Veire la font de Zolos

{{omon|Zolo}}
<div class="toccolours" style="width: 270px; font-size: 95%; margin-left:1em; margin-bottom:1em; float:right">
{|style="background-color:#e0e0e0; width:100%"
<!-- ***** Títol *****-->
|+ style="font-size: 1.75em;" | ''zolos''  
|}
{| style="background-color:transparent; width:100%"
<!-- ***** Títol ***** -->
|+ style="font-size: 1.75em;" | [[Fichièr:Zoulous_(Shakaland).jpg|center|250px]]
|-
<!-- ***** Populacion ***** -->
|-
! colspan="2" style="background-color: #e0e0e0; text-align: center;" {{!}} '''Populacion totala'''
|}
{| style="background-color:transparent; width:100%"
|- valign="top"
|+ style="font-size: 1em;" | 11 183 000
|-
! colspan="2" style="background-color: #e0e0e0; text-align: center;" | Regions amb populacion significativa
|- valign="top"
| {{Africa del Sud}}|| 10500000
|- valign="top"
|- valign="top"
| [[Fichièr:Flag of Lesotho.svg|20px]] [[Lesotho]]|| 303.000
|- valign="top"
|- valign="top"
|{{Zimbabwe}}||143.000
|- valign="top"
|- valign="top"
| {{Malawi}}||126000
|- valign="top"
|- valign="top"
| {{Swaziland}}|| 104000
|- valign="top"
|- valign="top"
| {{Botswana}}||4900
|- valign="top"
|- valign="top"
| {{Moçambic}}||3300
|-
<!-- ***** Lenga ***** -->
|-
! colspan="2" style="background-color: #e0e0e0; text-align: center;" | Lenga
|}
{| style="background-color:transparent; width:100%"
|- valign="top"
|+ style="font-size: 1em;" | [[zolo (lenga)|zolo]]
|-
<!-- ***** Religion ***** -->
|-
! colspan="2" style="background-color: #e0e0e0; text-align: center;" {{!}} '''Religion'''
|}
{| style="background-color:transparent; width:100%"
|- valign="top"
|+ style="font-size: 1em;" | Majoritàriament [[cristianisme]]; religions trabicionalas
|- 
<!-- ***** Grops etnics ligats ***** -->
|-
! colspan="2" style="background-color: #e0e0e0; text-align: center;" {{!}} '''Grop etnic  ligat'''
|}
{| style="background-color:transparent; width:100%"
|- valign="top"
|+ style="font-size: 1em;" | Pòbles [[Ngunis|Nguni]] ([[Xhosas]], Ndebeles del Zimbabwe, [[Swatis]])
|-
| {{ #if: {{{sit|}}} | '''Sit web'''}} || {{ #if: {{{sit|}}} | {{{sit}}} }}  
|}
</div><noinclude>


Los '''Zolos''' son un pòble [[Bantos|banto]] d'[[Africa Australa|Africa]], en partida sedentarizat, que se trapa subretot en [[Sud-Africa|Africa del Sud]].

Lo '''pòble zolo''' (son nom ven de l’expression ''ama zolo'': lo pòble del cèl) foguèt unifica pel rei Chaka Zulu, que faguèt de son clan de 1500 personas una nacion redobtabla per la conquista e l'assimilacion. L'unificacion zoloa es en partit responsabla du mfecane, l'èrsa caotica d'emigracion de clans al delà dels rius Tugela e Pongola, novèlas limitas del KwaZulu.

Reconegut per lor armada formidabla (l'''impi''), los Zolos butan al colons [[boers]] e a l'armada [[Reialme Unit|britanica]] al sègle XIX amb un acarniment e de tacticas que prenguèt mai d'un còp lo contrapés dels Europèus (de notar la victòria zoloas a la [[batalha d'Isandhlwana]] pendent la [[Guèrra Anglozolo|guèrra anglozoloa]] de [[1879]]). La majora partida dels Zolos uèi son cultivaires, mas l'urbanizacion n'atrai un grand nombre pendent lo [[sègle XX]]. Los Zolos urbans se trapan subretot al [[Witwatersrand]], zona minièra dins la província de [[Gauteng]] comprenent [[Johannesburg]]; e a [[Durban (Africa)|Durban]] (que lo nom zolo es ''{{Lang|zu|eThekwini}}''), pòrt important del [[KwaZulu-Natal]]. La banastariá, la garnitura de pèrlas, e ls cants zolos sont celèbres.

