Wikipedia

Włodzimierz Sokorski

polski działacz komunistyczny, pisarz, dziennikarz, generał
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Pawmak (dyskusja | edycje) o 23:06, 21 lut 2023. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 21 lut 2023, była oparta na tej wersji.

Włodzimierz Sokorski, ps. „Andrzej Sokora” (ur. 2 lipca 1908 w Aleksandrowsku, zm. 2 maja 1999 w Warszawie) – polski wojskowy, generał brygady Wojska Polskiego, pisarz, dziennikarz, publicysta, i polityk. Minister kultury i sztuki (1952–1956), przewodniczący Komitetu ds. Radia i Telewizji (1956–1972), zastępca członka Komitetu Centralnego PZPR; poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, IV, V i VI kadencji; prezes Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (1980–1983). Budowniczy Polski Ludowej.

Włodzimierz Sokorski
Andrzej Sokora
Ilustracja
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

2 lipca 1908
Aleksandrowsk

Data i miejsce śmierci

2 maja 1999
Warszawa

Przebieg służby
Siły zbrojne

ludowe Wojsko Polskie

Stanowiska

z-ca d-cy ds. polityczno-wychowawczych 1 DP oraz
1. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

Późniejsza praca

minister kultury i sztuki (1952–1956), wiceminister kultury i sztuki (1948–1952), poseł do KRN (1945–1947), na Sejm Ustawodawczy (1947–1952) i na Sejm PRL I, IV, V i VI kadencji (1953–1956, 1965–1976), przewodniczący Radiokomitetu (1956–1972), prezes Zarządu Głównego ZBoWiD (1980–1983)

Odznaczenia
Order Budowniczych Polski Ludowej Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal im. Ludwika Waryńskiego Order Lenina Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Grób Włodzimierza Sokorskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, 23 lipca 2008
Generałowie Włodzimierz Sokorski, Wojciech Jaruzelski i Zygmunt Huszcza w Belwederze, październik 1988

Życiorys

Syn nauczyciela Michała i Katarzyny Poleskiej Szczypiłło. Okres I wojny światowej spędził w domu dziadka koło Jałty[1]. W latach 1924–1926 uczeń Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Łomży.

Od 1924 do 1927 należał do Komunistycznego Związku Młodzieży Polski. Od 1927 do 1938 był członkiem Komunistycznej Partii Polski (w latach 1929–1931 sekretarz generalny tej partii). W latach 1928–1931 działał jednocześnie w Polskiej Partii Socjalistycznej – Lewicy (na I zjeździe tej partii w 1929 wraz z Władysławem Gomułką wchodził w skład Komisji Programowej oraz został członkiem Komitetu Centralnego[2]). W latach 1931–1935 więziony za działalność polityczną w więzieniach w Łodzi, we Wronkach i w Białymstoku; w 1934 za protest przeciw odebraniu więźniom cywilnej odzieży był karany karcerem, a za ogłoszenie głodówki został pobity przez strażników[3]. Ukończył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1936 pod pseudonimem Andrzej Sokora opublikował powieść Rozdarty bruk.

Uczestnik wojny obronnej w 1939, podczas II wojny światowej przebywał w Związku Radzieckim. W latach 1939–1941 pracował w Kolejach Państwowych ZSRR w Kowlu, a po ataku Niemiec na Związek Radziecki wcielony do Korpusu Ochrony Kolei, w którym służył początkowo w Charkowie, a w 1942 w Stalingradzie. Uzyskał stopień majora. Działacz ruchu związkowego w Kujbyszewie i Tbilisi. W latach 1943–1944 był współorganizatorem Związku Patriotów Polskich. Po sformowaniu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, był zastępcą dowódcy do spraw polityczno-wychowawczych 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, następnie 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Usunięty z tej funkcji po stworzeniu (wraz z Jakubem Prawinem) dokumentu programowego „O co walczymy” znanego jako „Tezy nr 1”, zakładającego wprowadzenie po wojnie w Polsce systemu tzw. demokracji zorganizowanej. Zakładał on przejęcie rządów w kraju przez armię polską tworzoną w Związku Radzieckim z pominięciem partii komunistycznej. Widział także możliwość korekt na korzyść Polski linii Curzona. Poglądy swoje prezentował na łamach prasy 1 Korpusu oraz na odprawach jego oficerów[4]. Uczestnik bitwy pod Lenino.

W latach 1941–1945 należał do Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików), a od 1943 jednocześnie do Polskiej Partii Robotniczej, z którą w 1948 przystąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (był delegatem na sześć pierwszych jej zjazdów). Pełnił mandat poselski do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy i na Sejm PRL I, IV, V i VI kadencji (kolejno z okręgów: Łomża, Chorzów, Kielce i Radzyń Podlaski). Od 1948 do 1975 był zastępcą członka Komitetu Centralnego PZPR. W latach 1945–1948 był sekretarzem Komisji Centralnej Związków Zawodowych.

