Anna żagańska (ok. 1480–1541)

Anna
	; Nagrobek w Ząbkowicach Śl.
	; Herb Piastów głogowsko-żagańskich
	Księżna ziębicka
Okres	od 24 czerwca 1498; do 31 maja 1536
Jako żona	Karola I Podiebradowicza
Poprzedniczka	Urszula Hohenzollernówna
Następczyni	Małgorzata Brunszwicka
	Księżna oleśnicka
Okres	od 10 listopada 1502; do 31 maja 1536
Poprzedniczka	Jadwiga żagańska
Następczyni	Małgorzata meklemburska
	Hrabina kłodzka
Okres	od 12 lipca 1511; do 31 maja 1536
Poprzedniczka	Salomea żagańska
Następczyni	Elżbieta Kostka
	Dane biograficzne
Dynastia	Piastowie głogowsko-żagańscy
Data i miejsce urodzenia	ok. 1480 ; Żagań
Data i miejsce śmierci	28 października 1541 ; Oleśnica
Miejsce spoczynku	kościół w Ząbkowicach
Ojciec	Jan II Szalony
Matka	Katarzyna Przemyślidka
Rodzeństwo	Małgorzata, Salomea, Jadwiga, Barbara
Małżeństwo	Karol I Podiebradowicz; od 7 stycznia 1488; do 31 maja 1536
Dzieci	Henryk Starszy, Anna, Katarzyna, Małgorzata, Joachim, Kunegunda, Urszula, Henryk II Młodszy, Jadwiga, Jan, Barbara, Jerzy II
	Multimedia w Wikimedia Commons

Anna żagańska, cz. Anna Zaháňská (ur. ok. 1480 w Żaganiu, zm. 28 października 1541 w Oleśnicy^[2]) – księżniczka żagańska jako córka Jana II Szalonego, księżna ziębicka w 1498–1536, oleśnicka w 1502–1536 i hrabina kłodzka w 1511–1536 jako żona Karola I Podiebradowicza, z głogowsko-żagańskiej linii Piastów śląskich.

Życiorys

Urodziła się jako czwarta z pięciu córek Jana II Szalonego (1435–1504)^[3], księcia żagańskiego, i jego żony Katarzyny Przemyślidki (1443–1505), córki Wilhelma (ok. 1410–1452), księcia opawskiego. Najstarsza z sióstr Małgorzata (1465–1502) została wydana za węgierskiego możnowładcę Mikołaja Bánffy'ego, pana Alsólendvy, a po jego śmierci za Jana Hampę (ok. 1465–1528)^[4]. Ojciec Anny podjął politykę zbliżenia do obozu husyckiego, co potwierdził wydaniem kolejnych córek za synów czeskiego królewicza Henryka I Starszego (1448–1498)^[5]. Salomeę (1475–1514) za Albrechta (1468–1511), dziedzicznego hrabiego kłodzkiego, a Jadwigę (1476–1524) za Jerzego (1470–1502), następcę księstwa oleśnickiego^[6].

Sama Anna 7 stycznia 1488 w Żaganiu poślubiła trzeciego z braci Karola (1476–1536), dziedzicznego księcia ziębickiego^[3]. Przy jego boku, wraz ze śmiercią teścia, 24 czerwca 1498 została księżną ziębicką^[7]. Po bezpotomnej śmierci młodszego szwagra – oleśnicką (10 listopada 1502)^[8]. Pierwszy ze szwagrów również nie pozostawił po sobie męskiego potomka, dzięki czemu 12 lipca 1511 objęła przy mężu hrabstwo kłodzkie^[9].

Zmarła w 1541 w Oleśnicy. Została pochowana w kościele św. Anny w Ząbkowicach Śląskich^[10].

Krąg rodzinny

Z małżeństwa Anny i Karola pochodzi dwanaścioro dzieci:

Henryk Starszy (1497);
Anna (1499–1504);
Katarzyna (1500–1507);
Małgorzata (1501–1551) ⚭ Jan Zjąc z Klap (1486–1553) pan Bydyni nad Orlą^[11];
Joachim (1503–1562), biskup Brandenburga;
Kunegunda (1504–1532) ⚭ Krzysztof Černohorský z Božkovíc;
Urszula (1505–1539) ⚭ Hieronim Biberstein^[12];
Henryk II Młodszy (1507–1548), książę oleśnicki ⚭ Małgorzata (1515–1559), córka Henryka V Zgodnego (1479–1552), księcia Meklemburgii-Schwerinu, i Heleny reńskiej (1493–1524);
Jadwiga (1508–1531) ⚭ Jerzy Pobożny (1484–1543), książę karniowski, syn Fryderyka IV Starszego (1460–1536), księcia Ansbach i Bayreuth, oraz Zofii Jagiellonki (1464–1512), królewny polskiej;
Jan (1509–1565), książę ziębicki ⚭ 1) Krystyna Katarzyna (1519–1556), hrabina szydłowiecka, córka Krzysztofa (1466–1532), kanclerza wielkiego koronnego, i Zofii Targowskiej^[13], 2) Małgorzata (1516–1580), córka Henryka II Młodszego (1489–1568), księcia Brunszwiku-Wolfenbüttel, i Marii wirtemberskiej (1496–1541);
Barbara (1511–1539), ksieni norbertanek w Strzelinie;
Jerzy II (1512–1553), hrabia kłodzki ⚭ Elżbieta Kostka z Pustopic.

