Wiktor Jerofiejew: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
int. |
|||
| (Nie pokazano 49 wersji utworzonych przez 35 użytkowników) | |||
Linia 1:
{{dopracować|przypisy=2020-09}}
{{Artysta infobox
|imię i nazwisko = Wiktor Jerofiejew
|imię i nazwisko org = ros. Виктор Владимирович Ерофеев
|pełne imię i nazwisko org =
|pseudonim =
|grafika = Viktor Yerofeyev asv2023-03.jpg
|opis grafiki = Wiktor Jerofiejew – 2023
|pełne imię i nazwisko = Wiktor Władimirowicz Jerofiejew
|alt grafiki =
|data urodzenia = [[19 września]] [[1947]]
|miejsce urodzenia = [[Moskwa]]
|data śmierci = 11 maja 1990
|miejsce śmierci = Moskwa
|narodowość = [[Rosjanie|rosyjska]]
|język = [[Język rosyjski|rosyjski]]
|Alma Mater = [[Uniwersytet Moskiewski]]
|dziedzina sztuki = [[proza]], [[publicystyka]]
|epoka =
|muzeum artysty =
|ważne dzieła = * ''Encyklopedia duszy rosyjskiej''
* ''Rosyjska piękność''
|faksymile =
|opis faksymile =
|odznaczenia =
|nagrody =
|commons = Category:Victor_Erofeyev
|wikiźródła =
|wikicytaty = Wiktor Jerofiejew
|www =
}}
'''Wiktor Władimirowicz Jerofiejew''' ([[język rosyjski|ros.]] ''Виктор Владимирович Ерофеев''; ur. [[19 września]] [[1947]] w [[Moskwa|Moskwie]], [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka|Rosyjska Federacyjna SRR]]) – [[Rosja|rosyjski]] pisarz i publicysta [[Postmodernizm (literatura)|postmodernistyczny]]. Prowadzi własny program w kanale „Kultura” oraz nadaje autorską audycję w moskiewskim Radiu „Wolność”. Jeden z inicjatorów wydania almanachu [[Metropol (almanach)|„Metropol”]] w 1979 r.
W swych utworach posługuje się groteską i sarkazmem, miesza rzeczywistość z marzeniem sennym, a czytelnika poddaje ciężkim próbom wytrzymałości intelektualnej i obyczajowej; z bezwzględnością rozlicza się z rosyjską historią, mitologią i narodową megalomanią, a romantyczny motyw żywiołowej „rosyjskiej duszy” zmienia w gorzki obraz degeneracji i apatii<ref>{{Cytuj |tytuł = Wiktor Jerofiejew / Europejski Kongres Kultury |opublikowany = culturecongress.eu |język = pl |data dostępu = 2017-11-27 |archiwum = https://web.archive.org/web/20160316080237/http://www.culturecongress.eu/people/jerofiejew_wiktor |zarchiwizowano = 2016-03-16}}</ref>.
== Życiorys ==
Urodził się w rodzinie radzieckiego dyplomaty (a wcześniej tłumacza<ref name="wywiad_Smoleński2022" /> [[Józef Stalin|Stalina]]), jako dziecko przez kilka lat mieszkał w [[Paryż]]u. W 1970 ukończył studia na [[Uniwersytet Moskiewski|Uniwersytecie Moskiewskim]]. W 1975 został doktorem nauk filologicznych.
Zna język polski<ref name="wywiad_Smoleński2022" />, jego pierwszą żoną była Polka, Wiesława Skóra.
W 1979 był jednym z inicjatorów wydania ''Metropolu'', drugoobiegowego wydawnictwa, w którym poza cenzurą ukazały się teksty radzieckich pisarzy różnych pokoleń (w tym Jerofiejewa). Publikacja spotkała się z ostrą reakcją władz – wyrzucono go ze Związku Literatów i objęto zakazem druku (oficjalnie debiutował dopiero w okresie [[pieriestrojka|pieriestrojki]]), a jego ojca odwołano z placówki dyplomatycznej.
