Galway: Skilnad mellom versjonar
Sletta innhald Nytt innhald
s robot la til: uk:Голуей |
s Geoboks |
||
| (26 mellomliggjande versjonar av 17 brukarar er ikkje viste) | |||
Line 1:
{{geoboks|by
|andre namn= Gaillimh
|motto
|bilete = Shop Street, Galway.jpg
|
▲|bilet_byvåpen = Galway crest.png
|fylketype = Grevskap
▲|provins = [[Connacht]]
|
|grunnlagd = 1124
}}
'''Galway''' ([[
▲'''Galway''' ([[irsk språk|irsk]] ''Gaillimh'') er den fjerde største byen i [[Republikken Irland]] og den einaste større byen i [[Connacht]]. Byen ligg på vestkysten av Irland ved [[Galway Bay]], og er administrasjonssete i [[County Galway]]. På irsk vert byen òg kalla ''Cathair na Gaillimhe'', som tyder «Byen Galway».
Galway har litt over 70 000 innbyggjarar og er den raskast veksande byen i Irland.<ref>[http://www.breakingnews.ie/ireland/?jp=308068&rss=rss2 BreakingNews.ie - 'Galway fastest growing city in Ireland']</ref>
== Namn ==
Byen har fått namnet sitt etter elva ''Gaillimh'' ([[Corrib]]) som danna den vestlege grensa til den tidlege busetnaden, som heitte ''Dún Bhun na Gaillimhe'', eller fortet ved enden av Gaillimh. Ordet ''Gaillimh'' tyder «steinete» som i «steinete elv». Byen har òg kallenamnet ''Byen til stammene/ Cathair na dTreabh'', etter fjorten<ref name="fn_1">Dei var kjøpmannsfamiliane Athy, Blake, Bodkin, Browne, Darcy, Deane, Font, Ffrench, Joyce, Kirwin, Lynch, Martin, Morris og Skerrett.</ref> «stammer» eller handelsfamiliar som styrte byen i den [[irsk-normannisk]]e perioden. Uttrykket [[Stammene av Galway|Stammer]] var opphavleg eit nedsetjande uttrykk brukt under [[Oliver Cromwell|Cromwell-tida]].
== Historie ==
[[Fil:Old-Galway.jpg|mini|venstre|Dette kartet frå 1651 viser den innmurte byen (nord er til venstre). Elva Corrib er i front kryssa med det som i dag er O'Briens Bridge, som fører til Mainguard Street.]]
Dún Bhun na Gaillimhe («Fortet ved enden av Gaillimh») vart bygd i [[1124]] av [[kongar av Connacht|kongen av Connacht]] [[Tairrdelbach mac Ruaidri Ua Conchobair]]. Ein liten busetnad voks etter kvart opp rundt fortet. Under den [[normannarar|normanniske]] invasjonan av Connacht i 1230-åra vart Galway fort erobra av [[Richard Mor de Burgh]], som hadde leia denne invasjone. Då de Burgh-familien vart gælisert pressa kjøpmennene på for å få større kontroll over byen som no hadde bymurar. Dei fekk etter kvart fullstendig kontroll over byen og ein borgarmeister vart utstedt av den engelske krona i desember [[1484]]. ▼
▲Dún Bhun na Gaillimhe («Fortet ved enden av Gaillimh») vart bygd i
Galway hadde eit anstrengt forhold til sine irske naboar. Eit oppslag over vestporten vart sett opp i [[1562]] av borgarmeister Thomas Oge Martyn fitz William. Dette sa «''From the Ferocious [[O'Flaherty]]s may God protect us''» (Må Gud bevare oss for den grusomme O'Flaherty-familien). Ei vedtekt i byen forbaud irar (i motsetnad til dei irsk-normanniske innbyggjarane av byen) ugrensa inngang til Galway. Vedtekta sa «''neither O' nor Mac shall strutte nor swagger through the streets of Galway''» (Verken eller skal Mac sprade eller spankulere i gatene i Galway) utan løyve. ▼
▲Galway hadde eit
I mellomalderen vart Galway styrt av eit [[oligarki]] av fjorten<ref name="fn_1" /> handelsfamiliar (12 av [[normannarar|normannisk]] opphav og to av irsk opphav). Desse var «stammene av Galway». Byen blømde på internasjonal handel. I mellomalderen var han den største irske hamna som dreiv handel med [[Spania]] og [[Frankrike]]. [[Christopher Columbus]] vitja Galway, truleg på veg til [[Island]] eller [[Færøyane]]. Han skreiv i margen på ein av bøkene sine at han hadde funne prov på land bortafor [[Atlanterhavet]] i eller nær Galway i [[1477]].<ref>«Bortafor Galway Irland, flyt menn frå Kina på trestammer». Sjå òg [[Christopher Columbus]].</ref> På 1500- og 1600-talet var Galway lojal til den engelske krona, sjølv under den gæliske gjenoppbløminga, men likevel støtta byen i [[1642]] [[Konføderasjonen Irland|Den katolske konføderasjonen Kilkenny]] under [[den engelske borgarkrigen]]. Under [[Cromwell si erobring av Irland]] erobra Cromwell sine styrkar byen etter ei [[omleiringa av Galway|ni månadar lang omleiring]]. Mot slutten av 1600-talet støtta byen [[jakobittar|jakobittane]] under [[Vilhelmkrigen i Irland]] (han støtta [[Jakob II av England]] mot [[Vilhelm III av England|William av Orange]]) og vart erobra av vilhelmittane etter ei svært kort omleiring like etter [[slaget ved Aughrim]] i 1691. Storfamiliane i Galway vart ruinert og det gjekk nedover med byen. Det var først då økonomien for alvor betra seg i [[1990-åra]] at byen igjen kom seg fullt på fote att.▼
▲I mellomalderen vart Galway styrt av eit [[oligarki]] av fjorten<ref name="fn_1" /> handelsfamiliar (12 av [[normannarar|normannisk]] opphav og to av irsk opphav). Desse var «stammene av Galway». Byen blømde på internasjonal handel. I mellomalderen var han den største irske hamna som dreiv handel med [[Spania]] og [[Frankrike]]. [[Christopher Columbus]] vitja Galway, truleg på veg til [[Island]] eller [[Færøyane]]. Han skreiv i margen på
==
{{fotnoteliste}}
{{refopning}}
*''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Galway|Galway]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 25. oktober 2007.''
{{refslutt}}
==
{{
*{{offisiell nettstad}}
{{europeiske kulturhovudstader}}
{{Autoritetsdata}}
[[Kategori:Byar i Republikken Irland]]
[[Kategori:Galway| ]]
[[Kategori:Hamnebyar i
| |||