Wikipedia

Władysław Niedoba: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nonac71 (dyskusja | edycje)
372 edycje
ilustracja
MastiBot (dyskusja | edycje)
Boty
3 465 761 edycji
m Bot poprawia nagłówek artykułu
 
(Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 8 użytkowników)
Linia 1:
{{Aktor infobox
'''Władysław Niedoba''' (ur. [[22 marca]] [[1914]] r. w [[Nawsie (Śląsk Cieszyński)|Nawsiu]], zm. [[12 marca]] [[1999]] tamże) – polski reżyser, scenarzysta i aktor teatralny, autor widowisk o tematyce regionalnej, działacz społeczny i kulturalny na [[Zaolzie|Zaolziu]] w [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]], a następnie w Czechach. Znany najszerzej pod scenicznym pseudonimem „Jura spod Grónia”. Był bratem [[Adam Niedoba|Adama Niedoby]].▼
|imię i nazwisko = Władysław Niedoba
|imię i nazwisko org =
|grafika = Niedoba Władysław.jpg
|opis grafiki = Jura spod Grónia
|alt grafiki =
|prawdziwe imię i nazwisko =
|data urodzenia = 22 marca 1914
|miejsce urodzenia = [[Nawsie (Czechy)|Nawsie]]
|data śmierci = 12 marca 1999
|miejsce śmierci =
|lata aktywności =
|zespół artystyczny =
|odznaczenia = {{order|OZRP|KKO}}
|www =
}}
▲'''Władysław Niedoba''' (ur. [[22 marca]] [[1914]] r. w [[Nawsie (Śląsk CieszyńskiCzechy)|Nawsiu]]<ref>{{Cytuj książkę | autor = Andrzej Niedoba | tytuł = Rzeka niepokorna. Saga cieszyńska | wydawca = Regionalny Instytut Kultury w Katowicach | miejsce = Katowice | data = 2018 | strony = 22 | isbn = 978-83-948401-7-4}}</ref>, zm. [[12 marca]] [[1999]] tamże) – polski reżyser, scenarzysta i aktor teatralny, autor widowisk o tematyce regionalnej, działacz społeczny i kulturalny na [[Zaolzie|Zaolziu]] w [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]], a następnie w Czechach. Znany najszerzej pod scenicznym pseudonimem „Jura'''Jura spod Grónia”Grónia'''. Był bratem [[Adam Niedoba|Adama Niedoby]].
 
== Życiorys ==
Najmłodszy syn z pierwszego małżeństwa Ewy z domu Sikora i Pawła Niedoby, nawiejskiego [[gazda|gazdy]]. Jego dom rodzinny stał w centrum wsi – trzysta metrów od stacji kolejowej, nieopodal kościoła ewangelickiego, szkoły i gospody gminnej. Według tradycji rodzinnej, „królewskie” imię nadano mu za namową starszych braci, którzy argumentowali: „''Mamulko, niechejmy mu pański nazwisko, my go dómy sztudyrować'' [gwarowo: uczyć] ''i bydzie panym''”{{fakt|data=2013-07}}.
Najmłodszy syn z pierwszego małżeństwa Ewy z domu Sikora i Pawła Niedoby, nawiejskiego [[gazda|gazdy]]. W 1937 r. został zaangażowany do morawskośląskiego teatru narodowego w [[Ostrawa|Ostrawie]]. Wkrótce powierzono mu pierwszą rolę solową: partię księcia w „Fauście”. Po zajęciu Zaolzia przez Polskę w 1938 r. Niedoba został stypendystą [[Katowice|katowickiego]] konserwatorium muzycznego. Wybuch [[II wojna światowa|II wojny światowej]] przerwał mu studia i uniemożliwił wyjazd na stypendium do Włoch.▼
 
