Wazelina

Wazelina – substancja mazista, dość rzadka, bezwonna, niskotopliwa, niewysychająca, koloru od białego poprzez żółty do brązowego – we wszystkich wypadkach dość prześwitująca. Jest mieszaniną węglowodorów parafinowych (alkanów) z pogranicza stałego i ciekłego stanu skupienia w normalnych warunkach otoczenia (temperatura topnienia 35–45 °C) – głównie są to dokozan (C₂₂H₄₆) i trikozan (C₂₃H₄₈)^[1]. W innych wersjach może wykazywać wyższą temperaturę topnienia (36–60 °C) i zawierać głównie nasycone węglowodory o >25 atomach węgla^[2]. Otrzymywana jest z wybranych rodzajów ropy naftowej^[3].

Nazwa pochodzi od amerykańskiej marki produktów kosmetycznych Vaseline(inne języki)^[4], która upowszechniła się jako określenie ogólne produktu tego typu^[5].

Właściwości

temperatura topnienia: 35–45 °C^[1] lub 36–60 °C^[2]
dobrze rozpuszczalna w: eterze, benzynie, chloroformie, dwusiarczku węgla
bardzo słabo rozpuszczalna w nierozcieńczonym etanolu
nierozpuszczalna w wodzie

Zastosowania

Wazelina nie wchłania się poprzez skórę i błony śluzowe człowieka i nie podrażnia ich, stąd jej szerokie zastosowanie jako składnika bazowego rozmaitych maści leczniczych, oraz środków zabezpieczających powierzchnię ciała przed wpływem czynników fizycznych. Z tych samych powodów ma zastosowanie również jako środek poślizgowy o długotrwałym działaniu – w wielu rozmaitych zastosowaniach, jak pomocy przy masażu, czy ułatwianiu wnikania narzędzi lekarskich w głąb ciała pacjenta (pochwa, odbyt).
W technice służy do tymczasowego, łatwo usuwalnego, ale jednocześnie skutecznego zabezpieczania rozmaitych powierzchni: metali przed korozją, wyrobów ze skóry, tworzyw i gumy przeciw wysychaniu powierzchni, przymarzaniu do siebie elementów, brudzeniu się i innym wpływom środowiska. Stosowana jest również jako delikatny środek smarujący do najsłabiej obciążonych mechanizmów.

Rodzaje

Wyróżnia się następujące rodzaje wazeliny:

techniczna
żółta
biała
kosmetyczna

Wazelina techniczna (surowa, nieoczyszczona) ma kolor brązowy i może być nisko- lub wysokotopliwa. Stosowana jako smar i środek zabezpieczający przed korozją. Niskotopliwa ma lepsze własności smarujące.

Wazelina biała (farm. Vaselinum album) i wazelina żółta (farm. Vaselinum flavum) różnią się między sobą stopniem oczyszczenia. Wazelinę białą otrzymuje się przez powtórne oczyszczenie wazeliny żółtej oraz jej wybielenie. Obydwa rodzaje wazeliny posiadają swoje monografie szczegółowe w farmakopeach, stanowią surowce farmaceutyczne.

Z wazeliny białej otrzymuje się wazelinę kosmetyczną. W tym celu dodaje się do niej barwniki i substancje zapachowe.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Mały słownik chemiczny. Jerzy Chodkowski (red.). Wyd. V. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
↑ ^a ^b Petrolatum (white), międzynarodowa karta bezpieczeństwa chemicznego, Międzynarodowy Program Bezpieczeństwa Chemicznego [dostęp 2011-11-02] (ang.).
↑ wazelina, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-06-05] .
↑ Vaseline. Dictionary.com. [dostęp 2015-04-09].
↑ wazelina. [w:] Słownik języka polskiego [on-line]. PWN. [dostęp 2015-04-09].

Bibliografia

Tadeusz Lesław Chruściel, Kornel Gibiński, Leksykon Leków, PZWL, 1991, s. 578
Farmakopea Polska VI
Farmakopea Polska VIII
Wazelina biała. Pharma-Cosmetic. [dostęp 2015-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-27)].
Wazelina żółta. Pharma-Cosmetic. [dostęp 2015-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-27)].

[Slownik_chemiczny-1] Mały słownik chemiczny. Jerzy Chodkowski (red.). Wyd. V. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.

[inchem-2] Petrolatum (white), międzynarodowa karta bezpieczeństwa chemicznego, Międzynarodowy Program Bezpieczeństwa Chemicznego [dostęp 2011-11-02] (ang.).

[3] wazelina, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-06-05] .

[dict-4] Vaseline. Dictionary.com. [dostęp 2015-04-09].

[PWN-5] wazelina. [w:] Słownik języka polskiego [on-line]. PWN. [dostęp 2015-04-09].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]