Wikipedia

Henryka Krzywonos

sygnatariuszka porozumień sierpniowych

Henryka Krystyna Krzywonos-Strycharska z domu Januszkiewicz, primo voto Pawłowska, secundo voto Lipska[1] (ur. 27 marca 1953 w Olsztynie) – polska działaczka społeczna i polityczna, motornicza, uczestniczka opozycji w okresie PRL, sygnatariuszka porozumień sierpniowych, posłanka na Sejm VIII, IX i X kadencji.

Henryka Krzywonos
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Henryka Krystyna Krzywonos-Strycharska

Imię i nazwisko urodzenia

Henryka Januszkiewicz

Data i miejsce urodzenia

27 marca 1953
Olsztyn

Zawód, zajęcie

działaczka społeczna i polityczna, motornicza

Stanowisko

posłanka na Sejm VIII, IX i X kadencji (od 2015)

Partia

Unia Wolności, Platforma Obywatelska

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Odznaka Honorowa Za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka Order Ecce Homo Order Uśmiechu
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Wiadomości w Wikinews
Henryka Krzywonos (z prawej) na konwencji Platformy Obywatelskiej (2011)
Henryka Krzywonos odbierająca z rąk przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej Wojciecha Hermelińskiego zaświadczenie o wyborze na posłankę VIII kadencji Sejmu (2015)
Wizerunek Henryki Krzywonos na muralu „Kobiety Wolności” w Gdańsku

Życiorys

edytuj

Okres PRL

edytuj

Od 1973 do 1978 pracowała jako motornicza w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym Oddział Komunikacji Miejskiej Tramwajowej w Gdańsku. Później była zatrudniona w Stoczni Gdańskiej, na stanowisku operatora urządzeń dźwigowych, jednak już w 1979 powróciła do poprzedniego miejsca pracy[2].

15 sierpnia 1980 w pobliżu Opery Bałtyckiej zatrzymała prowadzony przez siebie tramwaj[3][4]. Zdarzenie to bywa określane jako początek strajku gdańskiej komunikacji publicznej w okresie wydarzeń sierpniowych[4]. Według niektórych świadków zdarzeń już w godzinach rannych na swoje trasy nie wyjechała część kierowców autobusów, zatem Henryka Krzywonos przyłączyła się do trwającego już strajku[5]. Została następnie przedstawicielem WPK w Międzyzakładowym Komitecie Strajkowym[5], weszła w skład jego prezydium[2].

16 sierpnia, po podpisaniu w Stoczni Gdańskiej porozumienia z dyrekcją i ogłoszeniu przez Lecha Wałęsę końca strajku, wraz z Aliną Pienkowską, Anną Walentynowicz i Ewą Ossowską zatrzymywała na bramach robotników opuszczających stocznię, co zapobiegło zakończeniu strajku[4][6][7].

31 sierpnia znalazła się wśród sygnatariuszy porozumień sierpniowych, wkrótce została odwołana z prezydium MKZ Gdańsk przez komitet założycielski NSZZ „Solidarność” w jej zakładzie pracy[2].

W stanie wojennym zajmowała się pomocą internowanym, była też kolporterką wydawnictw podziemnych. Była represjonowana, objęta nakazem opuszczenia Gdańska i pozbawiona możliwości zatrudnienia. Korzystała wówczas ze wsparcia różnych osób, w tym księdza Henryka Jankowskiego[2]. Podczas jednej z rewizji została dotkliwie pobita, na skutek czego straciła ciążę[8][9].

III RP

edytuj

Od 1994 do czasu przejścia na emeryturę (w 2009) prowadziła rodzinny dom dziecka w Gdańsku[6], wychowując wraz z mężem łącznie dwanaścioro dzieci[8]. Od 1995 należała do Unii Wolności[10]. W wyborach w 2002 kandydowała do rady miasta w Gdańsku z Obywatelskiego Komitetu Bogdana Borusewicza[11].

