Alojzy Nikodem Fizia
Alojzy Nikodem (Aleksy[1][a][2][3], Aleksander) Fizia (ur. 1 czerwca 1888 w Krzyżowicach, zm. 29 stycznia 1927 w Zakopanem)[b] – polski działacz narodowy i patriotyczny[4], powstaniec śląski, komendant Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska na powiat pszczyński w I powstaniu śląskim[5], przyjaciel Stanisława Krzyżowskiego i Jana Kędziora[6].
 Aleksy Fizia w czerwcu 1922 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1919–1922 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
POW G.Śl. na pow. pszczyński |
| Stanowiska |
komendant POW (1919) |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujUrodził się w 1888 w miejscowości Krzyżowice (województwo śląskie) koło Pszczyny. Przed I wojną światową był działaczem oraz członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Dziedzicach[7], a w 1919[8] (lub w 1920[9]) został założycielem oraz wieloletnim prezesem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Pszczynie[10][11]. Należał też do współzałożycieli Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia” w Pszczynie (w 1907)[7][12] i Towarzystwa Czytelni Ludowych na powiat pszczyński (w 1911)[7][11].
W styczniu[13] lub lutym[14][5] 1919 przystąpił do tworzącej się w powiecie pszczyńskim Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, w której objął funkcję dowódcy w trakcie walk w I powstaniu śląskim[6][5][15].
Po przyłączeniu Górnego Śląska do Polski został prezesem pszczyńskiego Związku Powstańców Śląskich i Związku Obrony Kresów Zachodnich. Był także skarbnikiem Komitetu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego oraz członkiem Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. Pracował jako kierownik sklepu „Rolnik” w Pszczynie[4].
Jego uroczysty pogrzeb odbył się w Pszczynie 2 lutego 1927[11].
Odznaczenia
edytujUpamiętnienie
edytujW Pszczynie jedną z ulic nazwano imieniem Aleksandra Fizi[16].
Uwagi
edytuj- ↑ W tej publikacji (Pierwsze powstanie śląskie 1919 roku i powstańcy z Nowego Bierunia i okolicy, „Szkice Archiwalno-Historyczne”, nr 18, Archiwum Państwowe w Katowicach, 2021) Edward Długajczyk pisze na s. 89, że to Jan Ludyga-Laskowski przerobił Aleksego Fizię na Alojzego.
- ↑ Te daty są na jego nagrobku.
Przypisy
edytuj- ↑ Edward Długajczyk, Pierwsze powstanie śląskie 1919 roku i powstańcy z Nowego Bierunia i okolicy, „Szkice Archiwalno-Historyczne”, nr 18, Archiwum Państwowe w Katowicach, 2021, s. 89. [dostęp 11 lutego 2024].
- ↑ Józef Grzegorzek 1935 ↓, s. 149 (i inne).
- ↑ a b Lista odznaczonych Krzyżem Niepodległości z Mieczami (Monitor Polski, nr 292 z 1933). www.forum.jpilsudski.org. [dostęp 2017-06-12].
- ↑ a b Edmund Jakubowski 1967 ↓, s. 244.
- ↑ a b c d Franciszek Hawranek 1982 ↓, s. 124.
- ↑ a b Edmund Jakubowski 1967 ↓, s. 256.
- ↑ a b c Wincenty Ogrodziński 1937 ↓, s. 42.
- ↑ Ludwik Musioł: Pszczyna. Monografia historyczna. Katowice: Magistrat Miasta Pszczyny, 1936, s. 496.
- ↑ Wincenty Ogrodziński 1937 ↓, s. 87.
- ↑ Wincenty Ogrodziński 1937 ↓, s. 229.
- ↑ a b c Ewa Wyglenda 1995 ↓, s. 69.
- ↑ Barbara Solarska: Sto lat ze śpiewem. „Lutnia” 1907–2007. Pszczyna: Pszczyńskie Centrum Kultury, 2007, s. 9. ISBN 83-913527-7-3.
- ↑ Józef Grzegorzek 1935 ↓, s. 40.
- ↑ Franciszek Szymiczek: Stanisław Krzyżowski, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XV/4, z. 67. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1970, s. 627.
- ↑ Franciszek Szymiczek 1970 ↓, s. 627.
- ↑ Mapy Google: ul. Aleksandra Fizi, 43-200 Pszczyna. www.google.pl/maps. [dostęp 2017-06-16].
Bibliografia
edytuj- Józef Grzegorzek: Pierwsze powstanie śląskie 1919 roku z zarysie. Katowice: nakładem autora, 1935.
- Franciszek Hawranek: Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Instytut Śląski, 1982.
- Edmund Jakubowski: Z papierów Jana Kędziora z Katowic, w: „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach”, nr 32, Prace Historyczne, nr 2. Katowice: Wydawnictwo „Prace Naukowe WSP”, 1967.
- Wincenty Ogrodziński: Dzieje Dzielnicy Śląskiej „Sokoła”. Katowice: TG „Sokół” w Katowicach, 1937.
- Ewa Wyglenda: Alojzy Nikodem Fizia, w: Słownik biograficzny ziemi pszczyńskiej. Pszczyna: Urząd Miejski, 1995. ISBN 83-903008-0-X.