Islam: Skilnad mellom versjonar

Den heilage boka til islam er [[koranen]]. Etter islamsk tru inneheld koranen openberingane til [[Allah]], som skal ha vorte gjevne muntleg til profeten [[Muhammed]]. Muslimane meiner at dette pågjekk i 23 år, ved hjelp av erkeengelen Gabriel, gjennom draumar og ''heilag inspirasjon''.

Det er om lag 1,5 milliardar muslimar i verda.<ref>[http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html#Islam ''major religions of the world ranked by number of adherents''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100129202506/http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html#Islam |date=2010-01-29 }}, Adherents.com, 9/8-2007.</ref> Det finst fleire avgreiningar, der [[sunniislam]] utgjer rundt 80-85 %. I [[Iran]] dominerer [[sjiaislam]].

Tilhengjarar av islam, kjend som [[muslimar]], trur at [[Gud]], eller (på [[arabisk språk|arabisk]]) [[Allah]] openberra seg for menneska gjennom [[Muhammed]] og andre [[profetar i islam|profetar]], inkludert [[Adam og Eva|Adam]], [[Noa]], [[Abraham i Bibelen|Abraham]], [[Moses]] og [[Jesus]]. Muslimar trur at Muhammed var den siste av profetane, og at bodskapen han bar vidare til menneska vil vara til [[qijamah]], [[dommedag]]. Eit tidlegare mykje brukt omgrep om muslimar er ''muhammedanarar'', men på oppfordring frå muslimane sjølve er det etter kvart blitt mindre brukt.

Muslimar meiner at den viktigaste skriftlege openberringa til menneska er [[Koranen]], som dei ser på som den endelege og feilfrie openberringa til menneska. Tidlegare skrifter, som evangelia, [[Torah]] og jødiske profetiske skrifter vert også sett på som guddommelege i natur, men har vorte gløymde, mistolka eller forvridd slik at den originale bodskapen har forsvunne over tid.

لا إله إلا الله محمد رسول الله). Islam vert skildra som ein [[din (islamsk omgrep)|dīn]], ein ''livsveg'' eller ei ''rettesnor''.

# Trua på éin [[Gud]].

Dei to største undergruppene av muslimar er [[sunni]]-muslimane og [[sjia]]-muslimane. Sunni-muslimar utgjer storparten av muslimar i verda, 85-90 %, men sjia-muslimane utgjer majoriteten i land som [[Iran]] og [[Irak]]. Sunni-islam sine grunnleggjande pilarar vert referert til som [[Dei fem søylene i islam]], medan shia-islam har ein noko annleis terminologi, som inkluderer fem grunnleggjande [[Religionen sine røter i sjia-islam|røter i religionen]] og ti grunnleggjande [[Religionen sine greiner i sjia-islam|greiner]]. Muslimar har til felles dei følgjande fem hovudkrava for truande, som sunni-muslimar ser på som dei fem søylene og sjia-muslimar ser på som element av religionen sine røter og greiner:

Grunnleggjande i islam er Guds einskap, ''[[tawhid]]'', ein absolutt [[monoteisme]]. I [[sura al-Ikhlas]] ([[sure]]/kapittel 112) vert Gud skildra slik:

På arabisk vert Gud kalla ''Allāh''. Ordet har ein etymologisk samanheng med ''ʾilāh'' «[[guddom]]», og har slektskap med det [[hebraisk språk|hebraiske]]e ''Ēl'', som ein finn att i [[Elohim]], Herren. ''Allāh'' vert også brukt som namn på Gud av kristne og jødiske arabarar. Muslimar meiner at guden dei dyrkar er den same som den jødiske og kristne guddommen, men avviser den kristne læra om Guds [[treeininga|treeining]]. Med unntak av eitt byrjar alle kapitla i Koranen med setninga ''I namnet åt Gud, den miskunnsame, den nåderike''.

[[Fil:FirstSurahKoran.jpg|mini| Den fyrste suren i ei handskriven utgåve av Koranen]]

Muslimar trur at Koranen vart openberra til Muhammed av Gud gjennom [[erkeengelen Gabriel]] i åra [[610]]–[[632|632 evt.]] I tillegg til å ha lært Muhammed sine openberringar utanåt skal følgjesveinane hans ha skrive dei ned. Muslimar trur at Koranen i dag er den same som den som vart openberra Muhammed og som han brakte vidare. Forskarar er jamt over einige om at den utgåva av Koranen som er i bruk i dag fyrst vart sett saman i skriftleg form av den tredje [[kaliff]]en, [[Uthman ibn Affan]], ein gong mellom [[650]] og [[656]]. Han sende då kopiar til dei ulike provinsane i det nye muslimske riket og gav ordre om at andre utgåver skulle øydeleggjast.

Dei fleste muslimar meinte frå tidlege tider at Koranen berre var perfekt og fullstendig i det språket denhan vart openberra på, [[arabisk språk|arabisk]]. Omsette utgåver av Koranen vert difor ofte stilt føre som korankommentarar eller som fortolkingar av Koranen si tyding.

''Hadíth-skriftene'' er skrifter som viser til Muhammed og hans følgjesveinar sine orde og gjerningar. Samlingar av hadíthskrifter er rekna å vera eit viktig verktøy i tolkinga av [[sjaria]] (islamsk lov). Det er fleire ulike samlingar av hadíthar og samlingane til Bukhari og Muslim er dei to mest annarkjende. Innhaldet i samlingane (og for øvrig også [[Koranen]]) er ikkje samanhengande, slik at den litterære kontekst ikkje blir vektlagd noko særleg. Ein tolkar heller hadíth og Koranen ut frå heilskapen.

Ei eiga undergruppe av hadíth, [[hadith kudsi]] vert av muslimar sett på som [[Gud]]sGuds ord, gjenteke av Muhammed.

Det finst ei lang rekkje undergrupper av islam. Dei to viktigaste grupperingane islam kan delast inn i er [[sunni-islam]] og [[sjia-islam]], medan [[sufisme]]n, ein spirituell tradisjon som finst blant både sjia- og sunni-muslimar, vert rekna for å vera islam si mystiske retning.

Sunni-muslimane er den største gruppa innan islam, grovt rekna 80 % av verdas muslimar er rekna å vera sunni-muslimar. På [[arabisk språk|arabisk]] tyder ''as-sunnah'' bokstaveleg tala ''prinsipp'' eller ''sti'', medan omgrepet ''[[sunna]]'' i islam viser til tradisjonen etter Muhammed. Sjia-muslimane utgjer den andre hovudgruppa innan islam, og skil seg frå sunniane gjennom manglande aksept av dei tre fyrste [[kaliff]]ane, eigne lovtradisjonar og den sentrale rolla gjeve til [[Ali]] og til [[imam]]ane. Både sunni- og sjiaislam er delt inn i ei rekkje undergrupper. Ei tredje gruppe som daterer attende til det store skismaet i islam er [[kharidjittane]], [[ibadismen]] er ein overlevande arvtakar etter desse.

* [http://www.islam.no/newsite/content/default.asp?Action=Koranen&nTopPage=2&nPage=60 Koranen i Einar Berg si bokmålutgåve] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060125085454/http://www.islam.no/newsite/content/default.asp?Action=Koranen&nTopPage=2&nPage=60 |date=2006-01-25 }}

* [http://www.reflekterselv.com/ reflekterselv.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060428210947/http://reflekterselv.com/ |date=2006-04-28 }} - norsk diskusjonsforum for liberal islam