Docent
Docent (niem. Dozent od łac. docens „uczący”)[1][2] – stanowisko w szkołach wyższych i instytutach naukowych dla pracowników dydaktycznych.
W Polsce
edytujW okresie Polski przedwojennej oraz w Polsce Ludowej do 1987 roku docentura była stanowiskiem pośrednim pomiędzy adiunktem a profesorem nadzwyczajnym. Z wyjątkiem lat 1965–1969 tytuł ten przyznawany był osobom posiadającym stopień doktora habilitowanego. Po wydarzeniach marcowych 1968 władze polityczne PRL uznały, że trzeba do uczelni wprowadzić nowe osoby jako pracowników naukowych. Z powodu tych okoliczności znaczną liczbę doktorów piastujących stanowiska adiunktów mianowano docentami – nazywano ich pogardliwie marcowymi docentami.
Od 1 października 2005 roku stanowisko docenta na uczelniach było uregulowane ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym z 27 lipca 2005 r. Ustawa ta w art. 110 ust. 4 dopuszczała (w drodze odpowiedniego zapisu w statutach poszczególnych uczelni) wprowadzenia fakultatywnego stanowiska docenta w grupie pracowników dydaktycznych danej uczelni. Osoba taka powinna posiadać stopień doktora, a jej prawa i obowiązki są podobne jak na stanowisku starszego wykładowcy. W uczelniach morskich na stanowisku docenta mogła być zatrudniona osoba posiadająca tylko stopień naukowy doktora oraz najwyższy stopień morski (art. 114 ust. 8)[3]. Od 1 października 2011 roku możliwość zatrudniania na stanowisku docenta została zlikwidowana[4].
W instytutach PAN stanowisko docenta zostało wprowadzone dla pracowników naukowo-badawczych ustawą o PAN w 1960 roku[5] i utrzymane dla pracowników naukowych instytutów PAN w latach 1997–2010[6]. W roku 2010 stanowisko docenta w instytutach badawczych (w tym instytutach PAN) zostało zmienione na stanowisko profesora nadzwyczajnego[7].
Docentem tytułowano zwyczajowo doktorów habilitowanych, a obecnie pracowników naukowych posiadających ten stopień, w okresie przed uzyskaniem stanowiska profesora nadzwyczajnego (lub tytułu profesora) grzecznościowo tytułuje się profesorem[8][9].
W innych krajach
edytuj
W innych systemach prawnych osoba posiadająca habilitację uzyskiwała zwykle stanowisko docenta formalnie wskazujące, że w przyszłości może uzyskać stanowisko, tytuł i pełnić funkcję profesora akademickiego.
W Prusach stanowisko Privatdozent – „docenta prywatnego”, wprowadzone po reformie uniwersytetów niemieckich w początkach XIX w. oznaczało, że osoba ta miała prawo wykładania na danym fakultecie, ale w odróżnieniu od profesora utrzymywana była ze składek studentów, a nie z funduszy uczelni[10].
W byłym ZSRR i aktualnie w Rosji docent to także najniższy z czterech tytułów naukowych. Kolejne tytuły to: profesor, członek korespondent, akademik.
W Szwecji tytuł docenta (docent, dawniej: oavlönad docent) nie jest stanowiskiem, lecz przyznawany jest na całe życie jako najwyższy stopień naukowy. Jego otrzymanie wymaga międzynarodowej reputacji badawczej i dorobku po doktoracie, sprawdzanych przez komisję kwalifikacyjną.
Przypisy
edytuj- ↑ Marek Łaziński: Słownik zapożyczeń niemieckich w polszczyźnie. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008. ISBN 978-83-01-15588-9. OCLC 297223678.
- ↑ docent, [w:] Wielki słownik W. Doroszewskiego PWN [online] [dostęp 2017-06-01].
- ↑ Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2017 r. poz. 2183, z późn. zm.).
- ↑ Art. 1 pkt 85 ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. nr 84, poz. 455).
- ↑ Ustawa z dnia 17 lutego 1960 r. o Polskiej Akademii Nauk (Dz.U. z 1960 r. nr 10, poz. 64).
- ↑ Ustawa z dnia 25 kwietnia 1997 r. o Polskiej Akademii Nauk (Dz.U. z 1997 r. nr 75, poz. 469).
- ↑ Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące system nauki (Dz.U. z 2010 r. nr 96, poz. 620).
- ↑ Stanisław Krajski: Jak zwracać się do doktora habilitowanego?. [dostęp 2016-10-09].
- ↑ Słownik języka polskiego PWN – Docent. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013-03-24. [dostęp 2016-10-09].
- ↑ docent, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-02-16].