Bystat: Skilnad mellom versjonar

Sletta innhald Nytt innhald

På line

Siste versjonen frå 20. oktober 2019 kl. 11:51

Bystaten Firenze. Tresnitt frå *Weltchronik* av Hartmann Schedel (Nürnberg 1493)

Ein bystat er eit område som er kontrollert av ein by, og som kan vera ein eigen stat, eller ha høg grad av sjølvstende. I tillegg til sjølve byen kan det vera eit område kring, der det vert drive mellom anna landbruk.

Bystatar var vanlege i antikken, og mange bystatar utvikla seg til å verta store verdsrike, som til dømes Roma og Mykene. I mellomalderen var bystatar særleg knytt til dei italienske og tyske handelsbyane, til dømes Firenze og Genova i Italia og Hansabyane i Tyskland. Vatikanet, San Marino, Singapore og Monaco er døme på bystatar som framleis er sjølvstendige.

Bakgrunnen for bymurar blir sett i samanheng med oppblomstringa av bystatane. Murane var lenge ugjennomtrengelege for dei angripande hærane som då måtte omleire byen i staden.

For å komme seg inn og ut av av murane måtte ein passere gjennom ein byport.

Historie

Blant tidlege kjende bystatar, var den sumeriske byen Ur.

Sjå òg

@@ Line 1: / Line 1: @@
-[[Fil:Florence1493.png|thumb|Bystaten [[Firenze]]. Tresnitt frå ''Weltchronik'' av Hartmann Schedel (Nürnberg 1493)]]
+[[Fil:Florence1493.png|mini|Bystaten [[Firenze]]. Tresnitt frå ''Weltchronik'' av Hartmann Schedel (Nürnberg 1493)]]
 Ein '''bystat''' er eit område som er kontrollert av ein [[by]], og som kan vera ein eigen [[stat]], eller ha høg grad av [[sjølvstende]]. I tillegg til sjølve byen kan det vera eit område kring, der det vert drive mellom anna [[landbruk]].
 Bystatar var vanlege i [[antikken]], og mange bystatar utvikla seg til å verta store verdsrike, som til dømes [[Roma]] og [[Mykene]]. I [[mellomalderen]] var bystatar særleg knytt til dei italienske og tyske handelsbyane, til dømes [[Firenze]] og [[Genova]] i [[Italia]] og [[Hansaby]]ane i [[Tyskland]]. [[Vatikanet]], [[San Marino]], [[Singapore]] og [[Monaco]] er døme på bystatar som framleis er sjølvstendige.
-Bakgrunnen for [[bymur]]ar blir sett i samenheng med oppblomstringa av bystatane. Murane var lenge ugjennomtrengelege for dei angripande hærane som då måtte beleire byen i staden.
+Bakgrunnen for [[bymur]]ar blir sett i samanheng med oppblomstringa av bystatane. Murane var lenge ugjennomtrengelege for dei angripande hærane som då måtte omleire byen i staden.
 For å komme seg inn og ut av av murane måtte ein passere gjennom ein [[byport]].
+==Historie==
+Blant tidlege kjende bystatar, var den [[Sumer|sumeriske]] byen [[Ur]].
 == Sjå òg ==
 * [[Polis]]
 * [[Byen i mellomalderen]]
+{{manglar kjelder}}
+{{Autoritetsdata}}
 [[Kategori:Byar]]
 [[Kategori:Bystatar| ]]
+[[Kategori:Statar]]
-<!--interwiki (no, sv, da first; then other languages alphabetically by name)-->
-[[no:Bystat]]
-[[sv:Stadsstat]]
-[[da:Bystat]]
-[[ar:دولة مدينة]]
-[[bg:Град-държава]]
-[[ca:Ciutat estat]]
-[[ceb:Dakbayang estado]]
-[[cs:Městský stát]]
-[[cy:Dinas-wladwriaeth]]
-[[de:Stadtstaat]]
-[[et:Linnriik]]
-[[el:Πόλη-κράτος]]
-[[en:City-state]]
-[[es:Ciudad-estado]]
-[[eo:Urboŝtato]]
-[[fa:دولت‌شهر]]
-[[fr:Cité-État]]
-[[ga:Cathairstáit]]
-[[gl:Cidade-estado]]
-[[ko:도시 국가]]
-[[hy:Քաղաք-պետություն]]
-[[id:Negara kota]]
-[[is:Borgríki]]
-[[it:Città-stato]]
-[[he:עיר מדינה]]
-[[sw:Dola-mji]]
-[[ku:Bajêr-welat]]
-[[lv:Pilsētvalsts]]
-[[hu:Városállam (politika)]]
-[[mk:Град-држава]]
-[[ml:നഗര രാഷ്ട്രങ്ങൾ]]
-[[ms:Negara kota]]
-[[mn:Хот улс]]
-[[nl:Stadstaat]]
-[[nds-nl:Stadstoat]]
-[[ja:都市国家]]
-[[pt:Cidade-Estado]]
-[[ro:Oraș-stat]]
-[[ru:Город-государство]]
-[[simple:City-state]]
-[[sk:Mestský štát]]
-[[fi:Kaupunkivaltio]]
-[[ta:நகர அரசு]]
-[[tt:Шәһәр-дәүләт]]
-[[th:นครรัฐ]]
-[[tr:Şehir devleti]]
-[[uk:Місто-держава]]
-[[vec:Sità-stato]]
-[[yi:שטאטס שטאַט]]
-[[zh:城邦]]