Jadwiga Andrzejewska

Jadwiga Andrzejewska (ur. 30 marca 1915 w Łodzi, zm. 4 października 1977 tamże) – polska aktorka teatralna i filmowa.

Jadwiga Andrzejewska

Jadwiga Andrzejewska
Data i miejsce urodzenia	30 marca 1915 Łódź
Data i miejsce śmierci	4 października 1977 Łódź
Zawód	aktorka

Gwiazda Jadwigi Andrzejewskiej w łódzkiej Alei Gwiazd

Grób Jadwigi Andrzejewskiej na cmentarzu komunalnym na Dołach w Łodzi 21 maja 2007

Życiorys

Córka maszynisty teatralnego Józefa Andrzejewskiego i Katarzyny z Ludwickich. Po ukończeniu szkoły powszechnej ze względów materialnych podjęła pracę jako ekspedientka w składzie/sklepie materiałów piśmiennych Leona Tybera, przy ul. Piotrkowskiej 49. W tym samym czasie - grudzień 1923 - zadebiutowała w Teatrze Miejskim w Łodzi, w sztuce „Nauczycielka”, u boku Ireny Solskiej. Grała też w Teatrze Popularnym. W następnych latach występowała również jako tancerka w kabarecie "Jar". Tam została zauważona przez Karola Adwentowicza, który widząc jej talent zaproponował przeprowadzkę do Warszawy i grę w teatrze. Jej debiut w Warszawie miał miejsce 15 września 1932 na scenie Teatru Kameralnego w „Dziewczętach w mundurkach”, gdzie grała Manuelę. Otrzymawszy bardzo wysoką notę Antoniego Słonimskiego postanowiła pozostać w stolicy. Występowała w kabarecie "Nowy Momus", a od lutego 1933 w Teatrze Narodowym. Gościnnie grała też w Teatrze Letnim, Ateneum i Polskim. Od 1934 nie była związana na stałe z żadnym teatrem łącząc grę w filmach z występami w teatrach rewiowych i kabaretach. m.in. "Stara Banda" i "Cyrulik Warszawski".

W filmie zadebiutowała w 1933 r. podwójnie: jedną z trzech głównych ról (Jadzia) w filmie "Wyrok życia", u boku m.in. Ireny Eichlerówny (reż. Juliusz Gardan) oraz w roli kwiaciarki w "Dziejach grzechu" (reż. Henryk Szaro). Ogółem w okresie międzywojennym zagrała w piętnastu filmach m.in. w Dziewczętach z Nowolipek oraz Strachach.

Po kampanii wrześniowej znalazła się we Lwowie, gdzie grała w kierowanym przez Konrada Toma Teatrze Miniatur. Teatr ten do 1941 wędrował po miastach radzieckich. Zawiesił swoją działalność po wybuchu wojny radziecko-niemieckiej.

Od listopada 1941 występowała w zespole "Czołówki Teatralnej" Armii Polskiej tworzonej na terenie ZSRR przez gen. Andersa. W marcu 1942 wyruszyła z Armią Andersa przez Bliski Wschód do Mandatu Palestyny, występowała w teatrze rewiowym Feliksa Konarskiego, a następnie w Teatrze Polowym 2 Korpusu Polskiego. Na przełomie 1944 i 1945 występowała w Polskim Teatrze Szkolnym, z którym odwiedziła Jerozolimę, Tel Awiw, Nazaret i Hajfę.

W 1945 znalazła się z Teatrem Dramatycznym 2 Korpusu we Włoszech, a następnie w 1946 roku w Wielkiej Brytanii. Do Polski powróciła w 1947 i zamieszkała w rodzinnej Łodzi, gdzie występowała w Teatrze Syrena. W grudniu 1948 na krótko przeniosła się do Warszawy, ale po kilku miesiącach na stałe osiadła w Łodzi grając w Teatrze Powszechnym. W kolejnych latach zmieniała sceny, były to m.in. Teatr im. Jaracza i Teatr Mały. Od 1966 do śmierci związana była z Teatrem Powszechnym.

Zmarła mając 62 lata, spoczywa na cmentarzu komunalnym na Dołach w Łodzi (kwatera XXVIII, rząd 18, grób 6).

Upamiętnienie

W 1979 Andrzejewska została patronką jednej z ulic łódzkiego Widzewa, poświęcono jej również Drzewo Pamięci w Parku Zdrojowym. Barbara Kaczmarska (córka Jadwigi Andrzejewskiej) i Jan Machulski odsłonili 16 października 1998 roku na ulicy Piotrkowskiej jej gwiazdę w Alei Gwiazd. W listopadzie 2000 odsłonięto fresk „Łódź w pigułce” na fasadzie kamienicy przy ul. Piotrkowskiej 71, autorstwa Krzysztofa Jaśkiewicza, na którym widnieje ponad 30 postaci związanych z historią Łodzi. Wśród nich znajduje się wizerunek Jadwigi Andrzejewskiej.

W 2019 r. Poczta Polska wyemitowała zaprojektowany przez Marzannę Dąbrowską upamiętniający Jadwigę Andrzejewską znaczek pocztowy o nominale 3,30 zł należący do serii „Ludzie kina i teatru”.

Filmografia

• 1933: Wyrok życia (debiut filmowy; reż. Juliusz Gardan)
• 1933: Dzieje grzechu (reż. Henryk Szaro)
• 1935: Wacuś
• 1936: Wierna rzeka
• 1936: Papa się żeni
• 1936: Kobiety (Femmes)
• 1936: Ada! To nie wypada!
• 1936: 30 karatów szczęścia
• 1937: Parada Warszawy
• 1937: Dziewczęta z Nowolipek
• 1937: Dorożkarz nr 13
• 1938: Zapomniana melodia
• 1938: Strachy
• 1938: Moi rodzice rozwodzą się
• 1938: Kobiety nad przepaścią
• 1939: Doktór Murek
• 1946: Wielka droga
• 1954: Pod gwiazdą frygijską
• 1956: Koniec nocy
• 1956: Pożegnanie z diabłem
• 1956: Ziemia
• 1958: Miasteczko
• 1959: Lunatycy
• 1959: Miejsce na ziemi
• 1961: Czas przeszły
• 1961: Komedianty
• 1961: Nafta
• 1962: Dom bez okien
• 1962: Rodzina Milcarków
• 1963: Mam tu swój dom
• 1965: Niedziela sprawiedliwości
• 1965: Popioły
• 1966: Wieczór przedświąteczny
• 1967: Cyrograf dojrzałości
• 1967: Poradnik matrymonialny
• 1968: Czterej pancerni i pies
• 1968: Ortalionowy dziadek
• 1969: Znicz olimpijski
• 1971: Motodrama
• 1971: 150 na godzinę
• 1974: Ziemia obiecana
• 1976: A jeśli będzie jesień
• 1977: Milioner

Bibliografia

• Jadwiga Andrzejewska w bazie filmpolski.pl
• Jadwiga Andrzejewska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .
• Jadwiga Andrzejewska w bazie IMDb (ang.)
• Jadwiga Andrzejewska w bazie Filmweb
• Jadwiga Andrzejewska w bazie Akademii Polskiego Filmu
• Wspomnienia Heleny Kaniewskiej (siostry Jadwigi) w filmie dokumentalnym „Taki mały dystans – Jadwiga Andrzejewska (1980)”
• Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994.

Linki zewnętrzne

• Jadwiga Andrzejewska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”