Wikipedia

Central Park: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m png => svg
Mike89 (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
26 107 edycji
m ilustracja
 
(Nie pokazano 106 wersji utworzonych przez 73 użytkowników)
Linia 1:
{{inne znaczenia|parku miejskiego|[[Central Park (Waszyngton)|CDP w USA]]}}
{{Park infobox
| nazwa parku = Central Park
| zdjęcie = Global Citizen Festival Central Park New- York- City---Manhatten---Central-Park--- from NYonAir (Gentry15351915006).jpg
| opis zdjęcia = Central Park - widok z lotu ptaka(2014)
| państwo = {{Państwo|USA}}US-NY
|miejscowość miasto = [[Nowy Jork]]
| dzielnica = [[Manhattan]]
|adres =
| powierzchnia = 341
| data =
|data założenia = 1857
| projektant =
|projektant = [[Frederick Law Olmsted]]<br />[[Calvert Vaux]]
| commons = Category:Central Park▼
|kod mapy = Nowy Jork (miasto)
| www =
|współrzędne = 40°46′56″N, 73°57′55″W
▲ | commons = Category:Central Park
|www =
}}
[[Plik:{{Wikicytaty|o Central Park New York City.svgParku|thumb|left|250px|Mapa Central Parku]]Park}}
'''Central Park''' – [[Nowypark Jork|nowojorskimiejski]] w [[parkNowy Jork|Nowym Jorku]] będący oazą zieleni. Położony w centrum [[Manhattan]]u, między Aleją110. [[ulicą (Central Park SouthNorth) Avenue|Centralna Parkpółnocy South]]i 59. ulicą (nazwaCentral 59Park ulicySouth) na stykupołudniu zoraz CentralÓsmą Parkiem)Aleją na(Central pd.Park a 110 ulicąWest) na pn.zachodzie oraz pomiędzyi [[Piąta Aleja w Nowym Jorku|Piątą Aleją]] na wschodzie i [[Central Park West Avenue|Aleją Central Park West]] (przedłużenie Ósmej Alei) na zachodzie. Zajmuje 843 [[akr]]y powierzchni (341 [[hektar|ha]]ów). będąc prostokątem o szerokości 850 m (w kierunku wschód-zachód) i długości 4120 metrów (północ-południe).
 
