Solaris Tramino: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Brunszwik: kolejna dostawa |
→Poznań: umowa na modernizację S100 |
||
| (Nie pokazano 41 wersji utworzonych przez 24 użytkowników) | |||
Linia 1:
{{wyróżnienie|DA}}
{{Tramwaj infobox
|nazwa = Solaris Tramino
|grafika = Sol074.jpg
|opis grafiki = Tramino S105p w Poznaniu
|alt grafiki =
|producent = [[Solaris Bus & Coach]]<br />Solaris Tram<br />[[Stadler Polska]]▼
|
▲ |producent = [[Solaris Bus & Coach]]<br />Solaris Tram<br />[[Stadler Polska]]
|miejsce produkcji
|premiera = [[Trako (targi kolejowe)|Trako 2009]]
|liczba członów = 3 – 5▼
|
|
|
|
|
|masa =
|wysokość podłogi = 350▼
|rozstaw szyn =
|
|układ osi =
|
|
|
|
|
|przyspieszenie =
|liczba miejsc siedzących =
|niskopodłogowość = 65-100%
▲ |wysokość podłogi = 350 mm
|commons = Category:Solaris Tramino
}}
'''Solaris Tramino''' – rodzina [[tramwaj]]ów, pierwotnie produkowana przez firmę [[Solaris Bus & Coach]] z [[Bolechowo-Osiedle|Bolechowa]] koło [[Poznań|Poznania]]
== Historia ==
Rodzina Solaris Tramino miała pierwotnie składać się z dwóch całkowicie niskopodłogowych odmian: 5-członowej o długości 31,7 m i 3-członowej o długości 18,8. Zakładano również możliwość budowy tramwajów dłuższych, dwukierunkowych lub nie w pełni niskopodłogowych. Jako pierwsza powstała wersja 5-członowa. Prace projektowe rozpoczęły się w 2008 roku, a budowa pudła w marcu 2009{{r|ŚK 12/2009}}.
Prototyp Tramino powstał w kooperacji z [[Autosan]]em i [[Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne – Łódź|MPK – Łódź]]. Autosan przygotował szkielety wszystkich członów, a w halach należących do MPK Łódź odbył się montaż pierwszego Tramino<ref>{{Cytuj stronę |autor =Michał Szczudlik |url =http://logistyka.pb.pl/2000472,16351,solaris-i-autosan-razem |tytuł =Solaris i Autosan razem |opublikowany =logistyka.pb.pl |data =2009-11-20 |data dostępu =2014-01-01}}</ref>{{r|ŚK 12/2009}}. Kadłuby kolejnych egzemplarzy wytwarzane są w nowym zakładzie Solarisa w [[Środa Wielkopolska|Środzie Wielkopolskiej]]<ref>{{Cytuj stronę |url =
Pierwsze pojazdy miały być dostarczone do [[Tramwaje w Szczecinie|Szczecina]]<ref>{{Cytuj stronę |autor =Karol Wach |url =
=== Prezentacje promocyjne ===
Premiera prototypu tramwaju nastąpiła 14 października 2009 podczas targów [[Trako (targi kolejowe)|Trako]] w [[Gdańsk]]u<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.rynek-kolejowy.pl/13068/TRAKO%2B2009%2B%2BDebiut%2BTramino%2BSolarisa.htm|tytuł=TRAKO 2009: Debiut Tramino Solarisa|data=14 października 2009|opublikowany=Rynek Kolejowy|data dostępu=
[[Plik:InnoTrans14 Solaris Tramino Braunschweig (4).jpg|thumb|Kabina motorniczego w S110b]]
Linia 54 ⟶ 60:
=== Testy w innych miastach ===
17 lutego 2015 do [[Tramwaje w Krakowie|Krakowa]] do zajezdni [[Nowa Huta (zajezdnia tramwajowa)|Nowa Huta]] przetransportowano prototypowego S100 celem odbycia testów{{r|ŚK-2015-04}}<ref>{{cytuj stronę | url =
W 2016 roku jeden z jenajskich S109j był testowany w ruchu liniowym we [[Tramwaje we Frankfurcie nad Odrą|Frankfurcie nad Odrą]]. Tramwaj został również zaprezentowany podczas dnia otwartego zajezdni tramwajowej{{r|IT-87912}}.
