Powiat milicki
Powiat milicki – powiat w Polsce, położony w północno-wschodniej części województwa dolnośląskiego, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Milicz.
| powiat | |||||||||||
 Panorama Stawów Milickich | |||||||||||
| |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||
| Data powstania |
1 stycznia 1999 | ||||||||||
| TERC |
0213 | ||||||||||
| Siedziba | |||||||||||
| Starosta |
Dorota Folmer | ||||||||||
| Powierzchnia (2024) |
714,88 km² | ||||||||||
| Populacja (2023) • liczba ludności |
| ||||||||||
| • gęstość |
50 os./km² | ||||||||||
| Urbanizacja |
30,3% | ||||||||||
| Nr kierunkowy |
71 | ||||||||||
| Kod pocztowy (2024) |
56-3XX | ||||||||||
| Tablice rejestracyjne |
DMI | ||||||||||
Adres urzędu: ul. Wojska Polskiego 3856-300 Milicz | |||||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie województwa
| |||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||||||||
Ze względu na położenie w parku krajobrazowym i jakość powietrza (prowadzone w 2004 r. przez Inspekcję Ochrony Środowiska badania jakości powietrza stwierdziły niski w porównaniu do całego obszaru województwa dolnośląskiego poziom zanieczyszczeń dwutlenkami azotu i siarki[1]) powiat swoją przyszłość upatruje w turystyce i agroturystyce.
Geografia
edytujCharakterystyka powiatu
edytujPowiat milicki położony jest w północno-wschodniej części Dolnego Śląska przy granicy z Wielkopolską, w dolinie rzeki Baryczy. Na jego krajobraz w przeważającej części składają się zróżnicowane kompleksy leśne i stawowe.
Unikatowa flora i fauna tego obszaru, bogactwo krajobrazowe i historyczne były powodem, dla którego utworzono tu Park Krajobrazowy Dolina Baryczy. Milicka Dolina Baryczy jest największym parkiem krajobrazowym w Polsce. Park powstał w 1996 roku, a jego powierzchnia wynosi 87 tys. ha. Składają się nań wielkie kompleksy leśne i wodne. Samych ptaków rozpoznano tu 270 gatunków. Spośród najrzadszych warto wymienić: czaplę purpurową, bąka, bociana czarnego, perkoza rdzawoszyjego, zausznika, żurawia i orła bielika. W 2000 r. Stawy Milickie znalazły się wśród 13 obszarów wodnych, objętych światowym programem ochrony jezior Living Lakes, obok takich miejsc jak Jezioro Bodeńskie, jezioro Bajkał czy Morze Martwe.
Stawy Milickie
edytuj
Stawy Milickie stanowią największy ośrodek hodowli karpi w Polsce i Europie. Gospodarka stawowa rozwijała się na tych terenach już na początku wieku XI. Dzięki zakonowi cystersów, który osiedlił się tu w 1136 r. wybudowano ponad 2 tys. ha stawów. Dynamiczny rozwój gospodarki stawowej przypada na XVI i początek XVII wieku. W tym okresie w samym powiecie milickim było 8443 ha stawów. Obecnie powierzchnia wszystkich stawów przekracza 8 tys. ha. Zasilane są wodą z Baryczy i jej dopływów.
Stawy Milickie to nie tylko nazwa akwenów w powiecie milickim, ale również państwowego zakładu budżetowego prowadzącego swoją działalność na obszarze 7,6 tys. ha, w tym około 6,5 tys. ha zajmują właśnie stawy. Obecnie w skład PZB „Stawy Milickie” wchodzi pięć zakładów rybackich: Krośnice, Potasznia, Radziądz, Ruda Sułowska i Stawno.
W 1963 r. utworzono na tym terenie rezerwat ornitologiczny. Występuje tutaj ponad 270 gatunków ptaków, wśród których można wyróżnić orła bielika, bociana czarnego oraz wiele rzadkich gatunków gęsi i kaczek, spośród których na szczególna uwagę zasługuje zagrożona wyginięciem podgorzałka.
Podział administracyjny
edytujPowiat milicki powstał 1 stycznia 1999 roku wskutek reformy administracyjnej, której jednym z aspektów było wprowadzenie powiatów jako drugiego szczebla administracji, pomiędzy województwami i gminami[2].
Został stworzony z części znoszonego województwa wrocławskiego[3][4]. Terytorium powiatu zostało określone w kształcie zmniejszonym w stosunku do tego, jaki posiadał on przed swoją likwidacją w 1975 roku[5][6][7]; po reformie, wchodzące wówczas w jego skład miasto i gmina Żmigród oraz sołectwa Koniowo i Ujeździec Mały (w 1977 roku włączone do gminy Trzebnica) weszły w skład powiatu trzebnickiego[4]. Istniejąca wówczas w powiecie milickim gmina Gądkowice oraz większość gminy Sułów weszły w jego skład w granicach gminy Milicz[8].
