Attikí

Attikí Περιφέρεια Αττικής
Land:	Hellas
Hovudstad:	Aten
Periferieiningar:	Sentral-Aten Nord-Aten Vest-Aten Sør-Aten Pireus Øyane Vest-Attikí Aust-Attikí
Folketal:	3 814 064 (2021)
Areal:	3 808 km²
Folketettleik:	1 002 /km²
Heimeside:	www.attiki.gov.gr

Attikí (gresk Αττική), òg kalla Attika, er ein av tretten periferiar i Hellas og inneheld Aten, hovudstaden i landet. Attikí omfattar dei tidlegare prefektura Aten, Pireus, Vest-Attikí og Aust-Attikí.

Attikí ligg sør i Hellas og har eit areal på 3 808 km². I tillegg til Aten ligg byane Pireus, Elevsína, Mégara, Lávrio og Marathónas (Marathon) i Attikí. Attikí omfattar òg ein liten del av halvøya Peloponnes og øyane Salamína, Angístri, Éjina, Póros, Ýdra, Spétses, Kýthira og Andikýthira. Oppunder 4 millionar menneske bur i periferien, og meir enn 95 % av dei bur i storbyområdet til Aten.

Attikí var tidlegare ein del av periferien Sentral-Hellas, men vart skild ut som eigen periferi i 1987. Han grensar mot Sentral-Hellas i nord og mot Peloponnes i vest og sør.

Periferieiningar og kommunar

Etter den administrative reforma i 2010 er periferien Attikí delt inn i åtte periferieiningar som omfattar 66 kommunar.

Periferieining	Innbyggjarar	Kommunar
Sentral-Aten	1 002 212	Filadélfia-Khalkidóna, Galátsi, Aten, Zográfou, Kesarianí, Výronas, Dáfni-Ymittós, Ilioúpoli
Nord-Aten	601 163	Kifisiá, Metamórfosi, Lykóvrysi-Pévki, Iráklio, Maroúsi, Pendéli, Vrilíssia, Khalándri, Ajía Paraskeví, Néa Ionía, Filothéi-Psykhikó, Papágou-Kholargós
Vest-Aten	478 883	Khaidári, Petroúpoli, Áji Anárjyri-Kamateró, Ílio, Peristéri, Ajía Varvára, Egáleo
Sør-Aten	529 455	Moskháto-Távros, Kallithéa, Paleó Fáliro, Néa Smýrni, Ájos Dimítrios, Álimos, Ellinikó-Arjyroúpoli, Glyfáda
Pireus	448 051	Pérama, Keratsíni-Drapetsóna, Korydallós, Níkea-Ájos Ioánnis Réndis, Pireus
Øyane	70 005	Salamína, Angístri, Éjina, Póros, Trizinía-Méthana, Ýdra, Spétses, Kýthira
Vest-Attikí	165 540	Mégara, Mándra-Idýllia, Elevsína, Asprópyrgos, Fylí
Aust-Attikí	518 755	Oropós, Akharnés, Diónysos, Marathónas, Rafína-Pikérmi, Pallíni, Spáta-Artémida, Peanía, Markópoulo, Kropía, Vári-Voúla-Vouliagméni, Saronikós, Lavreotikí