=== Przejęcie produkcji przez Stadlera ===
1 kwietnia 2017 rozpoczęła działalność spółka Solaris Tram będąca [[Joint venture|wspólnym przedsięwzięciem]] Solaris i [[Stadler Rail|Stadlera]]. W czerwcu spółka sprzedała pierwsze tramwaje – Tramino dla Brunszwiku{{r|TP-55696}}.
16 stycznia 2018 konsorcjum Solarisa i Stadlera podpisało umowę ramową na dostawę 50 tramwajów dla [[Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Krakowie|MPK w Krakowie]]{{r|IT-101934}}. Pomimo iż podczas przetargu oferowany tramwaj został określony jako ''Tramino Kraków'' to przewoźnik ostatecznie otrzymał tramwaj z rodziny [[Stadler Tango]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Kraków: Lajkonik z homologacją. Odbiory na końcowym etapie |data dostępu = 2020-04-29 |opublikowany =
W drugiej połowie listopada 2018 Stadler wykupił od Solarisa wszystkie udziały w spółce Solaris Tram{{r|TP-60169}} (był to efekt przejęcia Solarisa przez hiszpański koncern [[Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles|CAF]], który jest konkurentem Stadlera na rynku pojazdów szynowych). W lutym 2019 poinformowano, że produkcja Tramino zostanie częściowo przeniesiona do fabryki [[Stadler Polska]] w [[Siedlce|Siedlcach]]{{r|TP-60756}}.
Linia 160 ⟶ 166:
|65%
|
|{{r|TP-53067}}<ref>{{Cytuj |tytuł = Tramwaje |data dostępu = 2020-05-08 |opublikowany =
|-
|''Brunszwik 2''
Linia 209 ⟶ 215:
|rowspan=2| [[Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Poznaniu|MPK Poznań]]
| S100
|2011–2018
| 1
|-
Linia 233 ⟶ 239:
| S110b
| od 2014
|
|-
| [[Tramwaje w Lipsku|Lipsk]]
| [[Leipziger Verkehrsbetriebe]]
| ''XL''
| od 2017
|
|-
! colspan=5 style="text-align:right"|Łączna liczba:
! 152
|}
Linia 249 ⟶ 255:
23 listopada 2009 Solaris podpisał umowę z [[Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Poznaniu|MPK Poznań]] na dostawę 40 niskopodłogowych tramwajów{{r|ŚK 12/2009}} z opcją rozszerzenia o kolejne 20 sztuk{{r|ŚK 8/2011}}. 28 grudnia 2010 MPK podpisało umowę z Solarisem na dodatkowe 5 egzemplarzy{{r|poznan-rozszerzenie}}. Na potrzeby zamówienia Solaris wynajął w poznańskiej dzielnicy [[Junikowo]] halę, gdzie Tramino przechodziły ostateczny montaż{{r|ŚK 8/2011}}.