Sul plan politic, los Zolos son ara plan divizats entre partisans del [[Congrès Nacional African|Congrès national africain]] (ANC) e aquestes de Partit de la Libertat Inkatha (IFP). De violentas susmautas esclatavan entre aquestes partits abans la primièra election del pòstapartheid. L'IFP l'emportèt al KwaZulu-Natal, mas son vòte es un pauc en recul a las eleccions recentas. Dempèi unas annadas l'IFP se jonguèt a una coalicion d'unitat amb l'ANC.

== Istòria ==
[[Fichièr:Zulu_village_6.JPG|vinheta|Femna en vestits tradicionals e portant una calabassa.]]
La patria d'origina dels Zolos sembla se situar dins la region de la [[Tanzania]] modèrna. Lor preséncia en Africa del Sud ven del [[sègle XIV]]. Tot coma los [[Xhosa (peuple)|Xhosas]] que s'installèron en Africa del Sud pendent las èrsas migratòrias bantoas precedentas, los Zolos assimilèron fòrça sons de las lengas [[san]] e khoï, aquestas dels premièrs abitants de la contrada. Atal, lo [[zolo]] e lo [[xhosa]] gardèron fòrça consomnas amb clics (sons qu'encontra pas qu'en Africa del Sud), malgrat l'atudament de fòrça lengas san e khoï.

Lo [[zolo]], coma totas la lengas indigènas d'Africa del Sud, èra una lenga orala fins a la venguda de missionaris europèus, que la transcriguèron utilizant l'[[alfabet latin]]. Lo primièr document redigit en zolo foguèt une traduccion de la Bíblia, pareguda en [[1883]]. En [[1901]], [[John Langalibalele Dube|John Dube]], un zolo del [[Natal (Africa)|Natal]], creè l'Ohlange Institute, lo primièr establiment d'ensenhament indigèn d'Africa del Sud.

=== Las originas ===
Los Zolos èran a l’origina un clan minor, fondat en 1709 per kaNtombhela Zulu, dins çò qu'es uèi lo [[KwaZulu-Natal]]. Apartenián a grop dels [[Nguni (peuple)|Nguni]] qu'ocupavan la region. Los Nguni avián migrat de la cósta èst de l’Africa e s'installèron en Africa del Sud vèrs de 800 ApC.

''iZulu'', ''iliZulu'' o ''liTulu'', segon los dialèctes [[Langues nguni|nguni]], significa « cèl ».

=== Lo Reialme zolo ===
Los zolos crean en [[1816]] un poderós [[Reialme zolo|reialme]] jos conquerent [[Chaka Zulu]] que, dotat coma sas predecessors d'un larg poder sus la tribú, mena l'armada del poderós Empèri Mweta, pren la seguida de son mentor Dingiswayo e fa d'una confederacion de tribús eterogenèas un empèri jos l'egemonia zoloa.

=== Guèrra contra los Angleses ===
L'[[11 de decembre]] de [[1878]], los Britanics fan un ultimatum als 14 caps representant Cetshwayo. Las clausulas de l’ultimatum èran inacceptablas al vejaire del rei zolo. Las fòrça britanicas passa lo riu Thukela a la fin de decembre de 1878. Lo 22 de genièr de 1879, los zolos desfan los Britanics a la [[Bataille d'Isandhlwana|batalha d'Isandhlwana]] mas aviá patit d'unas desfacha que los avián daissat dins una posicion inconfortabla. La guèrra s'acabafin finala per la desfacha zoloa lo [[4 de julhet]] de 1879 après de grandas dificultats pels Angleses, l'armada zoloa essent tenaça.

=== Colonizacion ===
[[Fichièr:ZuluWarriors.jpg|vinheta|300x300px|Guerrièrs zolos de la fin de la fin del sègle XIX]]
Après la captura de [[Cetshwayo]] un mes après la desfacha, los Britanics divisisson lo reialme zolo en tretze potentats. Aquestes reialmets se combatan fins que, en [[1883]], Cetshwayo siá installat coma rei del Zululand. Los combats acaban pas e lo rei se vei constrenc de fugir son territòri jos las atacas victoriosas de [[Zibhebhu kaMaphitha|Zibhebhu]], un dels tretze reipetits, sostengut pels mercenaris [[boers]]. Cetshwayo morís en febièr de [[1884]], benlèu empoisonat, e son filh de quinze ans, [[Dinuzulu]], li succedís. Las guèrras intestinas contunha pendent d'annadas, fins a l'absorpcion definitiva del Zululand dins la colonia del Cap.

