Emil Korytko
Emil Antoni Korytko herbu Jelita (ur. 7 września 1813 we Lwowie, zm. 31 stycznia 1839 w Lublanie) – polski etnograf, powstaniec, działacz niepodległościowy.
| |
 Jelita | |
| Data i miejsce urodzenia |
7 marca 1813 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
31 stycznia 1839 |
| Ojciec |
Józef Stanisław Korytko |
| Matka |
Rudolfina Rubczyńska |
.jpg)
Biografia
edytujUrodził się w rodzinie szlacheckiej jako syn Józefa Stanisława i Rudolfiny z Rubczyńskich. Studiował filozofię we Lwowie. Był uczestnikiem powstania listopadowego. Na podstawie donosu został zatrzymany w 1837 roku we Lwowie, mimo szczegółowego dochodzenia nie znaleziono dowodów obciążających; za działalność konspiracyjną, został zesłany na przymusowy pobyt w Lublanie wraz z Bogusławem Horodyńskim.
Po osiedleniu się w Słowenii szybko poznał tamtejsze środowisko społeczne i zawarł nowe znajomości. Korytko pokazał Słoweńcom jak ważna jest świadomość narodowa i kultura ludowa; zaczął zbierać tamtejsze legendy i pieśni. Potrafił działać w duchu narodowym słoweńskim w czasie, kiedy nikt jeszcze nie słyszał o słoweńskiej narodowości.
23 czerwca 1838 wydał odezwę do Słoweńców (Der freuden des Slaventhums in Krain), w której nawoływał do zbierania słoweńskiego dziedzictwa ludowego. Z pomocą słoweńskich naukowców wydał rozprawę dotyczącą słoweńskiej kultury ludowej – Ein Wort über das Volkslied in Krain (opublikowana w 1838 roku w czasopiśmie „Oust und West” jako zapowiedź jego późniejszej pracy). Jego zbiory folklorystyczne stały się zawiązkiem oddziału strojów ludowych w lublańskim „Rudolphinum”.
Najważniejszym dziełem Korytki są Sloveńske pésni krajnskiga naroda, wydane w 5 tomach w latach 1839–1844.
Popularyzował również polską literaturę w Słowenii, czym rozbudził własny ruch literacki miejscowych uczonych (przyjaźnił się m.in. z Francem Prešerenem, na którego wywarł duży wpływ, m.in. zaznajomił go szeroko z postacią Mickiewicza). Ogniskiem ruchu narodowego był dom w którym mieszkał adwokat słoweński Blaž Crobath (ożeniony z Polką), z którym Korytko utrzymywał przyjacielskie stosunki. Jego działalność była nadzorowana przez policję. Jako działacz rewolucyjny był niewygodny dla tamtejszych władz. W Lublanie dowiedział się o ruchu iliryjskim i został jego gorącym zwolennikiem. Uważał, że należy ochraniać język słoweński.
Postać Emila Korytki jest mało znana w Polsce, jego nazwisko zniknęło z życia literackiego po II wojnie światowej. Zupełnie inaczej rzecz ta ma się w Słowenii, gdzie wkład polskiego badacza do dnia dzisiejszego jest mocno doceniany i podkreślany, a nauka o tej postaci jest nieodzownym elementem szkolnym już od podstawówki. W Lublanie znajduje się ulica jego imienia (ulica Korytkova, gdzie znajduje się Centrum Kliniczne).
Zmarł na tyfus w Lublanie i został tam pochowany na Cmentarzu w Navje.
W dwusetną rocznicę urodzin w 2013 roku Ambasada RP w Lublanie ufundowała okolicznościowy znaczek pocztowy oraz przygotowała obszerną wystawę planszową poświęconą dorobkowi i spuściźnie Emila Korytki[1]
Poczta Polska wyemitowała 6 marca 2023 r. znaczek pocztowy upamiętniający Emila Korytkę, o nominale 3,90 zł. Wydrukowano 128 000 sztuk, techniką offsetową, na papierze fluorescencyjnym. Autorem projektu znaczka był Marko Prah[2][3].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Praca zbiorowa 2019 ↓, s. 130.
- ↑ Marek Jedziniak: Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. www.kzp.pl. [dostęp 2023-05-21]. (pol.).
- ↑ Marek Jedziniak, Emil Korytko (1813-1839), „Filatelista” (nr 4), 2023, s. 231–232.
Bibliografia
edytuj- Praca zbiorowa: V iskanju zgodbe Poljaka v izgnanstvu: Emil Korytko (1813–1839) v Ljubljani / W poszukiwaniu losu Polaka na wygnaniu: Emil Korytko (1813–1839) w Lublanie. Lublana: Narodna in univerzitetna knjižnica, 2019-05. ISBN 978-961-6453-63-9. [dostęp 2023-03-09].
- Korespondenca z družino II, ur. M. Leeming, H. Leeming, Ljubljana 1983.
- Salamander in druge pemi, Ljubljana 1990.