We wrześniu 1939 r. wraz z miejscową kompanią [[Obrona Narodowa|Obrony Narodowej]] przeszedł podkarpacki szlak bojowy [[21 Dywizja Piechoty Górskiej|21 Dywizji Piechoty Górskiej]] i jak część z jej żołnierzy po rozbiciu Dywizjidywizji został zagarnięty przez wojska sowieckie. Po ucieczce z rosyjskiej niewoli wrócił w rodzinne strony, gdzie został wcielony do [[Wehrmacht]]u. Ucieczka z wojska niemieckiego nie powiodła się: Niedoba został zesłany do obozu karnego na adriatyckiej wyspie [[Korfu]]. Dopiero stąd udało mu się zbiec. Z fałszywymi dokumentami przewędrował [[Albania|Albanię]] i [[Grecja|Grecję]] wrócił do rodzinnego Nawsia.▼
▲W 1937 r. został zaangażowany do morawskośląskiego teatru narodowego w [[Ostrawa|Ostrawie]]. Wkrótce powierzono mu pierwszą rolę solową: partię księcia w „Fauście”. Po zajęciu Zaolzia przez Polskę w 1938 r. Niedoba został stypendystą [[Katowice|katowickiego]] konserwatorium muzycznego. Wybuch [[II wojna światowa|II wojny światowej]] przerwał mu studia i uniemożliwił wyjazd na stypendium do Włoch.
 
▲We wrześniu 1939 r. wraz z miejscową kompanią [[Obrona Narodowa|Obrony Narodowej]] przeszedł podkarpacki szlak bojowy [[21 Dywizja Piechoty Górskiej|21 Dywizji Piechoty Górskiej]] i jak część z jej żołnierzy po rozbiciu Dywizji został zagarnięty przez wojska sowieckie. Po ucieczce z rosyjskiej niewoli wrócił w rodzinne strony, gdzie został wcielony do [[Wehrmacht]]u. Ucieczka z wojska niemieckiego nie powiodła się: Niedoba został zesłany do obozu karnego na adriatyckiej wyspie [[Korfu]]. Dopiero stąd udało mu się zbiec. Z fałszywymi dokumentami przewędrował [[Albania|Albanię]] i [[Grecja|Grecję]] wrócił do rodzinnego Nawsia.
 
Po wojnie zrezygnował z kariery śpiewaka operowego na rzecz pracy nad utrzymaniem i propagowaniem kultury polskiej na Zaolziu. W 1951 r. doprowadził do powstania w [[Czeski Cieszyn|Czeskim Cieszynie]] Sceny Polskiej Těšínského divadla – jedynego poza granicami kraju stałego polskiego teatru zawodowego, w którym do 1960 r. był kierownikiem artystycznym, a także reżyserem, scenarzystą i aktorem. Był felietonistą polskojęzycznego czasopisma „Głos Ludu”, pisał słuchowiska radiowe oraz widowiska dla założonego w 1947 r. zespołu „Gorol” w [[Jabłonków|Jabłonkowie]], w którym z [[Ludwik Cienciała|Ludwikiem Cienciałą]] – „Jąkałą Maciejem” stworzył duet, bawiący publiczność gwarowymi dialogami. Obok [[Karol Piegza|Karola Piegzy]] był przez 50 lat animatorem corocznej polskiej imprezy [[folklor]]ystycznej w Czechosłowacji, a następnie w Czechach – „[[Gorolski Święto|Gorolskiego Święta]]” w Jabłonkowie.
 
Był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim [[Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej|Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej]] (16 marca 1994 r.)<ref>{{Monitor Polski|1994|27|218}}</ref>. Spoczywa na cmentarzu w rodzinnej miejscowości.
<gallery>
Plik:2016 Návsí Niedoba.jpg|Grób w Nawsiu
Plik:Jura spod Grónia.jpg
Plik:Wł.Niedoba.jpg
Plik:Wład.Niedoba.jpg
Plik:Cienciała i Niedoba.jpg
Plik:Domstary.jpg|Dom rodzinny Niedoby z 1763 roku. Zdjęcie z 1957 roku (3 lata przed rozbiórką).
</gallery>
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
Linia 24 ⟶ 48:
 
{{SORTUJ:Niedoba, Władysław}}
 
[[Kategoria:Ludzie związaniurodzeni zew ŚląskiemNawsiu Cieszyńskim(Czechy)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej]]
[[Kategoria:Polacy wna CzechachZaolziu]]
[[Kategoria:Polacy wcieleni do Wehrmachtu w czasie II wojny światowej]]
[[Kategoria:Polscy działacze kulturalni]]
[[Kategoria:Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1914]]
[[Kategoria:Zmarli w 1999]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Władysław_Niedoba”