W 2004 ukończyła Liceum Ogólnokształcące Centrum Kształcenia Ustawicznego w Kościerzynie[12].

Zaangażowała się w działalność ruchu społecznego Kongres Kobiet, była członkinią rady programowej powołanego na jego bazie stowarzyszenia[13]. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 startowała z listy Platformy Obywatelskiej w okręgu nr 1 (województwo pomorskie) i nie uzyskała mandatu posła, zdobywając 21 911 głosów[14].

W 2015 wystartowała w wyborach parlamentarnych z listy PO w okręgu gdyńskim. Została wybrana na posłankę VIII kadencji, otrzymując 24 333 głosy[15]. Została członkinią sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą, pracowała też w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (2015–2018)[16]. W wyborach w 2019 z powodzeniem ubiegała się o poselską reelekcję z ramienia Koalicji Obywatelskiej, otrzymując 14 508 głosów[17]. Zasiadła w Komisji Regulaminowa, Spraw Poselskich i Immunitetowych, a ponadto początkowo ponownie w Komisji Łączności z Polakami za Granicą, z której jednak po miesiącu przeszła do Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych[12]. W 2021 wstąpiła do PO[18]. W wyborach w 2023 została wybrana do Sejmu X kadencji z wynikiem 8460 głosów[19].

Wyniki w wyborach ogólnopolskich

edytuj
Wybory Komitet wyborczy Organ Okręg Wynik
2014 Platforma Obywatelska Parlament Europejski VIII kadencji nr 1 21 911 (4,77%) [14]
2015 Sejm VIII kadencji nr 26 24 333 (5,21%) [15]
2019 Koalicja Obywatelska Sejm IX kadencji 14 508 (2,50%) [17]
2023 Sejm X kadencji 8460 (1,24%) [19]

Życie prywatne

edytuj

Córka Henryka i Haliny[1]. Zamężna z Krzysztofem Strycharskim[10].

Publikacje

edytuj

Odznaczenia, wyróżnienia, upamiętnienie

edytuj

W 2006, za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, została przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[21].

Została ponadto wyróżniona:

W 2019 jej wizerunek znalazł się na muralu „Kobiety Wolności” na stacji PKM Strzyża w Gdańsku[26].

