Wiceprezydent Stanów Zjednoczonych
Wiceprezydent Stanów Zjednoczonych (ang. Vice President of the United States) – drugi w kolejności najważniejszy urząd polityczny w Stanach Zjednoczonych. Jest wybierany na cztery lata wraz z prezydentem.
 Pieczęć Wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych | |
| Stanowisko | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data utworzenia |
1789 |
| Pierwszy Wiceprezydent | |
| Długość kadencji |
4 lata |
| Obecny Wiceprezydent | |
| Obecny od |
20 stycznia 2021 |
| Siedziba | |
| Miejsce w sukcesji |
Pierwsze |
| Strona internetowa | |
W drugiej połowie XX w. poszerzono jego kompetencje. Niektórzy wiceprezydenci nie mieli wpływu na decyzje podejmowane w Białym Domu, niektórzy jednak (np. Al Gore czy Dick Cheney) potrafili je sobie zapewnić.
Byłym wiceprezydentom USA przysługuje dożywotnia emerytura oraz ochrona osobista po odejściu z urzędu.
Wybór wiceprezydenta
edytujDo 1804 r. (wejście w życie 12. poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych) wiceprezydentem zostawała osoba, która zajęła drugie miejsce w wyborach na prezydenta. Jednak z uwagi na różnice polityczne, od tego czasu przeprowadza się oddzielne, ale równoległe wybory na wiceprezydenta.
Obecnie jest obierany na cztery lata wraz z prezydentem. Kandydata na ten urząd wskazuje kandydat na prezydenta. Na wiceprezydenta może kandydować osoba, która posiada bierne prawo wyborcze w wyborach prezydenckich.
Sukcesja prezydencka
edytujWiceprezydent automatycznie (w wyniku sukcesji) zostaje prezydentem w wyniku: śmierci, zrzeczenia się lub usunięcia z urzędu prezydenta. Początkowo działo się to na mocy przyjętego zwyczaju, zanim taki stan rzeczy nie został formalnie usankcjonowany za sprawą uchwalonej w roku 1967 25. poprawki do konstytucji[1].
Tą samą poprawką ustanowiono zapis, zgodnie z którym w razie opróżnienia urzędu wiceprezydenta prezydent jest zobowiązany mianować nowego wiceprezydenta. Wiceprezydent z nominacji obejmuje urząd po zatwierdzeniu przez połączone izby Kongresu[1].
Wakaty na stanowisku wiceprezydenta
edytujW przeciwieństwie do urzędu prezydenta, urząd wiceprezydenta może być nieobsadzony. Do czasu uchwalenia 25. poprawki do konstytucji, w przypadku zwolnienia urzędu prezydenta (który obejmował wiceprezydent) lub w przypadku zwolnienia urzędu wiceprezydenta, urząd ten pozostawał do końca bieżącej kadencji nieobsadzony - nie przewidywano żadnej możliwości uzupełnienia wakatu. Gdyby w takim przypadku doszło do śmierci lub ustąpienia prezydenta, zastosowanie miałaby tzw. linia sukcesji prezydenckiej, ale nigdy nie doszło do takiej sytuacji.
