Towarzystwo Kredytowe Ziemskie w Królestwie Polskim
Towarzystwo Kredytowe Ziemskie w Królestwie Polskim – pierwsza polska instytucja bankowa, stowarzyszenie właścicieli ziemskich Królestwa Polskiego z siedzibą w Warszawie założone w 1825[1] z inicjatywy Franciszka Ksawerego Druckiego Lubeckiego[2].
Celem działalności Towarzystwa było udzielanie kredytów długoterminowych. Wspierało ono polskich właścicieli ziemskich.
Opis
edytujGmach Towarzystwa w Warszawie według projektu Henryka Marconiego i Józefa Góreckiego[3] wzniesiono w latach 1856–1858 przy ul. Kredytowej 1[4]. Dyrekcje szczegółowe TKZ mieściły się w Kaliszu, Lublinie, Płocku, Radomiu, Siedlcach i Suwałkach.
Do Towarzystwa przystąpić mogli właściciele dóbr opłacający powyżej 100 zł podatku. Drobna szlachta i chłopi byli wykluczeni. Do Towarzystwa przystąpił rząd z częścią dóbr narodowych.
Towarzystwo pomagało oddłużyć, ale także zmodernizować majątki ziemskie. Listami zastawnymi Towarzystwo spłacało długi hipoteczne majątków: oprocentowanie wynosiło 4%, do spłaty w ciągu 28 lat razem z odsetkami. Powołując Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, nakazano również uregulowanie hipotek. Listy zastawne Towarzystwa trafiły na giełdę berlińską, co w późniejszym okresie spowodowało wykupywanie majątków przez spekulantów.
Komisja Przychodów i Skarbu przystąpiła do Towarzystwa z częścią dóbr narodowych i poduchownych. Wskazano 184 dobra, które miano obciążyć pożyczką Towarzystwa.
Po utworzeniu Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego obowiązkiem duchowieństwa było zgłaszanie swych dłużników do Towarzystwa, które listami zastawnymi z fundacyjnych kapitałów spłacało długi hipoteczne majątków. Przy zakładaniu hipotek plebani byli obowiązani zgłaszać swe udokumentowane roszczenia do majątków, jak też po powstaniu w stosunku do majątków podlegających kasacie za udział w nim.
Towarzystwo faktycznie działało do 1944 r. Formalnie zlikwidowano je w 1950 roku decyzją Ministra Finansów[5].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Ustawa z 1 (13) czerwca 1825 r. (Dziennik Praw Królestwa Polskiego Tom IX, Nr 40 s. 185 - 333). Ziemiańskie długi a wspólnota narodowa. Spór o moratorium dla dłużników w Królestwie Polskim w latach 1815–1825
- ↑ Mowa Jaśnie Oświeconego Xięcia Druckiego Lubeckiego Ministra Przychodów i Skarbu, miana na posiedzeniu Senatu dnia 3 czerwca 1825 roku przy wniesieniu proiektu do Prawa o Towarzystwie Kredytowém Ziemskiém.
- ↑ Tomasz Grygiel, Budynek Muzeum Etnograficznego w: red. Czyżewski A., Zwykłe - Niezwykłe. Fascynujące kolekcje w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Warszawa 2008, s. 21.
- ↑ K. Mórawski, W. Głębocki, Bedeker warszawski w 400-lecie stołeczności Warszawy, Warszawa 1996, s. 189.
- ↑ Decyzja Ministra Finansów z dnia 9 października 1950 r. o uznaniu instytucji kredytu długoterminowego za rozwiązane (M.P. z 1950 r. nr 111, poz. 1386).