=== Los ans d’Apartheid ===

==== Lo Bantostan del KwaZulu ====
[[Fichièr:Flag of KwaZulu (1985–1994).svg|vinheta|150x150px|Bandièra del Kwazulu]]
Jos l’[[Apartheid]], lo [[Bantostan]] del KwaZulu (''Kwa'' significant ''tèrra de'') fogèt creat en [[1970]] jol nom de Zululand (prenguèt son nom actual en [[1977]]). Èra previst que totes los zolos serián vengut de ciutadans del KwaZulu, perdent atal lor ciutadanetat sudafricana. La patria atal creada èra compausada d’una multitud de tèrras escampilhadas. De centenat de milièrs de zolos vivent fòra del KwaZulu foguèron despossedats e deplassats per la fòrça cap a de tèrras mens bonas. En 1993, près 5,2 milions de zolos vivián dins lo KwaZulu e près de 2 milions dins lo rèste de l’Africa del Sud. Lo ministre en cap del KwaZulu foguèt, de sa creation en 1970 fins a 1994, [[Mangosuthu Buthelezi]]. En 1994, la província del Natal oguèt restacada al KwaZulu, forman ara lo, lo [[KwaZulu-Natal]].

==== Inkatha Freedom Party ====
En 1975, Buthelezi recreèt l'''Inkatha YaKwaZulu'', davancièr de l'[[Inkatha Freedom Party]] (o IFP). aquesta organizacion èra teoricament un movement de protestacion contra l’apartheid, mas mai conservatritz que l’[[Congrès Nacional African|ANC]]. Per exemple, ''Inkatha'' èra opausada a la lucha armada e a las sanccions contra l’Africa del Sud. ''Inkatha'' èra a l’origina en bona ententa amb l’ANC, mas las doas organizacions dintrèron e oposicion en 1979 aprèe las [[susmautas de Soweto]].

A causa de sas posicions sempre mai en favor del govèrn de l’apartheid, ''Inkatha'' foguèt la sola granda organizacion reconeguda coma representativa de las opinions dels negres sudafricans pel govèrn de l’apartheid<span></span>: l’ANC e los autres movements èran fòrabandits. A la diferéncia dels líders del [[Transkei]], del [[Ciskei]], del [[Bophuthatswana]] e del Venda, Buthelezi jamai acceptèt la pseudoindependéncia ofèrta pendent la politica del ''Separate Development'', malgrat de grandas pressions de la part del govèrn blanc.

==== Violéncia politica ====
A partir de 1985, de membres de movements d’oposicion s’engatgèron dins de luchas sanguinosas. La violéncia politica apareguèt d’en primièr entre los membres de l'Inkatha e de l’ANC, que se faguèt atrocitats d'ambedos costats. Se supausa que foguèron provesidas pel govèrn de l’apartheid mejan una ajuda mai omens dirècta a l’''Inkatha. ''Las violéncias contunhèron pendent totes los ans 1980 e s’accentuèron dins los ans 1990 a l'escasença de las primièras eleccions nacionalas de 1994.

== Los Zolos uèi ==
La partença dels òmes, obligats de se n'anar cercar d'un trabalh, provoquèt l'escapilhament del nuclèu familial, en que s'organizava la societat zolas. E la poligamia, qu'aviá estat la règla, venguèt l'excepcion<span></span>: es malaisit dins las condicions economicas d'ara d'entretenir mai d'una esposas.

== Cultura ==

=== Lenga ===
La lenga dels Zolos es lo [[Zolo]] (o ''isiZulu'', una [[Lengas bantos|lenga bantoa]] (mai exactament, un sosgrop [[Langues nguni|Nguni]]. Lo zolo es la lenga mai parlada en [[Sud-Africa|Africa del Sud]] ont es una [[lenga oficiala]]. Mai de la mitat de la populacion es capabla de la comprene, amb mai de 9 milions de personas qu'es la lenga mairala e mai 15 milions que lo parlan correntament<ref>{{lien web|langue=en|titre=Ethnologue report for language code ZUL|url=http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=zul|éditeur=[http://www.ethnologue.com Ethnologue]}}</ref>. Fòrça Zolos parlan tanben l'[[anglés]], lo [[portugués]], lo [[Tsonga (langue)|tsonga]], lo [[Sotho du Sud|sotho]] e d'autras lengas en Africa del Sud.

