Julemat: Skilnad mellom versjonar

[[fil:Julemiddag.jpg|mini|Dansk julemiddag ''({{Foto: |Malene Thyssen)''}}]]

'''Julemat''' er nemninga på maten ein et i [[jul]]a. Mange tradisjonelle retterrettar blir servert berre i samband med denne høgtida.

Maten i juletida er prega av å ververe [[søt]], [[feitt|feit]] og rikesleg. I dei gamle dagane var dette eit overdådig avbrekk frå den magre kvardagskosten ein hadde om vinteren. Også i romslegare tider har julematen bore preg av [[luksus]] og [[fråtsing]] som skilde seg frå det daglege, til dømes ved at ein et meir enn ein klarer, eller ved at ein byr på store mengdarmengder [[sjokolade]], [[nøtt]]er eller [[eksotisk frukt]].

===Middagsrettar===

!Et dette på julaftenjulaftan¹

|<small>Tradisjonell mat på [[Sørlandet]]</small>

|colspan=3|<small>&sup1;I følgefølgje ei spørjeundersøking blant 1000 nordmenn gjort av [[Research International]] i 2003. Ei tilsvarande landsdekkjande undersøking i 2005 gav nøyaktig same resultat.</small>

Tabellen til høgre viser dei vanlegaste julerettane i Noreg. Nokre hovudrettar blir bareberre etne ved juletider, eller er eit typisk middagsval julaftenjulaftan. Ofte blir det servert fleire [[kjøt]]rettar, som [[medisterkake]]r, [[sylte]] og [[pølse]]r, i tillegg til hovudretten. Også tilbehøyret er tradisjonsbunde og kan vera til dømes [[potet]]er, [[kålrabi]][[stappe]], [[surkål]], [[sennep]] og [[tyttebær]][[syltetøy]].

[[Risgraut]] er òg ein juleprega hovudrett som ofte blir servert tidleg på dagen julaftenjulaftan, eller ein annan dag i jula.

[[fil:Risalamande.jpg|mini|venstre|[[Riskrem]] med eiein skjult [[mandel]] er ein typisk juledessert i heile Skandinavia. ''(Foto: Malene Thyssen)'']]

Julemiddagen blir gjerne følgd opp med ein søt dessert, til dømes [[riskrem]], [[multekremmoltekrem]] eller [[sjokolademousse]].

Ei tid etter middagen har ein ofte [[kaffi]] og [[kake]]r, både store kaker, som [[bløtkakeblautkake]] og [[delfiakake]], og [[småkake]]r.

[[fil:Gingerbread house.jpg|mini|Ein kan leggja mykje sjel i eit [[pepperkakehuspeparkakehus]].]]

Nokre typar julemat kan ein leika med, til dømes ved å baka [[pepperkakepeparkake]]r i ulike fasongar, bygga [[pepperkakehuspeparkakehus]] eller bruka dei som [[juletre]]pynt. Mange familiar har tradisjon med å ha eiein [[mandel]] i risgrauten eller riskremen som ein blir premiert for å finna, gjerne med ein [[marsipan]]gris. I Storbritannia finst ein tilsvarande skikk med å gøyma ein [[penny]] i [[plumpudding]]en.

==BakgrunnsstoffKjelder==

*[http://ez.kvinneguiden.no/article/view/226/1/42 Lesarskildringar av julemat frå ulike delar av landet på kvinneguiden.no] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051225083135/http://ez.kvinneguiden.no/article/view/226/1/42 |date=2005-12-25 }}