Arawak, Arawakowie – grupy etniczne Indian Ameryki Południowej, posługujące się językami z rodziny arawackiej (ang. Arawakan).

Arawakowie
Arawak
Ilustracja
Grupa Arawaków między 1880 a 1900 rokiem, dolny bieg rzeki Saramacca, fot. J. E. Muller
Miejsce zamieszkania

Kolumbia,
Wenezuela,
Peru,
Boliwia,
Brazylia

Język

języki arawackie

Religia

tradycyjnie politeizm,
także chrześcijaństwo

Mapa grupy etnicznej
Kobieta arawacka (John Gabriel Stedman)

Historia

edytuj

Na początku naszej ery zamieszkiwali wschodnie stoki Andów Środkowych, lecz zostali z nich wyparci przez ludność andyjską. Od tego okresu poczęli zasiedlać praktycznie całą Amerykę Południową, a w okresie tuż przed odkryciem Ameryki zamieszkiwali również południową część półwyspu Floryda oraz Małe i Wielkie Antyle.

Obecnie Arawakowie żyją na obszarze Ameryki Południowej w pasie od jeziora Titicaca na południu (Indianie Uro) do półwyspu Guajira na północy obejmującym Peru, zachodnią Brazylię, Kolumbię, Wenezuelę i Gujanę oraz w niewielkich ilościach w Boliwii, Paragwaju i północno-wschodniej Argentynie. Arawakowie należą do najliczniejszej grupy językowej w Ameryce Południowej, obejmując kilkaset tysięcy osób, w której najliczniejszymi grupami są Indianie Guajiro w Kolumbii i Wenezueli – ok. 60 tys., Indianie Campa w środkowym Peru – ok. 50 tys. oraz Indianie Machigenga w południowo-wschodnim Peru – ok. 12 tys.

Religia i mity

edytuj

Najważniejszym bogiem Arawaków był Kururumany. Uważa się, że Kururumany stworzył mężczyzn, a jego żona Kulimina stworzyła kobiety. Gdy pary zaczęły żyć niemoralnie, bóg stwórca spowodował ich wymieranie. Stworzył przy tym węże, jaszczurki i pchły. Pierwotnie, bóg Kururumany, był uważany za budującego świat – boga mrówkę (kushi), przedstawiciela leniwej, najwyższej istoty. Jego żona, Emisiwaddo również była utożsamiana z mrówką. Inną najwyższą istotą – stwórcą był Aiomum Kondi lub znany pod inną nazwą Aluberi. Według legend stworzył on modelowy świat ze wszystkimi jego elementami włącznie z ludźmi. Stworzenia te rozwinęły się aż poczęły zachowywać się odrażająco i obraźliwie w stosunku do stworzyciela. Ten postanowił spalić całą ziemię i rozpocząć od nowa dzieło stworzenia. Drugi świat po pewnym czasie znów nie był taki, jaki sobie wymarzył Aiomum Kondi i zesłał na niego powódź. Zanim to uczynił, ostrzegł przed zagładą jedną parę – Marerewana i jego żonę, a sam odszedł i odtąd nie interesował się losami ziemi. Ostrzeżeni ludzie zbudowali sobie wielką łódź, którą zakotwiczył do pobliskiego drzewa, by w razie powodzi mieć ją pod ręką. Gdy nadeszły deszcze i woda zalała ziemię, para uratowała się i dała początek plemieniu. Za najważniejszą boginię uważano Kodidop („Babka Dni”). Innym bogiem Arawaków był Kuai, bóg płodności i bohater oraz Arawidi – bóg słońca. Legenda mówi, że w czasach, gdy słońce mieszkało na ziemi, stoczyło walkę z aligatorem i po tej potyczce pozostały na ciele zwierzęcia ślady w postaci karb na łbie i ogonie zwierzęcia. Inną istotą mityczną była Orehu – bogini wody i ziołolecznictwa. Przekazała ludziom drzewo ida – rodzącego tykwy dla uzdrowiciela, tytoń, białe kamienie morskie stosowane w zaklęciach przeciw atakom wrogów. Według Arawaków, władcą wszystkich istot niebiańskich, zamieszkujących w niebie i przybierających postać ludzką był Anuanima.

Bibliografia

edytuj
  • Carl Ortwin Sauer, The Early Spanish Main, Berkeley: University of California Press, 1966 (ang.).