	Kommune	Periferieining	Areal	Folketal	Hovudsete
1	Aten	Sentral-Aten	39,0	643 452	Aten
2	Filadélfia-Khalkidóna	Sentral-Aten	3,7	34 958	Néa Filadélfia
3	Galátsi	Sentral-Aten	4,0	57 909
4	Zográfou	Sentral-Aten	8,5	69 874
5	Kesarianí	Sentral-Aten	7,8	26 269
6	Výronas	Sentral-Aten	9,2	59 134
7	Dáfni-Ymittós	Sentral-Aten	2,4	33 886	Dáfni
8	Ilioúpoli	Sentral-Aten	12,7	76 730
9	Kifisiá	Nord-Aten	25,9	72 878
10	Metamórfosi	Nord-Aten	5,5	30 174
11	Lykóvrysi-Pévki	Nord-Aten	3,7	30 998	Pévki
12	Iráklio	Nord-Aten	4,7	50 494
13	Maroúsi	Nord-Aten	13,1	71 830
14	Pendéli	Nord-Aten	32,9	35 610	Melíssia
15	Vrilíssia	Nord-Aten	3,9	32 417
16	Khalándri	Nord-Aten	10,8	77 102
17	Ajía Paraskeví	Nord-Aten	8,0	62 147
18	Néa Ionía	Nord-Aten	4,4	64 611
19	Filothéi-Psykhikó	Nord-Aten	6,2	27 636	Psykhikó
20	Papágou-Kholargós	Nord-Aten	8,6	45 266	Kholargós
21	Khaidári	Vest-Aten	22,7	47 051
22	Petroúpoli	Vest-Aten	6,6	60 146
23	Áji Anárjyri-Kamateró	Vest-Aten	9,1	61 462	Áji Anárjyri
24	Ílio	Vest-Aten	9,2	84 004
25	Peristéri	Vest-Aten	10,1	133 630
26	Ajía Varvára	Vest-Aten	2,4	26 759
27	Egáleo	Vest-Aten	6,5	65 831
28	Moskháto-Távros	Sør-Aten	5,2	39 661	Moskháto
29	Kallithéa	Sør-Aten	4,7	97 616
30	Paleó Fáliro	Sør-Aten	4,6	64 863
31	Néa Smýrni	Sør-Aten	3,5	72 853
32	Ájos Dimítrios	Sør-Aten	5,0	71 664
33	Álimos	Sør-Aten	5,9	43 174
34	Ellinikó-Arjyroúpoli	Sør-Aten	15,1	50 027	Arjyroúpoli
35	Glyfáda	Sør-Aten	25,4	89 597
36	Pérama	Pireus	14,7	25 628
37	Keratsíni-Drapetsóna	Pireus	9,7	89 536	Keratsíni
38	Korydallós	Pireus	4,3	61 248
39	Níkea-Ájos Ioánnis Réndis	Pireus	11,3	103 488	Níkea
40	Pireus	Pireus	10,9	168 151	Pireus
41	Salamína	Øyane	96,1	37 220	Salamína
42	Angístri	Øyane	13,4	1 131	Megalokhóri
43	Éjina	Øyane	87,4	12 911	Éjina
44	Póros	Øyane	49,6	3 261	Póros
45	Trizinía-Méthana	Øyane	241,1	6 020	Galatás
46	Ýdra	Øyane	64,4	2 070	Ýdra
47	Spétses	Øyane	27,1	3 748	Spétses
48	Kýthira	Øyane	299,4	3 644	Kýthira
49	Mégara	Vest-Attikí	330,3	38 033	Mégara
50	Mándra-Idýllia	Vest-Attikí	426,3	17 822	Mándra
51	Elevsína	Vest-Attikí	37,1	30 147	Elevsína
52	Asprópyrgos	Vest-Attikí	102,0	31 381	Asprópyrgos
53	Fylí	Vest-Attikí	111,3	48 157	Áno Liósia
54	Oropós	Aust-Attikí	317,5	31 811	Oropós
55	Akharnés	Aust-Attikí	146,4	106 169	Akharnés
56	Diónysos	Aust-Attikí	68,7	42 376	Ájos Stéfanos
57	Marathónas	Aust-Attikí	226,6	31 331	Marathónas
58	Rafína-Pikérmi	Aust-Attikí	41,8	22 327	Rafína
59	Pallíni	Aust-Attikí	30,7	59 459	Pallíni
60	Spáta-Artémida	Aust-Attikí	74,0	34 915	Spáta
61	Peanía	Aust-Attikí	42,8	28 036	Peanía
62	Markópoulo	Aust-Attikí	81,8	21 722	Markópoulo
63	Kropía	Aust-Attikí	102,0	30 817	Koropí
64	Vári-Voúla-Vouliagméni	Aust-Attikí	34,0	52 546	Voúla
65	Saronikós	Aust-Attikí	133,4	30 047	Kalývia Thorikoú
66	Lavreotikí	Aust-Attikí	176,9	25 199	Lávrio

Geografi

Attikí er ei halvøy som stikk ut i Egearhavet. Av fjell finn ein Ymittós, dei austlege delane av Jeránia, Párnitha, Egáleo og Pendéli. Dei deler halvøya inn i slettene Mesójia og Thriásio Pedío. I nord grensar Attikí til Viotíasletta og i vest til Korint. Saroniabukta ligg i sør og øya Évvia ligg utanfor nordkysten. Aten sitt eldste vassreservoar, Marathonsjøen, ligg om lag 40 km nordaust for byen, og opna i 1920-åra. Sidan den gong har reservoaret vore den største innsjøen i Attikí. Skogar dekkjer områda rundt Párnitha, Ymittós og på åsane og i fjella i nordaust og nord, bortsett frå dei høgaste toppane. Fjella i vest og sør er hovudsakleg graskledd eller berre, men ein kan òg finne noko skog her.

Poseidontempelet ved Kapp Soúnio, det sørlegaste punktet i Attikí, bygd om lag 440 fvt.

Kifisós er den lengste elva og Párnitha det høgaste fjellet i Attikí. Periferien har parkområde i Ymittós-, Pendéli- og Párnithafjella og i dei sørlege områda av halvøya.

I følgje Platon var Attikí i antikken avgrensa av Korinteidet i sørvest, og nordover strakk ho seg til fjella Kitherónas og Párnitha. Grensa herfrå mot sjøen hadde området Oropós til høgre og elva Asopós til venstre.

