Bahai: Skilnad mellom versjonar

Bahai-trua* er den yngste av dei monoteistiske verdsreligionane. Han har totalt over seks millionar tilhengarar på alle kontinenta. Religionen er den nest mest geografisk spreidde etter kristendommen. Grunnleggjaren Bahá'u'lláh * (1817-1892) understrekar «einskapen åt menneskja, slår fast at dei store religionane er som ulike kapittel i éi bok og formulerer visjonen av ein ny verdsorden grunna på andelege prinsipp».

Bakgrunn

I Iran i år 1844 forkynte Báb * (1819-1850) at han var forløparen til den lova i alle religionar. Bábs følgjesveinar vart kalla bábíar. Bahá'u'lláh vart raskt ein av Bábs leiande forkynnarar, og i 1863 i Bagdad grunnla han bahá'í-religionen. Etter Bahá'u'lláhs forvising og bortgang i Det heilage landet i 1892 fortsette sonen hans `Abdu'l-Bahá * (1844-1921) utbreiinga av trua. `Abdu'l-Bahás barnebarn Shoghi Effendi (1897-1957) vart utpeikt til bahá'í-trua sin beskyttar. Under hans inspirerte leiing voks trua globalt. I dag blir det internasjonale bahá'í-samfunnet leia av det demokratisk valde Universelle Rettferdas Hus, med sete på Karmelfjellet i byen Haifa i det nordlege Israel.

Sosiale prinsipp

Dei sentrale prinsippa er Guds einskap, ei skapande kraft, Gud, som gjer seg kjent for menneska via Guds bodberarar (eller profetar). Uavhengig leiting etter sanninga vert kravd og ein må fri seg frå fordommar og overtru. Bahá'u'lláh meiner at religion og vitskap må vera i harmoni. Religion må danne grunnlaget for einskap og kjærleik. Like rettar for kvinner og menn trengst for denne tidsalderen. Eit internasjonalt hjelpespråk bør utviklast og grunnleggjande utdanning for alle er nødvendig for auka forståing og betre kommunikasjon mellom landa. Det krevst òg ei rettvis fordeling av jordas ressursar. Bahá'u'lláh peikar òg på at globale føderale institusjonar for å sikre verdsfreden må opprettast. Ein felles valuta med felles mynteining blir føreslege — med mål om å forenkle økonomiske transaksjonar og foreine verdas nasjonar.

Heilag bok

Bahá'íanes heilagaste bok og hovudverk er Kitáb-i-Aqdas skriven av Bahá'u'lláh sjølv i 1873. Boka består av 190 vers og utdjupande kommentarar. Innhaldet spenner frå lover, formaningar, profeti, levereglar og arverett til organisering av eit framtidig verdssamfunn. Ho vart omsett til engelsk i 1992. Andre hovudbøker er Kitáb-i-Iqan (Vissheitas bok) og Dei skjulte ord.

Ein ny kalender

Báb etablerte den nye tidsalderen med ein ny kalender med året delt inn i 19 månader à 19 dagar. Kvar månad har eit av Guds namn. Året har 9 heilagdagar. I tillegg er det fire/fem skotårsdagar. Nyår blir feira når sola går inn i stjernebildet Vêren. Dette skjer enten 20., 21. eller 22. mars.

Ritual

Nokre få og enkle ritual finst:

Eit kort ekteskapsvers blir lese
Nokre få gravleggingsregler finst
Bahá'íar skal:
- lesa obligatoriske bønner kvar dag og vende seg mot Qiblih (tilbedingspunktet)
- lesa dei heilage skriftene morgon og kveld
- reise på valfart ein gong i livet så sant dette lèt seg gjera
- undervise i Bahá'u'lláhs tru
- støtte Bahá'í-saka praktisk og økonomisk

(*) Skrivemåte og tyding

Bahá'u'lláh (بهاءالله på arabisk) betyr Guds Herlegdom
Báb (باب på arabisk) betyr Porten
Bahá'í (Arab.) betyr den som følgjer lyset
`Abdu'l-Bahá (Arab.) betyr Bahás tenar

Bakgrunnsstoff

Alminneleg bahai

Ortodoks bahai

Heimeside til «The Bahá’í Faith, under the Guardianship»

