Naar inhoud springen

Seltsjoeken

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Ploupol (overleg | bijdragen) op 15 jul 2007 om 18:47.
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Het Seltsjoekenrijk in 1092 op het toppunt van zijn macht

De Seltsjoeken (diverse spellingsvarianten komen voor) waren een tak van de Oghuz-Turken, die oorspronkelijk uit Centraal-Azië kwamen en uiteindelijk een rijk stichtten in het Midden-Oosten dat stand hield tot de 13e eeuw. Ikonion (ook wel Iconium, het latere Konya) was de hoofdstad van het Rijk.

Vroege periode

De stamvader van de dynastie van de Seltsjoeken heette Seltsjoek. Hij was een bey (leider) van de aftakking Kinik van de Oghuzen. Seltsjoek ging in ongeveer 960 over tot de islam.

Nadat de Seltsjoeken in 1026 door Mahmoed van Ghazna verslagen waren, splitsten zij zich op in drie groepen. Terwijl een groep in Centraal-Azië bleef, trokken twee groepen westwaarts naar Khorasan en Afghanistan. In 1037 werd Merv veroverd en in 1038 Herat en Nisjapoer. Na de dood van Seltsjoek verdeelden de kleinzonen Toghrül Beg en Chagri Beg hun land. De jongere broer Chagri bleef in Afghanistan en kreeg de titel Koning der koningen en de oudere broer Toghrül trok naar Khorasan en kreeg de titel Meest Geëerde Opperste Heerser of sultan. Toghrül zou het rijk het verst uitbreiden.

In 1040 versloeg Toghrül de Ghaznaviden, in 1042 veroverde hij westelijk Iran, in 1052 veroverde hij Shiraz en in 1054 werd hij soeverein heerser over Azerbeidzjan en Khuzestan.

Hierna focuste hij op Irak, waar Bagdad nog steeds de belangrijkste stad van het Midden-Oosten was. Als een soenniet wilde hij Bagdad "bevrijden" van de sjiitische Boeyiden. In 1055 lukte het hem Bagdad te veroveren. Met de verovering van Bagdad controleerde de Seltsjoeken het kalifaat en daarmee in grote lijnen de islam als zodanig.

In een document uit 1062 verkreeg Toghrül de eretitels: "Heerser van heersers", "Koning van oost en west", "Hersteller van de islam", "Rechterhand van de kalief" en "Commandant van de gelovigen".

Ruwweg liep het gebied van de Seltsjoeken vanaf de benedenloop van de Amoe Darja tot aan de Middellandse Zee.

Alp Arslan

Na de dood van Toghrül in 1063 werd zijn neef Alp Arslan de nieuwe leider. Samen met zijn invloedrijke grootvizier Nizam al-Moelk bouwde Alp Arslan een machtige staatsorganisatie. Het leger van huurlingen werd omgevormd tot een staand leger. In 1070 erkende de Sjarief van Mekka de soevereiniteit van de Alp Arslan en daarmee was de pelgrimage naar Mekka verzekerd.

In Anatolië veroverden losse groepen Turken diverse steden zoals Ceasarea (1067) en Konya (1069. Alp Arslan verenigde de troepen en versloeg de Byzantijnen in 1071 in de slag bij Mantzikert. Anatolië lag open voor de Turken. (Als reactie hierop zou de Keizer van Byzantium hulp vragen aan de Paus, wat uiteindelijk tot de kruistochten zou leiden).

Na de overwinning in Anatolië trok Alp Arslan oostwaarts en werd in 1072 gedood toen hij met een leger de Oxus overstak.

Latere periode

Alp Arslan werd opgevolgd door zijn zoon Malik Sjah I. Hij bouwde de staat verder uit maar al tijdens zijn regeerperiode werd duidelijk dat hij niet in staat was het enorme rijk bijeen te houden. Na zijn dood in 1092 viel het dan ook in drie delen uiteen. De zonen Berk-yaruq, Mahmud I en Sanjar streden onderling om de opvolging en deze strijd leidde tot verdere onderlinge verdeeldheid.

Uiteindelijk viel het rijk uiteen in diverse kleinere staatjes en leenmanschappen.

Groot-Seltsjoekse Sultans, 1038-1157

Seltsjoekse Sultans van Khorasan, 1097-1157

Seltsjoekse Sultans van Irak en West-Iran, 1118-1194

  • Mahmud II 1118-1131
  • Dawud 1131-1132
  • Tughril II 1132-1134
  • Masud 1134-1152
  • Malik Shah III 1152-1153
  • Mohammed II 1153-1160
  • Sulaiman Shah 1160-1161
  • Arslan Shah 1161-1176
  • Tughril III 1176-1194

Seltsjoekse Sultans van Roem (Anatolië), 1077-1307

Seltsjoekse koningen van Syrië

Koningen van Damascus

Koningen van Aleppo

  • Ridwan 1095-1113
  • Alp Arslan 1113-1114
  • Sultan Shah 1114-1117

Seltsjoekse heersers van Kerman, 1041-1187

Zie ook

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Seltsjoeken&oldid=8674664"