Wikipedia

Obligacja skarbowa

Obligacja skarbowa – dłużny papier wartościowy emitowany przez rząd. Obligacje skarbowe są jednym z podstawowych instrumentów dłużnych, które są przedmiotem obrotu na światowych rynkach finansowych. Obligacje skarbowe są papierami wartościowymi emitowanymi przez Ministra Finansów[1]. Minister finansów pożycza od nabywcy obligacji określoną sumę pieniędzy i zobowiązuje się ją zwrócić wraz z należnymi odsetkami (wykupić obligacje) w określonym czasie. Za zobowiązania wynikające z tytułu emisji skarbowych papierów wartościowych Skarb Państwa odpowiada całym swoim majątkiem. Wspomniana odpowiedzialność ma formę odpowiedzialności finansowej, której skutki ujmuje się w ustawie budżetowej[2].

Obligacja z 1951

Przychody uzyskane ze sprzedaży obligacji są przeznaczone na finansowanie deficytu budżetu państwa.

Termin do zapadalności obligacji skarbowych jest dłuższy niż 1 rok. Emitowane przez Ministra Finansów papiery dłużne o zapadalności poniżej 1 roku noszą nazwę bonów skarbowych[3]. Świadczenia wynikające z obligacji skarbowych mogą mieć charakter pieniężny (odsetki, dyskonto) lub niepieniężny (akcje spółki, której właścicielem jest Skarb Państwa).

Ze względu na kryterium zasad ustalania odsetek obligacje skarbowe możemy podzielić na[4]:

  • zerokuponowe (sprzedaż następuje z dyskontem, zaś w terminie wykupu posiadacz obligacji otrzymuje jej wartość nominalną),
  • o stałej stopie procentowej (oprocentowanie jest stałe i znane posiadaczowi obligacji od momentu zawarcia kontraktu),
  • o zmiennej stopie procentowej (zależne od stopy referencyjnej, która jest znana posiadaczowi obligacji na początku każdego okresu odsetkowego),
  • indeksowane (szczególny przypadek obligacji o zmiennym oprocentowaniu, w którym oprocentowanie jest zależne od określonego wskaźnika, np. stopy inflacji).

Bezpieczeństwo

edytuj

W teorii obligacje skarbowe są jedną z najbardziej bezpiecznych lokat nadwyżek kapitału na rynku. Ale obligacje skarbowe nie zawsze są przystanią bezpieczeństwa. Problemów z wykupem obligacji skarbowych w ostatnich latach doświadczyli np. wierzyciele Argentyny w 2001 r. Co więcej, pozycja prawna państwa pozwala nawet na ustawowe pozbycie się problemu zadłużenia z tytułu obligacji, bez ogłaszania formalnego bankructwa. Rząd Argentyny umorzył obligacje mimo braku zgody wszystkich wierzycieli[5].

Polskie obligacje skarbowe

edytuj

Polskie obligacje skarbowe dzielą się na dwie grupy:

  • obligacje detaliczne,
  • obligacje hurtowe.

Obligacje detaliczne

edytuj

Obligacje detaliczne (oszczędnościowe) oferowane są przez Ministra Finansów głównie osobom fizycznym. Nabycie obligacji następuje w drodze transakcji zawartej przez telefon, przez internet lub w placówce PKO Banku Polskiego[6]. Mogą one być przedmiotem obrotu na rynku wtórnym nieregulowanym na podstawie umowy sprzedaży lub darowizny. Nominał obligacji skarbowych detalicznych wynosi 100 zł albo 100 euro lub wielokrotność tej kwoty. Nabywcy obligacji detalicznych mogą posiadać prawo do przedterminowego wykupu dowolnej liczby obligacji przez emitenta (Ministra Finansów).

