Kępice
Szablon:POL miasto infobox Kępice (do 1946 Businko[1], kaszb. Hômer, niem. Hammermühle) – miasto w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, położone na skraju Wysoczyzny Polanowskiej w dolinie rzeki Wieprzy, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kępice. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. słupskiego, teraz należy do woj. pomorskiego.
Miasto, otoczone lasami Puszczy Słupskiej, leży na trasie linii kolejowej Piła Główna – Ustka, z przystankiem Kępice i przy drodze wojewódzkiej 208.
W okolicy znajduje się kilka jezior np. Obłęskie, Kryształek (nazwa gwarowa z powodu bardzo czystej wody), Łętowo, Jezioro Korzybie, Przyjezierze, Nakło. Przez miasto przepływa rzeka Wieprza.
31 grudnia 2004 r. miasto miało 3878 mieszkańców. Gmina Kępice liczy wraz z miastem ok. 10 155 mieszkańców[potrzebny przypis].
Historia
W X-XII w. poniżej zakładu garbarskiego w zakolu Wieprzy znajdował się gródek, po którym pozostał obrys wałów, czyli grodzisko. Przez wieki był to teren puszczy. Przyspieszony rozwój osadnictwa zaczął się w II poł. XIX w.
W dolinie Wieprzy na wschód od Warcina znajdowała się kuźnia. 7 lipca 1867 ówczesny pruski premier Otto von Bismarck zakupił od Wernera Ewalda von Blumenthala majątek Warcino, dzięki dotacji w wysokości 400 tys. talarów uzyskanej po zwycięskiej wojnie prusko-austriackiej. W 1868 Bismarck zlecił wybudowanie nad Wieprzą papierni "Papierfabrik Hammermühle". Następnie powstał większy zakład w Kruszce (Fuchsmühle). Papiernie te, które od 1889 funkcjonowały pod nazwą "Varziner Papierfabrik A.G.", stały się największym przedsiębiorstwem przemysłowym na niemieckim Pomorzu Wschodnim i znaczącym producentem banknotów. Obok zakładów powstały nowe osiedla. Wraz z zakończeniem budowy linii kolejowej ze Szczecinka przez Miastko do Słupska miejscowość uzyskała dworzec kolejowy, a przez położone 7 km na północ Korzybie połączenie z linią Sławno-Bytów. W roku 1898 nowym właścicielem został Wilhelm von Bismarck, syn kanclerza Rzeszy i nadprezydent Prus Wschodnich. Po jego śmierci dobra warcińskie odziedziczył jego jedyny syn Wilhelm Nikolaus von Bismarck (1896-1940).
Po roku 1890 na potrzeby papierni i tartaku zostały uruchomione elektrownie wodne. W 1918 r. na Wieprzy istniał system czterech elektrowni: w Kępce (Kampmühle), Kruszce (Fuchsmühle), Biesowicach (Beßwitz) i Kępicach (Hammermühle). Wszystkie one, oprócz elektrowni w Kępce (obecnie zabytek), zostały zniszczone w czasie II wojny światowej.
W wyniku reformy administracyjnej w 1928 doszło do scalenia osiedli znajdujących się na terenie niwy warcińskiej (Varziner Flur), czyli Kruszki, Kępic, Kępki i dworca kolejowego w jedną gminę w ramach powiatu miasteckiego pod nazwą Kępice. Coraz więcej ludzi znajdowało zatrudnienie w przemyśle. Liczba mieszkańców w 1939 wzrosła do 2169 osób.
W czasie II wojny światowej w papierniach na przymusowych robotach pracowało wielu Polaków. Wytwarzano w nich fałszywe amerykańskie dolary i angielskie funty szterlingi, służące destabilizacji gospodarek USA i Wielkiej Brytanii. Oprócz tego w czasie wojny produkowano w Kępicach i Kruszce śmigła i szyby na wyposażenie samolotów myśliwskich.
Wśród polskich robotników przymusowych istniała komórka organizacji konspiracyjnej Odra, która została rozbita przez Gestapo w 1944.
Po ciężkich walkach w okresie między 2 i 4 marca 1945 Kępice zostały zdobyte przez Armię Czerwoną. Urządzenia fabryczne zostały zdemontowane przez Rosjan w latach 1946/47.