Na 2 dni przed podpisaniem pierwszej umowy do Poznania dotarł prototypowy Tramino o zbliżonej charakterystyce do tramwajów zamówionych przez MPK<ref>{{cytuj stronę|url=http://poznan.naszemiasto.pl/artykul/solaris-tramino-w-poznaniu,2912234,art,t,id,tm.html?przekierowanie_mm=1|tytuł=Solaris Tramino w Poznaniu|autor=stv|data=2009-11-21|opublikowany=poznan.naszemiasto.pl|data dostępu=2016-02-09}}</ref>, który w marcu 2010 roku rozpoczął testy na ulicach Poznania<ref>{{cytuj stronę|url=
Pierwszy seryjny Tramino został dostarczony 23 kwietnia 2011 do [[Zajezdnia tramwajowa przy ulicy Głogowskiej w Poznaniu|zajezdni przy ulicy Głogowskiej]]<ref name="poznan-pierwszy">{{cytuj stronę|url=http://epoznan.pl/news-news-24840-Pierwszy_Tramino_w_barwach_MPK_juz_w_Poznaniu|tytuł=Pierwszy Tramino w barwach MPK już w Poznaniu|autor=KaT|opublikowany=epoznan.pl|data dostępu=2011-04-24}}</ref>, gdzie 23 maja został zaprezentowany i otrzymał homologację<ref name="poznan-homologacja">{{cytuj stronę|url=
11 grudnia 2014 Tramino prowadzone przez pijanego pracownika warsztatu podczas przejazdu technicznego najechało na inny tramwaj w wyniku czego 20 osób zostało rannych. Uszkodzenia tramwaju były na tyle poważne, że tramwaj otrzymał nowy szkielet czołowego członu{{r|TP-54409}}.
W sierpniu 2018 roku zakończono eksploatację prototypowego egzemplarza (S100) z powodu awarii. Pojazd powrócił do producenta. W lutym 2022 roku [[rzecznik prasowy]] Solarisa ogłosił plany kasacji prototypu z powodu braku chętnych na zakup lub dzierżawę oraz ze względu na koszt przywrócenia tramwaju do ruchu przewyższający jego wartość<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/pierwszy-tramino-ma-zostac-zezlomowany-72202.html |tytuł = Pierwszy Tramino ma zostać zezłomowany |autor = Jakub Rösler |data = 2022-02-01 |data dostępu = 2022-03-21 |opublikowany = Transport-Publiczny.pl |język = pl}}</ref>.
W sierpniu 2021 roku egzemplarz o numerze taborowym 547 brał udział w wypadku – został najechany przez tramwaj [[Moderus Gamma]] o numerze 610. W zdarzeniu ucierpiało 31 osób<ref>{{Cytuj stronę |url = https://tvn24.pl/poznan/poznan-rondo-staroleka-zderzenie-dwoch-tramwajow-stan-poszkodowanych-sledztwo-prokuratury-5166274 |tytuł = Poznań, rondo Starołęka. Zderzenie dwóch tramwajów. Stan poszkodowanych, śledztwo prokuratury |data = 2021-08-05 |data dostępu = 2022-03-21 |opublikowany = [[TVN24]] |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj stronę |url = http://phototrans.eu/14,1099344,0,Solaris_Tramino_S105P_547.html |tytuł = Solaris Tramino S105P #547 |autor = dariuszz94 |opublikowany = -=[Fotogaleria Transportowa]=- phototrans.eu |data dostępu = 2022-03-21}} – zdjęcie uszkodzonego Tramino</ref>. W czerwcu 2022 i styczniu 2023 wypadkom uległy 2 kolejne tramwaje, które zderzył się z wiaduktem na [[Górczyn (Poznań)|Górczynie]]. W obu przypadkach nie było poszkodowanych<ref>{{Cytuj |tytuł = Poznań. Dlaczego Tramino dwukrotnie uderzyły w wiadukt na Górczynie? |data dostępu = 2023-12-18 |opublikowany = www.transport-publiczny.pl |url = https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/poznan-dlaczego-tramino-dwukrotnie-uderzyly-w-wiadukt-na-gorczynie-76888.html |język = pl-PL}}</ref>.
