lavabo

Nederlands

Uitspraak

(klemtoonhomogram)

• Geluid:  lavábo    (hulp, bestand) o
  • IPA: / laˈvabo / (3 lettergrepen)
• Geluid:  lavabó    (hulp, bestand) m
  • IPA: / lavaˈbo / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• la·va·bo

Woordherkomst en -opbouw

• o van Latijn lavabo "ik zal wassen", het begin van het gebed in psalm 26:6-12 dat in de Latijnse mis na het offertorium door de priester bij de rituele handwassing wordt gebeden
• m vermoedelijk van Frans lavabo ; vooral de oudste betekenis 4. kan ook direct aan het Latijn zijn ontleend

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	lavabo	-
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

lavábo o

1. (religie) (rooms-katholiek) gebed door de priester met een rituele handwassing als onderdeel van de Latijnse mis

   • De priester aan 't altaar echter heeft ook nog de collecten, het epistel en het graduale. Na het evangelie leest hij het offertorium, het lavabo en de secreten, den canon en het memento, en komt zoo tot de elevatie of opheffing (van de Hostie en de Kelk). Met het Pater Noster en het Agnus Dei, de benedictie en het St.-Jans-evangelie sluit hij de offerande. 

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	lavabo	lavabo's
verkleinwoord	lavabootje	lavabootjes

Zelfstandig naamwoord

de lavabo m

1. meubel of plaats in een gebouw met voorzieningen om zich te wassen

   • Elke kamer had lavabo en bidet doch er was maar één badkamer voor de gasten. 

2. (bouwkunde) (historisch) nis voor een wasbekken in middeleeuwse gebouwen

   • De kruisgang, met uitgebouwd lavabo, wordt gedekt door een zoldering met samengestelde balklaag en troggewelfjes. 

3. (historisch) waskom om handen te wassen

   • De lavabo is volgens Bitter vele tienduizenden euro's waard. De waterpot deed dienst bij speciale feestmalen. Gasten gebruikten de pot om de handen te wassen, wat een soort ritueel was. De eigenaar ontleende status aan het bezit van een lavabo. 

4. (religie) (rooms-katholiek) kom of kan voor de rituele handwassing in de Latijnse mis

• 
  1. plaats in een gebouw met voorzieningen om zich te wassen
• 
  1. meubel met voorzieningen om zich te wassen
• 
  2. nis voor een wasbekken in de OLV-basiliek te Maastricht
• 
  4. kan voor de rituele handwassing in de Latijnse mis

Synoniemen

• [1] fonteintje
• [1] wasbak
• [1] wastafel
• [3] wasbekken
• [3] waskom

Hyperoniemen

• wasgerei

Vertalingen

    1. meubel of plaats in een gebouw met voorzieningen om zich te wassen   

Duits: Waschbecken (de) o Frans: lavabo (fr) m

Italiaans: lavabo (it) m Spaans: lavabo (es) m

Gangbaarheid

• Het woord lavabo staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "lavabo" herkend door:

55 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.

• Dit verschil komt doordat betekenis 1. in het informeel spraakgebruik in Vlaanderen veel gangbaarder is dan in Nederland.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Frans

Uitspraak

• Geluid:  lavabo    (hulp, bestand)
• IPA: /la.va.bo/

Woordherkomst en -opbouw

• van Latijn lavabo

Zelfstandig naamwoord

lavabo m

1. wastafel, wasbak

Overerving en ontlening

• Nederlands: lavabo m

Italiaans

Zelfstandig naamwoord

lavabo m

1. wastafel, wasbak

Latijn

Werkwoord

vervoeging van
lavāre

lavābō

1. actief indicatief futurum, eerste persoon enkelvoud van lavāre: ik zal wassen

   «Lavabo in innocentia manus meas
   et circumdabo altare tuum, Domine,
   ut auditas faciam voces laudis
   et enarrem universa mirabilia tua.»

   In onschuld was ik mijn handen,
   maak de ommegang om uw altaar,
   dat mijn stem zich verheft in het danklied,
   ik de reeks uwer wonderen noem.

Overerving en ontlening

• Frans: lavabo
• Nederlands: lavabo o

Spaans

enkelvoud	meervoud
lavabo	lavabos

Zelfstandig naamwoord

lavabo m

1. toilet
2. wastafel, wasbak