowy, obecnie [[Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku|Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki]], ul. Elektryczna ([[Modernizm (architektura)|modernistyczny]], 1936–1938)
* Zespół [[Gmach Sądu Apelacyjnego w Białymstoku|d. Sądu Okręgowego]] i Izby Skarbowej, [[Ulica Adama Mickiewicza w Białymstoku|ul. Adama Mickiewicza]] ([[Modernizm (architektura)|modernistyczny]], lata 30. XX w.)
* [[Kościół św. Andrzeja Boboli w Białymstoku|Kościół św. Andrzeja Boboli]], ul. św. Andrzeja Boboli 49 ([[Modernizm (architektura)|modernistyczny]], 1939–1967)
* [[Kościół Niepokalanego Serca Maryi i Matki Bożej Ostrobramskiej w Białymstoku|Kościół Niepokalanego Serca Maryi]], ul. ks. Stanisława Suchowolca 27 ([[Modernizm (architektura)|modernistyczny]], zbudowany w 1949–1955 na miejscu rozebranej cerkwi z 1727)
* Wille przy ul. Akademickiej w stylu modernistycznym z lat 30. XX wieku, w tym [[Willa Prezydencka w Białymstoku|Willa Prezydencka]] (1936–1937)
* Bank, Rynek Kościuszki ([[Realizm socjalistyczny|socrealizm]], 1947–1950)
* [[Budynek KW PZPR w Białymstoku|Komitet Wojewódzki PZPR]], ul. Władysława Liniarskiego ([[Realizm socjalistyczny|socrealizm]], 1953–1954), obecnie [[Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku]]
* [[Pomnik Bohaterów Ziemi Białostockiej w Białymstoku|Pomnik Bohaterów Ziemi Białostockiej]], [[Plac Niezależnego Zrzeszenia Studentów w Białymstoku|Plac Niezależnego Zrzeszenia Studentów]] ([[Realizm socjalistyczny|socrealizm]], 1975)

'''Obiekty niezachowane:'''
* [[Wielka Synagoga w Białymstoku|Wielka Synagoga]] [[Ulica Suraska w Białymstoku|ul. Suraska]] (zbudowana w latach 1903–1913, spalona w 1941)
* [[Sobór Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku|Sobór Zmartwychwstania Pańskiego]], ob. [[Ulica Henryka Sienkiewicza w Białymstoku|ul. H. Sienkiewicza]] (zbudowany w latach 1898–1913, rozebrany w 1938)
* [[Hotel Ritz w Białymstoku|Hotel Ritz]], [[Ulica Jana Kilińskiego w Białymstoku|ul. Kilińskiego]] (zbudowany w latach 1912–1913, spalony w 1944)

{| class="wikitable collapsible collapsed" width=100%
!Zabytki w Białymstoku
|-
|<gallery mode="packed">
Plik:Białystok, pałacyk gościnny Branickich (2).jpg|[[Pałacyk gościnny Branickich w Białymstoku|Pałacyk gościnny Branickich]]
Plik:150913 Lubomirski Palace in Białystok - 03.jpg|[[Pałac Rüdigerów w Białymstoku|Pałac Lubomirskich]]
Plik:Białystok Dojlidy Fabryczne 23, Pałac Hasbacha.jpg|[[Pałac Hasbacha w Białymstoku|Pałac Hasbacha]]
Plik:Nowik's Palace in Białystok (2).JPG|[[Pałac Nowika w Białymstoku|Pałac Nowika]]
Plik:Białystok, ul. Lipowa, cerkiew p. w. św. Mikołaja, 1846 02.JPG|[[Sobór św. Mikołaja w Białymstoku|Sobór św. Mikołaja]] (''1843-46'')
Plik:Białystok - Katedra Wniebowzięcia NMP w Białymstoku (2008).jpg|[[Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku|Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]] (''1900–1906'')
</gallery>
|}

== Turystyka ==
{{Galeria
| Nazwa = Hotele
| wielkość = 220|Plik:Hotel Esperanto w Białymstoku (Legionowa 10).jpg|Hotel Esperanto|Plik:Białystok - Hotel Ibis Styles - 2016-09-09 14-24-30.jpg|Hotel Ibis Styles|Plik:Aristo hotel, kamienica Jossema w Białymstoku.jpg|Hotel Aristo|Plik:Hotel Gołębiewski w Białymstoku 2.jpg|Hotel Gołębiewski|Plik:Białystok - BEST WESTERN Hotel Cristal - 2016-09-09 14-56-21.jpg|Hotel Cristal|Plik:Hotel Branicki w Białymstoku (Zamenhofa 25) 1.jpg|Hotel Branicki|Plik:Turkus Hotel w Białymstoku.jpg|Hotel Turkus|Plik:Hotel Gromada (Białystok).JPG|Hotel Gromada|Plik:Hotel MOSiR w Białymstoku 2.jpg|Hotel BOSiR|Plik:Hotel Pod Herbem Białystok 1.jpg|Hotel Pod Herbem|Plik:Hotel 3 Trio Białystok 2.jpg|Hotel 3 Trio|Plik:20200725 174852 Hotel Podlasie July 2020.jpg|Hotel Podlasie|Plik:Belweder w Białymstoku 1.jpg|Hotel Belweder|Plik:Hotel Titanic in Białystok 2.jpg|Hotel Titanic|Plik:Hotel Villa Tradycja w Białymstoku 1.jpg|Hotel Villa Tradycja
}}

=== Szlaki turystyczne ===
Część z zabytków została oznakowana na pięciu turystycznych szlakach tematycznych utworzonych w mieście w latach 2008–2010:
* [[Szlak Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku|Szlaku Dziedzictwa Żydowskiego]],
* Szlaku esperanto i wielu kultur w Białymstoku<ref>{{Cytuj stronę |url = http://odkryj.bialystok.pl/ |tytuł = Szlak esperanto i wielu kultur |opublikowany = odkryj.bialystok.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20141218182311/http://odkryj.bialystok.pl/ |zarchiwizowano = 2014-12-18}} [dostęp 12 października 2009].</ref>,
* [[Ładniej? PRL w przestrzeni miasta|Szlaku architektury PRL]],
* Szlaku śladami błogosławionego księdza Michała Sopoćki<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.sopocko.pl/szlak.php |tytuł = Szlak śladami błogosławionego księdza Michała Sopoćki |opublikowany = sopocko.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20091003103731/http://www.sopocko.pl/szlak.php |zarchiwizowano = 2009-10-03}} [dostęp 12 października 2009].</ref>,
* Szlaku kulinarnym.
W maju 2011 dodatkowo powstały<ref>{{Cytuj stronę |url = http://odkryj.bialystok.pl/ |tytuł = ''Szlak esperanto i wielu kultur'' |opublikowany = odkryj.bialystok.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20141218182311/http://odkryj.bialystok.pl/ |zarchiwizowano = 2014-12-18}} [dostęp 3 października 2010].</ref>:
* Szlak rodu Branickich
* Szlak architektury drewnianej w Białymstoku
* Szlak białostockich świątyń
* Szlak białostockich fabrykantów
Alternatywę dla pieszych szlaków stanowi „[[Audiobus#Białostocki Audiobus|Białostocki Audiobus. Dźwiękowy przewodnik do słuchania w autobusach komunikacji miejskiej]]” – utworzony w 2011 roku szlak turystyczny oparty na trasach linii autobusowych numer 2 i 10.

Do roku 2019 powstały szlaki turystyczne:

* Szlak białostockich murali (pieszy, rowerowy oraz autobusowy)<ref>{{Cytuj |tytuł = Szlak białostockich murali (pieszy) |data dostępu = 2021-05-03 |opublikowany = Białystok – Oficjalny Portal Miasta |url = http://www.bialystok.pl/pl/dla_turystow/turystyczne_praktyczne_info/szlak_bialostockich_murali_pieszy/ |język = pl}}</ref>
* Szlak Bojar<ref>{{Cytuj |tytuł = Szlak Bojar |data dostępu = 2021-05-03 |opublikowany = Białystok – Oficjalny Portal Miasta |url = http://www.bialystok.pl/pl/dla_turystow/turystyczne_praktyczne_info/szlak_bojar/ |język = pl}}</ref>
* Szlak nowożytnych Świątyń Prawosławnych<ref>{{Cytuj |tytuł = Białystok: nowy szlak turystyczny prowadzi przez cerkwie |data = 2019-08-05 |data dostępu = 2021-05-03 |opublikowany = Onet Wiadomości |url = https://wiadomosci.onet.pl/bialystok/bialystok-powstal-szlak-nowozytnych-cerkwi/xggjhr9 |język = pl}}</ref>

Przez Białystok przebiega 5 szlaków [[Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze|PTTK]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Wykaz znakowanych szlaków przez PTTK – woj. podlaskie |data = 2021-03-29 |typ nośnika = PDF |url = http://ktpzg.pttk.pl/pliki/Wykaz_szlakow_podlaskie.pdf}}</ref>.

== Rynek Kościuszki ==
[[Plik:Ratusz Białystok rok 2013.jpg|thumb|[[Rynek Kościuszki w Białymstoku|Rynek Kościuszki]]]]
Pod koniec roku 2007 otwarto plac miejski za [[Ratusz]]em (pomiędzy ul. Suraską i Rynkiem Kościuszki). W marcu 2008 r. UM przedstawił plan remontu ścisłego centrum. Według tego planu w roku 2009 [[Rynek Kościuszki w Białymstoku|Rynek Kościuszki]], [[Ulica Suraska w Białymstoku|Suraska]] i [[Ulica Jana Kilińskiego w Białymstoku|Kilińskiego]] nabrały charakteru miejskiego centrum. Rynek został wyłożony kostką i płytami [[granit]]owymi, znajduje się tam stylowe oświetlenie oraz donice z kwiatami i ławki{{fakt|data=2012-05}}<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.bialystok.pl/361-koncepcje-3d/default.aspx |tytuł = Koncepcje 3D |opublikowany = bialystok.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20100524141245/http://www.bialystok.pl/361-koncepcje-3d/default.aspx |zarchiwizowano = 2010-05-24}}</ref><ref>[http://www.wiadomosci24.pl/artykul/bialystok_promocja_glupcze_24438.html Białystok – Promocja, głupcze – Wiadomości24].</ref>. Historia Rynku Kościuszki sięga roku 1753, kiedy to po pożarze miasta jego przebudową zajął się ówczesny właściciel Białegostoku – [[Jan Klemens Branicki (hetman)|Jan Klemens Branicki]]. Do najważniejszych zachowanych obiektów z tego okresu należy [[Ratusz w Białymstoku|Ratusz]] z wieżą zegarową, ukończony w 1761 roku. Dawniej pełnił on funkcje usługowo-handlowe, znajdowały się w nim kramy kupieckie, w większości należące do ludności żydowskiej. W roku 1939 radzieccy okupanci zburzyli Ratusz, a na jego miejscu planowano wybudowanie pomnika [[Józef Stalin|Józefa Stalina]]. W latach 1954–1958 odbudowano rozebrany budynek. Obecnie mieści się w nim główna siedziba [[Muzeum Podlaskie w Białymstoku|Muzeum Podlaskiego]]<ref name="autonazwa2">{{Cytuj |tytuł = Rynek w Białymstoku |data = 2015-08-20 |data dostępu = 2024-11-01 |opublikowany = Polskie Szlaki - Inspirujące Pierniki |url = https://www.polskieszlaki.pl/rynek-w-bialymstoku.htm |język = pl}}</ref>. Przy Rynku Miejskim znajduje się także [[Cekhauz (Białystok)|cekhauz – hetmańska zbrojownia]]. Jest to barokowo-klasycystyczny budynek w kształcie typowego dla XVIII wieku dworku szlacheckiego. W swojej historii był wykorzystywany głównie jako magazyn sprzętu strażackiego. Dziś znajduje się tu [[Archiwum Państwowe w Białymstoku|Archiwum Państwowe]]<ref name="autonazwa2" />. Do najefektowniejszych obiektów na Rynku Kościuszki zalicza się budynek dawnej austerii, czyli karczmy. Jest to budowla dwukondygnacyjna, pokryta mansardowym dachem z lukarnami, ze ściętym narożem z balkonem ozdobionym portykiem i frontonem wspartym na dwóch kolumnach. Obecnie mieści się w niej restauracja Astoria, która stanowi wraz z sąsiednim budynkiem część kompleksu gastronomiczno-usługowego pod nazwą Centrum Astoria. W jego skład wchodzi cukiernia z tarasem widokowym, na którym serwowana jest kawa i desery. W piwnicach Astorii znajduje się pub, a na parterze stylowy bar. Ponadto w Centrum Astoria znajdują się sale konferencyjno-bankietowe. Przy wschodniej pierzei Rynku wznosi się [[Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku|zespół katedralny Wniebowzięcia NMP]], w którego skład wchodzi XX-wieczna bazylika wybudowana w stylu neogotyckim, barokowa plebania zbudowana w 1761 roku oraz XVII-wieczny kościółek farny, który jest najstarszym zachowanym zabytkiem murowanym w mieście<ref name="autonazwa2" />. Przy zachodniej pierzei Rynku znajdują się kolorowe fasady odbudowanych po wojnie kamieniczek. w których mieszczą się galerie, kawiarnie, puby, księgarnia i sklepy<ref name="autonazwa2" />.

== Demografia ==
=== Ludność Białegostoku ===
{{osobny artykuł|Ludność Białegostoku}}
* Wykres liczby ludności miasta Białegostoku w ciągu ostatnich 160 lat<ref>[[Ludność Białegostoku]].</ref>

<timeline>
ImageSize = width:650 height:300
PlotArea = left:50 right:20 top:25 bottom:30
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.2,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:320000
ScaleMajor = unit:year increment:50000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:19 align:left
  bar:1857 from:0 till:13787
  bar:1889 from:0 till:56629
  bar:1901 from:0 till:65781
  bar:1939 from:0 till:107000
  bar:1946 from:0 till:56759
  bar:1950 from:0 till:68503
  bar:1955 from:0 till:97192
  bar:1960 from:0 till:120921
  bar:1965 from:0 till:139986
  bar:1970 from:0 till:168500
  bar:1975 from:0 till:195861
  bar:1980 from:0 till:224187
  bar:1985 from:0 till:250817
  bar:1990 from:0 till:270568
  bar:1995 from:0 till:278489
  bar:2000 from:0 till:285507
  bar:2005 from:0 till:291823
  bar:2010 from:0 till:295198
  bar:2015 from:0 till:295981
  bar:2020 from:0 till:297585
  bar:2021 color:cobar2 from:0 till:296401

PlotData=
  textcolor:black fontsize:S
  bar:1857 at: 13787 text: 13_787 shift:(-14,5)
  bar:1889 at: 56629 text: 56_629 shift:(-14,5)
  bar:1901 at: 65781 text: 65_781 shift:(-14,7)
  bar:1939 at: 107000 text: 107_000 shift:(-18,5)
  bar:1946 at: 56759 text: 56_759 shift:(-14,5)
  bar:1950 at: 68503 text: 68_503 shift:(-14,5)
  bar:1955 at: 97172 text: 97_172 shift:(-14,5)
  bar:1960 at: 120921 text: 120_921 shift:(-18,5)
  bar:1965 at: 139986 text: 139_986 shift:(-18,5)
  bar:1970 at: 168500 text: 168_500 shift:(-18,5)
  bar:1975 at: 195861 text: 195_861 shift:(-18,5)
  bar:1980 at: 224187 text: 224_187 shift:(-18,5)
  bar:1985 at: 250817 text: 250_817 shift:(-18,5)
  bar:1990 at: 270568 text: 270_568 shift:(-18,3)
  bar:1995 at: 278489 text: 278_489 shift:(-18,5)
  bar:2000 at: 285507 text: 285_507 shift:(-18,9)
  bar:2005 at: 291823 text: 291_823 shift:(-18,15)
  bar:2010 at: 295198 text: 295_198 shift:(-18,5)
  bar:2015 at: 295981 text: 295_981 shift:(-18,15)
  bar:2020 at: 296958 text: 296_958 shift:(-18,5)
  bar:2021 at: 293413 text: 293_413 shift:(-18,15)
</timeline>

Największą populację Białystok odnotował 30 czerwca 2020 roku – według danych GUS 297 585 mieszkańców<ref name="gus">[http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/Tables.aspx Liczba ludności na podstawie danych GUS.]</ref>{{Martwy link}}<ref>{{Cytuj |tytuł = GUS - Bank Danych Lokalnych |data dostępu = 2024-11-01 |opublikowany = bdl.stat.gov.pl |url = https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/teryt/jednostka}}</ref>.