Z powiatem milickim graniczą jednostki[9]:
- powiaty krotoszyński i rawicki w województwie wielkopolskim od północy,
- powiat ostrowski w województwie wielkopolskim od wschodu,
- powiat oleśnicki od południowego wschodu,
- powiat trzebnicki od południowego zachodu i zachodu.
W skład powiatu wchodzą 3 gminy: 1 miejsko-wiejska oraz 2 wiejskie. Na jego terenie położone jest jedno miasto – Milicz[10].
| Gmina[10] | Pow. (2024)[11] |
Ludność (2023)[11] |
Siedziba[12] | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| TERYT | Typ | Nazwa | ||||
| 0213012 | wiejska | 
|
Cieszków | 100,84 | 4565 | Cieszków |
| 0213022 | wiejska | 
|
Krośnice | 178,52 | 7980 | Krośnice |
| 0213033 | miejsko-wiejska | 
|
Milicz | 435,52 | 23 058 | Milicz |
Pokrycie terenu
edytujPowiat milicki według danych z 2024 roku zajmował powierzchnię 714,88 km², co stanowiło 3,58% powierzchni województwa dolnośląskiego. Pod względem powierzchni zajął 211. lokatę wśród 314 powiatów Polski[13]. Największą część powierzchni powiatu zajmowały grunty rolne (52,7%, z czego niemal 15% to grunty pod stawami) oraz leśne (42,6%). Zabudowanych i zurbanizowanych było 4,1% terenów, zaś pod wodami znajdowało się ich 0,6%[14].
  |
Demografia
edytuj
Źródło: Bank Danych Lokalnych[15]. Stan w dniu 31 grudnia.
Według stanu z dnia 31 grudnia 2023 roku w powiecie milickim zamieszkiwało 35 603 mieszkańców: 18 035 kobiet (50,7% ludności) i 17 568 mężczyzn (49,3%), czyli 1,24% ludności województwa dolnośląskiego. Gęstość zaludnienia w powiecie wyniosła 50 osób na km², co uczyniło go drugim najrzadziej zaludnionym powiatem w województwie. Powiat milicki jest drugim najsłabiej zaludnionym powiatem w województwie – pod względem ludności zajął w 2024 roku 291. lokatę wśród 314 powiatów Polski[13].
Wskaźnik urbanizacji wyniósł 30,3%; w miastach w tym dniu mieszkało 10 771 osób, zaś na wsi 24 832 osób[15].
  |
 |
 |
Historia
edytuj
Północna część ziem, na których leży powiat, w średniowieczu wchodziła w skład Wielkopolski. W okresie rozbicia dzielnicowego Polski dochodziło na tym obszarze do licznych przygranicznych konfliktów zbrojnych pomiędzy księstwami[16].
W wyniku aneksji południowe ziemie Wielkopolski przyłączone zostały do Śląska przez książąt śląskich. W 1217 miało miejsce w Sądowlu zawarcie pokoju pomiędzy księciem wielkopolskim Władysławem Laskonogim, a księciem śląskim Henrykiem I Brodatym, w wyniku którego południe Wielkopolski wraz z północną częścią dzisiejszego powiatu milickiego (dzisiejsza gmina Cieszków) przypadła temu ostatniemu[16].
Gospodarka
edytujW końcu listopada 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie obejmowała ok. 0,9 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 6,4% do aktywnych zawodowo[17].
Wydarzenia kulturalne
edytujStarostwo Powiatowe w Miliczu organizuje corocznie dwa wydarzenia kulturalne: Święto Karpia Milickiego – Dni Doliny Baryczy oraz Paradę Konstytucji.
Dni Doliny Baryczy – Święto Karpia Milickiego
edytuj
Święto Karpia Milickiego – doroczna impreza plenerowa organizowana w od 2000 r. przez Starostwo Powiatowe w Miliczu. W 2007 r. pojawił się w nazwie drugi człon „Dni Doliny Baryczy”. Tradycją święta jest gotowanie wielkiego gara (kilka tysięcy litrów) zupy rybnej, zwanej „Polewką Rybną z Doliny Baryczy”, którą następnie rozdaje się pośród chętnych smakoszy. Od 2008 r. święto wpisane w obchody Dni Dolnego Śląska. Odbywa się w zabytkowym parku w stylu angielskim przy pałacu Maltzanów, na tle ruin średniowiecznego zamku książąt oleśnickich.
