Pòl Sud
Lo pòl Sud es lo punt pus al sud de la superfícia de la Tèrra, diametralament opausat al pòl Nòrd. Se situa sul continent Antartida.
Lo pòl Sud es a vegadas designat coma pòl Nòrd geografic per lo distinguir del pòl Sud magnetic. Se totes dos son situats en Antartica, los dos punts correspondon pas perque l'emplaçament del pòl Sud magnetic seguís las variacions del camp magnetic terrèstre.
Exploracion
[modificar | Modificar lo còdi]Los primièrs umans a aténher lo pòl Sud geografic foguèron los membres de l'expedicion norvegiana conduita per Roald Amundsen, lo 14 de decembre de 1911. Lors concurrents dins la corsa al pòl Sud ; cinc membres de l'expedicion britanica Terra Nova conduita par l'oficièr de la Royal Navy Robert Falcon Scott, atenguèron lo pòl un mes pus tard, lo 12 de genièr de 1912 ; e moriguèron totes de fred e de talent dins lo trajècte de retorn. Lor autre concurrent, lo japonés Shirase Nobu, oficièr de la Marina Imperiala japonesa, descobriguèt solament una partida de la Tèrra del Rei Edoard VII lo 16 de genièr de 1912.[1].
En 1914, l'explorador britanic Ernest Shackleton, condusent l'expedicion Endurance, aviá per projècte la traversada del continent en passant pel pòl Sud, mas sa nau, l'Endurance, foguèt presa per la banquisa e s'enfonzèt onze meses pus tard dins la mar de Weddell.
Lo 29 de novembre de 1929, Bernt Balchen, acompanhat per Richard Byrd, Harold June e Ashley McKinley, pilotèt lo primièr avion sul pòl Sud. Cap pausèt pas lo pè sus aquel abans lo 31 d'octobre de 1956, quand una equipa conduita par l'amiral american George J. Dufek i aterriguèt. L'estacion Amundsen-Scott foguèt bastida entre 1956 et 1957 per l'Annada Geofisica Internacionala, sos elements foguèron menats per aires ; dempuèi sa construccion, es ocupada en permanéncia par de personal de recèrca e d'assisténcia[2].
Aprèp Amunsen e Scott, las primièras personas a aténher lo pòl Sud a pè, sens supòrt aerian, foguèron los membres de las equipas conduitas par Edmund Hillary (lo 4 de genièr de 1958) e Vivian Fuchs (lo 19 de genièr de 1958), pendent l'expédicion Fuchs-Hillary. D'autras expedicions pus tard atenguèron lo pòl a pè. Lo 30 de decembre de 1989}}, Arved Fuchs e Reinhold Messner foguèron los primièrs a aténher lo pòl Sud sens animals o ajuda motorizada, simplament a esquí e amb l'ajuda del vent. La traversada pus rapida del continent, entre l'ocean e lo pòl, a pè e sens assisténcia, foguèt realizada en 2009 pels Canadians Ray Zahab, Richard Weber et Kevin Vallely ; en 33 jorns, batent lo recòrd precedent, establit un mes abans per l'American Todd Carmichael en 39 jorns[3].
Geografia
[modificar | Modificar lo còdi]
Lo pòl Sud geografic se definís coma un dels dos punts ont l'axe de rotacion de la Tèrra copa sa superfícia (l'autre es lo pòl Nòrd). Pasmens, aquela definicion es pas totalament precisa perque l'axe de rotacion es subjècte de pichonas variacions e la posicion exacta d'aquela interseccion vària de qualques mètres al cors del temps ; aquel movement polar es constituit de doas componentas gaireben periodicas de qualques centenas de jorns (l'oscillacion de Chandler) e d'una leugièra deriva graduada, principalament cap a l'Èst.
Del punt de vista de las coordenadas geograficas, lo pòl Sud se pòt definir simplament coma lo punt situat per 90° de latitud sud, sa longitud es indeterminada e sens pertinéncia. Al pòl Sud, totas las direccions van cap al nòrd.
Lo pòl Sud geografic se situa sul continent Antartida, sus un plan glaçat sens caracteristicas particularas a una nautor de 2 835 m, a 1 300 km de la mar pus prèpa, a l'estrech de McMurdo. La calòta glacièra seriá espessa de 2 700 m al pòl Sud : la superfícia terrèstra jos lo glaç i es doncas prèpa del nivèl de la mar[2].