Po zakończeniu wojny miejscowość przeszła pod polski zarząd. Rozpoczął się proces wysiedlania ludności niemieckiej i zastępowania jej przez przesiedleńców z głębi kraju i kresów wschodnich spoza linii Curzona. Przez pierwsze powojenne miesiące ówczesna wieś nosiła nazwę Businko[2];, a stacja kolejowa Businko Korzybskie. Nazwę Kępice wprowadzono rozporządzeniem Ministerstwa Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 roku[3].
W miejsce zdemontowanej papierni i fabryki celulozy uruchomiono w 1957 garbarnię. Kępickie Zakłady Garbarskie Kegar zatrudniały do 1000 pracowników i posiadały zakłady filialne w Białogardzie i Dębnicy Kaszubskiej. Zostały sprywatyzowane w 1996. W 1958 pracownicy garbarni odbudowali zdemontowaną elektrownię wodną w Kępicach. W 1980 elektrownia została przekazana w użytkowanie do Zakładu Energetycznego w Słupsku. W 1996 dokonano gruntownej modernizacji jej urządzeń.
Przez pierwsze 15 powojennych lat Kępice były grupą niewielkich osiedli. Dopiero w styczniu 1959 otrzymały status osiedla robotniczego. Dzięki garbarni miejscowość szybko się rozwijała i 1 stycznia 1967 r. Kępice otrzymały prawa miejskie.
Demografia
| Rok | Liczba ludności |
|---|---|
| 1905 | 414 |
| 1930 | 1.400 |
| 1933 | 2.008 |
| 1939 | 2.169 |
| 1946 | 1.107 |
| 1950 | 631 |
| 1960 | 2.049 |
| 1970 | 2.878 |
| 1978 | 3.106 |
| 1987 | 4.156 |
| 2007 | 3.778[4] |
- Piramida wieku mieszkańców Kępic w 2014 roku[5].
Gminy partnerskie
Podział administracyjny gminy Kępice
Gmina zajmuje powierzchnię 293 km², którą zamieszkuje 10.155 mieszkańców (2002). W jej skład wchodzi 15 sołectw obejmujących 36 miejscowości:
| Nazwa polska | Nazwa kaszubska | Nazwa niemiecka |
|---|---|---|
| Barcino | Bartin | |
| Barwino | Barvin | |
| Biesowice | Beßwitz | |
| Biesowiczki | Beßwitzer Glashütte | |
| Bronowo | Brünnow | |
| Brzezinka | Birkenthal | |
| Chorówko | Neu Chorow | |
| Chorowo | Chorow | |
| Ciecholub | Techlipp | |
| Darnowo | Börnen | |
| Gościeradz | Augusthof | |
| Jabłoniec | Rosenhof | |
| Jabłonna | Vorwerk Augustthal | |
| Kaczyno | ||
| Kawka | ||
| Kępice | Hômer[potrzebny przypis] | Hammermühle |
| Korzybie | Korzëbié[potrzebny przypis] | Zollbrück |
| Kotłowo | Vorwerk Kotlow | |
| Łużki | Luschken | |
| Mielęcino | Fuchsberge | |
| Mzdowiec | Misdow | |
| Mzdówko | Misdow B | |
| Mzdowo | Misdow A | |
| Obłęże | Òblëżé[potrzebny przypis] | Woblanse |
| Osieki | Wusseken | |
| Osowo | Òsowò[potrzebny przypis] | Wussow |
| Płocko | Plötzig | |
| Podgóry | Puddiger | |
| Polichno | ||
| Przyjezierze | Seehof | |
| Przytocko | Pritzig | |
| Pustowo | Pùstòwò[potrzebny przypis] | Püstow |
| Radzikowo | Marienthal | |
| Warcino | Warcënò[potrzebny przypis] | Varzin |
| Węgorzyno | Vangerin | |
| Żelice Dolne | Nieder Seelitz | |
| Żelice Górne | Ober Seelitz |
Wspólnoty wyznaniowe
- ↑ Jarosław Kociuba "Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach dawnego Księstwa Pomorskiego", Walkowska Wydawnictwo Szczecin 2012
- ↑ Słownik współczesnych nazw geograficznych Pomorza Zachodniego z nazwami przejściowymi z lat 1945-1948. Tadeusz Białecki (red.). Szczecin: Książnica Pomorska w Szczecinie, 2002, s. 96. ISBN 83-87879-34-7.
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262, s. 4
- ↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2016-05-06].
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiepopulacja2016BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 5 czerwca 2014.