Morton Feldman: Różnice pomiędzy wersjami

|podpis alt zdjęcia =

|wytwórniawydawnictwo płytowa =

Jedna z najważniejszych postaci XX-wiecznej [[muzyka współczesna|muzyki współczesnej]]. Był pionierem [[aleatoryzm|notacji indeterministycznej]] (tzn. takiej, w której nie wszystkie elementy muzyki są sprecyzowane lub określone). [[Aleatoryzm]] Feldmana później przyjął się w całej ''[[Szkoła nowojorska (muzyka)|szkole nowojorskiej'']], w skład której wchodzili tacy muzycy, jak [[John Cage]], [[Christian Wolff (kompozytor)|Christian Wolff]] czy [[Earle Brown]]. Dzieła Feldmana wyróżniają się innowacjami w notacji muzycznej, które stworzył i stosował aby móc odpowiednio oddać charakterystyczny styl swojej muzyki: wolną, niezorganizowaną rytmikę; rozmycia w [[wysokość dźwięku|wysokościach]] dźwięków, powodujące wrażenie ogólnego rozmycia utworu; cicha i wolno rozwijająca się muzyka; powracające asymetryczne partie muzyczne. Jego późniejsze prace – powstałe po 1977 – zaczęły również eksplorować ekstrema długości.

Feldman urodził się w [[Brooklyn]]ie, w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]] w rodzinie emigrantów [[Żydzi aszkenazyjscy|aszkenazyjskich]] z Kijowa. Jego ojciec szył płaszcze dziecięce. Jako dziecko Feldman pobierał lekcje gry na fortepianie u Very Mauriny Press, prywatnej nauczycielki muzyki z Nowego Jorku. Jak później mówił, jego nauczycielka wpoiła mu „nie tyle znajomość rzemiosła muzycznego, ile żywą muzykalność”. Pierwszym nauczycielem Feldmana uczącym go kompozycji był [[Wallingford Riegger]], jeden z pierwszych amerykańskich zwolenników [[Arnold Schönberg|Arnolda Schönberga]] oraz [[Stefan Wolpe]], kompozytor pochodzenia niemiecko-żydowskiego, który pobierał lekcje od [[Franz Schreker|Franza Schrekera]] i [[Anton Webern|Antona Weberna]]. Większość lekcji Feldmana i Wolpego polegała jedynie na ich wzajemnych rozmowach o muzyce i sztuce.

Feldman miał skomponować ścieżkę dźwiękową do filmu [[Jack Garfein|Jacka Garfeina]] z 1961 roku, ''Something Wild''. Jednak po usłyszeniu muzyki do pierwszej sceny, w której odbywa się gwałt na kobiecie (granej przez [[Carroll Baker]], żonę Garfeina), reżyser natychmiastowo zwolnił Feldmana, postanawiając zatrudnić zamiast niego [[Aaron Copland|Aarona Coplanda]]. Mawiano, że słowa oburzonego dyrektorareżysera brzmiały: „''Moja„Moja żona ma zostać zgwałcona, a ty piszesz muzykę na dzwonki i [[Czelesta|celestęczelestę]]?''”.

Przez Cage’a Feldman poznał bardzo wiele innych osób ważnych w nowojorskim światku artystycznym, między innymi [[Jackson Pollock|Jacksona Pollocka]], [[Philip Guston|Philipa Gustona]], Marka Rothkę oraz [[Frank O’Hara|Franka O’Harę]]. Znalazł wiele inspiracji w obrazach [[ekspresjonizm abstrakcyjny|ekspresjonizmu abstrakcyjnego]], i w latach 70. napisał sporo utworów o długości ok. 20 minut, takich jak ''[[Mark Rothko|Rothko]] Chapel'' (1971, inspirowany budynkiem o tej samej nazwie, będącym muzeum sztuki Marka Rothko) lub ''For Frank O’Hara'' (''Dla Franka O’Hary'', 1973). W 1977 napisał operę ''Neither'' (na język polski tytuł można przetłumaczyć jako „''Żaden„Żaden z nich dwóch''”dwóch”) z librettem [[Samuel Beckett|Samuela Becketta]].

Później Feldman zaczął komponować bardzo długie utwory, z których jest najbardziej znany. Najczęściej składały się one z jednej długiej części, rzadko były krótsze niż pół godziny, a często osiągały długość znacznie większą. Prace te to m.in. ''Kwartet smyczkowy ze skrzypcami'' (1985, ok. 2 godzin), ''For Philip Guston'' (''Dla Philipa Gustona'', 1984, ok. 4 godziny) oraz, najdłuższy z nich, monumentalny ''Kwartet smyczkowy II'' (1983, ok. 6 godzin bez żadnej przerwy). ''Kwartet smyczkowy II'' miał pełną premierę w [[Cooper Union]], w Nowym Jorku, w 1999 roku. Pełne nagranie nastąpiło w 2003 (trwa 6 godzin i 7 minut). Zazwyczaj prace te mają bardzo wolne tempo rozwoju (jeśli w ogóle można mówić w nich o rozwoju dynamiki), a dźwięki są zwykle bardzo ciche. W swoim wykładzie z 1982, Feldman zauważył: „''Czy„Czy mamy, na przykład w muzyce, cokolwiek co naprawdę wymazałoby wszystko? Coś, co po prostu zostawiłoby nas z białą kartką?''”.

[[Kategoria:Amerykańscy kompozytorzy muzyki poważnej]]