=== Musica ===
Siyahamba, aqueste cant tradicional zolo evoluèt integrant los cants religioses de quatre voces portats pels colonizators europèus. Siyahamba s'inscriu dins lo corrent dels cants de devotion ''a cappella''. Sas paraulas significan: « Caminam dins la lutz de Dieu ».

La musica e la dança zoloas foguèron mondialament difusadas per exemple amb las reprisas de cançons tradicionalas e l'artista internacional [[Johnny Clegg]].

=== Vestit ===
[[Fichièr:Zulu_village_4.JPG|vinheta|Femnas pendnet una ceremonia.]]
Lo vestit tradicional de l'òme es abitualament leugièr<span></span>: un davantal en doas partidas (sembant a un [[panhe]]) que cobrís las partidas genitalas e las patèrlas. La pèça de davant se nomena''umutsha'', e es mai sovent facha de pèl de [[springbok]] o d'un autre animal torsadadas en bendas que cobrís las partidas genitalas. La partida rèire que se nomena ''ibheshu'', es facha d'una pèça unica de pèl de [[springbok]] o d'un [[Bos taurus|bovid]]. Sa longor mòstra mai sovent l'edat e la posicion sociala: los ''amabheshu'' (plural de ''ibheshu'') mai longs son portats pels mai d'edat. Los òmes maridats tanben pòrtan un bandèl, nomenat ''umqhele'', qu'es tanben fach de springbok o de cuèr de [[Panthera pardus|leopard]] pels òmes de naut reng social, coma los caps. Los òmes pòrtan tanbnen de braçalets e de cadenas a las cavilhas nomenats ''imishokobezi'' pendent las ceremonias e lo rituals, coma los maridatges e las danças.

=== La religion e las cresenças ===
[[Fichièr:AAC_Worshippers.jpg|esquèrra|vinheta|300x300px|Fidèlas zoloas dins una glèisa apostolica africana près de Oribi Gorge]]
Gaireben totes los zolos se reclaman del [[cristianisme]]. Unas de las glèisas qu'apartenon son l'[[African Initiated Church]], subretot la [[Zion Christian Church]] e d'autras [[Glèisa apostolica|glèisas apostolicas]], pasmens s'aquela a las glèisas màger europèas (la [[Glèisa reformada olandesa]], la [[Anglicanisme|Glèisa anglicana]] e la  [[Glèisa Catolica Romana|Glèisa catolica romana]]) es tanben pro espandida. Mas, los zolos gardan lors cresenças precolonialas del [[cult dels aujòls]] jos forma d'un [[sincretisme]] amb lo cristianisme.

La religion zoloa possedís un dieu creator, ''Nkulunkulu'', qu'interagís tanben dins la vida videnta dels umans, pasmens s'aquesta cresença se revèla èsser lo resultat dels esfoces dels primièrs missionaris per adaptar lo dieu crestian a la cultura zoloa<ref>{{article|langue=en|url=https://www.ucalgary.ca/~nurelweb/papers/irving/skyking.html|titre=Lord of the Sky-King of the Earth:  Zulu traditional religion and belief in the sky god|auteur=Irving Hexham|éditeur=University of Waterloo|année=1979|journal=[http://www.wlu.ca/press/Journals/sr/index.shtml Studies in Religion]|consulté le=2008-10-26}}</ref>. Tradicionalament, la cresença mai fòrta dels zolos son los esperits dels aujòls (''Amatongo'' o ''Amadhlozi''), qu'an lo poder d'intervenir en ben o en mal dins la vida de las gents<ref>{{Ouvrage|langue=anglais|prénom1=|nom1=|lien auteur1=|auteur=Henry Callaway|titre=The Religious System of the Amazulu|sous-titre=|lien titre=|numéro d'édition=|lien éditeur=|éditeur=Springvale|lieu=|année=1870|tome=|volume=|pages totales=|isbn=|titre chapitre=Part I:Unkulunkulu|passage=|lire en ligne=http://www.sacred-texts.com/afr/rsa/index.htm|consulté le=}}</ref>. Aquesta creseça contunha croyance dins la populacion zoloa<ref name="ashforth">{{article|langue=en|titre=Muthi, Medicine and Witchcraft: Regulating ‘African Science’ in Post-Apartheid South Africa?|auteur=Adam Ashforth|journal=[http://web.uct.ac.za/depts/cas/default.php?pageName=social.php Social Dynamics]|année=2005|volume=31:2}}</ref>.
[[Fichièr:Sangomas-greeting.jpg|vinheta|300x300px|Sangomas zolos (mascs)]]
Per comunicar amb lo mond esperital, lo masc (''sangoma'') deu invocar los aujòls mejans un ritual de divinacion. Alara, un erborista (''inyanga'') prepara un medecina de consomir (''muthi'') per influenciar los aujòls. Los mascs e erboristas tenon un ròtle important dins la vida videnta dels zolos. Pasmens, existís una diferéncia entre lo ''muthi'' blanc (''umuthi omhlope''), qu'a d'efièchs positius, coma la garison, la prevencion o la fin del malastre, e lo ''muthi'' negre (''umuthi omnyama''), que pòt balhar malautiás e mòrt als autres, o una santat mal aquerida a aquel que n'usa. Los practicants del ''muthi'' negre son considerats coma de mascs del mal e son remandats per la societat.