=== Powierzchnia Białegostoku ===
{{Dopracować|źródła=2023-03}}[[Plik:Bialystok granice 1691-2006.png|thumb|Zmiany granic miasta Białegostoku na przestrzeni lat]]
{{colorbox|#9696e5}} – granice Białegostoku w roku '''1691''', pow. '''0,43''' km²<br>
{{colorbox|#c69ad9}} – obszar przyłączony w roku '''1749''', pow. '''1,20''' km²<br>
{{colorbox|#aad5c0}} – obszar przyłączony w roku '''1845''', pow. '''6,00''' km²<br>
{{colorbox|#7fedb8}} – obszar przyłączony w roku '''1877''', pow. '''10,00''' km²<br>
{{colorbox|#fd7182}} – obszar przyłączony w roku '''1919''', pow. '''44,00''' km²<br>
{{colorbox|#c69ad9}} – obszar przyłączony w roku '''1954''', pow. '''71,00''' km²<br>
{{colorbox|#529bd9}} – obszar przyłączony w roku '''1973''', pow. '''89,00''' km²<br>
{{colorbox|#f18181}} – obszar przyłączony w roku '''1980-81''', pow. '''90''' km²<br>
{{colorbox|#cf7272}} – obszar przyłączony w roku '''2002''', pow. '''94''' km²<br>
{{colorbox|#f3d3d3}} – obszar przyłączony w roku '''2006''', pow. '''102''' km²

=== Mniejszości narodowe ===
[[Plik:Konsulat Białorusi w Białymstoku.JPG|thumb|[[Konsulat Generalny Białorusi w Białymstoku|Konsulat Generalny Republiki Białorusi w Białymstoku]]]]

==== Białorusini ====
Białystok to ośrodek kulturalno-społeczny [[Białorusini|Białorusinów]] (według spisu powszechnego z 2002 roku mieszka ich tutaj prawie 7,5 tys., co stanowi 2,5% mieszkańców Białegostoku). Działają tu Konsulat Białorusi oraz takie organizacje jak: [[Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne w Polsce|Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne]], [[Związek Młodzieży Białoruskiej (1991)|Związek Młodzieży Białoruskiej]], [[Związek Białoruski w RP]], [[Białoruskie Stowarzyszenie Literackie „Białowieża”]], [[Białoruskie Towarzystwo Historyczne]], [[Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich]], [[Białoruskie Zrzeszenie Studentów]], [[Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska-Białoruś]], [[Towarzystwo Kultury Białoruskiej]]. W Białymstoku odbywają się także ogólnopolskie imprezy kulturalne m.in. Festiwal „Piosenka Białoruska” oraz [[Święto Kultury Białoruskiej]]. Działa niezależne białoruskie [[Białoruskie Radio Racja|Radio Racja]], nadające sygnał także na [[Białoruś]]. Wydawane są tu białoruskie czasopisma: [[Niwa (tygodnik)|Niwa]], [[Białoruskie Zeszyty Historyczne]], [[Pravincyja]] oraz [[Czasopis]].

==== Rosjanie ====
[[Rosjanie]] to mniejszość narodowa, którą na Podlasiu szacuje się na ponad 830 osób. Stanowi to 6,4% z całkowitej populacji Rosjan w Polsce obliczanej na ok. 13&nbsp;000 osób<ref>https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5670/22/1/1/struktura_narodowo-etniczna.pdf</ref>. W Białymstoku działa ich główna organizacja – [[Rosyjskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe]], organizujące [[Dni Kultury Rosyjskiej]].

==== Tatarzy ====
W Białymstoku mieszka ok. 1800 [[Tatarzy|Tatarów]]. Działa [[Związek Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej]] (oddział podlaski), wydawane jest czasopismo „[[Życie Tatarskie]]”. W planach jest stworzenie w stolicy [[Województwo podlaskie|województwa podlaskiego]] [[Instytut Historii Tatarów|Instytutu Historii Tatarów]].

==== Pozostałe narodowości ====
W Białymstoku mieszkają również: [[Romowie]] (działa [[Centralna Rada Romów w Polsce]], ukazuje się ich miesięcznik „[[Rrom p-o Drom]])” oraz [[Ukraińcy]] (według spisu powszechnego z 2002 roku w Białymstoku mieszka 417 Ukraińców; działają: [[Związek Ukraińców Podlasia]], [[Związek Ukraińskiej Młodzieży Niezależnej]]).

== Gospodarka ==
{{Galeria
|Nazwa=
|Plik:Tysiąclecia 10 Białystok 1.jpg|Zespół apartamentowców mieszkalno-usługowych przy ul. Tysiąclecia 10
|Plik:Waszyngtona 36 Białystok 3.jpg|Wieżowiec mieszkalny (17 pięter, wys.46,5 m) położony przy ul. Waszyngtona 36
|Plik:Browar Dojlidy w Białymstoku 1.jpg|[[Browar Dojlidy]], ul. Dojlidy Fabryczne 28
|Plik:Yuniversal Poldlaski Białystok (Legionowa) 1.jpg|Yuniversal Podlaski Sp. z o.o. – deweloper z Białegostoku realizujący inwestycje w budownictwie, m.in. w Warszawie
|Plik:Kurier Poranny Białystok 2.jpg|Siedziba [[Kurier Poranny (1990)|Kuriera Porannego]] przy ul. Świętego Mikołaja 1
}}

=== Sytuacja społeczno-gospodarcza ===
{{Galeria
|Nazwa=Galerie i centra handlowe
|wielkość=220
|Plik:2007-11-29-galeriabiala07.jpg|[[Atrium Biała|Atrium ''Biała'']]
|Plik:Alfa Białystok 1.JPG|[[Alfa Centrum Białystok]]
|Plik:Galeria Alfa Białystok Mariag36.jpg|Dawna [[Fabryka Towarzystwa Białostockiej Manufaktury „E.Becker i s-ka”|Fabryka pluszów]] później Fabryka Wyrobów Runowych „Biruna” SA, obecnie [[Alfa Centrum Białystok]]
|Plik:Św. Rocha 5. Białystok.JPG|''Zielona Kamienica''
|Plik:Białystok św. Rocha 10 Pasaż.jpg|''Pasaż''
}}Pod względem gospodarczym Białystok posiada profil przemysłowo – handlowy. Ze względu na fakt, iż miasto jest administracyjnym i naukowym centrum regionu, wysoki jest także procent osób pracujących w sektorze publicznym (szkolnictwo średnie, szkolnictwo wyższe, szpitale wojewódzkie i poradnie specjalistyczne oferujące usługi publiczne o zasięgu wojewódzkim i ogólnopolskim).

Według danych Urzędu Statystycznego w Białymstoku, w 2019 roku w mieście funkcjonowały 36 072 podmioty gospodarki narodowej. Jest to liczba o ok. 16,5% wyższa w porównaniu do liczby podmiotów funkcjonujących w mieście w roku 2010 (wówczas istniało zarejestrowanych 31 218 podmiotów). Najwięcej przedsiębiorstw prowadzi działalność handlową – 7718 szt. (dane GUS obejmują w dziale HANDEL także naprawę pojazdów samochodowych). Drugą pozycję zajmują firmy prowadzące działalność profesjonalną – 4396 podmiotów. Na trzeciej pozycji są przedsiębiorstwa branży budowlanej – 4079 firm. Kolejne pozycje to transport (2 516 firm) i przetwórstwo przemysłowe (2211 podmiotów)<ref name="Podmioty">„Sytuacja społeczno-gospodarcza Białegostoku w 2019 r.”, Tablica 62 Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON Stan w dniu 31 grudnia, Urząd Statystyczny w Białymstoku, Białystok 2020.</ref>.

Powyższe dane w interesujący sposób korespondują z danymi na temat ilości osób zatrudnionych w poszczególnych sektorach gospodarki zebranych przez GUS od podmiotów zatrudniających powyżej 9 pracowników. Zakłady produkcyjne w roku 2018 zatrudniały najwięcej pracowników spośród wszystkich innych branż działających w Białymstoku – 14 630 osób, pomimo iż przedsiębiorstw przemysłowych było najmniej spośród wszystkich podmiotów działających na terenie miasta. Na drugim miejscu w tym zestawieniu jest handel. Dane GUS wskazują, iż ten segment gospodarki zatrudniał 15 905 osób, czyli więcej niż przemysł, jednakże ze względu na fakt, iż GUS ujmuje w tej kategorii również naprawę pojazdów samochodowych (usługi), handel wykazano na drugim miejscu pod względem ilości zatrudnianych pracowników na terenie miasta. Na trzecim miejscu pod względem ilości osób zatrudnionych była edukacja (14 326 osób), zaś na czwartym miejscu – opieka zdrowotna (8935 osób)<ref name="ReferenceA">„Sytuacja społeczno-gospodarcza Białegostoku w 2019 r.”, Tablica 13 Pracujący Stan w dniu 31 grudnia, Urząd Statystyczny w Białymstoku, Białystok 2020.</ref>.

W czerwcu 2022 stopa bezrobocia w Białymstoku wynosiła 5,8%<ref>{{Cytuj |autor = GUS |tytuł = Obwieszczenie w sprawie przeciętnej stopy bezrobocia w kraju oraz na obszarze powiatów stan na dzień 30 czerwca 2022 roku |data dostępu = 2023-03-21 |opublikowany = stat.gov.pl |url = https://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia/lista-komunikatow-i-obwieszczen/obwieszczenie-w-sprawie-przecietnej-stopy-bezrobocia-w-kraju-oraz-na-obszarze-powiatow-stan-na-dzien-30-czerwca-2022-roku,284,9.html |język = pl}}</ref>. Średnie wynagrodzenie brutto wypłacane na terenie Białegostoku w sektorze przedsiębiorstw wg danych GUS za 2019 rok wynosiło 4 215,86 PLN i było najniższe spośród wszystkich miast wojewódzkich w Polsce<ref>„Sytuacja społeczno-gospodarcza Białegostoku w 2019 r.”, Tablica I Białystok na tle innych miast wojewódzkich w 2019 r., Urząd Statystyczny w Białymstoku, Białystok 2020.</ref>. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w kwietniu 2022 r. ukształtowało się na poziomie 123,0 tys. osób, tj. o 2,5% wyższym od zanotowanego rok wcześniej (w kwietniu ubiegłego roku również wzrosło o 2,5%)<ref>{{Cytuj |tytuł = Praca Białystok - oferty pracy w Białymstoku |data dostępu = 2024-04-30 |opublikowany = Portal Praca.pl |url = https://www.praca.pl/bialystok.html |język = pl}}</ref>.

W 2018 roku, według danych GUS, liczba osób pracujących w białostockim sektorze publicznym wynosiła 36 204 osoby, zaś w sektorze prywatnym – 51 878 osób<ref name="ReferenceA" />.

Duża część mieszkańców Białegostoku pracuje w przedsiębiorstwach mających swoje siedziby w gminach ościennych, takich jak Choroszcz, Juchnowiec Kościelny, Supraśl, Wasilków, Zabłudów (dotyczy to zwłaszcza przedsiębiorstw przemysłowych). Zjawisko to powoduje, iż gospodarkę Białegostoku coraz częściej ujmuje się w ujęciu metropolitarnym, nie zaś w ujęciu pojedynczego miasta.

=== Przemysł ===
Białystok jest głównym ośrodkiem przemysłowym województwa podlaskiego. Rozwinięty jest tu przemysł elektromaszynowy (elektroniczny, maszynowy i metalowy), drzewny, odzieżowy, spożywczy i poligraficzny. Dodatkowo funkcjonują tutaj znaczące w skali ogólnopolskiej zakłady innych branż przemysłowych.

Dominującą gałęzią białostockiej gospodarki pod względem ilości podmiotów jest przemysł elektromaszynowy. Według danych GUS za 2019 rok, w Białymstoku zarejestrowanych było 508 przedsiębiorstw działających w branży produkcji wyrobów metalowych, maszyn i urządzeń elektronicznych oraz elektrotechnicznych, a także części i elementów stosowanych w produkcji pojazdów<ref name="Podmioty" />. Przykładowymi zakładami przemysłu elektromaszynowego działającymi na terenie Białegostoku są:

* AC – producent samochodowych instalacji gazowych<ref>Źródło: http://www.ac.com.pl/.</ref>
* Altrad Poland – producent maszyn i urządzeń budowlanych<ref>Źródło: https://altradpoland.pl/.</ref>
* [[Biazet]] – producent sprzętu AGD, filtrów wody, oświetlenia i narzędzi ręcznych -podwykonawstwo produkcji na zlecenie światowych marek<ref>Źródło: https://www.biazet.pl/pl/.</ref>
* [[Fabryka Przyrządów i Uchwytów „Bison-Bial”]] – producent przyrządów i uchwytów do maszyn tokarskich<ref>Źródło: http://www.bison-bial.pl/.</ref>,
* KAN – producent systemów instalacyjnych stosowanych w budownictwie<ref>Źródło: http://pl.kan-therm.com/about.html.</ref>
* Nibe – Biawar – producent urządzeń c.o. i c.w.u.<ref>Źródło: https://www.biawar.com.pl/.</ref>
* PROMOTECH – producent maszyn i urządzeń przemysłowych<ref>Źródło: http://www.promotech.eu/pl/.</ref>
* Rosti Poland – producent wyrobów z tworzyw sztucznych m.in. dla przemysłu opakowaniowego, energetycznego, motoryzacyjnego, medycznego<ref>Źródło: https://www.rosti.com/location/rosti-poland/.</ref>
* SMP Poland – producent części samochodowych – cewek, czujników i włączników<ref>Źródło: http://smpkariera.pl/.</ref>

Na terenie Białegostoku funkcjonuje szereg zakładów działających w branży drzewnej. Według danych GUS, w 2019 roku w mieście zarejestrowanych było 263 producentów mebli<ref name="Podmioty" />. Do największych przedstawicieli przemysłu drzewnego działających na terenie miasta należą:

* BIAFORM – producent sklejek z drewna liściastego i iglastego<ref>Źródło: https://biaform.com.pl/.</ref>
* [[Danwood Holding]] – producent modułowych budynków mieszkalnych o konstrukcji drewnianej z siedzibą główną w Bielsku Podlaskim, w Białymstoku funkcjonuje biuro techniczno-konstrukcyjne firmy<ref>Źródło: https://www.danwood.pl/pl/kontakt.</ref>
* [[Fabryki Mebli „Forte”]] (Zakład w Białymstoku) – producent mebli<ref>Źródło: http://ww2.forte.com.pl/pl/contact.</ref>

W Białymstoku dobrze rozwinięty jest przemysł odzieżowy. Według danych GUS za 2019 rok, w mieście było zarejestrowanych 217 przedsiębiorstw produkujących ubrania<ref name="Podmioty" />. Silną koncentrację terytorialną wykazują dynamicznie rozwijające się przedsiębiorstwa działające w segmencie produkcji bielizny. Przykładowymi białostockimi zakładami przemysłu odzieżowego są:

* AVA – producent bielizny<ref>Źródło: https://avalingerie.pl/.</ref>,
* GAIA – producent bielizny<ref>Źródło: https://www.gaia.com.pl/.</ref>,
* GORTEKS – producent bielizny<ref>Źródło: https://www.gorteks.com.pl/O-nas-cabout-pol-3.html.</ref>,
* JUMITEX – producent odzieży<ref>Źródło: https://jumitex.pl/contact/.</ref>,
* KINGA – producent bielizny<ref>Źródło: https://www.kinga.com.pl/o-nas.</ref>,
* KOSTAR – producent bielizny<ref>Źródło: https://kostar.com.pl/.</ref>,
* VENA – producent bielizny<ref>Źródło: https://vena-bielizna.pl/.</ref>.

Dużą rolę w kształtowaniu kondycji gospodarczej Białegostoku odgrywa przemysł spożywczy. Funkcjonują tu liczne przedsiębiorstwa zajmujące się wyrobem produktów wędliniarskich, piekarniczych i cukierniczych. Według danych GUS, w 2019 roku w mieście zarejestrowanych było 171 podmiotów działających w segmencie produkcji artykułów spożywczych oraz napojów<ref name="Podmioty" />. Przykładowymi, największymi podmiotami działającymi w białostockiej branży produkcji artykułów spożywczych i napojów są następujące firmy:

* Chłodnia Białystok – producent mrożonych dań kulinarnych<ref>Źródło: https://chlodnia-bialystok.com.pl/.</ref>{{Martwy link}},
* [[Kompania Piwowarska]] – Browar Dojlidy – producent piwa<ref>{{Cytuj |tytuł = Browary {{!}} Kompania Piwowarska |data dostępu = 2024-11-01 |opublikowany = www.kp.pl |url = https://www.kp.pl/browary/browar-dojlidy?mobile=1 |język = pl}}</ref>,Partner In Pet Food producent karmy dla zwierząt (firma posiada także zakłady w innych częściach kraju oraz zagranicą)<ref>{{Cytuj |tytuł = Kontakt – Mispol |data dostępu = 2024-11-01 |url = https://mispol.com.pl/kontakt/ |język = pl-PL}}</ref>,
* [[Polmos Białystok]] – producent napojów alkoholowych, m.in. wódek,
* Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem” w Białymstoku – producent pieczywa i wyrobów cukierniczych, wędlin i wyrobów garmażeryjnych, a także przedsiębiorstwo działające w branży handlu hurtowego i detalicznego oraz w branży gastronomicznej<ref>{{Cytuj |tytuł = PSS Społem Białystok: Powszechna Spółdzielnia Spożywców Społem |data dostępu = 2024-11-01 |opublikowany = www.spolembialystok.pl |url = https://www.spolembialystok.pl/}}</ref>,
* Podlaskie Zakłady Zbożowe – producent mąk, płatków, kasz i grochu łuskanego (firma posiada także zakłady w innych częściach województwa podlaskiego)<ref>{{Cytuj |tytuł = Producent mąk - Podlaskie Zakłady Zbożowe |data dostępu = 2024-11-01 |url = https://pzz.bialystok.pl/ |język = pl-PL}}</ref>.