Odniesienia w kulturze

edytuj

Henryce Krzywonos został poświęcony film dokumentalny Świat bez tajemnic – Oni zrywali Żelazną Kurtynę – Polska. Henryka Krzywonos i narodziny Solidarności w reżyserii Małgorzaty Buckiej (produkcja Francja 2008) oraz książka Agnieszki Wiśniewskiej Duża Solidarność, mała solidarność. Biografia Henryki Krzywonos (Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2010). Jej postać występuje również w filmie Wałęsa. Człowiek z nadziei z 2013, Henrykę Krzywonos zagrała w tej produkcji Dorota Wellman[27]. Została jedną z bohaterek musicalu 1989, koprodukcji Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie i Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego z 2022; Henrykę Krzywonos zagrała Dominika Feiglewicz[28].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Dane osoby pełniącej funkcje publiczne. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2023-11-27].
  2. ↑ a b c d e f Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2021-12-10].
  3. ↑ Wydajemy biografię Henryki Krzywonos. krytykapolityczna.pl, 13 sierpnia 2010. [dostęp 2010-09-09].
  4. ↑ a b c Tomasz Potkaj: Ciągle robię to samo. tygodnikpowszechny.pl, 10 sierpnia 2003. [dostęp 2021-08-13].
  5. ↑ a b Arkadiusz Kazański. Sierpień ’80 w Gdańsku. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 8–9 (118–119), s. 25, 28, wrzesień-październik 2010. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. ISSN 1641-9561. [dostęp 2015-12-10]. 
  6. ↑ a b Irena Łaszyn, Mama na emeryturze, „Dziennik Bałtycki” z 24 stycznia 2009.
  7. ↑ Udział Henryki Krzywonos w tych wydarzeniach potwierdzają m.in. relacje obecnych wówczas w Stoczni Gdańskiej Jerzego Borowczaka (zob. Jaką rolę w Sierpniu 1980 r. odegrali Lech Kaczyński i Henryka Krzywonos?. se.pl, 7 września 2010. [dostęp 2010-09-09].), Bogdana Borusewicza (zob. Tomasz Potkaj: Ciągle robię to samo. tygodnik.com.pl. [dostęp 2010-09-09].) i Lecha Wałęsy (zob. „Gdyby nie Krzywonos, musiałbym wyjść ze Stoczni”. tvn24.pl, 3 września 2010. [dostęp 2020-02-15].). Także ks. Henryk Jankowski opisywał Henrykę Krzywonos jako tę, która podeszła do Lecha Wałęsy i powiedziała mu, że motorniczy chcą kontynuować strajk (zob. Roger Boyes: Nagi prezydent. Londyn: Aneks, 1995, s. 73. ISBN 1-897962-11-8.). Według Arkadiusza Kazańskiego rolę tę kwestionowała natomiast Anna Walentynowicz (zob. „Mit Krzywonos zbudowany na kłamstwie”. wp.pl, 7 września 2010. [dostęp 2010-09-09].).
  8. ↑ a b Maciej Drzewicki, Grzegorz Kubicki: Mama. Panią to masz na ulicy. wysokieobcasy.pl, 24 maja 2009. [dostęp 2024-04-27].
  9. ↑ Henryka Strycharska-Krzywonos. wyborcza.pl, 25 czerwca 2010. [dostęp 2010-09-09].
  10. ↑ a b Gwiazda Henryki Krzywonos. wp.pl, 7 września 2010. [dostęp 2010-09-09].
  11. ↑ Serwis PKW – Wybory 2002. [dostęp 2018-11-16].
  12. ↑ a b Strona sejmowa posła IX kadencji. [dostęp 2023-05-05].
  13. ↑ Rada Programowa. stowarzyszeniekongreskobiet.pl. [dostęp 2011-03-16].
  14. ↑ a b Serwis PKW – Wybory 2014. [dostęp 2014-06-03].
  15. ↑ a b Serwis PKW – Wybory 2015. [dostęp 2015-10-27].
  16. ↑ Strona sejmowa posła VIII kadencji. [dostęp 2018-07-30].
  17. ↑ a b Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2019-10-15].
  18. ↑ Rada Krajowa: Posłowie i Senatorowie. platforma.org, 9 grudnia 2021. [dostęp 2021-12-10].
  19. ↑ a b Serwis PKW – Wybory 2023. [dostęp 2023-10-17].
  20. ↑ Szymon Bujalski: Gill-Piątek: „Największe poczucie winy mam wobec mieszkańców”. wyborcza.pl, 24 marca 2016. [dostęp 2019-05-12].
  21. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 maja 2006 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2006 r. nr 43, poz. 460).
  22. ↑ Kobiety „Solidarności”. tygodnik.onet.pl, 31 sierpnia 2010. [dostęp 2010-08-31].
  23. ↑ Henryka Krzywonos i Justyna Kowalczyk Ludźmi Roku 2010 WPROST. media.point-group.pl, 21 marca 2011. [dostęp 2011-03-21].
  24. ↑ Dama Orderu Henryka Krzywonos-Strycharska. ecce-homo.pl. [dostęp 2011-08-17].
  25. ↑ Odznaka Honorowa Rzecznika. Biuro Rzecznika Praw Dziecka. [dostęp 2017-02-01].
  26. ↑ Izabela Biała: Kobiety Wolności – niezwykły mural na stacji PKM Strzyża przypomina polskie opozycjonistki. gdansk.pl, 5 lipca 2019. [dostęp 2021-05-14].
  27. ↑ Wałęsa. Człowiek z nadziei w bazie filmpolski.pl. [dostęp 2015-04-06].
  28. ↑ 1989. teatrwkrakowie.pl. [dostęp 2023-09-14].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Henryka_Krzywonos&oldid=75491579”