Mar : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut

En linha

Version actuala en data del 25 març de 2024 a 17.52

Una mar es una massa d'aiga salada (dicha « aiga de mar ») que cubrís una partida importanta de la superficia de la Tèrra. Dins un sens generau, lo tèrme designa l'ocean mondiau, es a dire l'ensemble deis oceans e dei mars. Dins un sens pus reduch, una mar designa una estenduda d'aiga salada qu'ocupa un espaci geograficament delimitat per de massas continentalas, de fons marins particulars ò de corrents marins. Ansin, s'aquela espaci pòu comunicar amb l'ocean, a generalament lei sieunas caracteristicas idrologicas. Lei grands lacs salats ocupant lo centre dei depressions continentalas son egalament considerats coma de mar au nivèu idrografic.

Definicions

Frequentament, lo tèrme « mar » designa un espaci de granda talha ocupat per d'aiga salada. Dins aqueu sens larg, designa donc tota l'estenduda d'aiga salada presenta a la superficia de la Tèrra. Dich ocean mondiau, l'estenduda principala ocupada per leis oceans cuerb aperaquí 71 % de la planeta. Dins lo drech internacionau, la mar es definida coma l'espaci situat en delà dau nivèu pus bas agantat per l'aiga sota l'influéncia de la marèia. Compren lo fons marin, la colona d'aiga e sa superficia e l'espaci aerian que la tresplomba.

Dins un sens estricte, en idronimia, una mar se destria d'un ocean per sa posicion geografica sovent enclavada entre de massas terrèstras ò limitada per de prefondors pus feblas (preséncia d'un plan continentau). Segon aquela definicion, un mar es donc un espaci aguent de condicions maritimas diferentas de l'ocean (diferéncias de salinitat, de temperatura, de clima, de corrents marins, fauna e flòra especificas...).

Caracteristicas fisicoquimicas

Salinitat

Article detalhat: Aiga de mar.

La salinitat dei mars es sovent diferenta d'aquela deis oceans. Aqueu fenomèn es lo resultat de plusors mecanismes contraris :

una comunicacion dirècta amb l'ocean mondiau permet d'equilibrar la concentracion de sau gràcias a l'arribada regulara d'aiga oceanica.
l'aiga doça en provenància dei corrents d'aiga a un efiech de dissolucion.
l'evaporacion aumenta la concentracion de sau.

Lei diferéncias engendradas per aquelei fenomèns son fòrça variablas. Per exemple, en Mediterranèa, l'evaporacion es pas compensada per leis apòrts fluviaus mai la comunicacion amb l'Ocean Atlantic e la Mar Roja permet de redurre l'efiech dau raionament solar. Ansin, la salinitat de la Mar Mediterranèa es de 37 g/L, siá una valor relativament pròcha d'aquela de l'ocean mondiau. En revènge, dins la Mar Baltica, l'evaporacion febla e leis apòrts importants d'aiga doça entraïnan una baissa significativa de la salinitat (fins a 10 g/L). Lei valors pus extrèmas son observadas dins lei mars sarradas onte l'abséncia de contacte amb l'ocean permet a la salinitat d'agantar de variacions importantas (275 g/L per la Mar Mòrta).

Temperatura

La temperatura dei mars pòu tanben presentar de diferéncias importantas amb l'ocean. Aquò es lo resultat de son isolament pus important qu'aumenta leis efiechs de transferiment termic. Lei mars situadas dins de regions caudas an ansin regularament de temperaturas superioras a aquela de l'ocean e, au contrari, lei mars situadas dins de regions frejas pòdon presentar de temperaturas fòrça bassas. Per exemple, en Mediterranèa, la colona d'aiga garda mai ò mens la meteissa temperatura (aperaquí 13°C) tota l'annada. Amb lei variacions de salinitat, aqueu fenomèn a de consequéncias importantas sus la fauna e la flòra deis ecosistèmas marins.

Aciditat

En causa de sa natura pus isolada e de la proximitat dei continents, l'aciditat dei mars pòu egalament presentar de variacions importantas a respècte de l'ocean mondiau. Uei, en causa de l'antropizacion de la planeta, aqueleis efiechs son de còps renforçats dins certanei regions onte la populacion e la pollucion son fòrtas.

Lutz

Lei mars pòdon presentar de diferéncias de proprietats opticas a respècte deis oceans. Aquò es lo resultat dei proprietats diferentas de l'aiga (salinitat, temperatura, preséncia de sediments...) ò de la preséncia de certaneis espècias. Coma per leis autrei paramètres fisicoquimics, aquelei variacions an d'efiechs sus leis ecosistèmas presents. Per exemple, la Mar dei Sargasas, caracterizada per sei colonias d'algas, es un mitan aqüatic fòrça salat qu'es relativament paure d'un ponch de vista biodiversitat.