W kwietniu 2022 roku MPK Poznań odkupiło prototypowy model Tramino, który został przewieziony na teren [[Zajezdnia tramwajowa przy ulicy Folwarcznej w Poznaniu|Zajezdni Franowo]]<ref name="wyborcza06">{{Cytuj |url = https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,28414707,mpk-odkupilo-od-solarisa-pierwszy-tramwaj-tramino-s100-teraz.html?disableRedirects=true |tytuł = MPK odkupiło od Solarisa pierwszy tramwaj Tramino S100. Teraz chce go wyremontować i dalej używać |autor = Maria Bielicka |data = 2022-05-06 |data dostępu = 2022-05-23 |praca = [[Gazeta Wyborcza]] Poznań |język = pl |dostęp = otwarty}}</ref>, a w październiku 2023 podpisano z konsorcjum firm Serwis Pojazdów Szynowych oraz Falkone umowę na naprawę główną i modernizację tego tramwaju upodobniającą do pozostałych seryjnych Tramino S105p<ref>{{Cytuj |autor = Karol Wach |tytuł = Prototypowe Tramino jedzie na modernizację; umowa podpisana |data = 2023-10-09 |data dostępu = 2023-12-21 |opublikowany = TransInfo |url = https://transinfo.pl/infotram/prototypowe-tramino-jedzie-na-modernizacje-umowa-podpisana/ |język = pl-PL}}</ref>.
=== Olsztyn ===
[[Plik:Olsztyn new tramways (10).JPG|thumb|S111o w Olsztynie]]
21 września 2012 podpisano umowę z [[Tramwaje w Olsztynie|Olsztynem]] na dostawę 15 dwukierunkowych trójczłonowych tramwajów. Wszystkie pojazdy miały zostać dostarczone w 2014 roku, kiedy miała zostać zakończona budowa nowej [[Tramwaje w Olsztynie|linii tramwajowej w Olsztynie]], gdzie w latach 60. zlikwidowano tramwaje<ref name="RK-Olsztyn">{{cytuj
Pod koniec maja 2015 pierwszy tramwaj był gotowy{{r|Olsztyn-pierwszy}} i następnie został skierowany na testy na terenie [[Zajezdnia tramwajowa przy ulicy Folwarcznej w Poznaniu|zajezdni Franowo]] w Poznaniu{{r|Olsztyn-transport}}, które trwały do drugiej połowy lipca{{r|Olsztyn-homologacja}}. 12 czerwca drugi wyprodukowany egzemplarz o numerze 3001 dostarczono do Olsztyna{{r|TP/News 2015-06-12}}, gdzie 19 czerwca został zaprezentowany na terenie zajezdni tramwajowej{{r|Olsztyn-prezentacja2}}. 25 czerwca do Olsztyna dostarczono trzeci wyprodukowany pojazd o numerze 3002 jako drugi i planowano wówczas, że dostawy pozostałych tramwajów potrwają do pierwszych dni października{{r|Olsztyn-drugi}}. 21 sierpnia na terenie zajezdni w Olsztynie odbył się pierwszy przejazd próbny jednego z tramwajów{{r|olsztyn.wyborcza.pl-2015-08-27}}, a 5 października zakończono dostawy{{r|TP-50497}}. W międzyczasie, od 22 do 25 września, na [[gdańsk]]ich targach [[Trako (targi kolejowe)|Trako]] prezentowano olsztyńskie Tramino o numerze 3011{{r|ŚK 10/2015}}.
Linia 269 ⟶ 281:
11 lipca 2011 podpisano umowę z [[Jenaer Nahverkehr|Jenaer Nahverkehr GmbH]] na dostawę 5 dwukierunkowych 3-członowych tramwajów{{r|JenaUmowa}}. W drugiej połowie lipca 2013 dostarczono pierwszy egzemplarz{{r|jena-pierwszy}}, który został zaprezentowany 3 września{{r|jena-prezentacja}}. W drugiej połowie września wszystkie 5 tramwajów było już odebranych{{r|jena-trako}}, a 9 listopada odbyła się oficjalna prezentacja w Jenie{{r|jena-prezentacja2}}. 13 stycznia 2014 pierwszy tramwaj zaliczył swój debiut liniowy{{r|Jena-startPrzewozow}}.
Wszystkie 5 tramwajów otrzymało imiona od miast partnerskich Jeny: [[Aubervilliers]], [[Berkeley (Kalifornia)|Berkeley]], [[Erlangen]], [[Lugoj]] i [[San Marcos (
Jenajskie Tramino są pierwszymi w historii tramwajami polskiej produkcji, które zostały sprzedane w Niemczech{{r|jena-imiona}}.