Przodkowie


Prapradziadkowie	ks. żagański Henryk V Żelazny (1312–1369) ∞1337 Anna płocka (1318–1363)	ks. opolski Władysław Naderspan (1326–1401) ∞ok. 1365 Eufemia mazowiecka (1344–1424)	elektor Saksonii Wacław (ok. 1337–1388) ∞1376 Cecylia z Carrary (ok. 1360–1435)	ks. legnicki Robert (1347–1409) ∞1372 Jadwiga żagańska (ok. 1340–1390)	ks. opawski Mikołaj II (ok. 1288–1365) ∞ok. 1360 Judyta niemodlińska (ok. 1340–1379)	ks. ziębicki Bolesław III (ok. 1344–1410) ∞ok. 1370 Eufemia Zofia bytomska (ok. 1350–1411)	Půta Starszy, pan Častolovic (ok. 1360–1403) ∞ok. 1382 Anna oświęcimska (ok. 1366–1454)	Albrecht, pan Koldic (ok. 1380–1448) ∞ok. 1400 Anna ze Saidy (ok. 1385–ok. 1450)
Pradziadkowie	ks. żagański Henryk VIII Wróbel (1357–1397) ∞1388 Katarzyna opolska (ok. 1367–1420)		elektor Saksonii Rudolf III (ok. 1367–1419) ∞1396 Barbara legnicka (1372–1436)		ks. opawski Przemysł I (1365–1433) ∞ok. 1405 Katarzyna ziębicka (ok. 1390–1422)		Půta Młodszy, pan Častolovic (ok. 1385–1434) ∞ok. 1420 Anna z Koldic (ok. 1405–ok. 1450)
Dziadkowie	ks. żagański Jan I (ok. 1385–1439) ∞1408 Scholastyka saska (1391–1463)				ks. opawski Wilhelm (ok. 1410–1452) ∞1442 Salomea z Častolovic (ok. 1426–1489)
Rodzice	ks. żagański Jan II Szalony (1435–1504) ∞1462 Katarzyna Przemyślidka (1443–1505)
Anna żagańska (ok. 1480–1541)

Sarkofag

W kaplicy Kauffunga kościoła św. Anny w Ząbkowicach znajduje się sarkofag księcia Karola I Podiebradowicza i jego żony księżnej Anny Żagańskiej, który pierwotnie stał w prezbiterium oraz epitafia Sigismunda Kaufunga von Chlum (zm. 1573) i jego syna (zm. 1634)^[14], rycerzy z ziemi ząbkowickiej. Na ścianach sarkofagu według Hansa Lutscha^[15] były herby.

Herby

leżący nad głową: Karola I Podiebradowicza księstwa ziębickiego
leżący nad głową: Anny Żagańskiej księstwa żagańskiego
z przodu: Sicilien (Królestwa Sycylii)^[16]; Koldicz (von Colditz)^[17]
z tyłu: Sagan (księstwo żagańskie), Brandenburg (Brandenburgii)

Herb Karola I (księstwo ziębickie)
Herb Anny (księstwo żagańskie)
Herb Królestwa Sycylii
Herb Koldic (von Colditz)
Herb księstwa żagańskiego
Herb Urszuli Branderburskiej(inne języki) (pole)

po lewej stronie: Mesisen (Marchii Miśnieńskiej); Bayern (Bawarii), Meiland (Księstwa Mediolanu)^[18]; Luthringen (Lotaryngii)^[19]; Wirtemberg (Wirtembergii); Baden (Badenii)^[20]

po prawej stronie: Tschestolowicz (von Czastolowicz)^[21]; Monsterberg (księstwa ziębickiego)^[22], Troppen (księstwa opawskiego)^[23], Duringen (Thüringen, Turyngii)^[24], Sachsen (Saksonii)^[25]; Oppeln (księstwa opolskiego)^[26]^[27].