Classificacion dei mars

Classificacion de l'Organizacion Idrografica Internacionala

Article detalhat: Lista dei mars e deis oceans.

Existís una definicion oficiala, establida per l'Organizacion Idrografica Internacionala, dei mars e deis oceans. Aquò permet de provesir lei noms e limits internacionalament reconeguts per lei diferenteis espacis ocupats per d'aiga salada.

Classificacion per tipe

Lei mars mediterranèas

Article detalhat: Mar mediterranèa (oceanografia).

Una mar mediterranèa (ò mar intramontanhosa) es una mar quasi sarrada que comunica amb un ocean^[1]. Pasmens, lo destrech que permet aquela comunicacion es sovent pauc prefond, çò qu'empacha la mesa en plaça de corrents prefonds. Ansin, la mèscla deis aigas prefondas es febla e lei corrents marins presents dins aqueu tipe de mar son engendrats per lei diferéncias de salinitat e de temperatura. Existís dos tipes diferents de mar mediterranèa. Lo premier es la mar intercontinentala que separa au mens dos continents e lo segond es la mar intracontinentala que se tròba a l'interior d'un meteis continent. L'exemple caracteristic d'aqueu tipe de mar es, de segur, la Mar Mediterranèa.

Imatge satellit de la Mar Mediterranèa
Carta batimetrica de la Mar Mediterranèa que mòstra la prefondor febla au nivèu dei destrechs
La Mar Roja, un autre exemple de mar mediterranèa intercontinentala
Lo Golf Persic, un exemple de mar mediterranèa intracontinentala

Lei mars epicontinentalas

Article detalhat: Mar epicontinentala.

Una mar epicontinentala es una partida d'ocean que cuerb una partida d'una plataforma continentala. Es donc caracterizada per un fons pauc prefond, sovent inferior a 200 m. L'infléncia oceanica es donc limitada e, generalament, dins aqueu tipe de mar, lei corrents marins son dictats per lo regim dei vents dominants. Aqueu tipe de mar es format per lei transgressions marinas. La Marga es probablament l'exemple pus caracteristic de mar epicontinentala.

Imatge satellit de la Marga
La Mar dau Nòrd, un autre exemple de mar epicontinentala
Lo Golf Persic es egalament considerat coma una mar epicontinentala
La Mar d'Argentina, un exemple de mar epicontinentala que comunica dirèctament amb un ocean

Lei mars bordejairas

Article detalhat: Mar bordejaira.

La nocion de mar bordejaira es pas totalament clara. D'efiech, segon una premiera definicion, una mar mar bordejaira es una mar relativament prefonda en comunicacion larga amb un ocean. Situada dins una region periferica d'aquela ocean, generalament a proximitat d'un continent, es sovent somesa a son influéncia e, en retorn, participa a sa dinamica. Pasmens, existís una segonda definicion, pus simpla, que qualifica totei lei mars perifericas d'un ocean de « bordejairas »^[2]. Dins aqueu cas, lei mars epicontinentalas intran dins la categoria dei mars bordejaires car, se participan gaire a la dinamica de l'ocean, son fòrça dubèrtas.

La Mar d'Andaman es un exemple de mar bordejaira prefonda
La Mar de China Meridionala es un autre exemple de mar bordejaira prefonda
La Mar Celtica es un exemple de mar bordejaira amb un certan caractèr epicontinentau

Lei mars interioras

Article detalhat: Mar interiora.

Una mar interiora es una mar que comunica pas dirèctament amb un ocean. Son ansin d'estendudas d'aiga enclavadas entre plusors massas continentalas. L'exemple caracteristic es la Mar Negra. Per abüs de lengatge, lei mars de tipe mediterranèu son egalament sovent dichas « mars interioras ». Pasmens, dins lei fachs, son en comunicacion amb un ocean.

La Mar Negra, l'exemple pus famós de mar interiora
La Mar Baltica, un autre exemple famós de mar interiora
La Mar de Marmara, una pichona mar interiora

Lei mars sarradas

Article detalhat: Mar sarrada.

Una mar sarrada es una estenduda d'aiga salada qu'ocupa la partida bassa d'un bacin endoreïc. Comunica pas amb una autra estenduda d'aiga e, en drech internacionau, es sovent considerada coma un lac. La mar sarrada pus coneguda es probablament la Mar Caspiana.

Imatge satellit de la Mar Caspiana
Imatge satellit de la Mar d'Aral, una mar sarrada en cors de disparicion
Imatge satellit de la Mar Mòrta, una pichona mar sarrada

Annèxas

Liames intèrnes

Bibliografia

Nòtas e referéncias

↑ (fr) J-M. Caron, A. Gauthier, A. Schaaf), J. Ulysse e J. Wozniak, Comprendre et enseigner la planète Terre, Ophrys Editions, 3^a edicion, 1998.
↑ (fr) Pascal Saffache, Dictionnaire simplifié de la géographie, Éditions Publibook, 2003, p. 221.

