Struga (województwo dolnośląskie)
Struga (niem. Adelsbach[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wałbrzyskim, w gminie Stare Bogaczowice.
| wieś | |
 Pałac w Strudze | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
380-400 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
859[2] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
58-311[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DBA |
| SIMC |
0855345 |
Położenie na mapie gminy Stare Bogaczowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wałbrzyskiego  | |
 50°49′21″N 16°13′35″E/50,822500 16,226389[1]
| |
.jpg)
Podział administracyjny
edytujW latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.
Zabudowa
edytujStruga charakteryzuje się zabudową łańcuchową.
Położenie
edytujStruga leży na północno-zachodnich przedpolach Wałbrzycha, w dolinie Czyżynki, wśród wzniesień Pogórza Wałbrzyskiego, w okolicach Masywu Trójgarbu, do którego ze Strugi prowadzi niebieski szlak. Przez miejscowość przebiega także Szlak Ułanów Legii Nadwiślańskiej.
Nazwa
edytuj12 listopada 1946 nadano miejscowości polską nazwę Struga[4].
Historia
edytujPierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z XIII w., w związku z budową zamku Cisy[5]. W okolicach Strugi dwukrotnie staczane były też przed kilkoma wiekami głośne w swoim czasie bitwy.
Adelsbach 1762
edytujPo raz pierwszy batalia taka odbyła się 6 lipca 1762 r. podczas wojny siedmioletniej. Nastąpiła ona na skutek manewru realizowanego przez pruski korpus gen. Karla Wieda, mającego na celu odciągnięcie oddziałów austriackich od kluczowej w tej kampanii i obsadzonej przez wojska Habsburgów twierdzy w Świdnicy. Była też pierwszym znaczącym starciem obydwu przeciwników na Śląsku w 1762 r., mogącym rzutować na dalszy przebieg wojny. W jej trakcie dowodzone bezpośrednio przez króla pruskiego Fryderyka II połączone (po cudzie domu brandenburskiego) oddziały prusko-rosyjskie, liczące ponad 20 tysięcy żołnierzy, starały się przełamać obronę niewielkiego, złożonego z ok. 6000 ludzi korpusu austriackiego gen. Josefa Brentano. Kilkugodzinne zmagania, których stawką była ochrona skrzydła całej armii austriackiej feldmarszałka Dauna, zakończyły się niepowodzeniem atakujących. Mimo ponad trzykrotnej przewagi liczebnej Prusacy przerwali bitwę i pokonani wycofali się ze Strugi, tracąc 1352 żołnierzy oraz przynajmniej 3 chorągwie. Po stronie austriackiej straty były o wiele niższe i wynosiły zaledwie 254 ludzi. W bitwie ogromną rolę odegrało korzystne dla Austriaków ukształtowanie terenu (w tym wzgórze Sas) i sprawne dowodzenie, a także odwaga i brawura żołnierzy – zwłaszcza tych z węgierskiego regimentu Bethlen oraz łączonego batalionu grenadierów. W dowód zasług na polu walki głównodowodzący korpusem austriackim odznaczony został Krzyżem Wielkim Orderu Marii Teresy, a Krzyżami Kawalerskimi uhonorowano dwóch innych oficerów[6].
Bitwa pod Strugą
edytujCzterdzieści pięć lat później miejsce to ponownie okazało się być pechowe dla żołnierzy pruskich. 15 maja 1807 r. miała miejsce w bliskiej okolicy Strugi na Czerwonym Wzgórzu bitwa polskich ułanów z Legii Polsko-Włoskiej z Prusakami, która zakończyła się dotkliwą porażką tych ostatnich.
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:
- kościół pw. Matki Bożej Bolesnej, XIV-wieczny, przebudowany w 1532 r., następnie odnawiany w 1860 r., 1930 r. i 1960 r. Wewnątrz budynku znajduje się m.in. rzeźba Madonny z Dzieciątkiem w stylu gotyckim, pochodząca z drugiej połowy XV wieku. Niedaleko budynku kościoła położone są nagrobki z lat 1541–1605[5].
- dzwonnica cmentarna, z XVII w.
- zespół pałacowy, z XVII-XIX w.:
- pałac Czettritzów[8][9], kamienno-ceglany z około 1730 r. Pałac powstał w miejscu zamku obronnego z drugiej połowy XVI wieku. Od lat 60. XX w. popadał w ruinę, od 2003 r. stopniowo odbudowywany[10].
- oficyna, z 1560 r., przebudowana w 1730 r., przełom XIX/XX w.
- park
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 131951
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1228 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ a b Włodzimierz Koszarski, Bartłomiej Ranowicz: Sudety. Sudety Środkowe (część zachodnia) i Przedgórze Sudeckie. Warszawa: Sport i Turystyka, 1982, s. 124.
- ↑ D. Golik, J. Kryska, Adelsbach 1762. Zapomniana porażka Fryderyka Wielkiego, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2022.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 190. [dostęp 2012-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Czettritz
- ↑ Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 375
- ↑ Historię mamy nie jedną [online], Fundacja Pałac Struga [dostęp 2023-08-27] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Góry Wałbrzyskie, Podgórze Wałbrzyskie, Pogórze Bolkowskie, Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 10, pod red. M. Staffy, Wrocław 2005, ss. 432-437.
- D. Golik, J. Kryska, Adelsbach 1762. Zapomniana porażka Fryderyka Wielkiego, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2022.
Linki zewnętrzne
edytuj- Tadeusz Kalicki: Struga – opracowanie historii miejscowości. par_struga.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].