Lo cristianisme aguèt de mal a s'implantar dins la populacion zoloa, e lo faguèt de biais sincretic. Isaiah Shembe, considerat coma lo [[messias]] zolo, presenta una forma de cristianisme mesclat a las tradicions localas<ref>{{lien web|langue=en|url=http://www.uiowa.edu/~africart/toc/people/Zulu.html|titre=Art & Life in Africa Online - Zulu|éditeur=University of Iowa|consulté le=2007-06-06}}</ref>.

== Notas e rederéncias ==
{{Reflist}}

== Vejatz tanben ==

=== Bibliografia ===

==== Obratges ancians ====
(òrdre cronologic)
* {{En}} Nathaniel Isaacs, ''Travels and adventures in eastern Africa, descriptive of the Zoolus, their manners, customs, etc. etc. : with a sketch of Natal'', Edward Churton, Londres, 1836, 2 vol. 
* {{Fr}} Adulphe Delegorgue, ''Voyage dans l'Afrique Australe : notamment dans le territoire de Natal dans celui des Cafres Amazoulous et Makatisses et jusqu'au tropique du Capricorne, exécuté durant les années 1838, 1839, 1840, 1841, 1842, 1843 & 1844'', A. René, 1847, 2 vol.
* {{En}} Henry Callaway (R. P.), ''The religious system of the Amazulu : izinyanga zokubula, or, divination, as existing among the Amazulu, in their own words'', J.A. Blair, Springvale (Natal), 1870, 448 p. (rééd. ultérieures)
* {{En}} David Leslie, ''{{Lang|en|Among the Zulus and Amatongas : with sketches of the natives, their language and customs; and the country, products, climate, wild animals, &c. being principally contributions to magazines and newspapers}}'', Wm. Gilchrist, Glasgow, 1875, 436 p.
* {{En}} James Anson Farrer, ''Zululand and the Zulus : their history, beliefs, customs, military system, home life, legends, etc., etc., and missions to them'', Kerby & Endean, Londres, 1879 ({{2e}} éd.), 151 p. 
* {{Fr}} Paul Deléage, ''Trois mois chez les Zoulous et les derniers jours du Prince impérial'', E. Dentu, 1879, 370 p.
* {{Fr}} Bénédict Henry Révoil, ''Les zoulous et les cafres : mœurs, coutumes, guerre avec les Anglais, etc.'', Librairie de J. Lefort, Lille, 1880, 196 p.
* {{En}} Walter Robert Ludlow, ''Zululand and Cetewayo : containing an account of Zulu customs, manners, and habits, after a short residence in their kraals, with portrait of Cetewayo, and 28 illustrations from original drawings'', Simpkin, Marshall, and Co, Londres, 1882, 219 p. 
* {{Fr}} Émile de La Bédollière, ''Au pays des Zoulous et des cafres'', Barbou, Limoges, 1882, 88 p.
* {{En}} Josiah Tyler (Rev.), ''Forty years among the Zulus'', Congregational Sunday-school and publishing society, Boston, Chicago, 1891, 300 p.