Białystok jest także miastem o stosunkowo dobrze rozwiniętym przemyśle poligraficznym. Dane GUS za 2019 rok wskazują, iż w mieście zarejestrowanych było 135 podmiotów zajmujących się projektowaniem oraz drukowaniem czasopism, książek, materiałów reklamowych, opakowań i etykiet<ref name="Podmioty" />. Do największych białostockich firm branży poligraficznej należą:

* [[Białostockie Zakłady Graficzne]] – producent wydawnictw książkowych oraz opakowań<ref>{{Cytuj |tytuł = Strona główna |data dostępu = 2024-11-01 |opublikowany = Białostockie Zakłady Graficzne S.A. |url = https://www.bzgraf.pl/ |język = pl-PL}}</ref>
* MASTERPRESS – producent etykiet i opakowań<ref>{{Cytuj |tytuł = Masterpress |data dostępu = 2024-11-01 |url = https://masterpress.com/ |język = en-US}}</ref>

Białystok był niegdyś miastem o znaczącej koncentracji przemysłu włókienniczego. Po okresie transformacji ustrojowej znaczenie tego przemysłu na terenie miasta zmalało (większość zakładów upadło). Tym niemniej funkcjonują tutaj przedsiębiorstwa włókiennicze o znaczącej pozycji rynkowej w skali kraju oraz rynków zagranicznych:

* [[Andropol]] (wykończalnia tkanin w Białymstoku, pozostałość po największych w północno-wschodniej Polsce Zakładach Przemysłu Bawełnianego FASTY) – producent tkanin technicznych i wojskowych<ref>Źródło: https://andropol.pl/.</ref>
* Brintons Agnella – producent dywanów i wykładzin dywanowych<ref>Źródło: https://www.agnella.pl/.</ref>

W Białymstoku funkcjonują także dwa przedsiębiorstwa przemysłu szklarskiego:

* BIAGLASS Huta Szkła – producent szkła oświetleniowego<ref>Źródło: http://www.biaglass.pl/pl/home/.</ref>
* Pilkington IGP – Oddział w Białymstoku – producent szyb zespolonych<ref>Źródło: https://www.pilkington.com/pl-pl/pl/lokalizacje-kontakty/pilkington-igp-producent-szyb-zespolonych-i-przetworca-szkla/pilkington-igp-oddzial-bialystok.</ref>

Ze względu na znaczącą gęstość zabudowy Białegostoku, przemysł w ostatnich latach często był lokowany poza granicami miasta, w okolicznych miejscowościach należących do gmin Juchnowiec Kościelny (m.in. produkcja implantów medycznych, produkcja sterowników przemysłowych), Choroszcz (m.in. produkcja stolarki okiennej), Zabłudów (m.in. produkcja maszyn rolniczych), Supraśl (m.in. produkcja opakowań, produkcja wyrobów metalowych), Wasilków (produkcja chemii budowlanej, produkcja mebli metalowych, produkcja artykułów spożywczych, produkcja dzianin). Dlatego też samorząd Białegostoku w celu stworzenia warunków do lokalizowania zakładów przemysłowych na terenie miasta utworzył w dzielnicach Dojlidy i Krywlany rozległe tereny inwestycyjne objęte podstrefą Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

W Białymstoku funkcjonuje Białostocki Park Naukowo-Technologiczny skupiający innowacyjne przedsiębiorstwa znajdujące się w fazie wzrostowej, dając im organizacyjne możliwości rozwojowe. BPNT oferuje także dostęp do infrastruktury badawczej i laboratoryjnej niezbędnej do rozwoju produktów i usług przedsiębiorstw branży przemysłowej, informatycznej, programistycznej i medycznej. Jednocześnie działalność badawczo-rozwojową podejmuje lub realizuje coraz więcej zakładów przemysłowych działających na terenie Białegostoku, co daje nadzieję na dalszy wzrost gospodarczy miasta w wyniku komercjalizacji własności intelektualnej tworzonej przez jego mieszkańców<ref>Źródło: https://bpnt.bialystok.pl/PL.</ref>.

{{osobny artykuł|Białostocki Okręg Przemysłowy}}
Białystok jest dużym ośrodkiem [[Przemysł włókienniczy|przemysłu włókienniczego]], rozwinięty jest też [[przemysł elektromaszynowy]] ([[Przemysł elektrotechniczny i elektroniczny|elektroniczny]], [[Przemysł maszynowy|maszynowy]] i metalowy), [[Przemysł drzewny|drzewny]], [[Przemysł spożywczy|spożywczy]] (największy w Polsce [[Polmos]]), materiałów budowlanych, huta szkła oraz [[Elektrociepłownia Białystok|elektrociepłownia]].

Miasto jest ośrodkiem handlu, głównie ze wschodem. Działa tu Centrum Promocji Rynku Wschodniego. W Białymstoku odbywają się międzynarodowe Targi Tekstylno-Odzieżowe, Żywności i Przetwórstwa, Konsumpcyjne, Rolno-Spożywcze.

=== Handel ===
Handel jest tą dziedziną gospodarki, w której działa wiodąca część białostockich przedsiębiorstw, a także w której pracuje wiodąca część białostoczan (liczba ta jest zbliżona do liczby osób zatrudnionych w przemyśle).

W Białymstoku działają następujące podmioty handlowe o wysokiej pozycji konkurencyjnej na skalę ogólnopolską:

* Spółdzielnia Obrotu Towarowego Przemysłu Mleczarskiego – największy w Polsce dystrybutor produktów mleczarskich (województwo podlaskie, którego Białystok jest stolicą stanowi krajowy wiodący ośrodek hodowli bydła mlecznego oraz produkcji mleczarskiej)<ref>Źródło: https://www.sot.pl/.</ref>
* BARTER – krajowy lider w zakresie dystrybucji gazu oraz nawozów mineralnych<ref>Źródło: http://www.bartergaz.pl/.</ref>
* BIALCHEM GROUP – krajowy lider w zakresie dystrybucji węgla, gazu oraz nawozów mineralnych<ref>Źródło: https://bialchem.pl/.</ref>
* Grupa Chorten – podmiot do 2021 r. z siedzibą w Białymstoku (w 2021 r. siedziba przeniesiona do miejscowości Łyski k. Białegostoku) skupiający na zasadzie partnerstwa gospodarczego lokalne sklepy spożywcze działające na terenie całej Polski (pod koniec 2021 roku było ich ok. 2 150)<ref>Źródło: https://chorten.com.pl/.</ref>

W Białymstoku znajduje się: 7 [[hipermarket]]ów, 27 [[supermarket]]ów, 18 centrów handlowych ([[Atrium Biała]], [[Alfa Centrum Białystok|Alfa Centrum]], [[Galeria Jurowiecka]], Auchan Produkcyjna, Auchan Hetmańska, Outlet Center, Outlet Białystok, Galeria Zielone Wzgórze, Galeria M, Galeria Antoniuk, CH Panorama, Dom Handlowy Wenus, Centrum Handlowe Park, CH Sienny Rynek Centrum Handlowe, CH Zielona Kamienica, Centrum Handlowe Fasty, Centrum Handlowe M2, Podlaskie Centrum Rolno-Towarowe), 19 marketów elektronicznych, marketów budowlano-dekoracyjnych<ref>[http://www.wspolczesna.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20090410/REG00/877804444 Inwestorzy zagraniczni].</ref>. W miejscowości działało [[państwowe gospodarstwo rolne]] – ''Państwowe Gospodarstwo Ogrodnicze Białystok''<ref>{{Dziennik Ustaw|1990|51|301}}.</ref>.

=== Usługi ===
W Białymstoku funkcjonuje kilkanaście tysięcy firm usługowych. Do najbardziej znaczących segmentów usług należą (wg danych GUS z 2019 roku):

* działalność profesjonalna (usługi księgowe, rachunkowe, doradcze, prawnicze, architektoniczne) – 4396 podmiotów,
* budownictwo – 4079 podmiotów,
* transport – 2516 podmiotów,
* usługi IT – informatyczne i programistyczne – 1492 podmioty<ref name="GUS-62">Źródło: „Sytuacja społeczno-gospodarcza Białegostoku w 2019 r.”, Tablica 62 Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON Stan w dniu 31 grudnia, Urząd Statystyczny w Białymstoku, Białystok 2020.</ref>

Działalność profesjonalną na terenie Białegostoku realizują głównie mikro i małe firmy. Usługi wykonywane przez te przedsiębiorstwa mają charakter okołobiznesowy i są w znacznej mierze zlecane przez lokalne firmy przemysłowe, handlowe i usługowe. Podobnie kształtuje się sytuacja białostockich firm transportowych.

Na terenie Białegostoku działa 4079 przedsiębiorstw budowlanych wykonujących usługi remontowe i związane z wznoszeniem budynków (tzw. produkcja budowlana)<ref name="GUS-62" />. Przykładowymi przedsiębiorstwami zajmującymi się budową gotowych obiektów są:

* Yuniversal Podlaski – przedsiębiorstwo specjalizujące się w budownictwie wielorodzinnym realizowanym w Białymstoku, Suwałkach, Ełku i w Warszawie<ref>Źródło: https://www.yuniversalpodlaski.pl/.</ref>
* ASKO – przedsiębiorstwo specjalizujące się w budownictwie wielorodzinnym oraz obiektów użyteczności publicznej realizowanym w Białymstoku<ref>Źródło: https://askosa.pl/.</ref>
* JAZ – BUD – przedsiębiorstwo specjalizujące się w budownictwie wielorodzinnym realizowanym w Białymstoku i w Warszawie<ref>Źródło: https://www.jaz-bud.pl/.</ref>
* Budrex – Kobi (część grupy UNIBEP) – przedsiębiorstwo specjalizujące się w budownictwie obiektów inżynieryjnych realizowanych na terenie całej Polski<ref>Źródło: https://www.budrex-kobi.pl/.</ref>
* ANATEX – przedsiębiorstwo specjalizujące się w budownictwie obiektów użyteczności publicznej realizowanych na terenie całej Polski<ref>Źródło: http://www.anatex.pl/.</ref>
* ELECTRUM – przedsiębiorstwo specjalizujące się w budownictwie obiektów elektroenergetycznych i przemysłowych realizowanych na terenie całej Polski<ref>Źródło: https://electrum.pl/.</ref>.

Białostocka branża IT reprezentowana jest przez liczne mikroprzedsiębiorstwa zajmujące się usługami programistycznymi na zlecenie dużych firm sektora IT. Istnieją także małe i średnie firmy zajmujące się wdrażaniem i utrzymaniem systemów informatycznych, utrzymaniem infrastruktury informatycznej, dostawami i serwisem sprzętu dla przedsiębiorstw i instytucji publicznych. Do przykładowych przedsiębiorstw branży IT działających na terenie Białegostoku należą:

* Centrum Informatyki „ZETO” – przedsiębiorstwo specjalizujące się m.in. we wdrażaniu systemów informatycznych do zastosowań zarządczych i przemysłowych<ref>Źródło: https://www.zeto.bialystok.pl/.</ref>,
* INTRATEL – przedsiębiorstwo specjalizujące się m.in. w zarządzaniu danymi i wdrażaniu systemów informatycznych<ref>Źródło: https://intratel.pl/.</ref>,
* [[PhotoAid|PhotoAiD]] – firma technologiczna specjalizująca się w aplikacjach do zdjęć biometrycznych<ref name=":3">{{Cytuj |autor = Monika Żmijewska |tytuł = Białostocka firma Inspeerity w pierwszej setce najbardziej obiecujących firm w Europie. W rankingu Financial Times jest też PhotoAiD |data = 2023-03-07 |data dostępu = 2023-03-25 |opublikowany = Gazeta Wyborcza |url = https://bialystok.wyborcza.pl/bialystok/7,35241,29537181,bialostocka-firma-inspeerity-w-pierwszej-setce-najbardziej-obiecujacych.html?disableRedirects=true}}</ref>,
* SoftwareHut (część grupy TenderHut) – przedsiębiorstwo specjalizujące się w projektowaniu, dostosowywaniu i rozwijaniu systemów informatycznych<ref>Źródło: https://softwarehut.com/.</ref>
* T-Matic Grupa Computer Plus – przedsiębiorstwo specjalizujące się m.in. we wdrażaniu systemów informatycznych do zastosowań zarządczych i przemysłowych<ref>Źródło: https://www.computerplus.com.pl/.</ref>,
* WHITE HILL Sp. z o.o., Sp. k. – producent oprogramowania specjalistycznego, robotów, maszyn i urządzeń dla rolnictwa oraz przemysłu<ref>Źródło: https://whitehill.eu/.</ref>

W końcu listopada 2010 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Białymstoku obejmowała ok. 14,8 tys. mieszkańców, co stanowi [[Stopa bezrobocia|stopę bezrobocia]] na poziomie 12,0% do aktywnych zawodowo<ref>{{cytuj stronę |url = http://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5473/2/19/4/bezrobotni_stopa_wg_powiat_03m_2014.xls |tytuł = Liczba bezrobotnych oraz stopa bezrobocia według województw, podregionów i powiatów (stan w końcu listopada 2010 r.) |data = 2011-01-26 |opublikowany = Główny Urząd Statystyczny |język = pl |data dostępu = 2010-01-26}}</ref>. Według GUS w październiku 2013 roku stopa bezrobocia wynosiła 13,6% – najwięcej z miast wojewódzkich.

We wrześniu 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych wynosiła 7200 osób, a [[stopa bezrobocia]] wynosiła 5,5%<ref>{{Cytuj |autor = GUS |tytuł = Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu września 2019 r. |data dostępu = 2019-11-27 |opublikowany = stat.gov.pl |url = https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/bezrobocie-rejestrowane/bezrobotni-zarejestrowani-i-stopa-bezrobocia-stan-w-koncu-wrzesnia-2019-r-,2,86.html |język = pl}}</ref>.

== Transport ==
Białystok to największy węzeł komunikacyjny północno-wschodniej Polski. Przez miasto przebiega linia kolejowa [[Rail Baltica]] o znaczeniu europejskim ([[Warszawa]] – [[Suwałki]] – [[Kowno]] – [[Ryga]] – [[Tallinn]]).

=== Drogi ===
{{Galeria
| Nazwa = Drogi w Białymstoku
|wielkość=220
|Plik:Tunel Fieldorfa Nila w Białymstoku 1.jpg|[[Tunel Augusta Emila Fieldorfa Nila w Białymstoku]]
|Plik:Białystok, ul. Popiełuszki (widok z mostu Fieldorfa).jpg|ul. Popiełuszki (widok z mostu Fieldorfa)
|Plik:Podlaskie - Bialystok - Bialystok - Aleja Jana Pawla II.jpg|[[Aleja Jana Pawła II w Białymstoku|Aleja Jana Pawła II]]
|Plik:Białystok, Ulica Monte Casino.jpg|[[ul. Bohaterów Monte Cassino]]
|Plik:Białystok, ul. Popiełuszki.jpg|Widok na osiedle [[Słoneczny Stok (Białystok)|Słoneczny Stok]]
}}

* {{AS-droga|K|8|67}} [[Droga krajowa nr 8 (Polska)|Droga krajowa nr 8]] ([[E67 (trasa europejska)|E67]]): granica państwa – [[Kudowa-Zdrój]] – [[Wrocław]] – [[Warszawa]] – Białystok – [[Budzisko (powiat suwalski)|Budzisko]] – granica państwa
* {{AS-droga|K|19}} [[Droga krajowa nr 19 (Polska)|Droga krajowa nr 19]]: granica państwa – [[Kuźnica (województwo podlaskie)|Kuźnica]] – Białystok – [[Lublin]] – [[Rzeszów]] – [[Barwinek (województwo podkarpackie)|Barwinek]] – granica państwa
* {{AS-droga|K|65}} [[Droga krajowa nr 65 (Polska)|Droga krajowa nr 65]]: granica państwa – [[Gołdap]] – [[Ełk]] – Białystok – [[Bobrowniki (powiat białostocki)|Bobrowniki]] – granica państwa
* {{AS-droga|W|669}} [[Droga wojewódzka nr 669]]: Białystok
* {{AS-droga|W|675}} [[Droga wojewódzka nr 675]]: Białystok
* {{AS-droga|W|676}} [[Droga wojewódzka nr 676]]: Białystok – [[Krynki]]
* {{AS-droga|W|678}} [[Droga wojewódzka nr 678]]: [[Wysokie Mazowieckie]] – Białystok

==== Tranzyt ====
Ruch tranzytowy został poprowadzony przez wewnętrzne [[Obwodnica|obwodnice]] miasta: północną – [[Trasa Generalska w Białymstoku|Trasę Generalską]], zachodnią – [[Trasa Niepodległości w Białymstoku|Trasę Niepodległości]] i południową – ul. Konstantego Ciołkowskiego<ref>{{Cytuj |tytuł = Trasa Niepodległości: koniec budowy, czekamy na otwarcie |data dostępu = 2021-01-24 |opublikowany = bia24.pl |url = https://bia24.pl/kategorie/wiadomosci/trasa-niepodległości-koniec-budowy,-czekamy-na-otwarcie.html |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Redakcja |tytuł = Ring białostocki. Jedyna taka obwodnica w wewnątrz miasta. Liczy 28 km. To trasa generalska, trasa niepodległości i ul. Ciołkowskiego |data = 2020-11-17 |data dostępu = 2021-01-24 |opublikowany = Kurier Poranny |url = https://poranny.pl/ring-bialostocki-jedyna-taka-obwodnica-w-wewnatrz-miasta-liczy-28-km-to-trasa-generalska-trasa-niepodleglosci-i-ul-ciolkowskiego/ar/c4-15293178 |język = pl}}</ref>.