La calòta glacièra polar se desplaça de gaireben dètz mètres cap a 37° a 40° Oèst[4], en direccion de la mar de Weddell. La posicion relativa de l'estacion Amundsen Scott a respièch del pòl Sud evoluciona al cors del temps.
L'emplaçament del pòl Sud geografic es indicat per un pichon panèl e un pal dins la glaç, reposicionat cada an a l'an novèl per compensar la deriva glacièra. Lo panèl pòrta marcadas las datas d'arribada al pòl de Roald Amundsen e Robert Scott, e tanben la nautor de 2 835 m[5]. Prèp d'ela i a una zòna nomenada l pòl Sud de ceremonia, creada per respondre als besonhs fotografics. Consistís en una esfèra metallica placada sus un sòcle e a l'entorn de drapèls dels païses signataris del Tractat sus l'Antartida. Aquel monument es desplaçat totes los dos o tres ans per conservar una distància de marcha minimala amb lo pòl Sud geografic.
Installacions
[modificar | Modificar lo còdi]
La zòna del pòl Sud ten las installacions umanas, que :
- l'estacion americana Amundsen Scott ;
- una pista d'aterriment ;
- las installacions dels projèctes AMANDA e IceCube.
Clima
[modificar | Modificar lo còdi]Dins l'ivèrn austral, lo pòl Sud es plonjat dins la nuèit polara. D'estiu, lo Solelh (e mai que siá de longa en dessús de l'orizont) es totjorn bas dins lo cèl. E mai, la majora partida de la lutz qu'arriba a la superfícia es reflectida per la nèu. Aquela abséncia de calor balhada pel Solelh combinada amb l'altitud del luòc (mai de 2 800 m en dessús del nivèl de la mar) fan que lo pòl Sud es un luòc dels pus freds sus Tèrra (fa pasmens pus fred dins l'emisfèri sud : de regions de l'Antartica situadas a una altitud superiora e a pus granda distància de l'ocean, coma la Basa antarctica Vostok, an un clima encara pus fred).
Al mitan de l'estiu austral, fin de decembre e començament de genièr, quand lo solelh atenh sa nautor maximala de 23,5°, la temperatura mejana del pòl Sud es de gaireben −25 °C. Al moment ont le Solelh passa en dessús de l'orizont (fin de març) o en dejós (fin de setembre), la mejana es de −45 °C. Al mitan de l'ivèrn, la temperatura demòra prèpa de −65 °C. Lo recòrd de calor, mesurat a la basa Amundsen Scott, es −13 °C (lo 27 de decembre de 1978), lo recòrd de fred es −82,8 °C (lo 23 de junh de 1982)[6].
Lo clima del pòl Sud es desertic e lo luòc recep gaireben pas de precipitacion. L'umiditat de l'aire es gaireben nulla. Mas, los vents violents pòdon transportar de nèu sus tota la region e son acumulacion atenh prèp de 20 cm par an[7].
Fusèl orari
[modificar | Modificar lo còdi]Al pòl Sud, lo Solelh sortís fin de setembre e demòra totjorn dins lo cèl fins a fin de mars ; la nuèit dura sièis meses. Es doncas pas possible de sincronizar l'ora locala amb la posicion aparenta del Solelh. I a pas de rason de privilegiar un fusèl orari sus un autre al pòl Sud, l'estacion Amundsen Scott utiliza l'ora de la Nòva Zelanda per de rasons practicas.
Flòra e fauna
[modificar | Modificar lo còdi]A causa del clima excepcionalament dificil, al pòl Sud s'atròba pas gaire de plantas o d'animals natius.
Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Articles connèxes
[modificar | Modificar lo còdi]Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Paul Tréguer, Trois marins pour un pôle, Edition Quae, 2010.
- ↑ 2,0 et 2,1 http://www.nsf.gov/od/opp/support/southp.jsp
- ↑ http://www.thestar.com/News/Canada/article/563312
- ↑ http://www.southpolestation.com/pole/survey.html
- ↑ http://www.trekearth.com/gallery/photo284509.htm
- ↑ https://web.archive.org/web/20060202103223/http://quest.nasa.gov/antarctica/background/NSF/sp-stay.html
- ↑ http://www.nsf.gov/pubs/stis1993/opp93103/opp93103.txt
Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- {{{títol}}}. Phébus.
- {{{títol}}}. GNGL-DMI (2a edicion).
- {{{títol}}}. Place des Victoires.