Chamaebatia
Chamaebatia Benth. – rodzaj roślin należący do rodziny różowatych. Obejmuje dwa gatunki[4][5]. Rośliny te występują w południowo-zachodniej Ameryce Północnej – w Kalifornii i meksykańskim stanie Kalifornia Dolna[4][6]. Rośliny te rosną na górskich zboczach i w widnych lasach[7], w których często tworzą gęsty podszyt[4]. Zasiedlanie ubogich siedlisk ułatwia im obecność na korzeniach brodawek korzeniowych, w których żyją promieniowce, mające zdolność asymilowania wolnego (atmosferycznego) azotu[4].
 Chamaebatia australis | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Chamaebatia |
| Nazwa systematyczna | |
| Chamaebatia Bentham Pl. Hartweg. 308. 25 Jan 1849[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
C. foliolosa Bentham[3] | |
Rośliny uprawiane są jako rośliny ozdobne[4]. Walorem ozdobnym są aromatyczne i silnie pierzasto podzielone liście oraz białe kwiaty. Ponieważ to rośliny wrażliwe na mrozy, w warunkach Europy Środkowej uprawiane zwykle jako jednoroczne, w każdym razie zawsze wymagają okrywania zimą lub zimowania w szklarni. Sadzone powinny być w miejscach suchych i słonecznych. Rozmnaża się je z nasion lub sadzonek zielnych[8].
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Zimozielone, ogruczolone i pachnące krzewy[7]. Pędy rzadko rozgałęziające się, osiągają od 10 do 120 cm wysokości[5].
- Liście
- Skrętoległe, przylistki w dole przyrośnięte do ogonka liściowego[7], lancetowate i całobrzegie, w pierwszym roku trwałe, w drugim odpadające[5]. Liście dwu- i trzykrotnie pierzasto podzielone na bardzo delikatne, drobne odcinki[5]. Odcinków pierwszego rzędu jest od 8 do 17 po każdej stronie liścia. Podzielona blaszka jest skórzasta i owłosiona, osiąga zazwyczaj od 3,5 do 7 cm długości i jest szeroko jajowata (Ch. foliolosa) lub lancetowato eliptyczna (Ch. australis)[5].
- Kwiaty
- Obupłciowe, pięciokrotne, zebrane zwykle po 2–7 w wierzchotkowate kwiatostany na szczytach ulistnionych pędów[7][5]. Kwiaty osiągają średnicę od 10 do 19 mm. Hypancjum lejkowate, o średnicy do 6 mm, owłosione i ogruczolone[7][5]. Działki kielicha w liczbie 5, odgięte, trójkątne[5]. Płatków korony pięć, białych, zaokrąglonych, u nasady z krótkim paznokciem, na brzegu zwykle faliste[5][7]. Pręcików jest od 35 do ponad 65 i są one krótsze od płatków[5]. Zalążnia dolna, tworzona jest przez jeden owocolistek zwieńczona szyjką z równowąskim znamieniem[5][7].
- Owoce
- Niełupki ze skórzastą[7], gładką owocnią, kulistawe, o średnicy od 3 do 5,5 mm. Osadzone w trwałym hypancjum z działkami[5]. Zawierają pojedyncze nasiono[9].
- Rodzaj podobny
- Także w Ameryce Północnej występuje uderzająco podobny gatunek Chamaebatiaria millefolium o jednak mniejszych kwiatach, zalążni złożonej z 5 owocolistków i owocach zawierających kilka nasion[9]. Podobieństwo tych roślin, zwłaszcza w kontekście przynależności do zupełnie różnych podrodzin, określane jest jako „kłopotliwe”[5] i „uderzające”[10].
Systematyka
edytujRodzaj klasyfikowany jest w obrębie rodziny różowatych Rosaceae do podrodziny Dryadoideae Juel[2].
- Wykaz gatunków[6]
- Chamaebatia australis (Brandegee) Abrams
- Chamaebatia foliolosa Benth.
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-19] (ang.).
- ↑ a b Chamaebatia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-19].
- ↑ a b c d e David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 186, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m James Henrickson: Chamaebatia Bentham. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-19].
- ↑ a b Chamaebatia Benth.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-19].
- ↑ a b c d e f g h K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VI. Flowering Plants. Dicotyledons. Celestrales, Oxalidales, Rosales, Cornales, Ericales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 360-361. ISBN 978-3-642-05714-4.
- ↑ Jerzy Hrynkiewicz-Sudnik, Bolesław Sękowski, Mieczysław Wilczkiewicz: Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 330. ISBN 83-01-13434-8.
- ↑ a b Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 245. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ James Henrickson: Chamaebatiaria. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-20].