=== Transport kolejowy ===
[[Plik:Białystok Railway Station Building.jpg|mały|XIX-wieczny [[Białystok (stacja kolejowa)|Dworzec kolejowy w Białymstoku]]]]
W Białymstoku krzyżują się następujące linie kolejowe: [[linia kolejowa nr 6]] ([[Zielonka (stacja kolejowa)|Zielonka]] – [[Kuźnica Białostocka (stacja kolejowa)|Kuźnica Białostocka]]), [[Linia kolejowa nr 38|nr 38]] ([[Białystok (stacja kolejowa)|Białystok]] – [[Bartoszyce (stacja kolejowa)|Bartoszyce]]), [[Linia kolejowa nr 32|nr 32]] (Białystok – [[Czeremcha (stacja kolejowa)|Czeremcha]]) oraz [[linia kolejowa nr 37]] (Białystok – [[Zubki Białostockie]]).
{{osobny artykuł|Transport kolejowy w Białymstoku}}

Białystok posiada bezpośrednie połączenia kolejowe między innymi z: [[Warszawa|Warszawą]], [[Olsztyn]]em, [[Kraków|Krakowem]], [[Gdańsk]]iem, [[Katowice|Katowicami]], [[Wrocław]]iem, [[Szczecin]]em, [[Bielsko-Biała|Bielskiem-Białą]] oraz [[Jelenia Góra|Jelenią Górą]]. Pociągi lokalne docierają do Suwałk, Ełku, Sokółki, Kuźnicy, Czeremchy, Łap, Szepietowa, Czyżewa, a do niedawna również do Małkini. Rozwinięty jest również transport autobusowy, obsługiwany zarówno przez przedsiębiorstwo [[Podlaska Komunikacja Samochodowa Nova|PKS Białystok]] (od 2017 PKS Nova SA), które utrzymuje wiele linii dalekobieżnych (m.in. do Warszawy, Zielonej Góry, Gdańska, Szczecina, Lublina, Gołdapi, Suwałk) oraz lokalnych do większości miast i wsi województwa podlaskiego, jak i przewoźników prywatnych, obsługujących połączenia m.in. do Warszawy, [[Mońki|Moniek]], [[Bielsk Podlaski|Bielska Podlaskiego]], [[Czeremcha (województwo podlaskie)|Czeremchy]], [[Czarna Białostocka|Czarnej Białostockiej i]] [[Tykocin]]a oraz [[Krynki|Krynek]].

22 września 2014 roku z inicjatywy stowarzyszenia Kolejowe Podlasie w celu zbadania możliwości uruchomienia w Białymstoku SKM, na jeden dzień eksperymentalnie uruchomiono 23 bezpłatne pociągi specjalne relacji [[Białystok Bacieczki]] – [[Białystok Starosielce]] – [[Białystok (stacja kolejowa)|Białystok]] – [[Białystok Fabryczny]], z których skorzystało 1551 osób<ref>{{Cytuj |url = http://www.rynek-kolejowy.pl/55700/podsumowanie_projektu_podlaska_kolej_na_tak.htm |tytuł = Podsumowanie projektu „Podlaska kolej na tak” – Rynek Kolejowy |opublikowany = www.rynek-kolejowy.pl |data dostępu = 2016-01-12}}</ref>.

=== Komunikacja miejska ===
{{Zobacz też|Tramwaje w Białymstoku|Autobusy miejskie w Białymstoku}}
[[Plik:Solaris Urbino 12 Bialystok.JPG|thumb|Solaris Urbino 12 w barwach [[Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej|KPK Białystok]]]]
[[Plik:PKS Nova Dworzec.jpg|thumb|[[Dworzec autobusowy w Białymstoku]]]]
[[Plik:Białystok droga dla rowerów (Wiejska).jpg|thumb|Ścieżka dla rowerów, przystanek autobusowy komunikacji miejskiej w Białymstoku przy ul. Wiejskiej]]
W Białymstoku i gminach ościennych, które zawarły porozumienie w sprawie wspólnej organizacji transportu publicznego, organizatorem transportu jest [[Białostocka Komunikacja Miejska|Zarząd Białostockiej Komunikacji Miejskiej]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Uchwała nr XVI/240/15 Rady Miasta Białystok z dnia 14 grudnia 2015 r. |data = 2015-12-21 |opis = Poz. 4435 z 2015 r. |opublikowany = Dz. Urz. Woj. Podlaskiego |url = https://edziennik.bialystok.uw.gov.pl/legalact/2015/4435/}}</ref>. Białystok jest największym miastem w Polsce posiadającym tylko jeden rodzaj [[Transport miejski|komunikacji miejskiej]], [[autobus]]ową. Na niektórych ulicach zostały wydzielone [[Buspas|pasy dla autobusów]]. W 2021 roku łączna ich długość wynosiła 21,2&nbsp;km<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = GUS – Bank Danych Lokalnych |data = |data dostępu = 2022-11-05 |opis = Transport i łączność > Komunikacja miejska > Długość bus-pasów. Dane z roku 2021 dla jednostki 2061000 (Powiat m. Białystok) |opublikowany = bdl.stat.gov.pl |url = https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/teryt/jednostka}}</ref>. W ramach publicznego transportu zbiorowego organizowanego przez UM w Białymstoku operują trzy przedsiębiorstwa autobusowe: [[Komunalny Zakład Komunikacyjny]], [[Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej]] oraz [[Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacyjne]], istniały także spółki Abra, [[BIATRA]]. Białostocka Komunikacja Miejska obsługuje 50 linii autobusowych, w tym 30 linii miejskich dziennych (1–30) oraz 20 linii podmiejskich (100–105, 107–109, 111–113, 122, 123, 126, 132, 142, 200–202)<ref>{{Cytuj |tytuł = Białostocka Komunikacja Miejska. BKM – Bliżej CELU |data dostępu = 2024-01-02 |opublikowany = komunikacja.bialystok.pl |url = https://komunikacja.bialystok.pl/ |język = pl}}</ref>. W czerwcu 2009 powstał Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej w Białymstoku. Niektóre ościenne gminy posiadają własną komunikację publiczną, zapewniającą połączenie z Białymstokiem<ref>{{Cytuj |tytuł = Z Dobrzyniewa do Białegostoku taniej i sprawniej |data dostępu = 2022-08-04 |opublikowany = Bia24 |url = https://bia24.pl/kategorie/wiadomosci/z-dobrzyniewa-do-bialegostoku-taniej-i-sprawniej.html |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = PKS Nova uruchamia podmiejską linię na trasie Białystok – Supraśl |data dostępu = 2022-08-04 |opublikowany = Wrota Podlasia |url = https://www.wrotapodlasia.pl/pl/region_i_gospodarka/wiadomosci/region/pks-nova-uruchamia-podmiejska-linie-na-trasie-bialystok--suprasl.html |język = pl}}</ref>.

=== Infrastruktura rowerowa ===
W Białymstoku wybudowano ponad 162&nbsp;km [[Droga dla rowerów (Polska)|dróg rowerowych]]<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = GUS – Bank Danych Lokalnych |data = |data dostępu = 2022-11-05 |opis = Transport i łączność > Ścieżki rowerowe. Dane z roku 2021 dla jednostki 2061000 (Powiat m. Białystok) |opublikowany = bdl.stat.gov.pl |url = https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/teryt/jednostka}}</ref>. Przyjęty w połowie lat 90. XX w. tzw. AZ Plan zakładał pokrycie całego miasta gęstą siecią ścieżek, jednak część projektu nie została zrealizowana. Obecnie przy prawie każdej większej inwestycji drogowej jest tworzona wydzielona droga dla rowerów.
Liczba ścieżek rowerowych wzrasta dzięki ujmowaniu w ramach inwestycji drogowych również sąsiadujących traktów rowerowych. Przez miasto przebiega [[Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo|szlak rowerowy Green Velo]], prowadzący przez pięć województw we wschodniej Polsce.

W 2014 roku powstał [[publiczny system wypożyczania rowerów]] BiKeR<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = BiKeR? Jedziemy! |data = |data dostępu = 2021-01-25 |opublikowany = bikerbialystok.pl |url = https://bikerbialystok.pl/biker-jedziemy/}}</ref>.

{{Osobny artykuł|BiKeR}}

=== Transport lotniczy ===
Na obszarze miasta istnieje [[Lotnisko Białystok-Krywlany|lotnisko sportowe Aeroklubu Białostockiego]]. Wiele lat trwały dyskusje co do miejsca lokalizacji, celowości i zakresu działania nowego lotniska, gdyż z uwagi na położenie miasta miało ono nie mieć charakteru portu lotniczego. Na początku listopada 2017 rada miasta zadecydowała jednak, że na terenie Aeroklubu powstanie pas startowy mogący obsługiwać samoloty mieszczące do 50 pasażerów. Roboty zakończono we wrześniu 2018 roku. Droga startowa ma wymiary 1350 na 30 m (nawierzchnia utwardzona z asfaltobetonu). Powstała także płyta do zawracania samolotów, drogi kołowania, płyty postojowe, wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną i oświetleniem. Koszt inwestycji wyniósł ponad 45 mln zł, z czego 16,1 mln zł pochodziło z budżetu województwa podlaskiego<ref>{{Cytuj |tytuł = Pas startowy na Krywlanach {{!}} Wschodzący Białystok – Oficjalny Portal Miasta |data dostępu = 2019-01-06 |opublikowany = www.bialystok.pl |url = https://www.bialystok.pl/pl/wiadomosci/aktualnosci/pas-startowy-na-krywlanach.html}}</ref>.

Decyzją z dnia 31 lipca 2009 r. zarząd województwa postanowił, iż podlaskie lotnisko regionalne będzie budowane w [[Saniki (województwo podlaskie)|Sanikach]], znajdujących się około 27&nbsp;km od centrum Białegostoku. Planu jednak nie zrealizowano.

==== Lądowiska ====
Przy ulicy Marii Skłodowskiej-Curie istnieją dwa [[Lądowisko|lądowiska]] sanitarne. Pierwsze, oddane do użytku w 2014 roku [[lądowisko Białystok-Szpital]] oraz drugie [[lądowisko Białystok-Szpital Wojewódzki]]<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Wykaz lądowisk wpisanych do ewidencji lądowisk na dzień 18 stycznia 2021 r. |data = 2021-01-18 |opublikowany = Urząd Lotnictwa Cywilnego |url = https://www.ulc.gov.pl/_download/lotniska/kontrola-nadzor-certyfikacja/Wykaz_ladowisk_cyw_18_01_2021.pdf}}</ref>. Około 14&nbsp;km na południowy zachód od miasta leży [[lądowisko Turośń Kościelna]].

== Kultura ==
{{Galeria
|Nazwa=Muzea i galerie sztuki
|wielkość=220
|Plik:150913 Town hall in Białystok - 03.jpg|[[Muzeum Podlaskie w Białymstoku|Muzeum Podlaskie]]
|Plik:Muzeum Historyczne w Białymstoku.jpg|[[Muzeum Historyczne w Białymstoku|Muzeum Historyczne]]
|Plik:Białystok Świętojańska 17.JPG|[[Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego]]
|Plik:Podlaskie - Wasilków - Osowicze - BMW - NE - Wiatrak - RFront.JPG|[[Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej|Białostockie Muzeum Wsi]]
|Plik:Muzeum Wojska 01.JPG|[[Muzeum Wojska w Białymstoku|Muzeum Wojska]]
|Plik:Arsenał, 1755r. Białystok ul. Mickiewicza 2..JPG|[[Galeria Arsenał w Białymstoku]]
|Plik:Synagoga Cytronów.JPG|[[Galeria im. Sleńdzińskich]] (dawna [[Synagoga Cytronów w Białymstoku|Synagoga Cytronów]])
|Plik:The Ludwik Zamenhof Center, Białystok.JPG|[[Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku]]
|Plik:Clz expo.jpg|[[Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku]]
}}
{{Galeria | Nazwa = Teatry
 | Plik:150913 Wegierko Drama Theatre (Białystok) - 03.jpg | [[Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku|Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki]]
 | Plik:Białostocki Teatr Lalek 2.jpg | [[Białostocki Teatr Lalek]]
 | Plik:Teatr Arkadia 1.jpg | [[Teatr Arkadia]]
}}
[[Plik:Chorpb.jpg|thumb|[[Chór Politechniki Białostockiej]]]]
W Białymstoku działa ponad 570 organizacji pozarządowych (w tym 56 towarzystw i związków m.in. Białostockie Towarzystwo Naukowe, Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne).
Białystok w 2010 r. przegrał rywalizację o tytuł [[Europejska Stolica Kultury|Europejskiej Stolicy Kultury 2016]]. Nie znalazł się na tzw. „krótkiej liście” miast-kandydatów.

=== Muzea i galerie ===
Białystok jest największym ośrodkiem kulturalnym w północno-wschodniej Polsce. Działa tu największe w województwie [[Muzeum Podlaskie w Białymstoku|Muzeum Podlaskie]], posiadające oddziały w Białymstoku ([[Muzeum Historyczne w Białymstoku|Muzeum Historyczne]], [[Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego]], [[Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej|Białostockie Muzeum Wsi]]), w [[Choroszcz]]y ([[Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy|Muzeum Wnętrz Pałacowych]]), w [[Supraśl]]u, [[Tykocin]]ie oraz [[Bielsk Podlaski|Bielsku Podlaskim]]. W Białymstoku działają także: [[Muzeum Wojska w Białymstoku|Muzeum Wojska]], Muzeum Przyrodnicze [[Uniwersytet w Białymstoku|Uniwersytetu w Białymstoku]] oraz [[Muzeum Pamięci Sybiru]]. Mieści się tu również jedna z najlepszych polskich galerii sztuki współczesnej – [[Galeria Arsenał w Białymstoku|Galeria Arsenał]]. Drugą miejską galerią jest [[Galeria im. Sleńdzińskich]], posiadająca największy w Polsce zbiór dzieł sztuki i pamiątek archiwalnych polskiego rodu artystów z [[Wilno|Wilna]]. Ponadto działa tu 19 prywatnych galerii sztuki.

=== Teatry i filharmonia ===
Dzięki [[Białostocki Teatr Lalek|Białostockiemu Teatrowi Lalek]] oraz Wydziałowi Sztuki Lalkarskiej warszawskiej Akademii Teatralnej Białystok uzyskał miano polskiego centrum sztuki lalkarskiej. Oprócz BTL-u istnieje tu także [[Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku|Teatr Dramatyczny]] oraz kilkanaście teatrów prywatnych (w tym [[Teatr Wierszalin]] z Supraśla oraz [[Teatr K3]] z Białegostoku). Miasto posiada również [[Opera i Filharmonia Podlaska|filharmonię]]. Miasto wraz z Urzędem Marszałkowskim planuje budowę Europejskiego Centrum Muzyki i Sztuki, w skład którego wchodzić mają: [[Opera i Filharmonia Podlaska]], rozbudowany [[teatr lalek]] oraz [[multikino]].

=== Chóry ===
* [[Chór Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku]]
* [[Chór Katedralny Carmen]]
* [[Chór Opery i Filharmonii Podlaskiej]]
* [[Chór Politechniki Białostockiej]]
* [[Chór Akademicki Uniwersytetu w Białymstoku]]
* [[Białostocki Chór Kameralny Cantica Cantamus]]
* [[Schola Cantorum Bialostociensis]]
* [[AKSION]] Młodzieżowy Chór Prawosławnej Katedry pw. św. Mikołaja w Białymstoku
* [[Chór Wyższej Szkoły Administracji Publicznej im. Stanisława Staszica w Białymstoku|Chór Wyższej Szkoły Administracji Publicznej]]
* [[Chór Szkoły Muzycznej I Stopnia]]
* [[Chór Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania]]
* [[Chór Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku]]
* [[Młodzieżowy Chór Miasta Białegostoku]]

=== Kina ===
* [[Helios (sieć kin)|Helios]] (6 sal, 967 miejsc) – [[Galeria Jurowiecka]]
* [[Helios (sieć kin)|Helios]] (8 sal, 1705 miejsc) – [[Atrium Biała]]
* [[Helios (sieć kin)|Helios]] (7 sal, 1322 miejsca) – [[Alfa Centrum Białystok|Alfa Centrum]]
* [[Kino Forum]] (1 sala)
* Kino Camera Cafe Kino Pokój (1 sala, 49 miejsc)<ref>[http://www.cameracafe.pl/ Kino Camera Cafe].</ref>
* [[Kino Ton w Białymstoku|Kino Ton]] (1 sala, 410 miejsc) – kino<ref>[http://kinoton.pl/ Kino Ton].</ref>
* Kino Studenckie (1 sala) – nieczynne do odwołania
* [[Kino Pokój w Białymstoku|Kino Pokój]] (2 sale, 648 miejsc) – kino zlikwidowane
* [[Kino Syrena]] – zlikwidowane