Najpopularniejsze obligacje detaliczne to obligacje 3-miesięczne, roczne, 2-, 3-, 4- i 10-letnie. Dla beneficjentów programu Rodzina 500 plus oferowane są także obligacje 6- oraz 12-letnie (Rodzinne Obligacje Skarbowe). Nieregularnie oferowane są także obligacje o nietypowych parametrach, np. 7-miesięczne lub 13-miesięczne o rosnącym oprocentowaniu (obligacje z serii KOS – krótkookresowa obligacja oszczędnościowa[7]). Obligacje detaliczne mogą mieć oprocentowanie stałe lub zmienne – uzależnione od stopy inflacji czy stawek WIBOR.

Obligacje hurtowe

edytuj

Obligacje hurtowe dostępne są zarówno dla osób fizycznych, jak i osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej. Rynek pierwotny ma formę przetargów organizowanych przez Narodowy Bank Polski, w których udział biorą tzw. dealerzy skarbowych papierów wartościowych wyłaniani przez Ministra Finansów w drodze konkursu[8]. Obrót na rynku wtórnym może się odbywać w ramach bezpośrednich transakcji kupna-sprzedaży (tzw. rynek OTC – over the counter), na platformie elektronicznej TreasuryBondSpot Poland oraz w systemie obrotu instrumentami dłużnymi Catalyst na rynku giełdowym GPW (inwestorzy detaliczni), a także na hurtowym rynku regulowanym pozagiełdowym (organizowanym przez BondSpot).

Terminy zapadalności obligacji skarbowych hurtowych to 1 rok, 2 lata, 5 lat i 10 lat. Obligacje hurtowe mogą mieć oprocentowanie stałe lub zmienne, które zazwyczaj jest uzależnione od stawek WIBOR albo stopy inflacji.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Art. 95 ust. 3 ustawy z dnia 17 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1634, z późn. zm.) stanowi, że „Skarbowe papiery wartościowe opiewające na świadczenia pieniężne mogą być emitowane lub wystawiane wyłącznie przez Ministra Finansów”.
  2. ↑ Art. 95 ust 6 ustawy o finansach publicznych stanowi, że „Skarb Państwa odpowiada całym majątkiem za zobowiązania wynikające z wyemitowanych lub wystawionych skarbowych papierów wartościowych”. Szerzej na temat interpretacji tego przepisu w: M. Panfil, „Prawne uwarunkowania długu Skarbu Państwa”, Monografia Lex 2011 oraz C. Kosikowski, „Finanse Publiczne. Komentarz, Warszawa 2007.
  3. ↑ Ministerstwo Finansów: Wyszukiwarka listów emisyjnych – Finanse. [dostęp 2021-01-31].
  4. ↑ obligacje | strona dotyczy obligacji [online], obligacje.inwestowanie.org [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-30] (pol.).
  5. ↑ Zadłużenie Argentyny. buenosaires.trade.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-03)]. na stronach Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Buenos Aires [dostęp 2014-06-29].
  6. ↑ Patrz: strona internetowa Ministerstwa Finansów www.obligacjeskarbowe.pl, na której znajdują się aktualne informacje dotyczące nabywania obligacji oszczędnościowych.
  7. ↑ Szczegóły przykładowej emisji obligacji KOS1214 można znaleźć w liście emisyjnym nr 47/2013 Ministra Finansów z dn 24 października 2013 r.; wyszukiwarka listów emisyjnych dostępna na https://web.archive.org/web/20140904004458/http://www.finanse.mf.gov.pl/dlug-publiczny/obligacje-detaliczne/wyszukiwarka-listow-emisyjnych1.
  8. ↑ Lista Dealerów Skarbowych Papierów Wartościowych w roku 2014 zawiera 14 podmiotów; w większości są to banki [1].

Bibliografia

edytuj
  • Ustawa z dnia 17 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1634, z późn. zm.).
  • System finansowy w Polsce, red: Pietrzak B., Polański Z., Woźniak B. Warszawa: PWN 2008.
  • Jajuga K., Jajuga T, Inwestycje. Instrumenty finansowe. Aktywa niefinansowe. Ryzyko finansowe. Inżynieria finansowa. Warszawa: PWN 2006.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Obligacja_skarbowa&oldid=69911975”