Neurodiversiteit
Neurodiversiteit omvat de verscheidenheid en variatie van de neurologische, cognitieve en psychologische ontwikkeling van mensen, met name op het gebied van het verwerken en gebruiken van sociale, linguïstische en zintuiglijke informatie.
De term wordt soms verbonden met biodiversiteit[1] (de verscheidenheid en variatie van soorten binnen een ecosysteem en de verscheidenheid en (genetische) variatie binnen een soort) en culturele diversiteit[2] (de verscheidenheid en variatie van culturen op de wereld of binnen een specifieke regio).
Binnen het spectrum van neurodiversiteit hebben de meeste mensen een 'normale' ontwikkeling in statistische zin; ze zijn neuronormaal (afkorting NN) oftewel neurotypisch (afkorting NT; een neologisme en leenvertaling van het Engelse neurotypical, waarbij typical staat voor 'normaal').[3] Mensen met een 'afwijking' ('divergentie') van het gemiddelde noemt men wel neurodivergent[4][5] of neuro-a-typisch.[5]
De term 'neurodivergent' wordt meestal gebruikt voor mensen met ADHD, autisme, dyscalculie, dyslexie, hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit.[5][6] Ook wordt de term soms gebruikt voor afasie, developmental coordination disorder (een motorische ontwikkelingsstoornis die leidt tot dyspraxie), niet-aangeboren hersenletsel, syndroom van Gilles de la Tourette, taalontwikkelingsstoornis, taalontwikkelingsstoornissen, verstandelijke beperkingen en psychische aandoeningen zoals bipolaire stoornis,[7] dissociatieve identiteitsstoornis (voorheen bekend als meervoudige persoonlijkheidsstoornis),[7] schizoaffectieve stoornis, schizofrenie[7] en persoonlijkheidsstoornissen zoals de antisociale persoonlijkheidsstoornis.[8]
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]Halverwege de jaren negentig ontmoetten Judy Singer en schrijver Harvey Blume elkaar op de mailinglist "Independent Living on the Autism Spectrum", opgericht in 1996 door de Nederlandse computerprogammeur Martijn Dekker.[9] Ze bespraken hun ideeën over "neurologische diversiteit" oftewel "neurodiversiteit" met elkaar. De term neurodiversiteit kwam voor het eerst in een publicatie voor in 1998 in de afstudeerscriptie van Singer aan de University of Technology Sydney en in een artikel van Blume in The Atlantic, getiteld Neurodiversity, on the neurological underpinnings of geekdom.[10][11][12] In 2016 publiceerde ze het boek Neurodiversity - The Birth of an Idea ('Neurodiversiteit - de geboorte van een idee').[12][13][14] Neurodiversiteit was ook een term voor de sociale beweging van neurologische minderheden die ook de autismebeweging omvat.[15] Het was uitdrukkelijk de bedoeling van Singer om duidelijk te maken dat de term altijd moest worden gebruikt in de context van intersectionaliteit.[16]
Singer en Blume zien menselijke cognitieve variatie in de context van biodiversiteit en de politiek van minderheidsgroepen.[12][17] Deze visie kwam voort uit de beweging voor autismerechten, als een uitdaging voor de heersende opvattingen dat bepaalde verschijnselen die werden geclassificeerd als neurologische ontwikkelingsstoornissen inherent pathologisch zijn. Het bouwt voort op het sociale model van handicap, waarin handicap voortkomt uit maatschappelijke barrières die interageren met individuele verschillen, in tegenstelling tot de idee dat mensen gehandicapt zijn simpelweg als gevolg van het hebben van beperkingen.
De term wordt steeds meer gebruikt door onder meer neurowetenschappers, psychologen, psychiaters en andere hulpverleners.[18]
De term 'neurotypisch' is oorspronkelijk afkomstig van autistische mensen en was bedoeld om niet-autistische mensen mee aan te duiden.[18][19]
Neurodiversity Pride Day
[bewerken | brontekst bewerken]Sinds 2018 wordt op 18 juni jaarlijks de Neurodiversity Pride Day georganiseerd, als vervolg op de Autistic Pride Day die op 18 juni werd georganiseerd sinds 2005.[18][20] De dag is onderdeel van de neurodiversiteitsbeweging en de autismebeweging.
Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Neurotypical op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- ↑ (en) Singer, Judy, Judy Singer's Official Definition of Neurodiversity ©. Reflections on the Neurodiversity Paradigm. Gearchiveerd op 1 april 2023. Geraadpleegd op 29 april 2023. “Literally, the term refers to all beings with a nervous system, but since I coined it for a human rights advocacy purpose, I limited it to Homo Sapiens. The term Biodiversity covers the rest. (...) Neurodiversity is a subset of Biodiversity just as Biodiversity refers to ALL the species in a specific location or ecosystem, Neurodiversity refers to ALL Humans (the species Homo Sapiens) in a specific location, the Planet Earth.”
- ↑ Hartmann, Anne-Marie, Wat is neurodiversiteit?. Belangenvereniging Impuls & Woortblind (Nederland) (19 juni 2020). Gearchiveerd op 27 januari 2023. Geraadpleegd op 29 april 2023.
- ↑ Broeke, ten, Asha, Greta is net zo 'uniek' als ieder ander. Dus neem haar net zo serieus
. OneWorld (2 januari 2020). Gearchiveerd op 24 februari 2023. Geraadpleegd op 17 augustus 2022. “neurotypisch: als je hersenen werken zoals die van de meeste andere mensen, en je dus doet en denkt op een manier die we gebruikelijk vinden (dus bijvoorbeeld niet autistisch).”