==== Escrichs contemporanèus ====
* {{En}} Donald R. Morris, ''The washing of the spears : a history of the rise of the Zulu nation under Shaka and its fall in the Zulu War of 1879'', Simon & Schuster, New York, 1971, 1965, 655 p. 
* {{En}} Vusamazulu Credo Mutwa, ''Zulu shaman : dreams, prophecies, and mysteries'', Destiny Books, Rochester (Vt), 2003 (éd. 1996 : ''Song of the Stars''), 224 p. {{ISBN|978-0-89281-129-8}}
* {{En}} Jonathan Sutherland et Diane Canwell, ''The Zulu kings and their armies'', Pen & Sword Military, Barnsley (South Yorkshire, England), 2004, 198 p.  {{ISBN|978-1-84415-060-1}}
* {{En}} Alex Zaloumis, ''Zulu tribal art'', AmaZulu Publishers, Le Cap, 2000, 301 p. 
* {{Fr}} Véronique Faure, ''Ethnicité et stratégies nationalistes : les Zoulous et l'Inkatha'', [[Université de Bordeaux|Université de Bordeaux 4]], 1996, 2 vol., 712 p.
* {{Fr}} Philippe Gervais-Lambony, ''L'Afrique du Sud et les États voisins'', Paris, Masson & Armand Colin Éditeurs, 1997, 253 p.
* {{Fr}} François Lafargue, ''Les Zoulous en Afrique du Sud : Éveil d'un pays, réveil d'une ethnie'', Centre de recherches et d'analyses géopolitiques, 1996, 708 p.
* {{Fr}} Tidiane N'Diaye, ''L'Empire de Chaka Zoulou'', L'Harmattan, Paris (Collection Études africaines) 2002, 250 p.
* {{Fr}} Tidiane N'Diaye, ''L'Éclipse des Dieux'', Éditions du Rocher, Paris 2004, 317 p.
* {{Fr}} Sylvain Guyot, ''Rivages zoulous : l'environnement au service du politique en Afrique du Sud'', Karthala, 2006, 250 p.  {{ISBN|978-2-84586-767-3}}
* {{Fr}} John Mack, ''Les Zoulous'', Granger frères, 1981, 48 p.  {{ISBN|978-0-88551-503-5}}
* {{Fr}} Jean Sévry, ''Chaka, empereur des Zoulous : histoire, mythes et légendes'', L'Harmattan, 1991, 251 p.  {{ISBN|978-2-7384-0836-5}}

=== Discografia ===
* {{Fr}} Colenso Abafana Benkokhelo, ''Afrique du Sud : polyphonies Zulu'', Buda Records, Paris, 1997 (CD) 
* {{En}} Spirit of the Zulu, ''Traditional Music Of The Zulu & North Sotho'', The Gold Collection, 2005 (2 CD)

=== Filmografia ===
* ''Zoulou'', film britannique réalisé par Cy Endfield (1964)
* ''L'Ultime Attaque'' (''Zulu Dawn''), film américain de Douglas Hickox (1979)
* ''Ubuhle Bembali'' (La beauté des fleurs), film documentaire musical français  d'Emmanuelle Bidou, Ministère de la culture et de la communication, Centre national de la cinématographie, Paris, 2002, 57’ (VHS)
* ''Amours zoulous'', film documentaire français d'Emmanuelle Bidou, 2004 ?, 52'
* Shaka Zulu, feuilleton télévisé [[Sud-Africa|sud-africain]] '''('''William C. Faure; écrit par Joshua Sinclair pour la South African Broadcasting Corporation, SABC - 1986). 

* Chaka
* Royaume zoulou
* KwaZulu
* Zoulouland, le territoire
* ''Zoulouland'', une bande-dessinée retraçant l'histoire de la guerre anglo-zouloue ainsi que l'histoire de Chaka Zulu.
* Zoulou
* Démographie de l'Afrique du Sud
* Liste des groupes ethniques d'Afrique
* Tokoloshe

=== Ligams extèrnes ===
* {{En}} [http://www.uiowa.edu/~africart/toc/people/Zulu.html Zulu Information] (Arts & Life in Africa, The University of Iowa)
* {{En}} [http://www.unhcr.org/refworld/topic,463af2212,469f2f272,469f38dd1e,0.html Chronology for Zulus in South Africa] (fiche du Haut Commissariat des Nations unies pour les réfugiés, 2004)
* {{Fr}} [http://echogeo.revues.org/12039 Article de la revue ''Echogeo'' : « Le Référent Zoulou omniprésent », auteurs: Frédéric Giraut et alii], 2010)