Stadieveksling: Skilnad mellom versjonar

Sletta innhald Nytt innhald
kvalitativ definert ved kvantitativ endring? trur desse var bytta om
Trondtr (diskusjon | bidrag)
Line 10:
=== Finsk ===
 
Det prototypiske fallettilfellet har vi i tostavingsstammar, der ein ustemt lukkelyd (''p, t, k'') initialt i den siste stavinga blir lukka av eit suffiks, og som følgje av det blir stemt (i prinsippet ''b, d, g'', men i moderne finsk får vi '' v, d, Ø''). Dermed har vi finsk ''tapa'' ‘vane’, ''katu'' ‘gate’, ''joki'' ‘elv’, som i genitiv, som lukkar stavinga med suffikset ''-n'', blir til ''tavan, kadun, joen''. Dette er døme på kvalitativ stadieveksling.
 
Vi har også kvantitativ stadieveksling, ''kuppi'' ‘kopp’, ''hattu'' ‘hatt’, ''takki'' ‘frakk’ blir i genitiv ''kupin, hatun, takin''. Konsonanten i open staving blir kalla '''sterkt stadium''', mens den i lukka staving blir kalla '''svakt stadium'''. I dei moderne språka har stadieveksling vorte ei [[morfologisk veksling]] — vi kan ha sterkt stadium også i lukka staving og svakt stadium i open, som i finsk nominativ/genitiv ''liike/liikkeen'' ‘rørsle’. Her har det tidlegare vore ein final lukkelyd, vi har hatt ''*liikeʔ/liikkeʔen'', med sterkt stadium i open staving, som forventa, i dag er dei fonologiske vilkåra endra, men stadievekslinga har halde seg uendra.
 
Kvantitativ stadieveksling står sterkare i grammatikken enn kvalitativ. Kvaliitativ stadieveksling er ikkje i bruk i nye lånord eller i namn. Gamle lånord som ''katu'' 'gate' og ''lato'' 'låve' (jf. svensk ''ladugård'') har genitivsformer ''kadun, ladon''. Nyare lånord, som ''auto'' 'bil', og namn, som ''Kati'', får ikkje stadieveksling. Spesielt interessant er [[minimalt par|minimale par]] som ''satu/Satu'', som både er eit substantiv ( som tyder 'eventyr') og eit jentenamn. I genitiv er eventyret ''sadun'', men jenta ''Satun''. Kvalitativ stadieveksling, derimot, gjeld utan unntak, både for lånord ''deodorantti - deodorantin, frakki - frakin, teleskooppi - teleskoopin'' og namn ''Matti - Matin, Seppo - Sepon, Riikka - Riikan''.
 
 
=== Samisk ===