Wikipedia

Styl naukowy: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez 79.129.112.249) i przywrócono wersję 74462003 autorstwa Kkxsk; brak źródła, potrzebny przypis
Znacznik: Ręczne wycofanie zmian
 
(Nie pokazano 42 wersji utworzonych przez 29 użytkowników)
Linia 1:
{{Dopracować|nierzetelne=2024-04}}
'''Styl naukowy''' jest rodzajem [[styl (językoznawstwo)|stylów]] funkcjonalnych (języków funkcyjnych).
'''Styl naukowy''' – [[styl (językoznawstwo)|styl funkcjonalny]] języka używany w tekstach o charakterze naukowym, ukształtowany na gruncie [[język standardowy|języka standardowego]].
 
Styl ten jest zazwyczaj nasycony fachowymi [[termin]]ami, które mają w obrębie danej [[dyscyplina naukowa|dyscypliny]] ściśle zdefiniowane [[znaczenie]] (często odmienne od znaczenia przyjętego w [[język ogólny|języku powszechnym]])<ref>{{Cytuj |autor = Oktawian Nawrot |tytuł = Wprowadzenie do logiki dla prawników |data = 2012 |isbn = 9788326439513 |wydanie = 2. wyd., stan prawny na 1 sierpnia 2012 r. |miejsce = Warszawa |wydawca = Wolters Kluwer Polska |s = 22 |oclc = 823586600}}</ref>, dzięki czemu teksty pisane tym językiem nie pozostawiają, jak inne formy wypowiedzi literackiej, swobody ich różnej interpretacji<ref>{{Cytuj |tytuł = Styl naukowy - definicja, synonimy, przykłady użycia |data dostępu = 2024-04-04 |opublikowany = sjp.pwn.pl |url = https://sjp.pwn.pl/szukaj/Styl%20naukowy |język = pl}}</ref>. Cechuje go też częste stosowanie form bezosobowych, [[Strona (językoznawstwo)|strony biernej]], [[Czas (językoznawstwo)|czasu]] przeszłego, form przypuszczających i formalizmu matematycznego. Styl ten nie stanowi jednorodnego tworu, lecz cechuje się odmianami, właściwymi dla różnych dziedzin wiedzy i gatunków publikacji<ref>{{Cytuj |autor r = [[Dorota Zdunkiewicz-Jedynak]] |rozdział = ABC stylistyki |redaktor = [[Mirosław Bańko]] |tytuł = Polszczyzna na co dzień |data = 2006 |isbn = 978-83-01-14793-8 |miejsce = Warszawa |oclc = 123970553 |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |s = 33–96 |kropka = patrz s. 81 |url = https://books.google.com/books?id=xKxiAAAAMAAJ}}</ref>.
==Cechy charakterystyczne==▼
* [[Funkcje języka|Funkcja]] poznawcza, wynikająca z celu pracy naukowej dążącej do zapoznania czytelnika bądź słuchacza z omawianym zagadnieniem.▼
* Przewaga [[zdanie|zdań]] podrzędnie złożonych i wielokrotnie złożonych o skomplikowanej budowie. Ich częste występowanie służy precyzyjnemu, ścisłemu i przejrzystemu wyrażaniu myśli. Taka budowa najlepiej oddaje skomplikowany niejednokrotnie tok rozumowania naukowca.▼
* Zdominowany przez [[Termin|terminologię]] naukową przyjętą w danej dziedzinie (dużą część terminologii stanowią wyrazy obce, co wiąże się z międzynarodowym charakterem nauki). Autor pracy naukowej nie podaje objaśnienia terminów, zakłada, że czytelnik bądź słuchacz rozumie ich znaczenie. Sprawia to, że tekst jest niezrozumiały dla "zwykłego człowieka", tj. nie zajmującego się nauką na co dzień.▼
* Brak jakichkolwiek [[środki stylistyczne|językowych środków obrazowania]] i figur poetyckich takich jak [[metafora|metafory]], [[porównanie|porównania]], [[powtórzenie|powtórzenia]].▼
* Pozbawiony nacechowania emocjonalnego.▼
* Logiczna [[kompozycja (literatura)|kompozycja]] obejmująca tezy, argument, wnioski, przykłady. Występuje podział na rozdziały i akapity, ponadto zawiera liczne tabele, wykresy, symbole, wzory.▼
* Liczne [[cytat|cytaty]] i [[przypis|przypisy]].▼
* Użycie wyrazów i wyrażeń, określających intelektualną postawę autora wobec własnych twierdzeń (prawdopodobnie, zasadniczo, moim zdaniem, jak sądzę itp.).▼
* Użycie, często zwyczajowo utartych, form nawiązywania kontaktu z czytelnikiem (Zwróćmy uwagę..., Rozpatrzymy z kolei zagadnienie... itp.).▼
* Obiektywność przedstawianych zjawisk i problemów, poprzez użycie form bezosobowych lub formy [[liczba mnoga|liczby mnogiej]].▼
 
