Naskórek
Naskórek, epiderma (łac. epidermis), u bezkręgowców także hipoderma (łac. hypodermis)[1] – najbardziej zewnętrzny i jednocześnie najcieńszy nabłonek okrywający powłokę ciała organizmu zwierzęcego, pochodzenia ektodermalnego, u kręgowców składający się z kilku warstw komórek, a u bezkręgowców z jednej.
Naskórek kręgowców jest zewnętrzną warstwą skóry – ma około 0,5 mm, przy czym grubość ta jest większa (do 1,0 – 1,5 mm) na skórze podeszwy i dłoni. Tradycyjnie uważa się[kto?], że naskórek zbudowany jest z wielowarstwowego nabłonka płaskiego rogowaciejącego, w rzeczywistości jednak tylko dwie, trzy warstwy żywych komórek leżących najbardziej powierzchownie są płaskimi. Większość keratynocytów to komórki sześcienne lub walcowate.
W skład naskórka wchodzą komórki układające się w warstwy (od 6 do 20), następujących typów:
- nabłonkowe – keratynocyty, stanowiące główną masę naskórka
- komórki Merkla – receptory dotyku
- melanocyty
- komórki dendrytyczne.
Unaczynienie skóry:
- sieć głęboka – skóra właściwa, tkanka podskórna
- sieć podbrodawkowa – u podstawy brodawek
- sieć powierzchowna.
Przy oziębieniu następuje odruchowy skurcz naczyń krwionośnych oraz mięśni stroszących włosy (łac. musculi arrectores pilorum).
Warstwy
edytujKeratynocyty układają się w naskórku w 5 warstw. Idąc od błony podstawnej, są to:
- warstwa podstawna (stratum basale) – najgłębiej położona część naskórka
- warstwa kolczysta (stratum spinosum)
- warstwa ziarnista (stratum granulosum)
- warstwa jasna, inaczej świetlana (stratum intermediale, lucidum) (tylko w grubych naskórkach, np. podeszwy)
- warstwa rogowa naskórka (stratum corneum), jej część podlegająca złuszczaniu to stratum disjunctum.
Warstwa podstawna i warstwa kolczysta to warstwy żywe. Nazywa się je łącznie warstwą rozrodczą (stratum germinativum) albo strefą Malpighiego[2].
Wytwarza włosy, paznokcie, gruczoł łojowy, potowy, mlekowy (elementy martwe). Warstwa rogowa naskórka ochrania skórę przed czynnikami chorobotwórczymi. Poza tym nie przepuszcza wody.
Melanina znajdująca się w naskórku nadaje barwę skórze i chroni przed działaniem promieniowania słonecznego.
-
Preparat histologiczny w MŚ, barwienie HE. Zaznaczono naskórek -
Tomografia koherencyjna skóry palca ukazująca warstwy naskórka. U góry warstwa zrogowaciała (złuszczającą się), w środku warstwa świetlana. Na dole widoczna powierzchowna część skóry właściwej. Widoczne przewody potowe
Przypisy
edytuj- ↑ Józef Razowski: Słownik entomologiczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-07907-X.
- ↑ Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL 2005, ISBN 83-200-3367-5.
