Chrystian I Oldenburg

król Norwegii, Danii i Szwecji

Chrystian I Oldenburg (ur. w lutym 1426 w Oldenburgu, zm. 21 maja 1481 w Kopenhadze[1]) – król Danii w latach 1448–1481 (pierwszy z dynastii Oldenburgów) oraz na prawach Unii kalmarskiej, władca Norwegii w latach 1450–1481 i Szwecji w latach 1457–1464.

Chrystian I Oldenburg
Ilustracja
ilustracja herbu
Król Danii
Okres

od 1448
do 21 maja 1481

Poprzednik

Krzysztof Bawarski

Następca

Jan Oldenburg

Król Norwegii
Okres

od 1450
do 21 maja 1481

Poprzednik

Karol VIII Knutsson Bonde

Następca

Jan Oldenburg

Król Szwecji
Okres

od 1457
do 1464

Poprzednik

Karol VIII Knutsson Bonde
Eryk Axelsson

Następca

Karol VIII Knutsson Bonde

Książę Szlezwika
Okres

od 1460
do 21 maja 1481

Poprzednik

Adolf VIII Holsztyński

Następca

Jan Oldenburg

Książę Holsztynu
Okres

od 1460 (do 1474 hrabia)
do 21 maja 1481

Poprzednik

Adolf VIII Holsztyński

Następca

Jan Oldenburg

Dane biograficzne
Dynastia

Oldenburgowie

Data i miejsce urodzenia

luty 1426
Oldenburg

Data i miejsce śmierci

21 maja 1481
Kopenhaga

Miejsce spoczynku

Katedra w Roskilde

Ojciec

Dietrich Oldenburg

Matka

Jadwiga von Schauenburg

Żona

Dorota brandenburska

Dzieci

Olaf,
Kanut,
Jan Oldenburg,
Małgorzata Duńska,
Fryderyk I Oldenburg

Życiorys

edytuj

Panowanie Chrystiana rozpoczęło się problemami z uznaniem go za króla w Norwegii; Szwecja natomiast zerwała Unię kalmarską, a na tron wstąpił tam Karol VIII Knutsson Bonde. Jednym z pierwszych posunięć Karola było zażądanie od Chrystiana oddania Gotlandii, kolejnym, w 1449, ogłoszenie się królem Norwegii, choć formalnie miał nim być Chrystian[2]. Na spotkaniu królów w Halmstad doszło do porozumienia: w zamian za koronę Norwegii Chrystian uznał prawa Karola do Szwecji[2]. Wkrótce jednak Karol wypowiedział Danii wojnę i zaatakował Skanię. Przeciągające się pięć lat potyczki skończyły się w 1457 roku klęską Karola; wtedy również na tronie Szwecji zasiadł Chrystian. Karol zbiegł do Gdańska.

 
Chrystian I na rysunku z XIX w.

W latach 1459–1460 Chrystian przyłączył do królestwa południową Jutlandię, został władcą Szlezwiku i Holsztyna (z zastrzeżeniem wymuszonym przez holsztyńskich możnych, że obie te krainy nie zostaną nigdy rozdzielone; drugim warunkiem było coroczne zwoływanie rady holsztyńskich i szlezwickich możnych). Sprawa przejęcia części Jutlandii, Holsztynu i Szlezwiku wymagała nakładów na wojny z innymi chętnymi na te tereny. Wojny te były finansowane podatkami nałożonymi w Skanii. Doprowadziło to do buntu, z którego skorzystał Karol Bonde, który powrócił i ponownie koronował się na króla Szwecji.

Po śmierci Karola, w 1470, Chrystian próbował ponownie przejąć Szwecję. Poniósł jednak druzgocącą klęskę w bitwie na wzgórzu Brunkeberg (10 października 1471)[3]. W 1474 roku został przez cesarza Fryderyka III podniesiony z tytułu hrabiego do rangi księcia Holsztynu.

Przypisy

edytuj
  1. Małłek 2019 ↓, s. 251.
  2. a b Małłek 2019 ↓, s. 241.
  3. Lena Huldén, Sten Sture d.ä., [w:] Biografiskt lexikon för Finland 1. Svenska tiden [online] [dostęp 2016-10-15] (szw.).

Bibliografia

edytuj
  • Janusz Małłek: Historia Norwegii (do roku 1814). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019. ISBN 978832314118-1. (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj