Cieśnina Torresa
Cieśnina Torresa (ang. Torres Strait)[1] – cieśnina między Australią i Nową Gwineą, która łączy Morze Koralowe z Morzem Arafura[2]. Na południowym krańcu tej cieśniny znajduje się półwysep Jork (stan Queensland w Australii). Cieśnina jest płytka, z licznymi wyspami, płyciznami, skałami i rafami koralowymi, występują też silne prądy pływowe, wszystko to czyni ją trudną w nawigacji.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Akweny • Łączy wody • Z wodami |
|
| Lądy • Oddziela • Od |
|
| Wymiary • długość • szerokość |
|
| Głębokość • maksymalna |
|
| Miejscowości nadbrzeżne | |
 Mapa pokazująca Cieśninę Torresa | |
Położenie na mapie Australii  | |
Położenie na mapie Papui-Nowej Gwinei  | |
 9°50′00″S 142°30′00″E/-9,833333 142,500000
| |
Podstawowe dane
edytuj- długość: 74 km
- szerokość: 150–240 km
- głębokość maksymalna: 22 m, minimalna w torze wodnym – 9 m;
- główne porty: Buji, Port Kennedy, Somerset
Południowa część tej cieśniny nosi nazwę cieśniny Endeavour, od okrętu kapitana Jamesa Cooka. Nazwa samej cieśniny pochodzi od jej odkrywcy Luisa Váeza de Torresa (1606)[2]. Jej istnienie utrzymywano w tajemnicy ponad półtora wieku (do 1764)[2], istnienie cieśniny potwierdził dopiero wspomniany James Cook w roku 1770[3].
Historia
edytujPonad 8 tys. lat temu przejście było dużo płytsze i umożliwiało migrację zwierząt z Nowej Gwinei do Australii, świadczą o tym niektóre gatunki obecne na obydwu terytoriach, np. kazuar hełmiasty oraz kuskus plamisty.
W roku 1606 przez cieśninę przepłynął Luis Váez de Torres, hiszpański żeglarz pod portugalską banderą, istnienie cieśniny było utrzymywane w tajemnicy aż do roku 1762, prawdopodobnie ze względów strategicznych.
W latach 50. XIX wieku po wyczerpaniu zasobów drzewa sandałowego m.in. w Nowej Kaledonii właściciele łodzi rozpoczęli połów m.in. ogórków morskich, których duże łowiska znajdowały się w cieśninie, połów tych zwierząt był głównym źródłem dochodu aż do roku 1869, kiedy to tubylcy pokazali załogom statków złoża pereł. W okresie poławiaczy pereł powstał język bislama, którym posługiwali się ludzie pochodzenia pacyficznego pracujący przy połowie pereł.
W 1872 roku na podstawie uchwały do Queensland przyłączono wyspy w cieśninie aż do 60 mil od brzegu. Większość pozostałych wysp została przyłączona do Queensland w roku 1879.
W 1968 przez Cieśninę Torresa przepłynął podczas samotnego rejsu dookoła świata na jachcie Opty Leonid Teliga.
Nawigacja i szlaki komunikacyjne
edytuj
Przez cieśninę przechodzą następujące szlaki komunikacyjne:
- AUS292 Adolphus Channel to Prince of Wales Channel
- AUS293 Prince of Wales Channel
- AUS294 Endeavour Strait
- AUS296 Goods Island to Proudfoot Shoal
- AUS299 Approaches to Thursday Island
Część powierzchni cieśniny wchodzi w skład Wielkiej Rafy Koralowej, przez co określona jest jako teren o dużej wrażliwości[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Wprowadzenie; Australia/Papua-Nowa Gwinea - Cieśniny, [w:] Publikacje - Publikacje KSNG - Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej, 2019, XXVII-XXX; 630, 641 [dostęp 2023-02-22] (pol.).
- ↑ a b c Torres Strait, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-02-01] (ang.).
- ↑ Torresa, Cieśnina, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-01-13].
- ↑ Torres Strait Particularly Sensitive Sea Area. www.amsa.gov.au. [dostęp 2018-01-13]. (ang.).