Muchomor narcyzowy

gatunek grzyba

Muchomor narcyzowy (Amanita gemmata (Fr.) Bertill.) – gatunek grzybów należący do rodziny muchomorowatych (Amanitaceae)[1].

Muchomor narcyzowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

muchomorowate

Rodzaj

muchomor

Gatunek

muchomor narcyzowy

Nazwa systematyczna
Amanita gemmata (Fr.) Bertill
Essai Crypt. Exot. 3: 496 (Paryż, 1866)

Systematyka i nazewnictwo

edytuj

Pozycja w klasyfikacji: Amanita, Amanitaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].

Po raz pierwszy opisany został w 1838 r. przez Eliasa Friesa jako Agaricus gemmatus, później przez różnych badaczy zaliczany był do różnych rodzajów. Za prawidłową uznaje się diagnozę Bertillona, który w 1866 r. zaliczył go do rodzaju Amanita[1].

Posiada ponad 30 synonimów nazwy naukowej[2].

Nazwę polską nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r[3].

Morfologia

edytuj
Kapelusz

Średnica do 11 cm, za młodu półkolisty, później łukowaty, na koniec niemal płaski. Brzegi kapelusza prążkowane, skórka słomkowożółta, cytrynowa, ochrowożółta pokryta zazwyczaj białawymi łatkami. Na starość blednie[4]. Białe łatki na kapeluszu łatwo zmywane są przez deszcz,często więc ich brak[5].

Blaszki

Białe, gęsto ustawione, nieprzyrośnięte do trzonu[4].

Trzon

Wysokość do 14 cm, grubość do 2 cm, biały lub żółtawy, zazwyczaj pokryty odstającymi, białymi łuseczkami. Na młodych okazach występuje pierścień wąski, biały, na starszych zanika. Bulwa w nasadzie trzonu okryta przyrośniętą pochwą[4].

Miąższ

Biały, o łagodnym smaku i słabym zapachu[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki szerokoelipsoidalne, gładkie, o rozmiarach 8–13 × 6,5–9 μm. Podstawki 4-zarodnikowe bez sprzążek. Strzępki grzybni mają grubość 2–8 μm[5].

Występowanie i siedlisko

edytuj

Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Japonii[6], oraz w Chinach[7]. W piśmiennictwie naukowym opisano wiele jego stanowisk na terenie Polski, ale częstość występowania i rozprzestrzenienie tego gatunku nie są dokładnie znane[3].

Rośnie w lasach liściastych, iglastych i mieszanych od czerwca do listopada, na ziemi, zwykle pojedynczo i na glebach kwaśnych, piaszczystych[3]. Gatunek ciepłolubny, w Polsce dość rzadki, bardziej pospolity na południu Europy[8].

Znaczenie

edytuj

Grzyb mikoryzowy[3]. Grzyb trujący dla człowieka. Zawiera muscymol i kwas ibotenowy[9]. Objawy zatrucia pojawiają się w ciągu trzech godzin od spożycia grzyba. Są to: halucynacje wzrokowe, nudności, wymioty, ból brzucha, biegunka, nieregularne i wolne bicie serca oraz pobudzenie. W ciężkich przypadkach następuje śpiączka, drgawki, a nawet śmierć. Ciężkie zatrucia tym grzybem są jednak bardzo rzadkie[10].

Gatunki podobne

edytuj
  • muchomor twardawy (Amanita excelsa). Ma prążkowany pierścień, a podstawa trzonu nie jest otoczona pochwą,
  • muchomor czerwieniejący (Amanita rubescens). Nie ma pochwy, jego miąższ jest winnoczerwony, a pierścień górą prążkowany[4].

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
  2. Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
  3. a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d e Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. a b MushroomExpert. [dostęp 2014-08-11]. (ang.).
  6. Discover Life Maps. [dostęp 2014-08-11].
  7. Zhishu, Bi; Zheng, Guoyang; Taihui, Li (1993). The Macrofungus Flora of China's Guangdong Province (Chinese University Press). New York, New York: Columbia University Press. p. 273. ISBN 962-201-556-5
  8. Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
  9. Gilbert, John; Şenyuva, Hamide (2008). Bioactive Compounds in Foods. Oxford, UK: Blackwell Publishing. s. 119. ISBN 978-1-4051-5875-6
  10. Russell, Alice B. (1997). "Amanita gemmata". Poisonous Plants of North Carolina. North Carolina State University. data dostępu: 2012-06-20