=== Biblioteki ===
{{Galeria
| Nazwa = Biblioteki
|wielkość=220
|Plik:6853 Książnica Podlaska w Białymstoku November 2019.jpg|[[Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku|Książnica Podlaska]]
|Plik:Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Białymstoku.JPG|[[Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Białymstoku|Wojewódzka Biblioteka Publiczna]]
}}
Na terenie Białegostoku znajduje się 17 czynnych bibliotek:
{{Układ wielokolumnowy |szerokość=17em <!-- od 9 do 35 --> |liczba=2 |
* [[Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku|Książnica Podlaska]]<ref name="autonazwa4">{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/statics/godziny.html |tytuł = Godziny otwarcia – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20100518124408/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/statics/godziny.html |zarchiwizowano = 2010-05-18}}</ref>
* Dział zbiorów specjalnych – Czytelnia i Wypożyczalnia Książki Mówionej<ref name="autonazwa4" />
* Filia nr 1 Książnicy Podlaskiej<ref>{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia01.html |tytuł = Filia nr 1 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20140606214822/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia01.html |zarchiwizowano = 2014-06-06}}</ref>
* Filia nr 2 Książnicy Podlaskiej<ref>{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia02.html |tytuł = Filia nr 2 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20140606214442/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia02.html |zarchiwizowano = 2014-06-06}}</ref>
* Filia nr 3 Książnicy Podlaskiej<ref>{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia03.html |tytuł = Filia nr 3 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20140606204206/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia03.html |zarchiwizowano = 2014-06-06}}</ref>
* Filia nr 4 Książnicy Podlaskiej<ref>{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia04.html |tytuł = Filia nr 4 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20140606214202/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia04.html |zarchiwizowano = 2014-06-06}}</ref>
* Filia nr 5 Książnicy Podlaskiej<ref>{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia05.html |tytuł = Filia nr 5 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20140606204717/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia05.html |zarchiwizowano = 2014-06-06}}</ref>
* Filia nr 6 Książnicy Podlaskiej<ref>{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia06.html |tytuł = Filia nr 6 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20140606205211/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia06.html |zarchiwizowano = 2014-06-06}}</ref>
* Filia nr 7 Książnicy Podlaskiej<ref>[http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia07.html Filia nr 7 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku].</ref>
* Filia nr 8 Książnicy Podlaskiej<ref>{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia08.html |tytuł = Filia nr 8 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20140606213350/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia08.html |zarchiwizowano = 2014-06-06}}</ref>
* Filia nr 9 Książnicy Podlaskiej<ref>{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia09.html |tytuł = Filie nr 9 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20140606202319/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia09.html |zarchiwizowano = 2014-06-06}}</ref>
* Filia nr 11 Książnicy Podlaskiej<ref>{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia11.html |tytuł = Filia nr 11 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20140606210436/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia11.html |zarchiwizowano = 2014-06-06}}</ref>
* Filia nr 12 Książnicy Podlaskiej<ref>{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia12.html |tytuł = Filia nr 12 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20140606210120/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia12.html |zarchiwizowano = 2014-06-06}}</ref>
* Filia nr 13 Książnicy Podlaskiej<ref>{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia13.html |tytuł = Filia nr 13 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20140606215136/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia13.html |zarchiwizowano = 2014-06-06}}</ref>
* Filia nr 14 Książnicy Podlaskiej<ref>{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia14.html |tytuł = Filia nr 14 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20170823204015/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia14.html |zarchiwizowano = 2017-08-23}}</ref>
* Filia nr 15 Książnicy Podlaskiej<ref>{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia15.html |tytuł = Filia nr 15 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20140606215540/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia15.html |zarchiwizowano = 2014-06-06}}</ref>
* Filia nr 17 Książnicy Podlaskiej<ref>{{Cytuj |url = http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia17.html |tytuł = Filia nr 17 – Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku |opublikowany = ksiaznicapodlaska.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20140606205213/http://www.ksiaznicapodlaska.pl/site/filie/filia17.html |zarchiwizowano = 2014-06-06}}</ref>
}}

=== Inne ośrodki kultury ===
W Białymstoku działa kilkanaście bibliotek. Największe z nich to [[Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku|Książnica Podlaska]] oraz [[Biblioteka Uniwersytecka im. Jerzego Giedroycia w Białymstoku|Biblioteka Uniwersytecka]]. Osoby starsze i niepełnosprawne mogą bezpłatnie korzystać z biblioteki [[Fundacja Edukacji i Twórczości|Fundacji Edukacji i Twórczości]], która oferuje usługę „Książka na telefon” skierowaną do osób niebędących w stanie dotrzeć osobiście do wypożyczalni. Pozostałe instytucje kulturalne to m.in. [[Białostocki Ośrodek Kultury]], [[Centrum Kultury Prawosławnej]], [[Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku]], [[Dom Kultury „Śródmieście”]], [[Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury|Podlaski Instytut Kultury]] oraz Młodzieżowy Dom Kultury.

=== Imprezy cykliczne ===
{{dopracować|sekcja|źródła=2009-02}}
[[Plik:Swieto Policji-Bialystok-090717-9.jpg|thumb|Obchody święta [[Policja (Polska)|Policji]] w Białymstoku]]Festiwal Podlaska Oktawa Kultur
* Białysztuk – prezentacja inicjatyw teatralnych (od 2005)
* Festiwal Przedsiębiorczości BOSS w Białymstoku (od 2003)<ref>{{Cytuj |tytuł = Festiwal Przedsiębiorczości BOSS |data dostępu = 2021-06-01 |opublikowany = ug.edu.pl |url = https://ug.edu.pl/48825/festiwal_przedsiebiorczosci_boss}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Projekty |data dostępu = 2021-06-01 |opublikowany = Studenckie Forum Business Centre Club |url = https://sfbcc.org.pl/projekty/}}</ref>
* Międzynarodowy Dzień Teatru
* Międzynarodowy Festiwal Szkół Lalkarskich (od 2002)<ref>{{Cytuj |tytuł = Międzynarodowy Festiwal Szkół Lalkarskich |data dostępu = 2021-06-01 |opublikowany = dziennikteatralny.pl |url = http://www.dziennikteatralny.pl/festiwale/miedzynarodowy-festiwal-szkol-lalkarskich.html}}</ref>
* Original Source Up To Date – festiwal muzyki elektronicznej i hip-hopowej
* Podlaskie Spotkania Teatrów Lalkowych
* Dni Hiszpańskie w Białymstoku
* Dni Kultury Studenckiej – Juwenalia
* Dni Miasta Białegostoku
* Dni Sztuki Współczesnej
* Dzień Munduru – piknik rekonstrukcyjny
* Klub Sztuki Opery i Filharmonii Podlaskiej
* [[Jesień z Bluesem]]
* Zaduszki Bluesowe
* Białostockie Spotkania Folkowe
* Festiwalu Polskiej Kultury Niezależnej UNDERGROUND.pl
* Filmowe Podlasie Atakuje
* Pokazy filmowe Szorty i Cinema Off
* [[ŻubrOFFka|Podlaski Festiwal Krótkich Filmów Niezależnych ŻubrOFFka]]
* Międzynarodowy Konkurs Duetów Fortepianowych
* [[Białostockie Dni Muzyki Cerkiewnej]]
* [[Międzynarodowy Festiwal „Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej”|Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej]] (''tylko koncert galowy'')
* Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej – Hajnówka<ref>{{Cytuj |url = http://festiwal-hajnowka.pl/ |tytuł = Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej – „Hajnówka” |opublikowany = festiwal-hajnowka.pl |data dostępu = 2023-01-24}}</ref>
* [[Ogólnopolski Konkurs Młodych Dyrygentów im. Witolda Lutosławskiego]]
* Letnie Koncerty w Ogrodach Branickich
* Katedralne Koncerty Organowe
* Dni Kultury Chrześcijańskiej
* Liga Kabaretów Białostockiej Pustyni Kabaretowej
* Białostockie Dni Zamenhofa
* Białostocka Wiosna Muzyczna
* Festiwal Muzyki Barokowej
* Moniuszkowski Festiwal Podlasia
* Międzynarodowy Przegląd Orkiestr Dętych
* „Frankofonia na Wiosnę”
* [[Festiwal Piosenki Żeglarskiej Kopyść]]
* Międzynarodowy Turniej Tańca „Złote Pantofelki”
* Białostocka Masa Krytyczna
* Podlaski Festiwal Nauki i Sztuki
* Tydzień Nauk Humanistycznych
* Centralia
* Dzień Kultury Ulicy
* Rap Piknik – przegląd różnych nurtów kultury hip-hopowej
* Ulica Dla Hospicjum
* MyStage Rock Festival – przegląd młodych zespołów rockowych
* Marsz Godności Osób Niepełnosprawnych – Inicjatorem jest Stowarzyszenie Wspierania Aktywności Niepełnosprawnych Intelektualnie „AKTYWNI”
* Wampiriada – studenckie honorowe krwiodawstwo<ref>[http://www.wampiriada.nzs.bialystok.pl Wampiriada – studenckie honorowe krwiodawstwo].</ref>
* Festiwal Światła i Sztuki Ulicy – Lumo Bjalistoko<ref>[http://www.lumobjalistoko.pl/ Festiwal Światła i Sztuki Ulicy – Lumo Bjalistoko].</ref>

Festiwale mniejszości narodowych:
* Ogólnopolski Festiwal „Piosenka Białoruska”
* Festiwal Piosenki Polskiej i Białoruskiej „Białystok – Grodno”
* Święto Kultury Białoruskiej
* Dni Kultury Rosyjskiej
* Festiwal Kultury Ukraińskiej Na Podlasiu „Podlaska Jesień”

== Bezpieczeństwo publiczne ==
W Białymstoku znajduje się utworzony w 1996 [[Zakład Karny w Białymstoku|zakład karny]]. Pojemność jednostki wynosi 296 miejsc<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.sw.gov.pl/strona/opis-zaklad-karny-bialystok |tytuł = Zakład Karny Białystok |autor = |opublikowany = sw.gov.pl |język = pl |data dostępu = 2021-01-29}}</ref>. Przy ulicy Warszawskiej 3 istniało [[Centrum powiadamiania ratunkowego|Centrum Powiadamiania Ratunkowego]]. Zostało przeniesione do [[Zaścianki (województwo podlaskie)|Zaścianek]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Wykaz NKA dla lokalizacji Ab. Służb Alarmowych 112 |data = 2020-11-12 |data dostępu = 2021-01-29 |opublikowany = Urząd Komunikacji Elektonicznej |url = https://bip.uke.gov.pl/download/gfx/bip/pl/defaultaktualnosci/38/4/49/aus__al_112_tab_2_ed_40.pdf}}</ref>.

{{Galeria
|Nazwa=Szpitale w Białymstoku
|wielkość=220
|Plik:Oncology Centre. Białystok 3.jpg|Białostockie Centrum Onkologii im. M. Skłodowskiej-Curie przy ul. Ogrodowej 12
|Plik:SPSK w Białymstoku.jpg|Uniwersytecki Szpital Kliniczny przy ul. M. Skłodowskiej-Curie 24a
|Plik:DSK Białystok 1.jpg|Uniwersytecki Dziecięcy Szpital Kliniczny im. L. Zamenhofa w Białymstoku
|Plik:Szpital Grużlicy i Choroby Płuc w Białymstoku.JPG|Uniwersytecki Szpital Kliniczny przy ul. Warszawskiej 18 (szpital gruźliczy)
|Plik:Krywlany Białystok Lotnicze Pogotowie ratunkowe.jpg|Lotnicze Pogotowie Ratunkowe w Białymstoku
}}

=== Szpitale publiczne ===
* Uniwersytecki Szpital Kliniczny (tworzą go 3 szpitale)
* Wojewódzki Szpital Zespolony im. J. Śniadeckiego
* Samodzielny Szpital Miejski im. [[Polski Czerwony Krzyż|PCK]]
* Uniwersytecki Dziecięcy Szpital Kliniczny im. L. Zamenhofa
* Białostockie Centrum Onkologii im. M. Skłodowskiej-Curie
* Szpital [[Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (Polska)|MSWiA]] im. Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego<ref>{{Cytuj |tytuł = SP ZOZ MSWiA w Białymstoku |data dostępu = 2021-01-29 |opublikowany = www.zozmswia.bialystok.pl |url = http://www.zozmswia.bialystok.pl/}}</ref>

=== Szpitale niepubliczne ===
Prywatna Klinika Położniczo-Ginekologiczna – ul. Parkowa 6

== Oświata i nauka ==
{{Galeria
| Nazwa = Uczelnie
|wielkość=220
|Plik:Branicki Palace in Białystok.jpg|[[Pałac Branickich w Białymstoku|Pałac Branickich]] zwany ''Wersalem Północy'' – siedziba [[Uniwersytet Medyczny w Białymstoku|Uniwersytetu Medycznego]]
|Plik:Politechnika Białostocka - wydział informatyki.jpg|Wydział Informatyki [[Politechnika Białostocka|Politechniki Białostockiej]] przy ul. Wiejskiej 45A
|Plik:Center of Modern Education, Białystok.jpg|Centrum Nowoczesnego Kształcenia
|Plik:Domy Studenta Politechniki Białostockiej.JPG|Domy studenta na terenie kampusu [[Politechnika Białostocka|PB]] przy ul. Zwierzynieckiej 4, 6 (DS4-Delta), 8 (DS3-Gamma), 12 (DS2-Beta) i 14 (DS1-Alfa)
|Plik:University of Białystok Faculty of Law.jpg|[[Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku|Wydział Prawa]] [[Uniwersytet w Białymstoku|UwB]] przy ul. Mickiewicza 1
|Plik:Kamienica Trebickiego Warszawska 63 ob. Wydzial Ekonomii i Zarzadzania UwB (NO8).jpg|[[Wydział Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu w Białymstoku|Wydział Ekonomii i Zarządzania]] [[Uniwersytet w Białymstoku|UwB]] przy [[Ulica Warszawska w Białymstoku|ul. Warszawskiej 63]]
|Plik:Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku 5.jpg|[[Wydział Nauk o Edukacji Uniwersytetu w Białymstoku|Wydział Pedagogiki i Psychologii]] [[Uniwersytet w Białymstoku|UwB]] przy ul. Świerkowej 20
|Plik:Katedra Teologii Katolickiej Uniwersytetu w Białymstoku.jpg|Katedra Teologii Katolickiej [[Uniwersytet w Białymstoku|UwB]] przy [[Ulica Warszawska w Białymstoku|ul. Warszawskiej 50]]
}}

=== Uczelnie ===
* [[Politechnika Białostocka]]
* [[Uniwersytet Medyczny w Białymstoku]]
* [[Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina]] w Warszawie filia w Białymstoku
* [[Uniwersytet w Białymstoku]]
* [[Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie|Akademia Teatralna w Warszawie]] filia w Białymstoku
* [[Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne w Białymstoku]]
* [[Papieski Wydział Teologiczny Sekcja św. Jana Chrzciciela Studium Teologii w Białymstoku]]
* [[Wyższa Szkoła Administracji Publicznej im. Stanisława Staszica w Białymstoku|Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku]]
* [[Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku]]
* [[Wschodnioeuropejska Akademia Nauk Stosowanych w Białymstoku|Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku]]
* [[Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku]]
* [[Wyższa Szkoła Menedżerska w Białymstoku]]
* [[Wyższa Szkoła Gospodarowania Nieruchomościami w Warszawie]] wydział zamiejscowy w Białymstoku
* [[Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego i Turystyki w Białymstoku]]
* [[Niepaństwowa Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Białymstoku]]
* [[Nauczycielskie Kolegium Rewalidacji, Resocjalizacji i Wychowania Fizycznego w Białymstoku]]
* [[Niepubliczna Szkoła Muzyczna I i II Stopnia im. Anny German w Białymstoku]]

=== Instytucje naukowo-badawcze ===
* Jednostki [[Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk|Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie]]: Zakład Profilaktyki Chorób Metabolicznych oraz Zakład Biologii i Patologii Rozrodu Człowieka
* Oddział [[Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie|Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie]]
* Stacja Doświadczalna [[Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu|Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu]]
* Zakład Doświadczalny [[Instytut Energetyki w Warszawie|Instytutu Energetyki w Warszawie]]
* Podlaskie Laboratorium Oceny Mleka
* Centrum Doskonałości Zrównoważonego Rozwoju i Zarządzania Środowiskiem PB
* Centrum Innowacji i Transferu Technologii PB
* Wschodni Ośrodek Transferu Technologii UwB
* Oddział [[Instytut Pamięci Narodowej|Instytutu Pamięci Narodowej]]
* Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
* Ośrodek Diagnostyczno-Badawczy Chorób Przenoszonych Drogą Płciową
* Oddział Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej
* Oddział Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt w Warszawie
* Pracownia Badań Żywności Genetycznie Modyfikowanej WSSE w Białymstoku (bada żywność także w województwach warmińsko-mazurskim, pomorskim oraz mazowieckim)