Linia 277 ⟶ 289:
5 lipca 2012 podpisano umowę z [[Braunschweiger Verkehrs AG]] na dostawę 15 tramwajów do niemieckiego [[Brunszwik]]u. Pojazdy miały być dostarczane między majem a grudniem 2014{{r|BrunszwikUmowa}}. 21 maja 2013 skorzystano z opcji rozszerzenia zamówienia o 3 dodatkowe składy, które mają zostać dostarczone do maja 2015{{r|brunszwik-rozszerzenie}}. Produkcja tramwajów rozpoczęła się w grudniu 2013{{r|brunszwik-poczatekProdukcji}}. W marcu 2014 człony pierwszego egzemplarza zostały połączone w całość i trwało wyposażanie wnętrza{{r|brunszwik-produkcja}}. Pierwszy tramwaj został dostarczony do Brunszwiku 18 lipca 2014{{r|ŚK 11/2014}}, a drugi w pierwszych dniach sierpnia{{r|brunszwik-2gi}}. 28 września podczas Dni Technologii i Innowacji zaprezentowano 3 pierwsze tramwaje{{r|brunszwik-chrzest}}, a 13 kwietnia 2015 rozpoczęto planową eksploatację dwóch Tramino w Brunwsziku{{r|brunszwik-rozpEksp}}. Dostawy wszystkich tramwajów zakończyły się w 2015 roku{{r|IT-81867}}.
29 czerwca 2017 przewoźnik zamówił kolejne 7 egzemplarzy (z opcją na kolejne 7) nieznacznie różniących się od wcześniejszych{{r|RC-2017-07-01|TP-55696}}. 22 sierpnia 2019 dostarczono pierwszy tramwaj z tej transzy<ref>{{Cytuj |tytuł = Pierwsze Tramino II już w Brunszwiku |data dostępu = 2020-05-31 |opublikowany = infotram.pl |url =
=== Lipsk ===
[[Plik:Leipzig NGT10 Linie4 04.jpg|thumb|''XL'' w Lipsku]]
26 marca 2015 podpisano umowę ramową z [[Leipziger Verkehrsbetriebe]] na dostawę 41 tramwajów do [[Lipsk]]a. Dostawę zaplanowano w czterech transzach, w ramach pierwszej z nich Solaris ma dostarczyć 5 tramwajów{{r|Lipsk2015}}. W 1. kwartale 2016 roku podpisano umowę na dostawę wagonów z drugiej transzy składającej się z 9 wagonów{{r|IT-82233}}. 21 grudnia do Lipska dotarł pierwszy tramwaj, ze względu na swoje rozmiary otrzymał przydomek ''XL''{{r|TP-53848}}. 11 lutego podczas targów Haus-Garten-Freizeit jeden z tramwajów został zaprezentowany{{r|lvz-2017-02-11}}. 13 lipca odbył się pierwszy przejazd z pasażerami, a dzień później pierwszy kurs liniowy na linii nr 4{{r|IT-96723}}. 22 września 2017 podpisano umowę na dostawę 3. transzy tramwajów składającej się z 9 sztuk, dostarczonych do Lipska było wówczas 5 pojazdów z łącznie zamówionych 23{{r|IT-98785}}. Pod koniec 2017 roku w ruchu było 7 tramwajów{{r|IT-101835}}. 20 grudnia 2018 podpisano umowę rozszerzającą zamówienie ramowe z 41 do 61 sztuk{{r|TP-60445}}. Do grudnia 2018 dostarczono łącznie 17 tramwajów
== Nagrody i wyróżnienia ==
Linia 296 ⟶ 308:
== Przypisy ==
<references>
<ref name="ŚK 12/2009">{{cytuj pismo | nazwisko = Gieżyński| imię = Tomasz| tytuł = Solaris Tramino – nowa siła na tramwajowym rynku|czasopismo = Świat kolei| wolumin = 12/2009|strony = 46-47|wydawca = Emi-press|issn = 1234-5962}}</ref>