[1] (fr) J-M. Caron, A. Gauthier, A. Schaaf), J. Ulysse e J. Wozniak, Comprendre et enseigner la planète Terre, Ophrys Editions, 3^a edicion, 1998.

[2] (fr) Pascal Saffache, Dictionnaire simplifié de la géographie, Éditions Publibook, 2003, p. 221.

[1]

[2]

@@ Linha 2 : / Linha 2 : @@
 {{1000 fondamentals}}
+[[Fichièr:Turquoise Swirls in the Black Sea.jpg|thumb|right|[[Fotografia]] de plusors mars [[Tèrra|terrèstras]] ([[Mar Mediterranèa|Mediterranèa]], [[Mar de Marmara]], [[Mar Negra]], [[Mar Caspiana]], [[Mar d'Azov]] e [[Golf Persic]].]]
-La '''mar''' es una massa d'[[aiga]] [[sal]]ada (coneguda coma aiga de mar) que cubrís una granda partida de la [[superfícia (matematicas)|superfícia]] de la [[Tèrra]]. Lei grandas massas d'[[aiga]] que separan lei continents se nomenan [[ocean]]s, encara que lei divisions d'aquestes [[ocean]]s que son barrats parcialament per de [[continent]]s o d'[[illa]]s e [[archipèla]]s son conegudas simplament coma de mars, que se dividisson en massas d'[[aiga]] pus pichonas nomenadas [[golf]]s e [[badia]]s e que se jonhon a travèrs deis [[estrech]]s. Se nomenan tanben ''mars'' lei grands [[lac]]s, abitualament [[sal]]ats, qu'an pas d'[[emissari]], coma la [[mar d'Aral]].
+Una '''mar''' es una massa d'[[aiga]] [[sal (quimia)|salada]] (dicha « [[aiga salada|aiga de mar]] ») que cubrís una partida importanta de la superficia de la [[Tèrra]]. Dins un sens generau, lo tèrme designa l'[[ocean mondiau]], es a dire l'ensemble deis [[ocean]]s e dei mars. Dins un sens pus reduch, una mar designa una estenduda d'aiga salada qu'ocupa un espaci geograficament delimitat per de massas [[continent]]alas, de fons marins particulars ò de [[corrent marin|corrents marins]]. Ansin, s'aquela espaci pòu comunicar amb l'[[ocean]], a generalament lei sieunas caracteristicas idrologicas. Lei grands [[lac]]s salats ocupant lo centre dei depressions continentalas son egalament considerats coma de mar au nivèu idrografic.
 == Definicions ==
@@ Linha 8 : / Linha 10 : @@
 Frequentament, lo tèrme « mar » designa un espaci de granda talha ocupat per d'[[aiga salada]]. Dins aqueu sens larg, designa donc tota l'estenduda d'[[aiga salada]] presenta a la superficia de la [[Tèrra]]. Dich [[ocean mondiau]], l'estenduda principala ocupada per leis [[ocean]]s cuerb aperaquí 71 % de la [[planeta]]. Dins lo [[drech internacionau public|drech internacionau]], la mar es definida coma l'espaci situat en delà dau nivèu pus bas agantat per l'[[aiga]] sota l'influéncia de la [[marèia]]. Compren lo fons marin, la colona d'aiga e sa superficia e l'espaci aerian que la tresplomba.
-Dins un sens estricte, en [[idronimia]], una mar se destria d'un [[ocean]] per sa posicion [[geografia|geografica]] sovent enclavada entre de massas terrèstras ò limitada per de prefondors pus feblas (preséncia d'un [[plan continentau]]). Segon aquela definicion, un mar es donc un espaci aguent de condicions maritimas diferentas de l'[[ocean]] (diferéncias de [[salinita]], de [[temperatura]], de [[clima]], de [[corrent marin|corrents marins]], [[fauna]] e [[flòra]] especificas...).
+Dins un sens estricte, en [[idronimia]], una mar se destria d'un [[ocean]] per sa posicion [[geografia|geografica]] sovent enclavada entre de massas terrèstras ò limitada per de prefondors pus feblas (preséncia d'un [[plan continentau]]). Segon aquela definicion, un mar es donc un espaci aguent de condicions maritimas diferentas de l'[[ocean]] (diferéncias de [[salinitat]], de [[temperatura]], de [[clima]], de [[corrent marin|corrents marins]], [[fauna]] e [[flòra]] especificas...).
 == Caracteristicas fisicoquimicas ==