=== Historia oświaty ===
[[Plik:Białystok ul. Sienkiewicza 14, kamienica z oficynami.jpg|mały|Kamienica czynszowa przy [[Ulica Henryka Sienkiewicza w Białymstoku|ul. Sienkiewicza]] 14, obecnie w gestii [[Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie|Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza]] – [[Wydział Sztuki Lalkarskiej Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie|Wydział Sztuki Lalkarskiej]] z siedzibą w [[Warszawa|Warszawie]]]]
We wrześniu i listopadzie 1939 roku w Białymstoku było 55 szkół wszystkich typów, w tym 6 gimnazjów państwowych, 6 gimnazjów prywatnych, liceum pedagogiczne i liceum handlowe. Po wejściu Białegostoku w skład [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|Białoruskiej SRR]] władze radzieckie na ich bazie w roku szkolnym 1940/1941 zaczęły tworzyć technika, „dziesięciolatki”, „siedmiolatki” i szkoły początkowe. Wszystkie szkoły prywatne upaństwowiono. W ten sposób starano się upodobnić szkolnictwo do systemu panującemu w innych częściach ZSRR. Zmiany przerwał wybuch [[Front wschodni (II wojna światowa)|wojny niemiecko-radzieckiej]]<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Armija Krajowa.. |strony = 12 |rozdział = Jaszcze da wajny}}</ref>. Najstarszą uczelnią w Białymstoku jest [[Uniwersytet Medyczny w Białymstoku|Uniwersytet Medyczny]] (zał. 1950, 3900 studentów), zarządzający dwoma szpitalami klinicznymi: [[Uniwersytecki Dziecięcy Szpital Kliniczny im. L. Zamenhofa w Białymstoku|Uniwersyteckim Dziecięcym Szpitalem Klinicznym]] i [[Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku|Uniwersyteckim Szpitalem Klinicznym]]. Dzięki Klinice Ginekologii UMB (pierwsze w Polsce zapłodnienie in vitro) oraz Kriobankowi Białystok jest znanym ośrodkiem leczenia niepłodności. Do grona najlepszych w Polsce placówek badających alergie pokarmowe należy III Klinika Chorób Dziecięcych UMB. Politechnika Białostocka powstała w 1964 r. i obecnie jest największą uczelnią techniczną (15 tys. studentów) w północno-wschodniej Polsce. W 1968 r. powstała filia [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytetu Warszawskiego]], która w 1997 r. przekształcona została w samodzielny [[Uniwersytet w Białymstoku]] (16 tys. studentów). Jest to największa uczelnia w województwie podlaskim. Białostockie środowisko muzyczne dążyło do utworzenia uczelni muzycznej, mającej być kontynuatorką tradycji Konserwatorium Wileńskiego. Udało się to w 1974 roku. Powstała wtedy filia warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (później Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina). Filia dostała już od macierzystej uczelni zgodę na usamodzielnienie się. W 1975 r. powstał Wydział Sztuki Lalkarskiej Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie, który z [[Białostocki Teatr Lalek|Białostockim Teatrem Lalek]], rozsławił miasto i uczynił je polskim centrum sztuki lalkarskiej. Po 1990 roku w Białymstoku zaczęły powstawać uczelnie prywatne (obecnie jest ich 12), są to m.in. [[Wschodnioeuropejska Akademia Nauk Stosowanych w Białymstoku|Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania]] (zał. 1993, jedna z najlepszych niepaństwowych uczelni magisterskich w Polsce) oraz [[Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku|Wyższa Szkoła Ekonomiczna]] (1996). Uczelnie niepubliczne – [[Wyższa Szkoła Administracji Publicznej im. Stanisława Staszica w Białymstoku|Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku]] 1996, najlepsza polska uczelnia zawodowa 2005 i 2007 według rankingu „Rzeczpospolitej” i „Perspektyw”). Została założona przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej. Od roku akademickiego 2008/2009 istnieje tam możliwość kształcenia na studiach drugiego stopnia (studia magisterskie) na kierunku „administracja”. W Białymstoku działa również [[Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne w Białymstoku|Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne]], a także Sekcja św. Jana Chrzciciela Papieskiego Wydziału Teologicznego, która prowadzi Studium Teologii.

== Lokalne media ==
{{Kategoria główna|Media w Białymstoku}}

== Religia ==
{{Galeria
| Nazwa = Kościoły katolickie
|wielkość=220
|Plik:Zmartwychwstania bialystok.jpg|[[Kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku|Kościół Zmartwychwstania Pańskiego]]
|Plik:Saint Roch church in Białystok 2.jpg|[[Bazylika św. Rocha w Białymstoku|Bazylika św. Rocha]]
|Plik:Podlaskie - Białystok - Białystok - Antoniuk Fabryczny 45 - Kościół Wszystkich Świętych - Front.JPG|[[Parafia Wszystkich Świętych w Białymstoku (rzymskokatolicka)|Kościół pw. Wszystkich Świętych]]
|Plik:Adalbert of Prague church in Białystok.jpg|[[Kościół św. Wojciecha w Białymstoku|Kościół św. Wojciecha]]
|Plik:Białystok kościół św. Stanisława BM 2.jpg|[[Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika w Białymstoku|Kościół św. Stanisława]]
|Plik:Dwna cerkiew starosielce.jpg|[[Kościół Imienia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa Męczennika w Białymstoku|Kościół Najświętszej Maryi Panny]]
|Plik:Kościół Najświętszego Serca Białystok3.JPG|[[Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Białymstoku|Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa]]
}}Według [[Narodowy Spis Powszechny 2021|Narodowego Spisu Powszechnego w 2021 roku]] 74,76% mieszkańców Białegostoku deklarowało się jako osoby wierzące, w tym 63,72% należało do [[Kościół rzymskokatolicki w Polsce|Kościoła rzymskokatolickiego]], a 10,26% do [[Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny|Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego]]; 5,79% osób nie należało do żadnego wyznania, 19,33% osób odmówiło odpowiedzi na pytanie.

=== Chrześcijaństwo ===
==== [[Katolicyzm]] ====
Miasto jest stolicą [[Metropolia białostocka|metropolii]] i [[Archidiecezja białostocka|archidiecezji białostockiej]] [[Kościół łaciński|Kościoła rzymskokatolickiego]]. Powstanie diecezji, a następnie archidiecezji i metropolii białostockiej zakończyło okres tymczasowej administracji kościelnej na ziemiach Białostocczyzny należących przez wieki do [[Archidiecezja wileńska|diecezji wileńskiej]], a które po II wojnie światowej pozostały w granicach Polski. Papież [[Jan Paweł II]] w dniu 5 czerwca 1991 r., w czasie wizyty w Białymstoku ogłosił decyzję o utworzeniu [[Archidiecezja białostocka|diecezji białostockiej]]<ref name="autonazwa3">[http://www.archibial.pl/historia.php Archidiecezja Białostocka].</ref>. W dniu 25 marca 1992 r. Jan Paweł II w bulli [[Totus Tuus Poloniae populus]] dokonał reorganizacji metropolii i diecezji polskich. Dokumentem tym podniósł diecezję białostocką do rangi archidiecezji i ustanowił metropolię białostocką, składającą się z archidiecezji białostockiej oraz diecezji łomżyńskiej i drohiczyńskiej. Utworzenie diecezji białostockiej (1991) i podniesienie jej do rangi arcybiskupstwa, a Białegostoku do godności stolicy metropolii (1992), było ukoronowaniem procesu usamodzielniania się tego Kościoła lokalnego<ref name="autonazwa3" />. Pierwszym arcybiskupem metropolitą białostockim w dniu 25 marca 1992 r. został mianowany dotychczasowy biskup białostocki dr [[Edward Kisiel]], któremu papież w czasie uroczystej [[Msza|mszy]] w [[bazylika św. Piotra na Watykanie|bazylice św. Piotra na Watykanie]] w dniu 29 czerwca 1992 r. wręczył paliusz arcybiskupi. Abp Kisiel poprowadził uroczysty ingres do [[bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku|bazyliki metropolitalnej białostockiej]] 4 października 1992 r.<ref name="autonazwa3" /> Miasto posiada 36 parafii, które znajdują się 6 [[dekanat]]ach. W Białymstoku znajduje się również [[Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne w Białymstoku|Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne]] oraz filia [[Akademia Katolicka w Warszawie|Papieskiego Wydziału Teologicznego]]. Na [[Uniwersytet w Białymstoku|Uniwersytecie w Białymstoku]] istnieje Międzywydziałowa Katedra Teologii Katolickiej.

Działalność prowadzi tu ponadto [[Parafia Trójcy Świętej w Białymstoku|parafia greckokatolicka Trójcy Świętej]]<ref>{{Cytuj |url = https://cerkiew.eu/?page_id=110 |tytuł = Parafie |opublikowany = cerkiew.eu |data dostępu = 2023-06-14}}</ref>.
{{Galeria
| Nazwa = Cerkwie
|wielkość=220
|Plik:Podlaskie - Białystok - Białystok - Trawiasta - Cerkiew Mądrości Bożej - v-WSW.JPG|[[Cerkiew Mądrości Bożej w Białymstoku|Cerkiew ''Hagia Sophia'']]
|Plik:Podlaskie - Białystok - Białystok - Antoniuk Fabryczny 13 - Cerkiew św. Ducha - ENE - Widok - v-W.jpg|[[Cerkiew Świętego Ducha w Białymstoku|Cerkiew Świętego Ducha]]
|Plik:Białystok cerkiew św. Jerzego.JPG|[[Cerkiew św. Jerzego w Białymstoku|Cerkiew św. Jerzego]]
|Plik:Cerkiew zmartwychwstania białystok.JPG|[[Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku|Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego]]
|Plik:Cmentarz prawosławny na ulicy Wysockiego 1 w Białymstoku, PN.JPG|[[Cerkiew Wszystkich Świętych w Białymstoku|Cerkiew Wszystkich Świętych]] – [[Parafia Wszystkich Świętych w Białymstoku (prawosławna)|świątynia parafialna]] położona na [[Cmentarz prawosławny w Białymstoku (Jaroszówka)|głównym cmentarzu prawosławnym miasta]]
}}

==== [[Prawosławie]] ====
Miasto jest stolicą [[Diecezja białostocko-gdańska|diecezji białostocko-gdańskiej]] [[Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny|Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego]].
Białystok jest największym skupiskiem wyznawców [[Prawosławie|prawosławia]] w Polsce. Istnieje tu 12 parafii prawosławnych<ref group="uwaga">Łącznie z parafiami w [[Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Fastach|Fastach]] i [[Parafia św. Męczennika Pantelejmona w Zaściankach|Zaściankach]], obejmującymi swoim zasięgiem część Białegostoku.</ref> (w tym 1 [[Prawosławny Ordynariat Wojska Polskiego|wojskowa]]). Działają m.in. Centrum Kultury Prawosławnej, [[Radio Orthodoxia]], Bractwo Świętych Cyryla i Metodego, Bractwo Młodzieży Prawosławnej, Chór [[AKSION]] oraz Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia ELEOS. Diecezja posiada także własną przychodnię. Wydawane są czasopisma: „Arche. Wiadomości Bractwa”, „Fos” oraz „[[Przegląd Prawosławny]]”. Odbywają się liczne prawosławne festiwale, m.in. [[Międzynarodowy Festiwal „Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej”]] oraz [[Białostockie Dni Muzyki Cerkiewnej]]. W strukturach [[Uniwersytet w Białymstoku|Uniwersytetu w Białymstoku]] działa Katedra Teologii Prawosławnej. W pobliskim [[Supraśl]]u znajduje się [[Akademia Supraska]] oraz męski [[Monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa w Supraślu|klasztor Zwiastowania Bogurodzicy]], a w podbiałostockiej wsi [[Zwierki]] – żeński [[Monaster Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Zwierkach|klasztor Narodzenia Bogurodzicy]].

W Białymstoku znajduje się największa w Polsce świątynia prawosławna, [[Cerkiew Świętego Ducha w Białymstoku|cerkiew Świętego Ducha]]. W 2007 w mieście utworzono Prawosławną Szkołę Podstawową im. Świętych Cyryla i Metodego.
[[Plik:PEA Białystok-wejście-090522.jpg|thumb|[[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Białymstoku|Kaplica ewangelicko-augsburska]]]]

==== [[Protestantyzm]] ====
W Białymstoku działalność prowadzą następujące kościoły [[Protestantyzm|protestanckie]]:
* [[Chrześcijańska Wspólnota Ewangeliczna]] – placówka misyjna w Białymstoku<ref>{{Cytuj |url = https://www.chwe.pl/lista-placowek/ |tytuł = Zbory i placówki |opublikowany = chwe.pl |data dostępu = 2023-08-15}}</ref>
* [[Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w RP]] – [[Zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Białymstoku|zbór w Białymstoku]]<ref>{{Cytuj |url = https://adwent.pl/kontakt/zbory/ |tytuł = Zbory |opublikowany = adwent.pl |data dostępu = 2022-10-30}}</ref>
* [[Kościół Boży w Chrystusie (Polska)|Kościół Boży w Chrystusie]] – Wspólnota Chrześcijańska „Słowo Życia”<ref>{{Cytuj |url = http://kbwch.pl/zbory/ |tytuł = Zbory |opublikowany = kbwch.pl |data dostępu = 2022-10-30}}</ref>
* [[Kościół Chrześcijan Baptystów w RP]] – [[Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Białymstoku|Zbór w Białymstoku]], Zbór „Droga Zbawienia”, Zbór „Wspólnota Dobrej Nadziei”<ref>{{Cytuj |url = https://baptysci.pl/zbory |tytuł = Zbory |opublikowany = baptysci.pl |data dostępu = 2024-03-12}}</ref>
* Kościół Chrześcijan Pełnej Ewangelii „Obóz Boży” – Kościół „Dzień Zbawienia”<ref>{{Cytuj |url = https://obozbozy.pl |tytuł = Federacja Apostolska Obóz Boży |opublikowany = obozbozy.pl |data dostępu = 2023-05-10}}</ref>
* [[Kościół Chwały]] – Kościół Chwały w Białymstoku<ref>{{Cytuj |url = https://www.kosciolchwaly.pl/koscioly-lokalne/ |tytuł = Kościoły lokalne |opublikowany = kosciolchwaly.pl |data dostępu = 2024-03-19}}</ref>
* [[Kościół Ewangelicko-Augsburski w Rzeczypospolitej Polskiej|Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP]] – [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Białymstoku|parafia w Białymstoku]]<ref>{{Cytuj |url = https://www.luteranie.pl/bialystok/ |tytuł = Białystok |opublikowany = luteranie.pl |data dostępu = 2022-10-30}}</ref>
* [[Kościół Zielonoświątkowy w RP]] – [[I Zbór Kościoła Zielonoświątkowego w Białymstoku|I Zbór w Białymstoku]]<ref name="kz" /><ref>{{Cytuj |tytuł = Zbór w Białymstoku |data dostępu = 2020-08-23 |url = http://backup.kz.pl/zbor-w-bialymstoku/}}</ref>, [[Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Dobra Nowina” w Białymstoku|Zbór „Dobra Nowina”]]<ref name="kz">{{Cytuj |url = https://kz.pl/znajdz-swoj-kosciol/ |tytuł = Znajdź Kościół |opublikowany = kz.pl |data dostępu = 2022-10-30}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Kościół Zielonoświątkowy Zbór „Dobra Nowina” w Białymstoku |data dostępu = 2020-08-23 |url = http://kraszewskiego37.pl/}}</ref>
* [[Kwakrzy|Religijne Towarzystwo Przyjaciół w Polsce]] – Wspólnota Religijnego Towarzystwo Przyjaciół w Białymstoku<ref>{{Cytuj |url = http://www.kwakrzy.org/wiecej.html |tytuł = Więcej |opublikowany = kwakrzy.org |data dostępu = 2022-10-30}}</ref>

==== [[Restoracjonizm]] ====
* [[Świadkowie Jehowy]] – 12 zborów (Białystok–Antoniuk, Białystok–Białostoczek, Białystok–Dojlidy, Białystok–Dziesięciny, Białystok–Grabówka, Białystok–Nowe Miasto, Białystok–Rosyjski, Białystok–Słoneczny Stok, Białystok–Śródmieście (w tym grupa j. migowego), Białystok–Wygoda, Białystok–Zgoda, Białystok–Zielona Wzgórza), korzystających z 3 [[Sala królestwa|Sal Królestwa]] (ul. Ekologiczna 9, ul. Niska 1A, ul. Kirkora 20)<ref>{{jw|data dostępu=2024-01-08}}</ref>.
* [[Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego]] – zbór Białystok<ref>{{Cytuj |url = http://zborbialystok.pl/kontakt/ |tytuł = Kontakt |opublikowany = zborbialystok.pl |data dostępu = 2022-10-30}}</ref>

=== Islam ===
W stolicy województwa mieszkają również [[Muzułmanin|muzułmanie]], jest ich ponad 2 tys. (gł. [[Tatarzy]]). Siedzibę ma tu [[Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Białymstoku|Muzułmańska Gmina Wyznaniowa]], należąca do [[Muzułmański Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej|Muzułmańskiego Związku Religijnego]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Kontakt – Muzułmański Związek Religijny w RP |data dostępu = 2021-05-03 |opublikowany = mzr.pl |url = http://mzr.pl/kontakt/}}</ref>, która w lutym 2021 otworzyła [[Meczet w Białymstoku|meczet]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Symboliczne otwarcie meczetu w Białymstoku – Muzułmański Związek Religijny w RP |data dostępu = 2021-05-03 |opublikowany = mzr.pl |url = http://mzr.pl/symboliczne-otwarcie-meczetu-w-bialymstoku/}}</ref>. W mieście działa ponadto Oddział Podlaski [[Liga Muzułmańska w RP|Ligi Muzułmańskiej w RP]], prowadzący Centrum Kultury Islamu<ref>{{Cytuj |url = https://www.islam.info.pl/elementor-3649/ |tytuł = Centra Islamu |opublikowany = islam.info.pl |data dostępu = 2022-10-30}}</ref><ref>{{Cytuj |url = http://islam-bialystok.dzs.pl/indeks/kontakt/ |tytuł = Kontakt |opublikowany = islam-bialystok.dzs.pl |data dostępu = 2022-10-30}}</ref>. Funkcjonują organizacje islamskie, takie jak Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich oraz Muzułmańskie Stowarzyszenie Kształtowania Kulturalnego. Wydawane jest czasopismo „Pamięć i trwanie”.
[[Plik:Wikipedia-bialystok-esperanto-2.jpg|thumb|220px|Dawna [[Synagoga Piaskower w Białymstoku|Synagoga Piaskower]]]]

=== Judaizm ===
W 1931 r. w Białymstoku mieszkało 40 tysięcy [[Żydzi|Żydów]] na ok. 100 tysięcy mieszkańców, funkcjonowało ponad 60 synagog oraz innych placówek żydowskich. W 2008 r. w mieście z inicjatywy [[Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku|Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku]] utworzono turystyczno-edukacyjny [[Szlak Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku|Szlak Dziedzictwa Żydowskiego]]<ref>{{cytuj |url = http://szlak.uwb.edu.pl/kronika.html |tytuł = Kronika projektu Szlak Dziedzictwa Żydowskiego |data dostępu = dostęp 2009-07-21}}</ref>.
{{Zobacz też|Synagogi w Białymstoku}}

=== Buddyzm ===
* [[Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu]] – Ośrodek w Białymstoku<ref>{{Cytuj |url = https://www.buddyzm.pl/osrodki |tytuł = Ośrodki |opublikowany = buddyzm.pl |data dostępu = 2022-10-30}}</ref>

=== Bön ===
* Ligmincha Polska – Ośrodek w Białymstoku<ref>{{Cytuj |url = https://ligmincha.pl/polska/bialystok/ |tytuł = Białystok |opublikowany = ligmincha.pl |data dostępu = 2023-02-03}}</ref>

=== Baha’i ===
Pierwsze artykuły o [[Bahaizm|bahaitach]] w lokalnej prasie ukazały się w drugiej połowie 1991 r. po wizytach bahaitów esperantystów oraz innych nauczycieli z Polski i zza granicy. W lipcu 1992 r. pierwszym białostockim bahaitą został Jan Zimnoch. We wrześniu utworzone zostało pierwsze Lokalne Zgromadzenie Duchowe składające się z dziewięciu dorosłych bahaitów, w tym czterech czarnoskórych studentów medycyny. W październiku 1992 r. odbyła się na terenie Szkoły Gastronomicznej Jesienna Szkoła Baha’i, na którą przyjechało kilkadziesiąt osób z Polski i zza granicy. W kolejnych latach bahaici organizowali kameralne spotkania modlitewne, spotykali się na świętach, uczestniczyli też w międzynarodowych projektach, m.in. spotykali się z bahaitami ze wspólnot Białorusi, Litwy, Łotwy, Estonii, Rosji i Ukrainy. W Polsce mieszka ok. 400 wyznawców, z czego kilkunastu w Białymstoku<ref>{{Cytuj |url = http://www.bahai.org.pl/ |tytuł = Wiara bahai |opublikowany = bahai.org.pl |data dostępu = 2020-07-08}}</ref>.