<ref name="ŚK 10/2010">{{cytuj pismo|nazwisko=Lubka|imię=Arkadiusz| tytuł=InnoTrans 2010| czasopismo=Świat Kolei| wolumin=10/2010| wydanie =|strony=3| data =|wydawca=Emi-press|miejsce=Łódź| issn=1234-5962| doi =}}</ref>
Linia 307 ⟶ 319:
<ref name="TTS-2011-09">{{cytuj pismo|nazwisko=Lubka|imię=Arkadiusz|tytuł=Niskopodłogowy tramwaj Solaris Tramino S105p|czasopismo=Technika transportu szynowego|wydawca=Emi-press Wydawnictwa Techniczne i Naukowe|wolumin=10/2006|język=pl|strony=30-41}}</ref>
<ref name="katalog">{{Cytuj stronę |autor =|url =http://www.solarisbus.com/pl/tramino.html |tytuł =Tramino |opublikowany =solarisbus.com |data dostępu =2013-12-22}}</ref>
<ref name="nagrody">{{Cytuj stronę |autor =|url =
<ref name="nagrody2">{{Cytuj stronę |autor =|url =http://www.
<ref name="KWP">{{Cytuj stronę |autor =|url =
<ref name="innotrans2010-PressRelease">{{cytuj stronę|url=https://www.solarisbus.pl/files/press/solaris_innotrans_2010_press_kit_en.pdf|tytuł=Press Release InnoTrans 2010|opublikowany=solarisbus.pl|data=2013-09-21|data dostępu=2013-12-22
<ref name="innotrans2012-PressRelease">{{cytuj stronę|url=https://www.solarisbus.pl/files/press/technical_specification_solaris_tramino_poznan_en.pdf|tytuł=Press Release InnoTrans 2012|opublikowany=solarisbus.pl|data dostępu=2013-12-22
<ref name="Poznan-startKursowLinowych">{{cytuj stronę|url=
<ref name="poznan-prezentacjaDlaKomisji">{{cytuj stronę|url=
<ref name="poznan-rozszerzenie">{{cytuj stronę|url=
<ref name="Olsztyn-dane">{{cytuj stronę|url=http://zasoby.enkol.pl/dokumenty/Olsztyn_oferta_Solaris.pdf|tytuł=Parametry techniczne oferowanego tramwaju|data=2011-12-05|data dostępu=2013-04-22}}</ref>
<ref name="Olsztyn-produkcja">{{Cytuj stronę |autor =|url =http://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/pierwsze-tramino-dla-olsztyna-juz-w-maju-48467.html |tytuł =Pierwsze Tramino dla Olsztyna już w maju |opublikowany =transport-publiczny.pl |data =2015-03-30 |data dostępu =2015-03-31}}</ref>
<ref name="JenaUmowa">{{Cytuj stronę |autor =|url =
<ref name="jena-pierwszy">{{cytuj stronę|url=http://www.rynek-kolejowy.pl/46761/pierwszy_tramino_dojechal_do_jeny.htm|tytuł=Pierwszy Tramino dojechał do Jeny|opublikowany=rynek-kolejowy.pl|data=2013-07-22|data dostępu=2013-07-22 | język = pl}}</ref>
<ref name="jena-prezentacja">{{cytuj stronę|url=http://www.jenatv.de/verkehr/Neue_Strassenbahnen:_Der_Jenaer_Nahverkehr_nimmt_ab_2014_fuenf_neue_Bahnen_in_Betrieb-17507.html|tytuł=Neue Straßenbahnen: Der Jenaer Nahverkehr nimmt ab 2014 fünf neue Bahnen in Betrieb|opublikowany=jenatv.de|data=2013-09-03|data dostępu=2013-09-04
<ref name="jena-trako">{{cytuj stronę|url=http://www.rynek-kolejowy.pl/48145/solaris_tramino_jena_pierwszy_hit_trako.html|tytuł=Solaris Tramino Jena – pierwszy hit Trako|opublikowany=rynek-kolejowy.pl|data=2013-09-24|data dostępu=2013-09-24 | język = pl}}</ref>
<ref name="jena-prezentacja2">{{cytuj stronę|url=http://www.