Od 21 listopada 1952 do 19 kwietnia 1956 był ministrem kultury i sztuki (wcześniej, od marca 1948 do listopada 1952, podsekretarzem stanu w tym resorcie), jednym z głównych promotorów tzw. realizmu socjalistycznego (socrealizmu). W listopadzie 1953 telewizja wyemitowała pierwsze przedstawienie Teatru Telewizji.

W latach 1956–1960 był przewodniczącym Komitetu do Spraw Radiofonii „Polskie Radio”, od 1960 do 1973 Komitetu do Spraw Radia i Telewizji „Polskie Radio i Telewizja”. Do współpracy w radiu i telewizji udało mu się pozyskać wielu ludzi kultury i sztuki, między innymi Stanisława Grochowiaka, Adama Hanuszkiewicza, Jerzego Antczaka, Jerzego Wasowskiego i Jeremiego Przyborę, Jerzego Janickiego i Olgę Lipińską. Z jego inicjatywy Karol Małcużyński stworzył Monitor, Irena Dziedzic Tele-Echo, a w radiu rozpoczęto nadawanie audycji Popołudnie z młodością[5].

Od 1966 do 1990 był redaktorem naczelnym „Miesięcznika Literackiego”[6].

Wieloletni członek Rady Naczelnej i Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Od maja 1972 był członkiem prezydium Zarządu Głównego[7], a W latach 1980–1983 prezesem ZG ZBoWiD. Był też członkiem Narodowej Rady Kultury oraz przewodniczącym Komitetu Budowy Pomnika Kościuszkowców w Warszawie. W październiku 1988, z okazji 70-lecia Niepodległości oraz 45-lecia ludowego Wojska Polskiego, został awansowany uchwałą Rady Państwa do stopnia generała brygady w stanie spoczynku. Nominację wręczył mu w Belwederze I sekretarz KC PZPR, przewodniczący Rady Państwa PRL, gen. armii Wojciech Jaruzelski. Był długoletnim członkiem Komitetu Redakcyjnego kwartalnika KC PZPR „Z Pola Walki”, w którym publikowano artykuły na temat historii polskiego oraz międzynarodowego ruchu robotniczego i komunistycznego. 28 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 40-lecia Kongresu Zjednoczeniowego PPR – PPS – powstania PZPR, któremu przewodniczył I sekretarz KC PZPR[8]. W latach 1988–1990 członek Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa[9]. W lutym 1989 wszedł w skład działającej przy tej Radzie Komisji do spraw Upamiętnienia Ofiar Represji Okresu Stalinowskiego[10].

12 października 1988 otrzymał Nagrodę Specjalną Ministra Obrony Narodowej, gen. armii Floriana Siwickiego, za całokształt twórczości literackiej.

Szeroko znany z wesołego cynizmu, umiłowania uciech życia i skłonności do silnego ubarwiania swoich opowieści. Był niejednoznaczną i kontrowersyjną postacią wśród kręgów władzy partyjnej. Pomimo promowania socrealizmu i linii partii komunistycznej, podkreśla się, że jako minister kultury i sztuki zarazem ratował przed represjami część pisarzy i ludzi kultury. Z drugiej strony, Andrzej Wajda działania Włodzimierza Sokorskiego jako ministra kultury określił „hańbą dla polskiej kultury”.

W 1954, kiedy Włodzimierz Sokorski był ministrem kultury, Andrzej Wajda uzyskał państwowe fundusze na realizację filmu Pokolenie. Film ten rozpoczął karierę reżysera Andrzeja Wajdy[11].

Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera D6-2-41)[12].

Życie prywatne

Był czterokrotnie żonaty[13], miał trzy córki i syna. Jedną z żon była Halina z domu Snarska (ur. 1920), kolejną aktorka Barbara Klimkiewicz (1936–2010), która w słuchowisku „Matysiakowie” przez kilka kreowała rolę Elżbiety Matysiakowej, pierwszej żony Gienka Matysiaka[14]. Ostatnią żoną była Wiesława Izabella Fedorońko[15].