== Historia ==
[[Plik:Central Park New York City.svg|thumb|left|150px|Mapa Central Parku]]
Kiedy w [[1853]] r. władze [[Nowy Jork|Nowego Jorku]] podjęły decyzję o zagospodarowaniu terenu na park miejski, było to "odludzie" (znajdowała się tam jedynie mała osada zamieszkana gł. przez zbiegłych murzyńskich niewolników) pomiędzy [[Nowy Jork|Nowym Jorkiem]] a wioską [[Harlem (Nowy Jork)|Harlem]]. W [[1857]] ogłoszony został konkurs na koncepcję parku. Wygrał projekt [[Frederic Law Olmsted|Frederica Law Olmsteda]] i [[Calvert Vaux's|Calverta Vauksa]] nazwany ''[[The Greensward Plan]]''. Budowa parku trwała 15 lat a pracowało przy niej 20 tys. robotników. Dużym wyzwaniem było przekształcenie podmokłych terenów bagiennych w teren nadający się do użytku. Wymagało to zasadzenia kilkuset tysięcy drzew oraz nawiezienia 3 mln m³ ziemi. Park jest utworzony w [[Ogród angielski|stylu angielskim]]. Posiada wiele rozległych łąk, kilkanaście wzgórz oraz chodników dla pieszych. Największym atutem parku jest duża liczba [[drzewo|drzew]] (26 tys.), prawie całkowicie zasłaniających zabudowania miejskie. Park zagospodarowany jest atrakcyjnie pod względem sportowym i wypoczynkowym, dostępne są place zabaw dla dzieci. Znajduje się tu także wiele rzeźb oraz nowojorskie zoo. Spośród kilkudziesięciu pomników najokazalszym i największym jest monument [[Pomnik Grunwaldzki w Nowym Jorku|króla Władysława Jagiełły]] ustawiony w r. 1945 po wschodniej stronie Żółwiowego Stawu [[Turtle Pond]]. Z założenia park miał być miejscem wypoczynku i medytacji dla nowojorczyków i takim niewątpliwie jest. Z biegiem czasu został także uznany za rodzaj społecznego eksperymentu mającego na celu [[asymilacja kulturowa|asymilację]] nowojorczyków z niższych i wyższych warstw społecznych. W [[1980]] roku powstała organizacja o nazwie [http://www.centralparknyc.org/ Central Park Conservancy] zajmująca się renowacją oraz dbaniem o Central Park. We współpracy z władzami [[Nowy Jork|Nowego Jorku]] zebrali oni około 50 mln [[dolar amerykański|dolarów]] na renowację parku, zajęli się usuwaniem [[graffiti]]. Dzięki ich wysiłkom Central Park jest teraz zadbanym, czystym miejscem wypoczynku w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]], który rocznie odwiedza 20 mln ludzi. W 1981 r. w Central Parku odbył się jeden z najsłynniejszych koncertów historii muzyki rozrywkowej zagrany przez legendarny duet Simon & Garfunkel.
Kiedy w 1853 władze Nowego Jorku podjęły decyzję o zagospodarowaniu terenu na park miejski, było to „odludzie” (znajdowała się tam jedynie mała osada zamieszkana głównie przez zbiegłych czarnoskórych niewolników) pomiędzy Nowym Jorkiem a wioską [[Harlem (Nowy Jork)|Harlem]]. W 1857 ogłoszony został konkurs na koncepcję parku. Wygrał projekt [[Frederick Law Olmsted|Fredericka Law Olmsteda]] i [[Calvert Vaux|Calverta Vaux]] nazwany ''[[The Greensward Plan]]''.
 
Budowa parku trwała 15 lat, pracowało przy niej 20 tysięcy robotników. Dużym wyzwaniem było przekształcenie bagien w teren nadający się do użytku. Wymagało to zasadzenia kilkuset tysięcy drzew i krzewów oraz nawiezienia 3 mln m³ ziemi. Park jest utworzony w [[Ogród angielski|stylu angielskim]]. Posiada wiele rozległych łąk, kilkanaście wzgórz oraz ścieżki dla pieszych. Największym atutem parku jest duża liczba [[drzewo|drzew]] (26 tysięcy), prawie całkowicie zasłaniających zabudowania miejskie. Park zagospodarowany jest atrakcyjnie pod względem sportowym i wypoczynkowym, dostępne są place zabaw dla dzieci. Znajduje się tu także wiele rzeźb oraz niewielki ogród zoologiczny, [[Central Park Zoo]]. Spośród kilkudziesięciu pomników najokazalszym i największym jest [[Pomnik Władysława Jagiełły w Nowym Jorku|monument króla Władysława Jagiełły]] ustawiony w 1945 po wschodniej stronie Żółwiowego Stawu ([[Turtle Pond]]).
 
Z założenia park miał być miejscem wypoczynku dla nowojorczyków. Z biegiem czasu został także uznany za rodzaj społecznego eksperymentu mającego na celu [[asymilacja kulturowa|asymilację]] nowojorczyków z niższych i wyższych warstw społecznych. W 1980 powstała organizacja o nazwie [[Central Park Conservancy]] zajmująca się renowacją oraz dbaniem o Central Park. We współpracy z władzami Nowego Jorku zebrali oni około 50 mln [[dolar amerykański|dolarów]] na renowację parku, zajęli się usuwaniem [[graffiti]]. Dzięki ich wysiłkom Central Park jest teraz zadbanym, czystym miejscem wypoczynku w Nowym Jorku, który rocznie odwiedza 42 mln ludzi. W 1981 w Central Parku odbył się jeden z najsłynniejszych koncertów w historii muzyki rozrywkowej zagrany przez duet [[Simon & Garfunkel]]. Od 1992 w Central Parku i w całym mieście dozwolone jest opalanie się w stroju [[topless]] przez kobiety, dzięki wyrokowi Sądu Apelacyjnego w Nowym Jorku, z powodu ówczesnej potrzeby społecznej. Prawo dotyczy osób, które nie biorą udziału w jakimkolwiek przedsięwzięciu komercyjnym. Wcześniej prawo do niekompletnego ubioru miały tylko kobiety karmiące<ref>NYC pays $29,000 over topless arrest. NBC News 10.06.2007 https://www.nbcnews.com/id/wbna19293933</ref>.
 