Teksty naukowe są zwykle pisane przez jednych naukowców dla innych naukowców i bywają trudne lub wręcz niemożliwe do zrozumienia bez odpowiedniego przygotowania<ref>[https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/33831/swiechowicz_praca_z_tekstem_naukowym_2016.pdf?sequence=1&isAllowed=y Teksty naukowe są zwykle pisane przez jednych naukowców dla innych naukowców i bywają trudne lub wręcz niemożliwe do zrozumienia bez odpowiedniego przygotowania]</ref>.
==Występowanie==▼
Obecność stylu naukowego można zobaczyć w pracach naukowych, ale nie tylko. Niektóre podręczniki, szczególnie te skierowane do studentów, są pisane stylem naukowym. Poza tym: encyklopedie, publikacje naukowe i leksykony. Nie ogranicza się go tylko do formy pisanej. Wszelkiego typu wykłady naukowe czy sympozja także są wygłaszane w stylu naukowym.
 
▲== Występowanie ==
==Historia powstania==▼
Obecność stylu naukowego charakterystyczna jest dla prac naukowych, choć niekiedy jest on spotykany również w innego rodzaju tekstach. Niektóre podręczniki, szczególnie te skierowane do studentów, są także pisane językiem naukowym<ref>{{Cytuj |tytuł = Styl naukowy tekstu. Kiedy używamy stylu naukowego? Cechy charakterystyczne dla stylów językowych. {{!}} Gramatyka język polski. Funkcje językowe, Informatywna, Impresywna, Akt Komunikacji, Czasowniki Rzeczowniki Liczebniki Okoliczniki Środki Stylistyczne Antyteza Oksymorony Metafory Onomatopeje Orzeczenie Podmiot Przydawka Przymiotnik Przysłówek Przysłowia {{!}} Edusens.pl |data dostępu = 2024-04-04 |opublikowany = www.edusens.pl |url = http://www.edusens.pl/jezyk-i-gramatyka/styl-naukowy-tekstu}}</ref>. Jego elementy zauważalne są też w encyklopediach i leksykonach.
Początków można doszukiwać się już w średniowieczu, gdzie zalążkiem tekstów naukowych były recepty lekarskie. Następnie w czasach nowożytnych, a dokładniej w XVI wieku zaczęły powstawać liczne poradniki medyczne, gospodarskie itp. o charakterze naukowym. Jednak właściwy rozwój stylu przypada dopiero na wiek XIX, kiedy rozpoczęła się fala wielkich odkryć naukowych. Wzrosło zapotrzebowanie na rozpracowywanie szczegółów owych odkryć, co było niezbędne do późniejszego ich wykorzystania. W rezultacie rosła liczba ludzi pracujących w zawodzie naukowca. W masie szczegółów opracowywanych w wielu dziedzinach, przez naukowców, którzy kontaktowali się głównie za pomocą różnojęzycznych publikacji, zaczęły powstawać problemy w komunikowaniu się. Ich zwalczanie wymagało tworzenia nowych terminów oraz zaopatrzenie ich w ścisłe definicje, tak aby uniknąć dwuznaczności. Tak narodził się bardzo sztywny i schematyczny styl naukowy.▼
 
Zastosowanie stylu naukowego nie ogranicza się tylko do tekstów pisanych – wszelkiego typu wykłady naukowe czy sympozja również mogą być wygłaszane w stylu naukowym<ref>{{Cytuj |autor = Olga Stawicka |tytuł = Czym różni się sympozjum od konferencji? - blog |data = 2022-07-27 |data dostępu = 2024-04-04 |opublikowany = MojeKonferencje.pl |url = https://www.mojekonferencje.pl/blog/czym-rozni-sie-sympozjum-od-konferencji/ |język = pl-PL}}</ref>.
[[Kategoria:stylistyka]]
 