== Sport i rekreacja ==
=== Kluby i organizacje sportowe ===
Lista drużyn biorących udział w rozgrywkach wojewódzkich i ogólnopolskich (stan na 27.09.2020 r.):
{| class="wikitable"
|+
|-
!width=180 style="background: #B5B5B5;"| Klub
!style="background: #B5B5B5;"| Sport
!style="background: #B5B5B5;"| <small>Data<br>powstania</small>
!style="background: #B5B5B5;"| Stadion/Boisko/Hala
!style="background: #B5B5B5;"| Strona www
|-
|[[Jagiellonia Białystok]]
|[[Piłka nożna]]
|1920
|[[Stadion Miejski w Białymstoku]]
|[http://www.jagiellonia.pl/ www]
|-
|[[Hetman Białystok]]
|[[Piłka nożna]]
|1948
|boisko boczne przy [[Stadion Miejski w Białymstoku|Stadionie Miejskim w Białymstoku]]
| [http://www.hetman.bialystok.pl/ www]
|-
|[[MOSP Białystok]]
|[[Piłka nożna]]
|1996
|boiska przy ul. Świętokrzyskiej
| [https://sport.bm.pl/mosp/ www]
|-
|Piast Białystok
|[[Piłka nożna]]
|1997
|boisko boczne przy [[Stadion Miejski w Białymstoku|Stadionie Miejskim w Białymstoku]]
|[https://www.facebook.com/pages/category/Sports-Club/KS-Piast-Bia%C5%82ystok-311278065553670/ www]
|-
|BKS Jagiellonia Białystok
|[[Piłka nożna]]
|1927
|Stadion MOSP w Białymstoku
|[https://pl-pl.facebook.com/bksjagiellonia www]
|-
|[[Włókniarz Białystok]]
|[[Piłka nożna]]
|1947
|
|[http://kswlokniarz.pl/ www]
|-
|[[Włókniarz Białystok]]
|[[Piłka nożna]] (sekcja żeńska)
|1947
|boisko boczne przy [[Stadion Miejski w Białymstoku|Stadionie Miejskim w Białymstoku]]
|[http://kobiety.kswlokniarz.pl/ www], [https://www.facebook.com/kswlokniarzbialystok.sekcjazenska/ www]
|-
|[[Żubry Białystok|PKK Żubry Białystok]]
|[[Koszykówka]]
|2003
|Hala sportowa [[VI Liceum Ogólnokształcące im. Króla Zygmunta Augusta w Białymstoku|VI LO]]
|[http://zubry.pl/ www]
|-
|[[Lowlanders Białystok]]
|[[Futbol amerykański]]
|2006
|boisko boczne przy [[Stadion Miejski w Białymstoku|Stadionie Miejskim w Białymstoku]]
|[https://web.archive.org/web/20150415010540/http://lowlanders.topliga.pl/ www]
|-
|ADH Białystok
|[[Hokej na lodzie]]
|2005
|Lodowisko BOSiR
|[http://www.hokej-bialystok.pl/ www]
|-
|[[Podlasie Białystok]]
|[[Lekkoatletyka|lekka atletyka]]
|1962
|[[Stadion „Zwierzyniec” w Białymstoku]]
|[http://www.kspodlasie.pl/ www]
|-
|MKS Juvenia Białystok
|Pływanie
|
|Basen przy ul. Zwycięstwa („Mleczak”)
|[http://www.uksdojlidy.pl/ www]
|-
|[[Rugby Białystok]]
|[[Rugby (sport)|Rugby]]
|2014
|boisko boczne przy [[Stadion Miejski w Białymstoku|Stadionie Miejskim w Białymstoku]]
|[https://pl-pl.facebook.com/BialystokRugby/ www]
|-
|BAS Białystok<ref>{{Cytuj |tytuł = BAS Białystok – Sezon 2020/2021 – TAURON 1. Liga |data dostępu = 2020-09-27 |opublikowany = www.tauron1liga.pl |url = https://www.tauron1liga.pl/teams/id/3410792.html}}</ref>
|[[Piłka siatkowa|siatkówka]]
|2010
|Hala ZSR
|[http://www.bas-bialystok.pl/ www]
|}
{{Układ wielokolumnowy |szerokość=28em <!-- od 11 do 92 --> |liczba=2 |
* Fundacja Białystok Biega – organizator imprez sportowych, głównie biegowych.
* Cresovia Białystok – kajakarstwo
* Klub Judo Politechniki Białostockiej<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.judo.bialystok.pl/1,aktualnosci.html |tytuł = Klub Judo Politechniki Białostockiej |opublikowany = judo.bialystok.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20170709184309/http://www.judo.bialystok.pl/1,aktualnosci.html |zarchiwizowano = 2017-07-09}}</ref> – judo
* Jagiellonia Judo Club Białystok<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.jagiellonia-judo.pl/ |tytuł = Jagiellonia Judo Club |opublikowany = jagiellonia-judo.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20111007125414/http://www.jagiellonia-judo.pl/ |zarchiwizowano = 2011-10-07}}</ref>- judo
* Human Białystok<ref>[http://kickboxing.bialystok.pl Human Białystok klub sportowy].</ref> – Kick-boxing
* AZS WSFiZ
* AZS PB
* AZS WSAP
* [[Aeroklub Białostocki]] – szybownictwo, skoki spadochronowe
* Stowarzyszenie Klub Balonowy Białystok
* Automobilklub Podlaski
* Białostocki Ośrodek Sportu i Rekreacji – tenis ziemny, lodowisko, lekka atletyka
* Podlaski Klub Taekwondo „So-san” – karate
* Białostocki Ośrodek Japońskich Sztuk Walki „SHOBUKAI” – karate
* [[Start Białystok|Podlaskie Stowarzyszenie Sportu Osób Niepełnosprawnych „Start” Białystok]] – tenis, siatkówka, lekka atletyka, pływanie
* Kaisho Karate Klub – karate Shotokan/WKF
* Międzyszkolny Osiedlowy Klub Sportowy „Słoneczny Stok” – tenis stołowy, piłka ręczna, lekka atletyka
* Akademia Piłkarska „Talent” – piłka nożna
* Białostocki Klub Karate Kyokushin „KANKU” – karate
* Młodzieżowy Klub Sportowy „Batory 18” – koszykówka; klub utworzony 23 października 2013, spotkania rozgrywane są w hali sportowej w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 5 przy ul. Magnoliowej 13<ref>[http://www.batory18.gim18.bialystok.pl/index.php/o-nas O nas – MKS Batory 18].</ref>.
* [[UKS 19 Bojary Białystok]] – lekka atletyka
* [[Juvenia Białystok]] – lekka atletyka, łyżwiarstwo szybkie
* LUKS Atletic Białystok- lekka atletyka
* UKS Wygoda Białystok – kolarstwo, piłka nożna<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.wygodabialystok.pl/ |tytuł = UKS „Wygoda” Białystok |data dostępu = 2011-01-05}}</ref>
* Stowarzyszenie Gimnastyki Artystycznej i Tańca „BIS” – gimnastyka artystyczna, gimnastyka sportowa, taniec sportowy
* Podlaski Klub Paralotniowy – paralotniarstwo
* Klub Biegowy „Pędziwiatr” – bieganie
* YMAA Białystok – chińskie sztuki walki – Taijiquan i Shaolin
}}

=== Wydarzenia sportowe – cykliczne ===
* Białystok Półmaraton (od 2013)<ref>{{cytuj stronę |url = http://bialystokpolmaraton.pl |tytuł = Białystok Półmaraton |opublikowany = bialystokpolmaraton.pl |język = pl |data dostępu = 2018-02-04}}</ref>
* Białystok Biega (od 2011)<ref>{{cytuj stronę |url = http://bialystokbiega.pl/bieg-bialystok-biega/ |tytuł = Białystok Biega |opublikowany = bialystokbiega.pl |język = pl |data dostępu = 2018-02-04}}</ref>
* Ekiden – sztafeta maratońska (od 2015)<ref>{{cytuj stronę |url = http://electrumekiden.pl |tytuł = Ekiden |opublikowany = electrumekiden.pl |język = pl |data dostępu = 2018-02-04}}</ref>
* Hero Run – bieg z przeszkodami (od 2016)<ref>{{cytuj stronę |url = http://herorun.pl |tytuł = Hero Run Białystok |opublikowany = herorun.pl |język = pl |data dostępu = 2018-02-04}}</ref>

=== Obiekty sportowo-rekreacyjne ===
[[Plik:Stadion "Zwierzyniec" w Białymstoku trybuna główna.jpg|thumb|Stadion BOSiR „Zwierzyniec”]]
[[Plik:Lodowisko w Białymstoku.jpg|thumb|Lodowisko BOSiR w Białymstoku]]
[[Plik:Politechnika Białostocka - Hala widowiskowo-sportowa.jpg|thumb|Hala widowiskowo-sportowa [[Politechnika Białostocka|Politechniki Białostockiej]]]]
; Stadiony i hale sportowe
* [[Stadion „Zwierzyniec” w Białymstoku|Stadion BOSiR „Zwierzyniec” – lekkoatletyczny]] – ul. 11 Listopada 28
* [[Stadion Miejski w Białymstoku|Stadion Miejski w Białymstoku – piłkarski]] – ul. Słoneczna 1
* [[Stadion Miejski w Białymstoku|Stadion Miejski w Białymstoku – boisko boczne futbol Amerykański]] – ul. Słoneczna 1
* Boiska piłkarskie MOSP – ul. Świętokrzyska
* Hala widowiskowo-sportowa Politechniki Białostockiej – ul. Wiejska 45A
* Hala sportowa Uniwersytetu Medycznego – ul. Wołodyjowskiego 1
* Hala sportowa Uniwersytetu w Białymstoku ul. Świerkowa 20A
; Baseny<ref>[http://infobasen.pl/baseny/Białystok.html Baseny w Białymstoku].</ref>
* BOSiR Pływalnia sportowa – ul. Włókiennicza 4 (kryta)
* BOSiR Pływalnia kameralna – ul. Mazowiecka 39C (kryta)
* BOSiR Pływalnia rodzinna – ul. Stroma 1A (kryta)
* Pływalnia Domu Pomocy Społecznej – ul. Baranowicka 203 (kryta)
* Basen Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego „Mleczak” – ul. Zwycięstwa 28 (kryty)
* Basen „Tropicana” (kompleks rekreacyjny) – Hotel Gołębiewski, ul. Pałacowa 7 (kryty)
* Basen „Maniac Gym” – ul. Warszawska 79A (kryty)
; Korty tenisowe
* Korty tenisowe BOSiR „Centrum Tenisowe Zwierzyniec” – ul. 11 Listopada 28
* Korty tenisowe „Richi” – ul. Antoniuk Fabryczny 4
* Korty tenisowe Politechniki Białostockiej – ul. Wiejska 45
* Korty Towarzystwa Tenisowego „Stanley” – ul. Niedźwiedzia 56A
; Inne
* Ośrodek Sportów Wodnych „Dojlidy” – ul. Plażowa 1
* Aeroklub białostocki – ul. Ciołkowskiego 2
* Centrum Zabaw dla Dzieci FIKOLAND & RE-kreacja – ul. Handlowa 1A
* Centrum Sportu i Rekreacji „Maniac Gym” – ul. Warszawska 79A
* Skatepark w [[Park im. Jadwigi Dziekońskiej w Białymstoku|Parku im. Jadwigi Dziekońskiej]]
* Skatepark Węglowa – ul. Węglowa 8
* Lodowisko (w okresie letnim rolkowisko) BOSiR – ul. 11 Listopada 28
* [[Strzelnica (strzelectwo)|strzelnica]] sportowa – ul. Produkcyjna 113
* Strzelnica sportowa „UKS Kaliber” – ul. Grunwaldzka 18
* Strzelnica sportowa Zespół Szkół Metalowo-Drzewnych – ul. Stołeczna 21
* Strzelnica sportowa Zespół Szkół Mechanicznych – ul. Broniewskiego 14
* Strzelnica sportowa V Liceum Ogólnokształcące – ul. Miodowa 5

== Wojsko ==
Stacjonuje tu [[18 Brygada Zmechanizowana|18 Pułk Rozpoznawczy]] (ul. Kawaleryjska), 25 Wojskowy Oddział Gospodarczy oraz dowództwo [[1 Podlaska Brygada Obrony Terytorialnej|1 Podlaskiej Brygady Obrony Terytorialnej]] i wchodzący w jej skład 11 batalion lekkiej piechoty.

== Administracja ==
[[Plik:Bialystok seal.png|thumb|upright|Oficjalna pieczęć prezydenta miasta]]
[[Plik:Bialystok logo 2020 PL CMYK.svg|mały|upright|Logo miasta Białystok]]
{{Galeria
|Nazwa=Administracja publiczna w Białymstoku
|wielkość=220
|Plik: 6417 Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku Ulica Mickiewicza 3 August 2019.jpg|[[Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku]]
|Plik: 6418 Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku Ulica Mickiewicza 3 August 2019.jpg|[[Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku]]
|Plik: Urząd Marszałkowski, Białystok.JPG|[[Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego]]
|Plik: Urząd Marszałkowski. Białystok.JPG|[[Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego]]
|Plik: Pierwszy Urząd Skarbowy Białystok 2.JPG|[[Pierwszy Urząd Skarbowy w Białymstoku]]
|Plik: ZUS Białystok.JPG|[[ZUS Oddział w Białymstoku]]
|Plik: 6718 Sąd Rejonowy w Białymstoku November 2019.jpg|[[Sąd Rejonowy w Białymstoku]]
|Plik: District Court in Białystok.jpg|[[Sąd Okręgowy w Białymstoku]]
|Plik: Court of Appeal in Białystok.jpg|[[Sąd Apelacyjny w Białymstoku]]
|Plik: Prokuratura Rejonowa Białystok (Suraska 3).JPG|[[Prokuratura Rejonowa w Białymstoku]]
|Plik: Regional Prosecutor’s Office in Białystok.jpg|[[Prokuratura Okręgowa w Białymstoku]]
|Plik: Prokuratura Apelacyjna w Białymstoku (Włókiennicza) 2.jpg|[[Prokuratura Apelacyjna w Białymstoku]]
}}
Białystok ma status [[Powiat grodzki|miasta na prawach powiatu]]. Siedziba władz miasta znajduje się przy ul. Słonimskiej. Białystok należy do kilku organizacji miejskich: [[Unia Metropolii Polskich]], [[Euroregion Niemen]], [[Zielone Płuca Polski|Fundacja Zielone Płuca Polski]] (siedziba), [[Eurocities]].

=== Prezydent miasta ===
{{Osobny artykuł|Prezydenci Białegostoku}}Organem wykonawczym władz jest [[prezydent miasta]]. Prezydent miasta Białegostoku jest wybierany przez mieszkańców w [[Bezpośredniość wyborów|wyborach bezpośrednich]]<ref>{{Dziennik Ustaw|2022|1277}}.</ref>. Stanowisko od 2006 roku obejmuje [[Tadeusz Truskolaski]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Prezydent Miasta Białegostoku – Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Białymstoku |data dostępu = 2021-05-03 |opublikowany = www.bip.bialystok.pl |url = https://www.bip.bialystok.pl/wladze/prezydent-miasta-2.html}}</ref>.