== W kulturze masowej ==
* [[Hair (film)|Hair]] – film przedstawia przez znaczną część czasu [[Ruch hippisowski|hipisów]] bawiących w Central Parku
* [[Troll w Nowym Jorku]] – niemal cały film rozgrywa się w Central Parku
* [[Pingwiny z Madagaskaru]] – większość odcinków rozgrywa się wyłącznie w [[Zoo w Central Parku]] i jego sąsiedztwie.
* [[Chip i Dale: Brygada RR]] – baza operacyjna Brygady jest w Central Parku
* [[ca:Central Park West]]▼
 
== Galeria ==
<gallery>
Plik:The Wladyslaw Jagiello monument in NYC 4.jpg|[[Pomnik Władysława Jagiełły w Nowym Jorku|Pomnik Władysława Jagiełły w Central Parku]]
Plik:Horseback riding in Central Park, New York City, May, 1940.jpg|Central Park w maju 1940
Plik:Central Park New York May 2015 004.jpg|Central Park, 2015
Plik:Central Park - The Pond (48377220157).jpg|The Pond, Central Park
Plik:Angel of the Waters Fountain and Bethesda Terrace, Central Park.jpg|Fontanna z rzeźbą ''Angel of the Waters'' [[Emma Stebbins|Emmy Stebbins]]
</gallery>
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://nycgovparks.org/ <span dir="ltr" lang="en">NYC</span> Department of Parks & Recreation] {{lang|en}}
* [http://www.centralparknyc.org/ Central Park Conservancy] {{lang|en}}
* [http://www.centralparkzoo.com/ Central Park Zoo] {{lang|en}}
[[Kategoria:Nowy Jork]]▼
[[Kategoria:Parki]]▼
 
{{Kontrola autorytatywna}}
{{Link GA|es}}
{{link FA|fr}}
 
▲[[Kategoria:Parki i ogrody na Manhattanie]]
[[ar:سنترل بارك]]
▲[[Kategoria:NowyCentral JorkPark|!]]
[[bg:Сентръл парк]]
▲[[ca:Central Park]]
[[cs:Central Park]]
[[da:Central Park]]
[[de:Central Park]]
[[et:Central Park]]
[[el:Σέντραλ Παρκ]]
[[en:Central Park]]
[[es:Central Park]]
[[eo:Centra Parko (Novjorko)]]
[[eu:Central Park]]
[[fa:پارک مرکزی نیویورک]]
[[fr:Central Park]]
[[ko:센트럴 공원]]
[[id:Central Park]]
[[it:Central Park]]
[[he:סנטרל פארק]]
[[ka:ცენტრალ პარკი (ნიუ-იორკი)]]
[[lv:Centrālparks]]
[[lt:Centrinis parkas]]
[[hu:Central Park]]
[[mg:Central Park]]
[[nl:Central Park]]
[[ja:セントラル・パーク]]
[[no:Central Park]]
[[nn:Central Park]]
[[oc:Central Park]]
[[pt:Central Park]]
[[ro:Central Park]]
[[ru:Центральный парк (Нью-Йорк)]]
[[simple:Central Park]]
[[sk:Central Park]]
[[fi:Central Park]]
[[sv:Central Park]]
[[th:เซ็นทรัลพาร์ก]]
[[tr:Central Park]]
[[uk:Центральний парк (Нью-Йорк)]]
[[zh:中央公園 (紐約市)]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Central_Park”