Twórczość

Włodzimierz Sokorski był autorem m.in. następujących książek:

  • Sprawy ruchu zawodowego, 1947;
  • Dziennik podróży dwa miesiące w Chinach, 1954;
  • Grubą kreską: dialogi o sztuce, moralności i socjalizmie, 1954;
  • Współczesność i młodzież, 1963;
  • Współczesna kultura masowa: szkice, 1967;
  • Kultura i polityka – szkice i artykuły, 1970;
  • Polacy spod Lenino, 1971;
  • Notatki, 1975;
  • Piotr, 1976;
  • Ludzie i sprawy, 1977;
  • Polskie refleksje, 1977;
  • Kroki, 1978;
  • Leon Schiller, 1978;
  • Xawery Dunikowski, 1978;
  • Czas, który nie mija, 1980;
  • Mikołaj, 1980;
  • Refleksje o kulturze: literatura i sztuka trzydziestopięciolecia, 1980;
  • Tamte lata, 1980;
  • Zostać sobą, 1982;
  • Nie można powtórzyć, 1984;
  • Zostać sobą, 1987;
  • Skazani na siebie, 1988;
  • Znaki zapytania, 1988;
  • Nic nie jest proste, 1989;
  • Uwikłania, 1990;
  • Wspomnienia, 1990;
  • Romans z komuną, 1991.

Odznaczenia (wybrane)

Przypisy

  1. ↑ Włodzimierz Sokorski, Wspomnienia, Warszawa 1990, s. 8–10.
  2. ↑ Ewa Maria Ożóg, Władysław Gomułka. Biografia polityczna, t. I, Wydawnictwo Spółdzielcze Warszawa, 1989, s. 35, ISBN 83-209-0716-0.
  3. ↑ Włodzimierz Sokorski, Wspomnienia, Warszawa 1990, s. 54.
  4. ↑ Anna Ścibór-Świderska, Jakub Berman. Biografia komunisty, IPN, Warszawa 2009, s. 90–92.
  5. ↑ Włodzimierz Sokorski, Stanisław Zawiśliński, Wyznania Zdrajcy, 1991.
  6. ↑ „Miesięcznik Literacki”, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-05-02].
  7. ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 108 (8784), 8 maja 1972, s. 2.
  8. ↑ „Wojskowy Przegląd Historyczny”, nr 2 (128), kwiecień – czerwiec 1989, Warszawa, s. 352.
  9. ↑ Skład Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 1988–2011. radaopwim.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-17)]., radaopwim.gov.pl [dostęp 2020-05-02].
  10. ↑ „Rzeczpospolita”, 1989, nr 37 (2171), s. 1–2.
  11. ↑ Internetowa Baza Filmu Polskiego, Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa i Telewizyjna i Teatralna im Leona Schillera w Łodzi.
  12. ↑ Wyszukiwarka grobów w Warszawie [dostęp 2020-05-02].
  13. ↑ Aleksandra Szarłat: Prezenterki Tele PRL. Wydawnictwo Świat Książki, 2015, s. 69. ISBN 978-83-8031-299-9.
  14. ↑ Zdzisław Nardelii, Płaskorzeźby dyletanta. Warszawa 1988, s. 188.
  15. ↑ Janusz Królikowski: Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, t. III: M–S, Toruń 2010, s. 480.
  16. ↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, nr 170 z 20 lipca 1964. 
  17. ↑ M.P. z 1949 r. nr 62, poz. 832.
  18. ↑ M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 194.
  19. ↑ „Życie Partii”, styczeń–marzec 1987, s. 55.
  20. ↑ Uhonorowani pamiątkowymi medalami [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30 grudnia 1983, s. 3.

Bibliografia

  • Encyklopedia Historii Polski, Wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1996
  • Encyklopedia Powszechna PWN, tom IV, PWN, Warszawa 1989
  • Kto jest kim w Polsce 1984, Wyd. Interpress, Warszawa 1984
  • Kto jest kim w Polsce 1989, Wyd. Interpress, Warszawa 1989
  • Janusz Królikowski: Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, t. III: M–S, Toruń 2010
  • Tadeusz Mołdawa: Ludzie władzy 1944–1991. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991. ISBN 83-01-10386-8. OCLC 69290887.
  • Kazimierz Sobczak: Lenino – Warszawa – Berlin: wojenne dzieje l Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, Wyd. MON, Warszawa 1988
  • Juliusz Stroynowski: Who’s who in the socialist countries of Europe: a biographical encyclopedia of more than 12,600 leading personalities in Albania, Bulgaria, Czechoslovakia, German Democratic Republic, Hungary, Poland, Romania, Yugoslavia, tom 3, K.G. Saur Pub., 1989 (ang.)
  • „Wojsko Ludowe”, nr 6, czerwiec 1985
  • „Za Wolność i Lud”, nr 28 (1073) z 14 lipca 1984, s. 11
  • VI Kongres ZBoWiD Warszawa 7–8 maja 1979, Wydawnictwo ZG ZBoWiD, Warszawa 1979
  • Informacje w BIP IPN
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Włodzimierz_Sokorski&oldid=69664654”