Urząd wiceprezydenta był opróżniony w okresach:
- od 20 kwietnia 1812 r. do 4 marca 1813 r. (George Clinton zmarł),
- od 23 listopada 1814 r. do 4 marca 1817 r. (Elbridge Gerry zmarł),
- od 28 grudnia 1832 r. do 4 marca 1833 r. (John Calhoun zrezygnował),
- od 4 kwietnia 1841 r. do 4 marca 1844 r. (John Tyler został prezydentem),
- od 9 lipca 1850 r. do 4 marca 1853 r. (Millard Fillmore został prezydentem),
- od 18 kwietnia 1853 r. do 4 marca 1857 r. (William de Vane King zmarł),
- od 15 kwietnia 1865 r. do 4 marca 1869 r. (Andrew Johnson został prezydentem),
- od 22 listopada 1875 r. do 4 marca 1877 r. (Henry Wilson zmarł),
- od 19 września 1881 r. do 4 marca 1885 r. (Chester Arthur został prezydentem),
- od 25 listopada 1885 r. do 4 marca 1889 r. (Thomas Hendricks zmarł),
- od 21 listopada 1899 r. do 4 marca 1901 r. (Garret Hobart zmarł),
- od 14 września 1901 r. do 4 marca 1905 r. (Theodore Roosevelt został prezydentem),
- od 30 października 1912 r. do 4 marca 1913 r. (James Sherman zmarł),
- od 2 sierpnia 1923 r. do 4 marca 1925 r. (Calvin Coolidge został prezydentem),
- od 12 kwietnia 1945 r. do 20 stycznia 1949 r. (Harry Truman został prezydentem),
- od 22 listopada 1963 r. do 20 stycznia 1965 r. (Lyndon Johnson został prezydentem),
- od 10 października do 6 grudnia 1973 r. (Spiro Agnew zrezygnował, powołano Geralda Forda),
- od 9 sierpnia do 19 grudnia 1974 r. (Gerald Ford został prezydentem, powołano Nelsona Rockefellera).
Wiceprezydenci jako przewodniczący Senatu
edytujWiceprezydent z urzędu jest przewodniczącym Senatu USA, w głosowaniu bierze jednak udział jedynie w wypadku równego podziału głosów w celu przełamania remisu[2]. Nie prowadzi też obrad na co dzień, zastępuje go przewodniczący pro tempore Senatu.
Głosowania wiceprezydentów w Senacie[2]:
- John Adams – 29
- John C. Calhoun – 28
- George M. Dallas – 19
- Schuyler Colfax – 17
- Richard M. Johnson – 14
- George Clinton – 12
- John C. Breckinridge – 9
- Dick Cheney – 8
- Richard M. Nixon – 8
- Alben W. Barkley – 8
- Thomas R. Marshall – 8
- George H.W. Bush – 7
- Hannibal Hamlin – 7
- William A. Wheeler – 6
- Elbridge Gerry – 6
- Al Gore – 4
- Hubert H. Humphrey – 4
- Henry A. Wallace – 4
- James S. Sherman – 4
- Levi P. Morton – 4
- Martin Van Buren – 4
- John Nance Garner – 3
- Charles Curtis – 3
- Chester A. Arthur – 3
- Millard Fillmore – 3
- Daniel D. Tompkins – 3
- Aaron Burr – 3
- Thomas Jefferson – 3
- Spiro T. Agnew – 2
- Charles G. Dawes – 2
- Adlai E. Stevenson – 2
- Mike Pence – 1
- Walter Mondale – 1
- Harry S. Truman – 1
- Garret A. Hobart – 1
- Henry Wilson – 1
- Joe Biden – 0
- Dan Quayle – 0
- Nelson A. Rockefeller – 0
- Gerald R. Ford – 0
- Lyndon B. Johnson – 0
- Calvin Coolidge – 0
- Charles W. Fairbanks – 0
- Theodore Roosevelt – 0
- Thomas A. Hendricks – 0
- Andrew Johnson – 0
- William R. King – 0
- John Tyler – 0
Wiceprezydenci Stanów Zjednoczonych
edytujZobacz też
edytuj- Number One Observatory Circle, oficjalna siedziba Wiceprezydenta
- prezydenci USA
- pełniący obowiązki prezydenta USA
- precedencja w USA
- wiceprezydent CSA
- Designated survivor
Przypisy
edytuj- ↑ a b 25th Amendment. Cornell University Law School, Legal Information Institute, 2009-11-12. [dostęp 2017-02-09]. (ang.).
- ↑ a b Aaron Bycoffe: Pence Has Already Done Something Biden Never Did: Break A Senate Tie. FiveThirtyEight, 2017-02-07. [dostęp 2017-02-09]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalna strona wiceprezydenta USA. whitehouse.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-24)].
- Dominik Kasprzak – Prezydent Stanów Zjednoczonych. Historia i specyfika amerykańskiego systemu wyborczego
- Strona poświęcona wiceprezydentom amerykańskim
- Oficjalna witryna internetowa Muzeum, Biblioteki i Centrum Dana Quayle’a, jedyne wiceprezydenckie muzeum w USA