@@ Line 1: / Line 1: @@
 {{Bahai}}
-'''Bahá'í-trua'''[[#(*) Skrivemåte og tyding|*]] er den yngste av dei [[monoteisme|monoteistiske]] [[religion|verdsreligionane]]. Han har totalt over seks millionar tilhengarar på alle kontinenta. Religionen er den nest mest geografisk spreidde etter [[kristendommen]]. Grunnleggjaren [[Bahá'u'lláh]][[#(*) Skrivemåte og tyding|*]] ([[1817]]-[[1892]]) understrekar «einskapen åt menneskja, slår fast at dei store religionane er som kapitel i éi bok og formulerer [[visjon]]en av ein ny [[verdsorden]] grunna på andelege prinsipp».
+'''Bahai-trua'''[[#(*) Skrivemåte og tyding|*]] er den yngste av dei [[monoteisme|monoteistiske]] [[religion|verdsreligionane]]. Han har totalt over seks millionar tilhengarar på alle kontinenta. Religionen er den nest mest geografisk spreidde etter [[kristendommen]]. Grunnleggjaren [[Bahá'u'lláh]][[#(*) Skrivemåte og tyding|*]] (1817-1892) understrekar «einskapen åt menneskja, slår fast at dei store religionane er som ulike kapittel i éi bok og formulerer [[visjon]]en av ein ny [[verdsorden]] grunna på andelege prinsipp».
 [[Fil:Haifa-Bahai world center front.jpg|200px|mini|left|Verdssentret for Bahá’í i [[Haifa]] i [[Israel]].]]
 == Bakgrunn ==
-I [[Iran]] i år [[1844]] forkynte [[Bab|Báb]][[#(*) Skrivemåte og tyding|*]] ([[1819]]-[[1850]]) at han var forløparen til den lova i alle religionar. Bábs følgjesveinar vart kalla bábíar. Bahá'u'lláh vart raskt ein av Bábs leiande [[forkynnar]]ar, og i [[1863]] i [[Bagdad]] grunnla han bahá'í-religionen. Etter Bahá'u'lláhs forvising og bortgang i [[Det heilage landet]] i [[1892]] fortsette sonen hans [[Abdu'l-Bahá|`Abdu'l-Bahá]][[#(*) Skrivemåte og tyding|*]] ([[1844]]-[[1921]]) utbreiinga av trua. `Abdu'l-Bahás barnebarn [[Shoghi Effendi]] ([[1897]]-[[1957]]) vart utpeikt til bahá'í-trua sin beskyttar. Under hans inspirerte leiing voks trua globalt. I dag blir det internasjonale bahá'í-samfunnet leia av det demokratisk valde [[Universelle Rettferdas Hus]], med sete på [[Karmelfjellet]] i byen [[Haifa]] i det nordlege [[Israel]].
+I [[Iran]] i år [[1844]] forkynte [[Bab|Báb]][[#(*) Skrivemåte og tyding|*]] ([[1819]]-[[1850]]) at han var forløparen til den lova i alle religionar. Bábs følgjesveinar vart kalla bábíar. Bahá'u'lláh vart raskt ein av Bábs leiande [[forkynnar]]ar, og i [[1863]] i [[Bagdad]] grunnla han bahá'í-religionen. Etter Bahá'u'lláhs forvising og bortgang i [[Det heilage landet]] i 1892 fortsette sonen hans [[Abdu'l-Bahá|`Abdu'l-Bahá]][[#(*) Skrivemåte og tyding|*]] (1844-1921) utbreiinga av trua. `Abdu'l-Bahás barnebarn [[Shoghi Effendi]] (1897-1957) vart utpeikt til bahá'í-trua sin beskyttar. Under hans inspirerte leiing voks trua globalt. I dag blir det internasjonale bahá'í-samfunnet leia av det demokratisk valde [[Universelle Rettferdas Hus]], med sete på [[Karmelfjellet]] i byen [[Haifa]] i det nordlege [[Israel]].
 == Sosiale prinsipp ==
-Dei sentrale prinsippa er [[Gud]]s einskap, ei skapande kraft, Gud, som gjer seg kjent for [[menneske|menneska]] via Guds bodberarar (eller [[profet]]ar). Uavhengig leiting etter sanninga vert kravd og ein må fri seg frå fordommar og overtru. Bahá'u'lláh meiner at religion og [[vitskap]] må vera i harmoni. Religion må danne grunnlaget for einskap og kjærleik. Like rettar for kvinner og menn trengst for denne tidsalderen. Eit internasjonalt [[hjelpespråk]] bør utviklast og [[grunnleggjande utdanning]] for alle er nødvendig for økt forståing og betre [[kommunikasjon]] mellom landa. Det krevst òg ei rettvis fordeling av jordas [[ressurs]]ar. Bahá'u'lláh peikar òg på at globale [[føderasjon|føderale]] institusjonar for å sikre verdsfreden må opprettast. Ein felles [[verdsvaluta|valuta]] med felles [[mynteining]] blir føreslege — med mål om å forenkle [[økonomi]]ske [[transaksjon]]ar og foreine verdas nasjonar.
