Cerkiew Świętych Grzegorza i Zoe w Odessie
Cerkiew Świętych Grzegorza i Zoe – prawosławna cerkiew w Odessie przy ulicy Staroportofrankowskiej, w jurysdykcji eparchii odeskiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego.
 51-101-1230
| |||||||||||||||||||||||
| cerkiew parafialna | |||||||||||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||||
| Eparchia | |||||||||||||||||||||||
| Wezwanie |
Świętych Grzegorza Teologa i Zoe | ||||||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
25 stycznia/7 lutego (św. Grzegorza); 5/18 lipca (św. Zoe) | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Odessy  | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie obwodu odeskiego  | |||||||||||||||||||||||
 46°29′07,8″N 30°43′10,8″E/46,485500 30,719667
| |||||||||||||||||||||||
Historia
edytujCerkiew została zbudowana z inicjatywy przewodniczącego administracji miejskiej Odessy (ros. городской голова, gorodskoj gołowa), Greka Grigoriosa Maraslisa (w zapisie rosyjskim Grigorij Marazli, Григорий Маразли), z okazji setnej rocznicy powstania miasta. W szczególności do nowej świątyni uczęszczać mieli uczniowie i uczennice miejskiej szkoły sześcioklasowej i II gimnazjum żeńskiego, położonych przy ul. Staroportofrankowskiej – cerkiew zlokalizowano pomiędzy budynkami obydwu placówek. Autorem projektu obiektu był S. Landesman[1]. Na patronów budowli wybrano świętych Grzegorza Teologa i męczennicę Zoe – patronów rodziców Grigorija Marazli. Położenie kamienia węgielnego pod budowę obiektu miało miejsce 9 sierpnia 1894, zaś jego poświęcenie – 16 marca 1896[1].
W nabożeństwach w cerkwi brali udział głównie uczennice i uczniowie. Aby ułatwić im dostęp do świątyni, miała ona, oprócz wejścia frontowego, także dwa boczne, wychodzące bezpośrednio na dziedzińce szkoły sześcioklasowej i gimnazjum. Jednocześnie w nabożeństwie mogło brać udział 450 osób. Od początku obiekt posiadał centralne ogrzewanie[2]. Świątynia była czynna do lat 30. XX wieku, gdy władze radzieckie zamknęły ją. Została ponownie udostępniona wiernym podczas rumuńskiej okupacji Odessy w czasie II wojny światowej, podobnie jak kilka innych cerkwi w mieście. W 1961 świątynia została zamknięta po raz drugi i przez kolejne trzydzieści lat mieścił się w niej magazyn[2]. W 1991 obiekt zwrócono Cerkwi prawosławnej, a następnie odrestaurowano[2].
Architektura
edytuj
Cerkiew została wzniesiona w stylu rosyjsko-bizantyjskim. Jest to świątynia jednoprzestrzenna, z jedną wieżą na elewacji frontowej[1]. We wnętrzu znajduje się jednorzędowy ikonostas[2].