<ref name="jena-drzwi">{{cytuj stronę|url=http://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/solaris-tramino-jena-to-zupelnie-inna-koncepcja-pojazdu-914.html|tytuł=Solaris: Tramino Jena to zupełnie inna koncepcja pojazdu|opublikowany=transport-publiczny.pl|data=2013-12-15|data dostępu=2013-12-17 | język = pl}}</ref>
<ref name="jena-imiona">{{cytuj stronę|url=http://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/pierwszy-polski-tramwaj-dla-niemiec-zaprezentowany-w-jenie-694.html|tytuł=Pierwszy polski tramwaj dla Niemiec zaprezentowany w Jenie|opublikowany=transport-publiczny.pl|data=2013-11-12|data dostępu=2013-12-30 | język = pl}}</ref>
<ref name="Jena-elastycznosc">{{Cytuj stronę |autor =|url =
<ref name="Jena-startPrzewozow">{{Cytuj stronę |autor =|url =
<ref name="S100-opis">{{Cytuj stronę |autor =|url =
<ref name="BrunszwikUmowa">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20130826162250/http://braunschweiger-verkehrs-ag.de/index.php?id=163 | tytuł = Der Solaris Tramino Braunschweig | opublikowany = braunschweiger-verkehrs-ag.de [web.archive.org] | język = de | data dostępu = 2014-02-02}}</ref>
<ref name="brunszwik-rozszerzenie">{{cytuj stronę|url=http://www.
<ref name="brunszwik-innotrans">{{cytuj stronę|url=
<ref name="brunszwik-poczatekProdukcji">{{cytuj stronę|url=
<ref name="brunszwik-produkcja">{{cytuj stronę|url=
<ref name="brunszwik-wywiad">{{cytuj stronę|url=http://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/niedlugo-wyruszy-pierwsze-tramino-dla-brunszwiku-2698.html|tytuł=Niedługo wyruszy pierwsze Tramino dla Brunszwiku|opublikowany=transport-publiczny.pl|data=2014-07-07|data dostępu=2014-07-11 | język = pl}}</ref>
<ref name="brunszwik-2gi">{{cytuj stronę|url=
<ref name="brunszwik-prospekt">{{cytuj stronę|url=http://www.verkehr-bs.de/fileadmin/user_upload/epaper/tramino/epaper/ausgabe.pdf?rnd=542176612a3b1|tytuł=Der Tramino|opublikowany=verkehr-bs.de|data=|data dostępu=2014-10-06 | język = de}}</ref>
<ref name="brunszwik-chrzest">{{Cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20141008063337/http://www.verkehr-bs.de/unternehmen/fuhrpark/bus-und-tramtaufen.html | tytuł = Busse und Trams als Braunschweiger Botschafter | strony = www.verkehr-bs.de | data dostępu = 2015-03-30}}</ref>
<ref name="brunszwik-rozpEksp">{{Cytuj stronę | url = http://www.rynek-kolejowy.pl/57031/dwa_pierwsze_tramino_woza_pasazerow_w_brunszwiku.htm | tytuł = Dwa pierwsze Tramino wożą pasażerów w Brunszwiku | strony = rynek-kolejowy.pl | data dostępu = 2015-04-17 | data = 2015-04-15}}</ref>
<ref name="brunszwik-nagroda">{{cytuj stronę|url=
<ref name="Lipsk2015">{{Cytuj stronę | url = http://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/solaris-z-umowa-na-41-tramwajow-dla-lipska-48426.html | tytuł = Solaris z umową na 41 tramwajów dla Lipska | autor = Witold Urbanowicz | data = 2015-03-26 | strony = www.transport-publiczny.pl | data dostępu = 2015-03-26}}</ref>
