Język ogólnopolski: Różnice pomiędzy wersjami

}}'''Język ogólnopolski'''{{Refn|grupa = uwaga|nazwa = nota1|W polskim piśmiennictwie językoznawczym pojawiają się również określenia: „'''polszczyzna standardowa'''”<ref name=bd>{{Cytuj |autor = [[Bogusław Dunaj]] |tytuł = Język mieszkańców Krakowa: Zagadnienia teoretyczne, fonetyka, fleksja |data = 1989 |isbn = 9788301094102 |oclc = 21562910 |miejsce = Kraków |wydawca = Nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego |url = https://books.google.com/books?id=68NKAAAAYAAJ |s = 134}}</ref>, „'''polszczyzna ogólna'''”<ref name=rh>{{Cytuj |tytuł = Criteria to define the standard language: a survey among Polish students | czasopismo = Roczniki humanistyczne |autor = Dick Smakman |wolumin=47 | numer=6 |data = 1999 |url = https://ojs.tnkul.pl/index.php/rh/article/view/4327 |data dostępu = 2023-10-02 |s=63–85 | kropka = patrz s. 65}}</ref>, „'''polszczyzna literacka'''”<ref name=rh />, „'''dialekt literacki'''”<ref name=bd />, „'''polszczyzna kulturalna'''”<ref name=mw />, „'''dialekt kulturalny'''”<ref name=ez>{{Cytuj |autor = Eugeniusz Zwierzchowski |tytuł = Z zagadnień współczesnych społeczeństw demokratycznych |data = 2006 |isbn = 9788389620156 |wydawca = Temida 2 |oclc = 71830039 |miejsce = Białystok |url = https://books.google.com/books?id=-q8UAQAAIAAJ |s=49}}</ref>, przy czym termin „[[język literacki]]” pokrywa się z „[[język ogólny|językiem ogólnym]]” tylko przy szerszym rozumieniu tego pierwszego oznaczenia<ref name=wa>{{Cytuj |autor = Włodzimierz Appel |tytuł = Encyklopedia szkolna: Literatura i nauka o języku |miejsce = Warszawa |oclc = 442535097 |isbn = 8302052205 |data = 1995 |wydawca = Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne |url = https://books.google.com/books?id=FKsZAQAAIAAJ |s=246}}</ref>. Również termin „[[język standardowy]]” bywał stosowany przez polskich językoznawców w innym znaczeniu<ref>{{cytuj|url=https://polonica.ijp.pan.pl/index.php/polonica/article/download/111/58/ | autor=[[Ewa Siatkowska]] | tytuł=Standaryzacja po kurpiowsku | czasopismo=Polonica | data=2017 |issn=0137-9712 | wolumin=37 | s=5–12 | doi=10.17651/polon.37.12 }}</ref>.}} – [[język standardowy|standardowa]], kanoniczna [[Język polski#Odmiany|odmiana języka polskiego]], nauczana i promowana w szkołach oraz pełniąca funkcję języka administracji, mediów i literatury<ref name=mw>{{Cytuj |autor = Marcin Wągiel |tytuł = Fonematyka języka polskiego w ujęciu funkcjonalizmu aksjomatycznego |data = 2016 |isbn = 9788024449302 |oclc = 995625885 |miejsce = Ołomuniec |wydawca = Uniwersytet Palackiego w Ołomuńcu |url = https://books.google.com/books?id=O7FEDAAAQBAJ |s=32}}</ref>, zwłaszcza w kontaktach publicznych<ref name=ez />. Używana jest na terenie całej Polski w szerokim spektrum domen życia publicznego i kulturalno-oświatowego<ref name=wa />. Od dialektów i gwar lokalnych odróżnia ją szeroki zasięg geograficzny i wypracowanie funkcjonalne, a także istnienie formalnie prowadzonej [[kodyfikacja (językoznawstwo)|kodyfikacji]]<ref name="hk">{{cytuj|autor=Halina Karaś|rozdział=[http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=podstawy-dialektologii&l2=dialekty-i-gwary-a-polszczyzna-mwr Dialekty i gwary ludowe a polszczyzna ogólna]|tytuł=Podstawy dialektologii|praca=Dialekty i gwary polskie|opublikowany=Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii UW, Towarzystwo Kultury Języka|data dostępu=2019-09-07}}</ref>, zarówno w postaci normy użytkowej (potocznej), jak i wzorcowej<ref>{{Cytuj |s=17–28 |autor=Joanna Ginter |tytuł=Rola internetowych poradni językowych w procesie normalizacji pisowni polskiej |wydawca=Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego |oclc=1019474040 |miejsce=Gdańsk |data=2016 |isbn=978-83-7865-454-4 |s=17–28}}</ref>. Język ogólnopolski stoi w opozycji tak do [[dialekty języka polskiego|dialektów terytorialnych]], jak i do [[socjolekt|odmian wyodrębnionych socjalnie]]<ref name=wa />, ciesząc się większym [[prestiż (socjolingwistyka)|prestiżem społecznym]] niż [[gwara|gwary wiejskie]]<ref>{{Cytuj |autor = Helena Grochola-Szczepanek |tytuł = Język mieszkańców Spisza: płeć jako czynnik różnicujący |data = 2012 |data dostępu = 2023-10-02 |isbn = 978-83-64007-00-2 |miejsce = Kraków |wydawca = Instytut Języka Polskiego PAN |s = 63 |oclc = 842501187 |url = https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=49559}}</ref><ref name=":0">{{Cytuj |autor r = Justyna Leśniewska; Zygmunt Mazur |rozdział = Polish in Poland and abroad |redaktor = Guus Extra, Durk Gorter |tytuł = Multilingual Europe: Facts and Policies |data = 2008 |miejsce = Berlin |oclc = 232002185 |doi = 10.1515/9783110208351.2.111 |isbn = 978-3-11-020835-1 |wydawca = Walter de Gruyter |s = 111–134 |kropka = patrz s. 114–115 |url = https://books.google.com/books?id=CkIjF7lZwgsC |język = en}}</ref>. Popularnie bywa określany mianem „poprawnej” polszczyzny, nie jest natomiast postrzegany jako [[dialekt]]<ref name=wtad />. W potocznym rozumieniu uchodzi za „czystą” formę języka polskiego, pozbawioną naleciałości gwarowych<ref name=wtad /> lub przeciwstawną wobec dialektów<ref>{{Cytuj |autor = Krystyna Kułak |redaktor = Stanley D. Brunn, Roland Kehrein |tytuł = Linguistic Prescriptivism in Present-Day Poland: The Normative Attitudes of the Speakers of Polish |data = 2020 |data dostępu = 2020-05-26 |isbn = 978-3-030-02438-3 |miejsce = Cham |wydawca = Springer International Publishing |s = 2291–2309 |doi = 10.1007/978-3-030-02438-3_120 |język = en}}</ref>.