- ↑ Neurodivergent, bijvoeglijk naamwoord, toegevoegd in april 2022 . Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal (de 'Dikke Van Dale') (1 april 2022). Gearchiveerd op 23 juli 2023. Geraadpleegd op 26 juli 2022. “bijvoeglijk naamwoord, toegevoegd in april 2022, afwijkend van de geldende norm uit het oogpunt van sociale en/of cognitieve vaardigheden”
- ↑ a b c Laterveer, Maartje, De toekomst is aan neurodivergente mensen. 'Stuur in godsnaam een paar dyslectici naar Schiphol' - Neurodivergent brein
. NRC (16 juni 2022). Gearchiveerd op 26 juli 2022. Geraadpleegd op 26 juli 2022. “wat deskundigen een neurodivergent brein noemen. Niet alleen autisme wordt hieronder verstaan, maar ook dyslexie, dyscalculie, ADHD, ADD en, steeds vaker, hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit. (...) 'Neurocognitive specialization' is de term die ze gebruikt voor de atypische breinen die evolutionair gezien een belangrijke functie hebben. Kort samengevat komt de theorie erop neer dat gemiddelde breinen prima in staat zijn de status quo te handhaven. Maar dient zich de noodzaak tot een disruptieve verandering aan (...) dan kunnen neurodivergente breinen de vernieuwende oplossingen bedenken. (...) Steve Hatch, directeur van Facebook in Noord-Europa, stelde (...) dat bedrijven meer moeite moeten doen om steun te bieden aan arbeidskrachten die alternatieve manieren van denken hebben.”
- ↑ Hartgers, Rob, Autisme op de werkvloer: 'Mijn logica is anders dan die van anderen'. NU.nl (16 juni 2019). Gearchiveerd op 26 juli 2022. Geraadpleegd op 26 juli 2022.
- ↑ a b c (en) Morrice, Polly, Otherwise Minded - 'A Mind Apart: Travels in a Neurodiverse World,' by Susanne Antonetta. New York Times - Sunday Book Review (29 januari 2006). Gearchiveerd op 13 september 2017. Geraadpleegd op 19 mei 2023.
- ↑ (en) Anton, Audrey L. (2013). The Virtue of Sociopaths: how to appreciate the neurodiversity of sociopathy without becoming a victim. Gearchiveerd op 10 december 2019. Ethics and Neurodiversity
- ↑ (en) Silberman, Steve, Autism Is a Valuable Part of Humanity's Genetic Legacy. Slate (23 september 2015). Gearchiveerd op 14 december 2017. Geraadpleegd op 16 maart 2023.
- ↑ Hostens, Frederika (oktober 2018). Breindiversiteit op de werkvloer - kansen en uitdagingen. Gearchiveerd op 29 april 2023. ZitStil Magazine 2018 (151): 19-22
- ↑ (en) Singer, Judy, Odd People In: The Birth of Community Amongst People on the Autistic Spectrum: A personal exploration of a New Social Movement based on Neurological Diversity (thesis for the degree Bachelor of Arts Social Science - Honours). Faculty of Humanities and Social Science University of Technology, Sydney (1998). Gearchiveerd op 15 november 2022. Geraadpleegd op 16 maart 2023.
- ↑ a b c (en) Singer, Judy (2017). Neurodiversity: the birth of an idea, Lexington, Kentucky. ISBN 9780648154709.
- ↑ (en) Hughes, Jonathan A. (15 juni 2020). Does the heterogeneity of autism undermine the neurodiversity paradigm?. Bioethics . DOI:10.1111/bioe.12780.
- ↑ (en) Doyle, Nancy, Hidden Figures In Neurodiversity: Judy Singer?. Forbes (26 augustus 2022). Gearchiveerd op 11 juni 2023. Geraadpleegd op 20 februari 2023.
- ↑ (en) Timberlake, Howard, Why there is no such thing as a ‘normal’ brain. BBC News (10 oktober 2019). Gearchiveerd op 20 februari 2023. Geraadpleegd op 29 april 2023.
- ↑ (en) Singer, Judy, How not to define Neurodiversity. Reflections on the Neurodiversity Paradigm (14 maart 2023). Gearchiveerd op 15 maart 2023. Geraadpleegd op 29 april 2023.
- ↑ (en) Reflections on the Neurodiversity Paradigm: What is Neurodiversity?. Reflections on the Neurodiversity Paradigm. Gearchiveerd op 1 april 2023. Geraadpleegd op 12 april 2022.
- ↑ a b c Wevers, Julie, Thema: Vier je eigen feestje! - Vijf vragen over Neurodiversity Pride Day. Autisme.nl. Nederlandse Vereniging voor Autisme (15 juni 2020). Gearchiveerd op 26 juli 2022. Geraadpleegd op 26 juli 2022. “Steeds meer autisme-onderzoekers gebruiken tegenwoordig het woord neurotypisch in hun wetenschappelijke publicaties. (...) Neurodiversity Pride Day wordt georganiseerd door de in 2018 opgerichte Neurodiversity Foundation. De Nederlandse Vereniging van Autisme is hier partner van. (...) Op 18 juni 2005 werd voor het eerst de Autistic Pride Day uitgeroepen door de online gemeenschap Aspies for Freedom (AFF).”
- ↑ (en) Sinclair, Jim, A note about language and abbreviations used on this site. Universiteit van Syracuse (VS). Gearchiveerd op 12 februari 2009. Geraadpleegd op 26 juli 2022. “used either as an adjective or a noun, refers to people who do not have autistic-type brains.”
- ↑ Neurodiversity Foundation. Neurodiversiteit.nl. Stichting Neurodiversiteit. Gearchiveerd op 27 juni 2022. Geraadpleegd op 26 juli 2022.