Przypisy

↑ Nagrobek Anny żagańskiej i Karola I Podiebradowicza, wg rys. Hansa Luchsa, 1872
↑ Jasiński 2007 ↓, s. 429.
↑ ^a ^b Jasiński 2007 ↓, s. 428.
↑ Głogowski 1997 ↓, s. 5.
↑ Fukala 2007 ↓, s. 121.
↑ Nienałtowski 2013 ↓, s. 12–13.
↑ Fukala 2007 ↓, s. 290.
↑ Nienałtowski 2013 ↓, s. 6.
↑ Nienałtowski 2013 ↓, s. 41.
↑ Fukala 2007 ↓, s. 313.
↑ Pánek 1990 ↓, s. 17–19.
↑ Białkowski 1908 ↓, s. 5–15.
↑ Kieszkowski 1912 ↓, s. 308.
↑ Ząbkowice (Frankenstein). [dostęp 2023-11-12].
↑ Szukają tarcz herbowych. [dostęp 2023-11-12].
↑ Dziadkiem Fryderyka Bawarskiego, ojca Elżbiety bawarskiej był Fryderyk II Sycylijski
↑ Anny z Koldic (1405–1450)
↑ Praprababką Karola była Elżbieta bawarska
↑ Urszuli z Lotaryngii
↑ Małgorzaty Badeńskiej
↑ Salomei z Častolovic (1426–1489)
↑ Katarzyny ziębickiej
↑ Katarzyny opawskiej
↑ Anny z Turyngii
↑ Scholastyki saskiej
↑ Eufemii bytomskiej
↑ MarekM. Nienałtowski MarekM., Nagrobny pomnik tumbowy Jana Podiebrada i Krystyny z Szydłowieckich [online] [dostęp 2024-09-26] .

Bibliografia

Leon Białkowski: Ród Bibersteinów: Studjum nad średniowiecznym rodem rycerskim. Warszawa – Kraków: „Gebethner i Wolff”, 1908.
Radek Fukala: Silesia: Unknown Czech crown lands: Princely Estates, and Silesia in the year 1740. Czech Budejovice: „Veduta”, 2007. ISBN 978-80-86829-23-4. (ang.).
Stefan Głogowski: Genealogia Podiebradów. Wyd. 2. Gliwice: Muzeum, 1997. ISBN 83-905035-2-2.
Kazimierz Jasiński: Rodowód Piastów śląskich. Wyd. 2. Kraków: „Avalon”, 2007. ISBN 978-83-60448-28-1.
Jerzy Kieszkowski: Kanclerz Krzysztof Szydłowiecki: Z dziejów kultury i sztuki Zygmuntowskich czasów. T. 1. Poznań: Jan Kanty Żupański, 1912.
Marek Nienałtowski: Podiebradowie w dziejach księstwa ziębicko-oleśnickiego 1445–1647: Zarys. Oleśnica: „Signum”, 2013. ISBN 860597686.
Jaroslav Pánek. Paměti českého šlechtice z poloviny 16. století: „Sarmacie” Jana Zajíce z Házmburka. „Folia Historica Bohemica”. T. 14, s. 17–98, 1990. ISSN 0231-7494. (cz.).

[1] Nagrobek Anny żagańskiej i Karola I Podiebradowicza, wg rys. Hansa Luchsa, 1872

[CITEREFJasiński2007429-2] Jasiński 2007 ↓, s. 429.

[CITEREFJasiński2007428-3] Jasiński 2007 ↓, s. 428.

[CITEREFGłogowski19975-4] Głogowski 1997 ↓, s. 5.

[CITEREFFukala2007121-5] Fukala 2007 ↓, s. 121.

[CITEREFNienałtowski201312–13-6] Nienałtowski 2013 ↓, s. 12–13.

[CITEREFFukala2007290-7] Fukala 2007 ↓, s. 290.

[CITEREFNienałtowski20136-8] Nienałtowski 2013 ↓, s. 6.

[CITEREFNienałtowski201341-9] Nienałtowski 2013 ↓, s. 41.

[CITEREFFukala2007313-10] Fukala 2007 ↓, s. 313.

[CITEREFPánek199017–19-11] Pánek 1990 ↓, s. 17–19.

[CITEREFBiałkowski19085–15-12] Białkowski 1908 ↓, s. 5–15.

[CITEREFKieszkowski1912308-13] Kieszkowski 1912 ↓, s. 308.

[14] Ząbkowice (Frankenstein). [dostęp 2023-11-12].

[15] Szukają tarcz herbowych. [dostęp 2023-11-12].

[16] Dziadkiem Fryderyka Bawarskiego, ojca Elżbiety bawarskiej był Fryderyk II Sycylijski

[17] Anny z Koldic (1405–1450)

[18] Praprababką Karola była Elżbieta bawarska

[19] Urszuli z Lotaryngii

[20] Małgorzaty Badeńskiej

[21] Salomei z Častolovic (1426–1489)

[22] Katarzyny ziębickiej

[23] Katarzyny opawskiej

[24] Anny z Turyngii

[25] Scholastyki saskiej

[26] Eufemii bytomskiej

[27] MarekM. Nienałtowski MarekM., Nagrobny pomnik tumbowy Jana Podiebrada i Krystyny z Szydłowieckich [online] [dostęp 2024-09-26] .

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]