Mikrokontynent
Mikrokontynent – fragment skorupy kontynentalnej[1], czy też szerzej – kontynentalnej litosfery[2], oddzielony od większych kontynentów[3] i nie leżący w obrębie szelfu kontynentalnego. Nie ma fizycznego rozgraniczenia między tym, co nazywamy kontynentem, a co mikrokontynentem. Za mikrokontynenty uważa się te wszystkie lądy, które spełniają powyższą definicję i mają powierzchnię mniejszą niż Australia. Nie są nimi wyspy powstałe nad plamami gorąca, jak Islandia i Hawaje. Prehistoryczne mikrokontynenty, które zostały scalone z większymi kontynentami, są rozpoznawalne w geologii jako terrany.
Czasem stosowana jest także definicja określająca tym mianem każdy fragment litosfery zbudowany w dużym stopniu z granitów, jak kontynent, także wyspy takie jak Nowa Gwinea[4], geologicznie będąca częścią kontynentu australijskiego.
Istniejące mikrokontynenty
edytujWiele takich fragmentów powstało wskutek oderwania od większej masy lądowej – kontynentu lub superkontynentu. W wyniku rozpadu Gondwany utworzyły się dzisiejsze kontynenty półkuli południowej oraz kilka mikrokontynentów:
- subkontynent indyjski, który był połączony z Afryką i Australią, a w okresie od 90 do 50 mln lat temu stanowił odrębny ląd, obecnie zaś jest częścią Azji,
- Madagaskar, który oddzielił się od Afryki wraz z Indiami,
- część podwodnego Wyniesienia Kergueleńskiego, pokryta później wylewami lawy[5]; jego największą wynurzoną część stanowią Wyspy Kerguelena,
- tzw. Mauritia[6], pokryta przez wypływy lawy tworzące współcześnie Grzbiet Maskareński[7],
- Seszele[8][9],
- tzw. Zelandia[10], której wynurzonymi dziś częściami są Nowa Zelandia i Nowa Kaledonia,
- przypuszczalnie niektóre spośród Małych Wysp Sundajskich, w szczególności Timor i Sumba[potrzebny przypis].
Innymi istniejącymi współcześnie mikrokontynentami są:
- Grzbiet Jan Mayen, który oddzielił się od Grenlandii[11]. Sama Grenlandia stanowi część kratonu północnoamerykańskiego,
- Wielkie Antyle: Kuba[12], Jamajka, oraz Haiti i Portoryko.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ microcontinent. Encarta Dictionary. [dostęp 2009-05-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-15)].
- ↑ Glossary M. Geologylink.
- ↑ Glossary Database. Idaho Museum of Natural History. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-28)].
- ↑ Glossary G-P. Geological Society of Minnesota. [dostęp 2009-05-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-14)].
- ↑ Frey, F.A., Coffin, M.F., Wallace, P.J., Weis, D.. Leg 183 synthesis: Kerguelen Plateau-Broken Ridge—a large igneous province. „Proceedings of the Ocean Drilling Program, scientific results”. 183, s. 1-48, 2003.
- ↑ Trond H. Torsvik, Hans Amundsen i in.. A Precambrian microcontinent in the Indian Ocean. „Nature Geoscience”, 2013-02-24. DOI: 10.1038/ngeo1736. (ang.).
- ↑ Fragments of Continents Hidden Under Lava in Indian Ocean: New Micro-Continent Detected Under Reunion and Mauritius. ScienceDaily, 2013-02-22. [dostęp 2013-02-25]. (ang.).
- ↑ When Continents Split - the Formation of the Seychelles. Imperial College London, grudzień 2004. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-23)].
- ↑ Rapid Continental Breakup and Microcontinent Formation in the Western Indian Ocean. „EOS”. 85 (46).
- ↑ Zealandia: the New Zealand continent. Te Ara: The Encyclopedia of New Zealand.
- ↑ Rey, S.S., Eldholm, O., Planke, S.. Formation of the Jan Mayen Microcontinent, the Norwegian Sea. „American Geophysical Union, Fall Meeting 2003”. T31D-0872. Bibcode: 2003AGUFM.T31D0872R.
- ↑ R. Higgs: Caribbean Arc Revised Geological History Affecting Circum-Caribbean Oil Exploration. AAPG Search and Discovery.