W prozie rosyjskiej uchodzi za skandalistę i prowokatora. Jego utwory są mocno nasycone erotyzmem, z sarkazmem rozlicza w nich rosyjską historię i mity. Bohaterką jego pierwszej powieści, ''Rosyjska piękność'' (przetłumaczonej na kilkadziesiąt języków), jest moskiewska prostytutka. W autobiograficznym ''Dobrym Stalinie'' kreśli ironiczny obraz radzieckiej wierchuszki zafascynowanej generalissimusem.
Jest autorem [[libretto|libretta]] opery [[Alfred Sznitke|Alfreda Sznitkego]] ''Życie z idiotą'' (napisanego w oparciu o opowiadanie o tym samym tytule).
== Wybrana twórczość ==
=== Powieści ===
* 1990 – ''Rosyjska piękność'' ([[język rosyjski|ros.]] ''Русская красавица'')
* 1996 – ''Sąd Ostateczny'' ([[język rosyjski|ros.]] ''Страшный суд'')
* 1999 – ''Encyklopedia duszy rosyjskiej'' ([[język rosyjski|ros.]] ''Энциклопедия русской души'')
* 2004 – ''Dobry Stalin'' ([[język rosyjski|ros.]] ''Хороший Сталин'')
* 2012 – ''Akimudy'' ([[język rosyjski|ros.]] ''Акимуды'') – polskie tłumaczenie [[Michał B. Jagiełło]]
* 2017 – ''Różowa mysz'' ([[język rosyjski|ros.]] ''Розовая мышь'') – polskie tłumaczenie Michał B. Jagiełło
=== Zbiory ===
* 1980 – ''Życie z idiotą'' ([[język rosyjski|ros.]] ''Жизнь с идиотом'') – zbiór opowiadań
* 1997 – ''Mężczyźni'' ([[język rosyjski|ros.]] ''Мужчины'') – zbiór opowiadań i szkiców
* 2001 – ''Bóg X'' – zbiór opowiadań; polskie tłumaczenie [[Michał B. Jagiełło]]
* 2006 – ''Rosyjska apokalipsa'' – zbiór esejów i szkiców
* 2008 – ''Świat diabła'' ([[język rosyjski|ros.]] ''Свет дьявола. География смысла жизни'') – zbiór esejów; polskie tłumaczenie [[Michał B. Jagiełło]]
* 2015 – Ciało ([[język rosyjski|ros.]] тело) – Zbiór esejów; polskie tłumaczenie Michał B. Jagiełło<ref>Polskie wydanie: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa, 2017, {{ISBN|9788307033853}}.</ref>
== Przypisy ==
<references>
<ref name="wywiad_Smoleński2022">{{cytuj stronę |url = https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,28324346,wiktor-jerofiejew-rosja-w-waszej-optyce-musi-byc-europa-z.html |tytuł = Rosja w waszej optyce musi być Europą. Z jakiej racji? |autor = Wiktor Jerofiejew |data = 2022-04-12 |data dostępu = 2022-04-12}}</ref>
</references>
== Bibliografia ==
'''Źródła w języku rosyjskim'''
* {{cytuj stronę |url = https://www.peoples.ru/art/literature/prose/erotic/victor_erofeev |tytuł = Biografia Jerofiejewa na portalu Peoples.ru |język = ru |data dostępu = 2014-03-31}}
* {{cytuj stronę |url = https://www.krugosvet.ru/enc/kultura_i_obrazovanie/literatura/EROFEEV_VIKTOR_VLADIMIROVICH.html |tytuł = Biografia Jerofiejewa na portalu Krugoswiet |język = ru |data dostępu = 2014-03-31}}
{{Kontrola autorytatywna}}
{{SORTUJ:Jerofiejew, Wiktor}}
[[Kategoria:Absolwenci Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. M.W. Łomonosowa]]
[[Kategoria:Członkowie PEN Clubu]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Moskwie]]
[[Kategoria:Pisarze związani z Moskwą]]
[[Kategoria:Rosyjscy prozaicy XX wieku]]
[[Kategoria:Rosyjscy prozaicy XXI wieku]]
[[Kategoria:Rosyjscy publicyści]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1947]]
| |||