Zasław (Ukraina)

Zasław
Ізяслав
	; Widok na Nowe miasto
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	chmielnicki
Rejon	zasławski
Prawa miejskie	1583
Powierzchnia	23,91 km²
Populacja (2022); • liczba ludności	; 15 996
Nr kierunkowy	+380 3852
Kod pocztowy	od 30300 do 30309
Tablice rejestracyjne	BX
	Położenie na mapie obwodu chmielnickiego Zasław
	Położenie na mapie Ukrainy Zasław
	50°07′N 26°48′E/50,116667 26,800000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Zasław (ukr. Ізяслав, Iziasław) – miasto na Ukrainie w obwodzie chmielnickim nad rzeką Horyń, siedziba władz rejonu zasławskiego. Jedno z najstarszych miast na Wołyniu, dawna rezydencja Ostrogskich-Zasławskich, w 2022 roku liczyło 16 tys. mieszkańców^[1].

Historia

Stare Miasto ok. 1910 r.

Zasław został założony w XII wieku przez księcia kijowskiego Izjasława II, który nazwał nowy gródek Izjasławiem^[2]. Pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z 1386 roku^[2], od którego to czasu władali tu Ostrogscy, Zasławscy i Sanguszkowie. Już wtedy było to miasto obszerne (o czym świadczą resztki wałów obronnych), jakkolwiek prawa miejskie otrzymało dopiero w roku 1583^[2]. W 1491 wojska polsko-litewskie rozbiły tu siły tatarskie.

Miasto wielokrotnie padało ofiarą najazdów tatarskich, a w roku 1649 zdobył je Bohdan Chmielnicki^[2]. Połowa zabudowy padła wówczas pastwą pożaru^[2], prochy książąt zostały wyrzucone z grobów, kościoły zburzone, a synagoga zmieniła się w stajnię. Z Kozakami, a następnie ze Szwedami walczył Dominik Zasławski, nieudolny regimentarz spod Piławiec, którego Chmielnicki nazywał pogardliwie „Pierzyną”, a który odzyskał dobrą sławę w czasie bitwy pod Beresteczkiem.

Prywatne miasto szlacheckie położone było w XVI wieku w województwie wołyńskim^[3].

Pod rozbiorami siedziba gminy Zasław(inne języki) w powiecie zasławskim guberni wołyńskiej.

Po Zasławskich miasto dostało się Sanguszkom, którzy rezydowali na Nowym Zamku aż do rewolucji październikowej^[2]. Od 1907 miasto stanowiło część ordynacji zasławskiej. W 1920 Zasław i okolice były areną starć w wojnie polsko-bolszewickiej. Na mocy postanowień traktatu ryskiego Zasław wraz ze wschodnim Wołyniem znalazł się w granicach ZSRR.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w sierpniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 3500 osób. W styczniu 1943 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali. Sprawcami zbrodni było Gestapo, SD, niemiecka żandarmeria oraz ukraińska policja^[4].

Panorama Zasławia na drzeworycie Józefy Kleczeńskiej (1882)

Zabytki

Zamek Staromiejski z 1456 r. nad Horyniem przez Jurija Wasiljewicza Ostrogoskiego, piętrowy, kryty dachem mansardowym. Od frontu portyk z kolumnanmi podtrzymującymi kopułę^[5]
Zamek Nowomiejski z XVI wieku
Pałac Sanguszków^[6] z lat 1754–1770, obecnie w ruinie
Kaplica pałacowa, obecnie w ruinie
Kościόł farny św. Jana Chrzciciela z 1599 r.
Kościół św. Józefa Oblubieńca i klasztor oo. Misjonarzy z lat 1747–1755
Kościół św. Michała i klasztor oo. Bernardynów fundacji księcia Janusza Zasławskiego zbudowany według projektu J. Madlena. w latach 1602–1630. Pierwszy klasztor uszkodzony w 1648 Kozacy Chmielnickiego. Przywrócone w latach 1727–1744. Obecnie w klasztorze znajduje się więzienie
Synagoga wielka z XVI wieku
Synagoga nowomiejska z XVIII wieku
Sukiennice z XVII wieku.

Kościół św. Michała i klasztor bernardynów
Pałac Sanguszków
Kościół św. Józefa

Osoby związane z miastem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani ze Zasławem (Ukraina).

Leon Ałaszejew – major lekarz Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Feliks Bogacki – polski krytyk literacki i publicysta
Karol Borkowski – polski powstaniec, działacz niepodległościowy
Wacław Chojna – major artylerii Wojska Polskiego, żołnierz Kedywu.
Cewi Cur – izraelski generał
Dmytro Czyhrynski – ukraiński piłkarz
Marian Karol Dubiecki – polski historyk, sekretarz Rusi w Rządzie Narodowym powstania styczniowego
Paweł Antoni Fontana – czołowy architekt doby późnego baroku w Rzeczypospolitej
Antoni Frankowski – generał brygady LWP
Seweryn Goszczyński - polski poeta romantyczny
Nathan Hannover – żydowski teolog, pamiętnikarz
Karol Jankowski – architekt polski
Stanisław Kirkor – polski profesor weterynarii
Ignacy Malczewski – regent nadworny kancelarii mniejszej koronnej
Christoph Schaffrath – niemiecki kompozytorz późnobarokowy
Heraś Sokołenko – ukraiński poeta
Aleksander Zasławski – książę, II ordynat ostrogski

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

Łowecz
Ostrów Mazowiecka (deklaracja podjęcia współpracy)
Powiat ostrowski (umowa o współpracy partnerskiej)^[7]

Przypisy

↑ http://db.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2022/zb_Сhuselnist.pdf
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Antoni Urbański. Kresowe siedziby polskie, które uległy zagładzie: Zasław. „Tygodnik Ilustrowany”. 18, s. 355, 3 maja 1928. Warszawa: Gebethner i Wolff.
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 164.
↑ Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1370 .
↑ Antoni Urbański: Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi (II cz. książki Memento kresowe). Warszawa: 1928, s. 71.
↑ Zasław. [dostęp 2013-09-14].
↑ Підписано угоду про співпрацю між Заславщиною і польською Островеччиною.

Bibliografia

Zasław, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 443 .
Antoni Urbański, Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi, Warszawa 1928, s 70-71.

Linki zewnętrzne

[1] ttps://db.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2022/zb_Сhuselnist.pdf

[Tygodnik-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Antoni Urbański. Kresowe siedziby polskie, które uległy zagładzie: Zasław. „Tygodnik Ilustrowany”. 18, s. 355, 3 maja 1928. Warszawa: Gebethner i Wolff.

[3] Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 164.

[4] Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1370 .

[Memento2-5] Antoni Urbański: Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi (II cz. książki Memento kresowe). Warszawa: 1928, s. 71.

[Zamek-6] Zasław. [dostęp 2013-09-14].

[7] Підписано угоду про співпрацю між Заславщиною і польською Островеччиною.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]