<ref name="Olsztyn-roznice">{{Cytuj stronę | url = http://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/pierwsze-tramino-olsztyn-juz-prawie-gotowe-49287.html | tytuł = Pierwsze Tramino Olsztyn już (prawie) gotowe | autor = Martyn Janduła | data = 2015-05-19 | strony = www.transport-publiczny.pl | data dostępu = 2015-05-19}}</ref>
Linia 345 ⟶ 357:
<ref name="Olsztyn-transport">{{Cytuj stronę | url = http://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/pierwszy-tramwaj-w-drodze-do-olsztyna-49700.html | tytuł = Pierwszy tramwaj w drodze do Olsztyna | autor = Martyn Janduła | data = 2015-06-11 | opublikowany = transport-publiczny.pl | data dostępu = 2015-06-11}}</ref>
<ref name="TP/News 2015-06-12">{{cytuj stronę|url=http://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/juz-jest-pierwsze-tramino-w-olsztynie-49708.html|autor=Martyn Janduła|tytuł=Już jest! Pierwsze Tramino w Olsztynie|opublikowany=transport-publiczny.pl|data=2015-06-12|data dostępu=2015-06-12|język=pl}}</ref>
<ref name="Olsztyn-prezentacja">{{cytuj stronę|url=http://www.tramwaje.olsztyn.eu/554-tramwaj-oficjalnie-otwarty|tytuł=Tramwaj oficjalnie otwarty|opublikowany=tramwaje.olsztyn.eu|data=2015-06-19|data dostępu=2015-06-19|język=pl|archiwum=https://web.archive.org/web/20150620010856/http://www.tramwaje.olsztyn.eu/554-tramwaj-oficjalnie-otwarty|zarchiwizowano=2015-06-20}}</ref>
<ref name="Olsztyn-prezentacja2">{{Cytuj stronę | url = http://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/najszerszy-tramwaj-w-polsce--tramino-olsztyn--zaprezentowany-49847.html | tytuł = Najszerszy tramwaj w Polsce – Tramino Olsztyn – zaprezentowany | autor = Witold Urbanowicz | data = 2015-06-19 | opublikowany = transport-publiczny.pl | data dostępu = 2015-06-21}}</ref>
<ref name="Olsztyn-drugi">{{Cytuj stronę | url = http://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/drugi-tramino-na-szynach-w-olsztynie-zdjecia-z-wkolejania-49877.html | tytuł = Drugi Tramino na szynach w Olsztynie (zdjęcia z wkolejania) | autor = Martyn Janduła | data = 2015-06-25 | opublikowany = transport-publiczny.pl | data dostępu = 2015-06-27}}</ref>
Linia 369 ⟶ 381:
<ref name="TP-60777">{{Cytuj stronę | url = https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/olsztynskie-tramino-wracaja-do-ruchu-60777.html | tytuł = Olsztyńskie Tramino wracają do ruchu | data = 2019-02-05| opublikowany = transport-publiczny.pl | język = pl | data dostępu = 2019-03-03}}</ref>
<ref name="IT-79722">{{Cytuj stronę | url =
<ref name="IT-79960">{{Cytuj stronę | url =
<ref name="IT-81867">{{Cytuj stronę | url =
<ref name="IT-82233">{{Cytuj stronę | url =
<ref name="IT-86713">{{Cytuj stronę | url =
<ref name="IT-87821">{{Cytuj stronę | url =
<ref name="IT-87912">{{Cytuj stronę | url =
<ref name="IT-96723">{{Cytuj stronę | url =
<ref name="IT-98785">{{Cytuj stronę | url =
<ref name="IT-98892">{{Cytuj stronę | url =
<ref name="IT-101835">{{Cytuj stronę | url =
<ref name="IT-101934">{{Cytuj stronę | url =
<ref name="lvz-2017-02-11">{{Cytuj
<ref name="RC-2017-07-01">{{Cytuj
</references>
{{Solaris}}
| |||