=== Rada Miasta ===
Mieszkańcy wybierają do [[Rada gminy|Rady Miasta]] Białystok 28 [[radny]]ch.
{| class="wikitable"
!Ugrupowanie
!Kadencja 2002–2006<ref>{{Cytuj stronę |url = http://wybory2002.pkw.gov.pl/grada/gw1/w20/m2061/index.html |tytuł = Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe |opublikowany = wybory2002.pkw.gov.pl |data dostępu = 2015-10-15}}</ref>
!Kadencja 2006–2010<ref>{{Cytuj stronę |url = http://wybory2006.pkw.gov.pl/kbw/wynikiRadaMiasta6f97.html?jdn=206101 |tytuł = Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza |opublikowany = wybory2006.pkw.gov.pl |data dostępu = 2015-10-15}}</ref>
!Kadencja 2010–2014<ref>{{Cytuj stronę |url = http://wybory2010.pkw.gov.pl/geo/pl/200000/206101.html#tabs-4 |tytuł = Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo podlaskie – – m. Białystok |opublikowany = wybory2010.pkw.gov.pl |data dostępu = 2015-10-15}}</ref>
!Kadencja 2014–2018<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.poranny.pl/wiadomosci/bialystok/art/4930625,wyniki-wyborow-samorzadowych-2014-nowi-radni-oficjalne-wyniki-pkw,id,t.html |tytuł = Wyniki wyborów samorządowych 2014. Nowi radni. Oficjalne wyniki PKW |opublikowany = poranny.pl |data dostępu = 2015-10-15}}</ref>
!Kadencja 2018 – 2023<ref>{{Cytuj |tytuł = Wybory samorządowe 2018 |data dostępu = 2020-09-27 |opublikowany = wybory2018.pkw.gov.pl |url = https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia/206100#results_elect_council}}</ref>
!Kadencja 2024–2029<ref>{{Cytuj |tytuł = Wybory Samorządowe 2024 |data dostępu = 2024-04-08 |opublikowany = wybory.gov.pl |url = https://wybory.gov.pl/samorzad2024/pl/rada_gminy/okregi/206100 |język = pl}}</ref>
|-
|Liga Polskich Rodzin
|8
| –
| –
| –
| –
|–
|-
|Sojusz Lewicy Demokratycznej
|10 ([[Sojusz Lewicy Demokratycznej – Unia Pracy|SLD-UP]])
|4 ([[Lewica i Demokraci|LiD]])
|4
|1
| –
|–
|-
|Białostockie Porozumienie Prawicy
|5
| –
| –
| –
| –
|–
|-
|Prawo i Sprawiedliwość
|5
|12
|8
|15
|12
|12
|-
|Platforma Obywatelska
| –
|12
|16
|6
|16
|14 ([[Koalicja Obywatelska|KO]])
|-
|KWW Tadeusza Truskolaskiego
| –
| –
| –
|6
| –
|–
|-
|[[Trzecia Droga (Polska)|Trzecia Droga]]
|–
|–
|–
|–
|–
|2
|}

W 2007 roku władze miasta powołały do życia Młodzieżową Radę Miasta, która jest organem samorządowym młodzieży zamieszkałej na terenie Białegostoku i uczącej się w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w mieście. Młodzieżowa Rada jest apolitycznym organem konsultacyjnym dla organów samorządu miejskiego<ref>Uchwała Nr XIX/197/07 Rady Miasta Białegostoku z dnia 26 listopada 2007 roku.</ref>.

=== Podział administracyjny ===
{{osobny artykuł|Podział administracyjny Białegostoku}}
Białystok podzielony jest na 29 [[osiedle|osiedli]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Nowe osiedle – Bagnówka |data dostępu = 2021-02-16 |opublikowany = Białystok – Oficjalny Portal Miasta |url = http://www.bialystok.pl/pl/wiadomosci/aktualnosci/nowe-osiedle-bagnowka.html |język = pl}}</ref>.

== Miasta partnerskie ==
{{Osobna sekcja|Urzędy konsularne w Polsce według miast|Białystok}}
{| class="wikitable"
|+
[[Miasta partnerskie]]<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Współpraca zagraniczna |data dostępu = 2022-01-09 |opublikowany = Białystok – Oficjalny Portal Miasta |url = http://www.bialystok.pl/pl/dla_mieszkancow/promocja_miasta/wspolpraca-zagraniczna.html |język = pl}}</ref>
!Miasto
!Rok podpisania umowy
|-
|[[Plik:Flag of Reggio Calabria.svg|20px]] [[Reggio Calabria]], {{flaga|ITA}} [[Włochy]]
|2018
|-
|[[Plik:Eindhoven wapen.svg|20px]] [[Eindhoven]], {{flaga|NLD}} [[Holandia]]
|1992
|-
|[[Plik:Coat of arms of Kaunas.svg|20px]] [[Kowno]], {{flaga|LTU}} [[Litwa]]
|1994
|-
|[[Plik:Seal of Milwaukee, Wisconsin.png|20px]] [[Milwaukee]], {{flaga|USA}} [[Stany Zjednoczone]]
|1995
|-
|[[Plik:Dessinblasondijon.jpg|20px]] [[Dijon]], {{flaga|FRA}} [[Francja]]
|1996
|-
|[[Plik:Yehud Monoson COA.png|20px]] [[Jehud-Monosson|Yehud]], {{flaga|ISR}} [[Izrael]]
|2010
|-
|[[Plik:Escut Jelgava.png|20px]] [[Jełgawa]], {{flaga|LVA}} [[Łotwa]]
|2014
|-
|[[Mazara del Vallo]], {{flaga|ITA}} [[Włochy]]
|2014
|-
|[[Lusaka]], {{flaga|ZMB}} [[Zambia]]
|2014
|-
|[[Bornova]], {{flaga|TUR}} [[Turcja]]
|2015
|-
|[[Chongzuo]], {{flaga|CHN}} [[Chiny]]
|2018
|-
|[[Plik:Sliema coa.svg|20px]] [[Sliema]], {{flaga|MLT}} [[Malta]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.bialystok.pl/pl/wiadomosci/aktualnosci/maltanski-partner-bialegostoku.html |tytuł = Maltański partner Białegostoku}}</ref>
|2018
|-
|[[Plik:Coat of arms of Dobrich.svg|20px]] [[Dobricz]], {{flaga|BGR}} [[Bułgaria]]
|2018
|-
|[[Bahyr Dar]], {{Flaga|ETH}} [[Etiopia]]
|2021
|}

Białystok współpracuje również z innymi miastami w ramach obszaru [[Partnerstwo Wschodnie|Partnerstwa Wschodniego]]<ref name=":0" />
* [[Plik:Herb Lutsk.svg|20px]] [[Łuck]], {{flaga|UKR}} [[Ukraina]]
* [[Plik:Coat of Arms of Gori, Georgia.svg|20px]] [[Gori]], {{flaga|GEO}} [[Gruzja]]
* [[Plik:Balti-arm.jpg|20px]] [[Bielce]], {{flaga|MDA}} [[Mołdawia]]
* [[Plik:COA Gyumri.svg|20px]] [[Giumri]], {{flaga|ARM}} [[Armenia]]
* [[Plik:Sumqayit.png|20px]] [[Sumgait|Sumqayit]], {{flaga|AZE}} [[Azerbejdżan]]

Po [[Inwazja Rosji na Ukrainę|rosyjskiej agresji na Ukrainę]] w 2022 roku miasto wypowiedziało współpracę rosyjskim [[Królewiec|Królewcowi]], [[Tomsk]]owi, [[Psków|Pskowowi]] i [[Irkuck]]owi oraz białoruskiemu [[Grodno|Grodnu]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://bialystok.wyborcza.pl/bialystok/7,35241,28180939,wojna-na-ukrainie-bialystok-zrywa-wspolprace-z-miastami-partnerskimi.html |tytuł = Wojna na Ukrainie. Białystok zrywa współpracę z miastami partnerskimi w Rosji i Białorusi |autor = Andrzej Kłopotowski |opublikowany = bialystok.wyborcza.pl |data = 2022-03-03 |data dostępu = 2022-03-03}}</ref>.

== Honorowi obywatele Białegostoku ==
[[Plik:Pomnik Józefa Piłsudskiego w Białymstoku (2009).jpg|thumb|upright|[[Pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego w Białymstoku|Pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego]]]]
{{Osobny artykuł|Honorowi obywatele Białegostoku}}
Tytuł Honorowego Obywatela Miasta Białegostoku został przyznany 16 razy<ref>{{Cytuj |tytuł = Honorowi Obywatele Miasta |data dostępu = 2021-05-07 |opublikowany = Białystok – Oficjalny Portal Miasta |url = http://www.bialystok.pl/pl/dla_mieszkancow/wschodzacy_bialystok/honorowiobywatelemiasta/ |język = pl}}</ref>:
* [[Józef Piłsudski]] – 1921
* [[Marian Zyndram-Kościałkowski]] – 1934
* [[Alfons Karny]] – 1975
* [[Lech Wałęsa]] – 1990
* [[Ryszard Kaczorowski]] – 1990
* [[Jan Paweł II]] (Karol Wojtyła)– 1996
* [[Stanisław Szymecki]] – 1998
* [[Jerzy Maksymiuk]] – 2000
* [[Zdzisław Peszkowski]] – 2005
* [[Wojciech Ziemba]] – 2006<ref name="autonazwa1">{{Cytuj stronę |url = http://www.bialystok.pl/271-honorowi-obywatele-miasta/default.aspx |tytuł = Honorowi obywatele miasta |opublikowany = bialystok.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20100301042347/http://www.bialystok.pl/271-honorowi-obywatele-miasta/default.aspx |zarchiwizowano = 2010-03-01}}</ref>
* [[Calherine Stankiewicz von Ernst]] i [[Zygmunt Stankiewicz]] – 2006<ref>{{Cytuj |tytuł = Honorowi Obywatele Miasta |data dostępu = 2021-05-07 |opublikowany = Białystok – Oficjalny Portal Miasta |url = http://www.bialystok.pl/pl/dla_mieszkancow/wschodzacy_bialystok/honorowiobywatelemiasta/#tab-11 |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Uchwała w sprawie nadania Honorowego Obywatelstwa Miasta Białegostoku Państwu Catherine Stankiewicz von Ernst i Zygmuntowi Stankiewicz |data = 2006-10-23 |opublikowany = BIP Urzędu Miejskiego w Białymstoku |typ nośnika = DOC |url = http://dokumenty.um.bialystok.pl/bip/uchwaly/kadencja20022006/2006/LXII-758-06.doc}}</ref>
* [[Louis-Christophe Zaleski-Zamenhof|Ludwik Krzysztof Zamenhof-Zaleski]] – 2007<ref name="autonazwa1" />
* [[Edward Ozorowski|ks. abp Edward Ozorowski]] – 2014<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.bip.bialystok.pl/321-szczegoly-uchwaly/lang/pl-PL/id/KNTflILyucVa710AP9R2ng2/back/254/default.aspx |tytuł = Uchwała nr LIV/626/14 Rady Miasta Białegostoku z dnia 20.01.2014 |archiwum = https://web.archive.org/web/20140301015832/http://www.bip.bialystok.pl/321-szczegoly-uchwaly/lang/pl-PL/id/KNTflILyucVa710AP9R2ng2/back/254/default.aspx |zarchiwizowano = 2014-03-01 |data dostępu = 2014-06-16}}</ref>
* [[Jakub (Kostiuczuk)|abp Jakub Kostiuczuk]] – 2019<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Arcybiskup Jakub uhonorowany |data = |data dostępu = 2019-05-03 |opublikowany = www.bialystok.pl |url = https://www.bialystok.pl/pl/wiadomosci/aktualnosci/arcybiskup-jakub-uhonorowany.html}}</ref>
* [[Paweł Adamowicz]] – 2019, pośmiertnie<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Paweł Adamowicz uhonorowany |data = |data dostępu = 2019-05-21 |opublikowany = www.bialystok.pl |url = https://www.bialystok.pl/pl/wiadomosci/aktualnosci/pawel-adamowicz-uhonorowany.html}}</ref>
* [[Marian Szamatowicz|Marian Czesław Szamatowicz]] – 2024<ref>{{Cytuj |autor = Anna Kowalska |tytuł = Uhonorowanie profesora Szamatowicza |data = 2024-01-15 |data dostępu = 2024-01-18 |opublikowany = Białystok.pl - Oficjalny Portal Miasta |url = https://www.bialystok.pl/pl/wiadomosci/aktualnosci/uhonorowanie-profesora-szamatowicza.html |język = pl}}</ref>

=== ''Uchylone'' ===
* [[Henryk Gulbinowicz]] – nadany w 2000, uchylony w 2020<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Uchwała Nr XXXII/468/20 Rady Miasta Białystok z dnia 23 listopada 2020 r. |data = 2020-11-23 |url = https://www.bip.bialystok.pl/wladze/rada_miasta_bialystok/uchwaly_rady_miasta_bialegostoku/kadencji20182023/uchwala-nr-xxxii-468-20.html}}</ref><ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.bialystokonline.pl/kard-gulbinowicz-bez-honorowego-obywatelstwa-bialegostoku-nie-wszyscy-za-tym-glosowali,artykul,121023,1,1.html |tytuł = Kard. Gulbinowicz bez honorowego obywatelstwa Białegostoku. Nie wszyscy za tym głosowali |opublikowany = BIałystok Online |język = pl |data dostępu = 2020-12-02}}</ref>
* [[Sławoj Leszek Głódź]] – nadany w 1995, uchylony w 2021<ref>{{Cytuj |autor = Redakcja |tytuł = Białystok. Rada miasta pozbawiła arcybiskupa Sławoja Leszka Głódzia tytułu Honorowego Obywatela Białegostoku |data = 2021-04-27 |data dostępu = 2021-04-27 |opublikowany = Kurier Poranny |url = https://poranny.pl/bialystok-rada-miasta-pozbawila-arcybiskupa-slawoja-leszka-glodzia-tytulu-honorowego-obywatela-bialegostoku/ar/c1-15582193 |język = pl}}</ref>

== Zobacz też ==
{{ISG|Biały}}
* [[Gwara białostocka]]
* [[Komedialnia]] – pierwszy stały teatr na ziemiach polskich – 1748
* [[Bitwa pod Białymstokiem]] – 1769
* [[Bialy]] – rodzaj małej bułki
* [[Pogrom białostocki]] – 1906
* [[Bitwa białostocka]] – 1920
* [[Bitwa białostocko-mińska]] – 1941
* [[Producenci (film 1967)|Max Bialystock]]
* [[(19981) Bialystock]] – jedna z asteroid w [[Pas planetoid|pasie planetoid]] [[Układ Słoneczny|układu słonecznego]] nazwana na cześć miasta
* [[Białystok (meteoryt)]]

== Uwagi ==
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
<references>
<ref name="Populacja2024">{{Cytuj |tytuł = Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2024 r. (stan w dniu 30.06) |data = 2024-10-15 |data dostępu = 2024-10-28 |opublikowany = Główny Urząd Statystyczny |url = https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-stan-i-struktura-ludnosci-oraz-ruch-naturalny-w-przekroju-terytorialnym-w-2024-r-stan-w-dniu-30-06,6,37.html |język = pl}}</ref>
<ref name="PopulacjaPowierzchnia">{{Cytuj |tytuł = Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku |data = 2024-07-22 |data dostępu = 2024-10-23 |opublikowany = Główny Urząd Statystyczny |url = https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2024-roku,7,21.html |język = pl}}</ref>
</references>

== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |nazwisko = Dolata |imię = Bolesław |nazwisko2 = Jurga |imię2 = Tadeusz |autor link = |tytuł = Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945 |miejsce = Warszawa |rok = 1977 |isbn = |odn = tak}}
* {{cytuj książkę |nazwisko = Siamaszka |imię = Jauhien |autor link = Jauhien Sziamaszka |tytuł = Armija Krajowa na Biełarusi |url = |wydanie = |wydawca = Biełaruskaje wydawieckaje Tawarystwa „Chata” |miejsce = [[Mińsk]] |rok = 1994 |strony = 270 |isbn = 985-6007-09-7 |język = be}}

== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.bialystok.pl/ Oficjalny portal miejski]
* {{SgKP|I|199|Białystok}}
* {{Cytuj stronę |url = http://miastadawniej.pl/galeria-miast/podlaskie/bialystok |tytuł = Białystok na starej fotografii |opublikowany = miastadawniej.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20130905210453/http://miastadawniej.pl/galeria-miast/podlaskie/bialystok |zarchiwizowano = 2013-09-05}}

{{Białystok}}
{{Województwo podlaskie}}
{{Województwo białostockie (II RP)}}
{{Powiat białostocki (dawny)}}
{{Miasta województwa podlaskiego}}
{{Podział administracyjny Polski}}
{{Miasta wojewódzkie II Rzeczypospolitej}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Białystok| ]]
[[Kategoria:Miasta lokowane przez Jana III Sobieskiego]]
[[Kategoria:Miasta na prawach powiatu]]
[[Kategoria:Miasta wojewódzkie]]
[[Kategoria:Miasta wojewódzkie II Rzeczypospolitej]]
[[Kategoria:Miasta w województwie podlaskim]]
[[Kategoria:Prywatne miasta Branickich herbu Gryf]]
[[Kategoria:Prywatne miasta szlacheckie I Rzeczypospolitej (województwo podlaskie)]]
[[Kategoria:Miasta w Polsce lokowane w XVII wieku]]