▲== Historia powstania ==
▲Początków stylu naukowego można doszukiwać się już w średniowieczu, gdziekiedy zalążkiem tekstów naukowych były recepty lekarskie<ref>{{Cytuj |tytuł = Styl naukowy - definicja, cechy, historia |data dostępu = 2024-04-04 |opublikowany = eszkola.pl |url = https://eszkola.pl/jezyk-polski/styl-naukowy-9720.html}}</ref>. Następnie w czasach nowożytnych, a dokładniej w XVI wieku zaczęły powstawać liczne poradniki medyczne, gospodarskie itp. o charakterze naukowym<ref>[https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/s/article/download/1812/1417/4398 Następnie w czasach nowożytnych, a dokładniej w XVI wieku zaczęły powstawać liczne poradniki medyczne, gospodarskie itp. o charakterze naukowym]</ref>. Jednak właściwy rozwój stylu przypada dopiero na wiek XIX, kiedy rozpoczęła się fala wielkich odkryć naukowych. Wzrosło zapotrzebowanie na rozpracowywanie szczegółów owych odkryć, co było niezbędne do późniejszego ich wykorzystania. W rezultacie rosła liczba ludzi pracujących w zawodzie naukowca. W masie szczegółów opracowywanych w wielu dziedzinach, przez naukowców, którzy kontaktowali się głównie za pomocą różnojęzycznych publikacji, zaczęły powstawać problemy w komunikowaniu się. Ich zwalczanie wymagało tworzenia nowych terminów oraz zaopatrzenie ich w ścisłe definicje, tak aby uniknąć dwuznaczności. Tak narodził się bardzo sztywny i schematyczny styl naukowy.
 
▲== Cechy charakterystyczne ==
Do charakterystycznych cech stylu naukowego można zaliczyć następujące elementy:
▲* obecność [[Funkcje języka|Funkcjafunkcji]] poznawczapoznawczej, wynikającawynikającej z celu pracy naukowej dążącej do zapoznania czytelnika bądź słuchacza z omawianym zagadnieniem.
▲* Przewagaprzewaga [[zdanie|zdań]] podrzędnie złożonych i wielokrotnie złożonych o skomplikowanej budowie. Ich częste występowanie służy precyzyjnemu, ścisłemu i przejrzystemu wyrażaniu myśli. Taka budowa najlepiej oddaje skomplikowany niejednokrotnie tok rozumowania naukowca<ref>{{Cytuj |tytuł = Cechy stylu naukowego - Zintegrowana Platforma Edukacyjna |data dostępu = 2024-04-04 |opublikowany = zpe.gov.pl |url = https://zpe.gov.pl/a/cechy-stylu-naukowego/D58iCDAWT}}</ref>.
▲* Zdominowanyzdominowany przez [[Termin|terminologiętermin]]ologię naukową przyjętą w danej dziedzinie (dużą część terminologii stanowią wyrazy obce, co wiąże się z międzynarodowym charakterem nauki). Autor pracy naukowej nie podaje objaśnienia terminów, zakłada, że czytelnik bądź słuchacz rozumie ich znaczenie. Sprawia to, że tekst jest niezrozumiały dla "zwykłego„zwykłego człowieka"człowieka”, tj. nieosoby zajmującegoniezajmującej się nauką na co dzień.
▲* Brakbrak jakichkolwiek [[środki stylistyczne|językowych środków obrazowania]] i figur poetyckich takich jak [[metafora|metafory]], [[porównanie|porównania]], [[powtórzenie|powtórzenia]].
▲* Pozbawionypozbawiony nacechowania emocjonalnego.
▲* Logicznalogiczna [[kompozycja (literatura)|kompozycja]] obejmująca tezy, argument, wnioski, przykłady. Występuje podział na rozdziały i akapity, ponadto zawiera liczne tabele, wykresy, symbole, wzory<ref>{{Cytuj |autor = Redakcja |tytuł = Jakie są cechy stylu naukowego? |data = 2023-09-18 |data dostępu = 2024-04-04 |opublikowany = Biblioteka.edu.pl |url = https://www.biblioteka.edu.pl/jakie-sa-cechy-stylu-naukowego/ |język = pl-PL}}</ref>.
▲* Liczneliczne [[cytat|cytaty]]y i [[przypis|przypisy]]y.
▲* Użycieużycie wyrazów i wyrażeń, określających intelektualną postawę autora wobec własnych twierdzeń (''prawdopodobnie'', ''zasadniczo'', ''moim zdaniem'', ''jak sądzę'' itp.).
▲* Użycieużycie, często zwyczajowo utartych, form nawiązywania kontaktu z czytelnikiem (''Zwróćmy uwagę...'', ''Rozpatrzymy z kolei zagadnienie...'' itp.).
▲* Obiektywnośćobiektywność przedstawianych zjawisk i problemów, osiągana poprzez użycie form bezosobowych lub formy [[liczba mnoga|liczby mnogiej]].
 
== Zobacz też ==
* [[publikacja popularnonaukowa]]
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
 
[[Kategoria:Odmiany i style językowe]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Styl_naukowy”