+Dei sentrale prinsippa er [[Gud]]s einskap, ei skapande kraft, Gud, som gjer seg kjent for [[menneske|menneska]] via Guds bodberarar (eller [[profet]]ar). Uavhengig leiting etter sanninga vert kravd og ein må fri seg frå fordommar og overtru. Bahá'u'lláh meiner at religion og [[vitskap]] må vera i harmoni. Religion må danne grunnlaget for einskap og kjærleik. Like rettar for kvinner og menn trengst for denne tidsalderen. Eit internasjonalt [[hjelpespråk]] bør utviklast og [[grunnleggjande utdanning]] for alle er nødvendig for auka forståing og betre [[kommunikasjon]] mellom landa. Det krevst òg ei rettvis fordeling av jordas [[ressurs]]ar. Bahá'u'lláh peikar òg på at globale [[føderasjon|føderale]] institusjonar for å sikre verdsfreden må opprettast. Ein felles [[verdsvaluta|valuta]] med felles [[mynteining]] blir føreslege — med mål om å forenkle [[økonomi]]ske [[transaksjon]]ar og foreine verdas nasjonar.
 == [[Heilag bok]] ==
-Bahá'íanes heilagaste bok og hovudverk er ''[[Kitáb-i-Aqdas]]'' skriven av Bahá'u'lláh sjølv i [[1873]]. Boka består av 190 vers og utdjupande kommentarar. Innhaldet spenner frå lover, formaningar, profeti, levereglar og arverett til organisering av eit framtidig verdssamfunn. Ho vart omsett til engelsk i [[1992]]. Andre hovudbøker er ''[[Kitáb-i-Iqan]]'' (''Vissheitas bok'') og ''[[Dei skjulte ord]]''.
+Bahá'íanes heilagaste bok og hovudverk er ''[[Kitáb-i-Aqdas]]'' skriven av Bahá'u'lláh sjølv i 1873. Boka består av 190 vers og utdjupande kommentarar. Innhaldet spenner frå lover, formaningar, profeti, levereglar og arverett til organisering av eit framtidig verdssamfunn. Ho vart omsett til engelsk i 1992. Andre hovudbøker er ''[[Kitáb-i-Iqan]]'' (''Vissheitas bok'') og ''[[Dei skjulte ord]]''.
 == Ein ny kalender ==
@@ Line 33: / Line 33: @@
 == Bakgrunnsstoff ==
-=== Vanleg Bahá'í ===
+=== Alminneleg bahai ===
 * [http://www.bahai.no/ Bahá'í-samfunnet si norske heimeside]
 * [http://reference.bahai.org Bahá'í Reference Library]
@@ Line 40: / Line 40: @@
 * [http://www.bahai.org/ International Bahá'í Community si heimeside]
 * [http://www.bahaindex.com/ Engelsk lenkjesamling: Bahai Index]
-* [http://www.planetbahai.com/ Engelsk lenkjesamling: Planet Bahai]
+* [http://www.planetbahai.com/ Engelsk lenkjesamling: Planet Bahai] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201027031658/http://planetbahai.com/ |date=2020-10-27 }}
 * [http://www.bahaiprayers.org/ Bahá'í-bønner på ulike språk]
 * [http://bahai-library.org Bahá'í Academics Resource Library]
-=== Ortodoks Bahá'í ===
+=== Ortodoks bahai ===
 * [http://www.bahai-guardian.com/ Heimeside til «The Bahá’í Faith, under the Guardianship»]
+{{Autoritetsdata}}
 [[Kategori:Bahai]]
@@ Line 52: / Line 53: @@
 [[Kategori:Monoteisme]]
 [[Kategori:Verdsreligionar]]
-<!--interwiki (no, sv, da first; then other languages alphabetically by name)-->
-{{Link AA|lt}}
-{{Link AA|zh}}
-{{Link FA|ar}}
-{{Link FA|ast}}
-{{Link FA|en}}
-{{Link FA|eo}}
-{{Link FA|es}}
-{{Link FA|uk}}
-[[io:Bahaa kredo]]