Klima

Attikí har eit typisk middelhavsklima med varme og tørre somrar og generelt lite nedbør. Den årlege nedbørsnormalen varierer frå 370 mm til over 1 000 mm. Vintrane er generelt milde i lågtliggande område nær sjøen, men er meir kjølige i fjella. Snø kan stundom falle i Attikí og skape kaos, som i januar 2002, februar 2004 og januar 2006. Den lågaste temperaturen som er målt i området er -10,4 °C i Votanikós i Aten, medan den høgaste temperaturen som er målt vart målt ved flyplassen Tatói og var på 48,7 °C. Skogbrannar og flaum er vanleg.

Byar og tettstader

Dei største byane og tettstadene i periferien er:

Tettstad	Kommune	Folketal 2011	Folketal 2021
Aten	1)	2 641 521	2 611 713
Pireus	2)	448 997	448 051
Akharnés	Akharnés	99 346	98 893
Áno Liósia	Fylí	33 565	35 047
Jérakas	Pallíni	29 939	33 856
Voúla	Vári-Voúla-Vouliagméni	28 364	31 497
Asprópyrgos	Asprópyrgos	30 251	31 381
Mégara	Mégara	23 456	25 467
Elevsína	Elevsína	24 910	24 971
Salamína	Salamína	25 370	24 537
Artémida	Spáta-Artémida	21 488	21 924
Koropí	Kropía	19 164	20 152
Pallíni	Pallíni	16 415	17 371
Néa Mákri	Marathónas	15 554	16 906
Vári	Vári-Voúla-Vouliagméni	15 855	16 717
Kalývia Thorikoú	Saronikós	14 424	15 486
Peanía	Peanía	14 595	15 156
Rafína	Rafína-Pikérmi	12 168	13 604
Glyká Nerá	Peanía	11 049	11 877
Mándra	Mándra-Idýllia	11 327	11 126
Limín Markopoúlou (Pórto Ráfti)	Markópoulo	9 686	10 526
Ájos Stéfanos	Diónysos	9 892	10 492
Markópoulo	Markópoulo	9 513	10 394
Zefýri	Fylí	9 454	9 901
Spáta	Spáta-Artémida	9 198	9 453
Keratéa	Lavreotikí	7 493	8 340
Drosiá	Diónysos	7 186	7 837
Lávrio	Lavreotikí	7 078	7 525
Thrakomakedónes	Akharnés	6 200	7 312
Néa Péramos	Mégara	8 333	7 260
Éjina	Éjina	6 867	6 633
Ánixi	Diónysos	6 510	6 592
Anávyssos	Saronikós	6 202	6 180
Diónysos	Diónysos	5 651	6 155
Leondári	Pallíni	5 929	6 074
Kryonéri	Diónysos	5 040	5 318
Marathónas	Marathónas	7 170	5 260
Magoúla	Elevsína	4 735	4 956
Ambelákia	Salamína	4 710	4 530
Eándio	Salamína	4 860	4 390
Vouliagméni	Vári-Voúla-Vouliagméni	4 180	4 332
Kítsi	Kropía	4 788	4 080
Ajía Marína	Kropía	3 765	3 977
Spétses	Spétses	4 001	3 661
Saronída	Saronikós	2 932	3 424
Fylí	Fylí	2 937	3 197
Avlónas	Oropós	5 744	3 109
Néa Palátia	Oropós	2 723	3 018
Dráfi	Rafína-Pikérmi	3 055	2 976
Kapandríti	Oropós	3 359	2 960
Stamáta	Diónysos	2 906	2 901
Póros	Póros	3 651	2 806
Áji Apóstoli	Oropós	1 904	2 702
Dióni	Rafína-Pikérmi	2 111	2 649
Erythrés	Mándra-Idýllia	2 862	2 567
Paleá Fókea	Saronikós	2 713	2 510
Khalkoútsi	Oropós	2 094	2 427
Afídnes	Oropós	1 908	2 422
Selínia	Salamína	2 509	2 376
Kálamos	Oropós	1 824	2 239
Markópoulo Oropoú	Oropós	2 549	2 172
Kypséli	Éjina	2 124	2 166
Anthoúsa	Pallíni	2 134	2 158
Galatás	Trizinía-Méthana	2 195	2 145
Rodópoli	Diónysos	2 078	2 110
Pikérmi	Rafína-Pikérmi	2 009	2 082
Ýdra	Ýdra	1 900	1 988

¹ Til byområdet for Aten er rekna dei fire periferieiningane Sentral-Aten, Nord-Aten, Vest-Aten og Sør-Aten, i alt 35 kommunar.

² Til byområdet for Pireus er rekna periferieininga Pireus, i alt 5 kommunar.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Attica» frå Wikipedia på engelsk, den 2. september 2007.