Janina Jełowicka: Różnice pomiędzy wersjami

== Życiorys ==

Janina, córka Leopolda i Kazimiery Łuba, wnuczka Antoniego ks. Czetwertyńskiego, kasztelana bracławskiego i prawnuczka Katarzyny Marianny Jełowickiej [l. Mychlińska] była wychowana w kulturalnym i patriotycznym środowisku, w okresie mody na "cudowne„cudowne dzieci"dzieci”. Wcześnie wykazywała talent muzyczny i usposobienie nacechowane romantycznym idealizmem. Rodzice po konsultacjach, m.in. u [[Józef Korzeniowski|Józefa Korzeniowskiego]], który uznał fenomenalne zdolności dziecka, wywieźli czternastoletnią córkę za granicę; nauczycielami jej byli: G. Rossini we Florencji, M. Giuliani i G.J. Duprez w Paryżu, gdzie odnosiła już liczne sukcesy, śpiewając mezzosopranem, często własne kompozycje. Z czasem piękność i szczególnie wówczas ceniony talent improwizowania melodii i wierszy, wdzięk towarzyski oraz fortuna rodziców zapewniły jej powodzenie na koncertach w [[HotelHôtel Lambert (budynek)|Hotelu Lambert]] i w Tuilleriach[[Tuileries|Tuileriach]] na dworze [[Napoleon III Bonaparte|Napoleona III]]. To zrodziło złudzenia, że będzie mogła użyć swych wpływów dla sprawy polskiej, w czym utwierdzały ją nieobowiązujące obietnice i żartobliwie nadany tytuł "politycznej„politycznej ambasadorki polskiej" polskiej”<ref>''W Antopolu, potem w Wierzbowej, mieszkała długo księżna Janina Czetwertyńska. Była to świetna pani, co na dworze Napoleona III i Eugenii dobrze reprezentowała Polskę. Dyplomacja światowa z jej zdaniem się liczyła. Margrabia Toulongeon o jej względy się ubiegał, a Józef Korzeniowski śliczny wiersz jej poświęcił. Obdarzona była ślicznym głosem. Do ostatnich czasów w Wierzbowej i Antopolu przechowywano z pietyzmem pamiątki po Janinie Czetwertyńskiej'' – za A. Urbański, ''Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi'', Warszawa 1928; s. 18.</ref>. Kursował wówczas po Polsce, w odbitkach litograficznych list księżnej Czetwertyńskiej, opisujący jej rozmowę z cesarzem na balu maskowym i rzekome jego obietnice dla Polaków. Nie jest jasne, czy Napoleon III sam chciał zdobyć względy Janiny, czy też szło o wydanie jej za adiutanta cesarskiego, wicehrabiego Toulongeon; w każdym razie panna Czetwertyńska przerwała tę dwuznaczną sytuację i powróciła do kraju.

Po powrocie z Francji przeznaczyła połowę swego majątku na uwłaszczenie chłopów, spodziewając się ich tym pozyskać dla zbliżającego się [[powstanie styczniowe|powstania]]. Miała nadzieję dać również przykład innym ziemianom, co się jej nie udało. Po wybuchu powstania Janina Czetwertyńska objeżdżała dwory, rozwożąc manifesty [[Rząd Narodowy (powstanie styczniowe)|Rządu Narodowego]]. Obciążona zarzutami spiskowania na dworze francuskim, bałamucenia chłopów i popierania powstania, została uwięziona w Kijowie. Po uwolnieniu, poślubiła w [[1863]] roku [[Adolf Jełowicki|Adolfa Jełowickiego]], właściciela Aresztowa, Toropowa i Frenopola, w posagu wnosząc Antopol. Zamieszkała w Aresztowie, gdzie stworzyła ognisko życia towarzyskiego.

Przyczyną tragicznego końca jej życia stała się fatalna pomyłka, wynikająca podobno ze świadomej i upartej niechęci do uczenia się języka rosyjskiego. Złe odczytanie wskazówek lekarskich, w urzędowym wówczas języku rosyjskim, spowodowało, że podała swemu choremu dziecku [[Chlorek rtęci(II)|sublimat]]<ref>Według innych lekarstwo "do„do zewnątrz"zewnątrz” podała "do„do wewnątrz"wewnątrz”</ref>. Wstrząs wywołany śmiercią dziecka stał się przyczyną melancholii, a następnie zgonu Jełowickiej na jesieni 1865 r. w Kijowie <ref>Według ks. Gustawa Jełowickiego zmarła tragicznie (samobójczo?) w Aresztowie. WgWedług listów Elizy z Branickich Krasińskiej zmarła na galopujące suchoty w marcu 1866 r.</ref>. {{fakt|data=2014-07|Podobno pozostawiła liczne rękopisy nie tylko utworów muzycznych lecz i literackich (dramaty, powieści), które uległy zniszczeniu w czasie pierwszej wojny światowej.}}

== Twórczość ==

W Kijowie wyszedłukazał się jej ''Śpiewnik'', dedykowany "bratniej„bratniej szlachcie"szlachcie”, a zawierający liczne kompozycje m.in. do utworów [[Adam Mickiewicz|Mickiewicza]] (''Pieśń myśliwca'', ''Rękawiczka'', ''Sen'') i [[Józef Bohdan Zaleski|Zaleskiego]]. Niektóre jej kompozycje zyskały wielką popularność, były też osobno wydawane. Skomponowała m.in.: ''Powrót bocianów'', do słów K. Kucza; ''Spojrzyj na mnie''; ''Mazurek''; ''On mnie pytał co ja wolę''; ''Zwij mnie dusza''; ''Złota nutka''. Estreicher wspomina o uroczystości chrzcin w lutym 1861 r. w Czarnominie[[Czarnomin]]ie pod Bałtą na Podolu (majątku Michała Henryka Czarnomskiego i Szembekówny), na których grano komedię księżniczki Janiny Czetwertyńskiej ''Wróżba z czasów Zygmunta Augusta''. W sztuce grali: [[Feliks Sobański]], Czarnomski, Seweryn Lipkowski, Drohojowski, Morawski.

==Źródła Bibliografia ==

* K. Estreicher, ''Teatry w Polsce'', Warszawa 1953; t. I, 65.

* Biografia w PSB[[Polski Słownik Biograficzny]] XI, 159 – art. St. Sierotwińskiego; materiały Tadeusza Jełowickiego ;--opracował Rafał Maria Popowski

[[Kategoria:Urodzeni* w 1840{{IMSLP|id=Jełowicka, Janina]]|cname=Janina Jełowicka}}