Parada Konstytucyjna
edytuj
Parada Konstytucji 3 maja organizowana przez Starostwo Powiatowe w Miliczu od 2007 r. Jej pomysłodawcy postawili sobie za cel zmianę podejścia do narodowych i państwowych rocznic z ich obchodzenia na autentyczne świętowanie. W Paradzie Konstytucji, którą rozpoczyna msza za Ojczyznę z udziałem milickich służb mundurowych i kombatantów w kościele pw. św. Andrzeja Boboli, biorą udział: orkiestra dęta, jeźdźcy konni w strojach ludowych i z epoki stanisławowskiej, powozy konne, bractwa kurkowe i rycerskie, policjanci, straż pożarna: państwowa i ochotnicza z zabytkowymi sikawkami, motocykliści, harcerze, Cech Rzemiosł Różnych, uczniowie w strojach z czasów Sejmu Wielkiego, władze lokalne oraz licznie mieszkańcy Milicza. Parada zaczyna się pod urzędem miejskim, gdzie zostaje uroczyście wciągnięta na maszt przy dźwiękach Mazurka Dąbrowskiego polska flaga narodowa, następnie przechodzi pod pomnik niepodległości, tu następuje uroczysta zmiana warty, składany jest wieniec od mieszkańców oraz kwiaty od organizacji, instytucji i zakładów pracy, dalej przechodzi do Rynku, a stamtąd do parku. Kończy ją Majówka Konstytucyjna przy klasycystycznym pałacu hrabiostwa Maltzanów, gdzie odbywają się koncerty orkiestry i pokazy bractw, a na uczestników czeka strażacka grochówka.
Starostowie miliccy
edytujNa podstawie źródła[18]:
- Jan Kwiecień (6 listopada 1998 – 29 listopada 2002)
- Aleksander Magusiak (29 listopada 2002 – 28 listopada 2006)
- Piotr Lech (28 listopada 2006 – 9 grudnia 2014)
- Jan Krzysztofik (9 grudnia 2014 – 15 września 2016)
- Krzysztof Osmelak (15 września 2016 – 21 listopada 2018)
- Grzegorz Duda (21 listopada 2018 – 25 czerwca 2019)
- Sławomir Strzelecki (25 czerwca 2019 – 7 maja 2024)
- Dorota Folmer (od 7 maja 2024)[19]
Przypisy
edytuj- ↑ Ocena jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w 2004 roku [online], Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, s. 97-98 [dostęp 2024-10-06] [zarchiwizowane z adresu 2007-03-15] (pol.).
- ↑ Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 października 1996 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1996 r. nr 130, poz. 612).
- ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów (Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652).
- ↑ Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych : stan w dniu 1 I 1974 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, 1974, s. 215.
- ↑ Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1974 r. do 1 I 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, marzec 1975, s. 2-3 [dostęp 2024-10-06] (pol.).
- ↑ Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1975 r. do 31 V 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, sierpień 1975, s. 1-3 [dostęp 2024-10-06] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 13 sierpnia 1977 r. w sprawie połączenia, zniesienia i zmiany granic gmin oraz ustalenia siedzib gminnych organów władzy administracji państwowej w województwach tarnobrzeskim i wrocławskim (Dz.U. z 1977 r. nr 27, poz. 116).
- ↑ Państwowy Rejestr Granic (PRG) [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-10-06] (pol.).
- ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1998 r. nr 157, poz. 1031).
- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 21: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin [dostęp 2024-10-06] (pol.).
- ↑ Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie wykazu gmin i powiatów wchodzących w skład województw (M.P. z 2017 r. poz. 853).
- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 2: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według powiatów i miast na prawach powiatu [dostęp 2024-10-06] (pol.).
- ↑ a b Powiatowe zbiorcze zestawienie danych dotyczących gruntów wg stanu na dzień 1 stycznia 2024 (woj. dolnośląskie, pow. milicki). [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-10-06] (pol.).
- ↑ a b c d Bank Danych Lokalnych [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2024-10-06] (pol.).
- ↑ a b c Praca zbiorowa 1877 ↓.
- ↑ GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu listopada 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-01-15] (pol.).
- ↑ Rafał Rudka (red.): Słownik biograficzny współczesnych starostów. T. I: Starostowie województwa dolnośląskiego. Warszawa: Związek Powiatów Polskich, 2022, s. 28. ISBN 978-83-62251-80-3. [dostęp 2024-10-06].
- ↑ Alicja Szczepańska-Sikorska, Mamy starostę i wicestarostę [online], Głos Milicza, 8 maja 2024 [dostęp 2024-10-06] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Praca zbiorowa: Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1. Poznań: wyd. I. Zakrzewski, 1877.