Nicaragua: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 19 jan 2021 15:28

neger kopen

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
+neger kopen
-{{Infobox land plus
-| naaminlandstaal = República de Nicaragua
-| vlag            = {{NI-VLAG|120px}}
-| vlagartikel     = Vlag van Nicaragua
-| wapen           = [[Bestand:Coat of arms of Nicaragua.svg|100px]]
-| wapenartikel    = Wapen van Nicaragua
-| locatiekaart    = LocationNicaragua.svg
-| talen           = [[Spaans]]
-| hoofdstad       = [[Managua (stad)|Managua]]
-| staatshoofd     = [[Daniel Ortega]]
-| religie         = [[Rooms-katholieke Kerk|katholiek]] 47% (2013)<ref>{{es}} [http://liportal.giz.de/fileadmin/user_upload/oeffentlich/Honduras/40_gesellschaft/LAS_RELIGIONES_EN_TIEMPOS_DEL_PAPA_FRANCISCO.pdf Las religiones en tiempos del Papa Francisco], Latinobarómetro, april 2014</ref>
-| regeringsvorm   = [[Republiek]]
-| km2             = 129.494
-| pctwater        = 7,14
-| inwoners        = 6,3 miljoen
-| dichtheid       = 39
-| munteenheid     = [[Córdoba (munteenheid)|Córdoba]] | valutacode = NIO
-| tijdzone        = [[UTC−6|−6]]
-| volkslied       = [[Salve a ti]]
-| feestdag        = [[15 september]]
-| tld             = ni
-| landcode        = NIC
-| tel             = 505
-| Ontstaan        = '''1838'''
-| Voor1           = Verenigde Staten van Centraal-Amerika
-| Vlag_Voor1      = Flag of the United Provinces of Central America.svg
-| VNkaart         = Un-nicaragua.png
-}}
-[[Bestand:Nicaraguasee03.JPG|miniatuur|Het Meer van Nicaragua]]
-'''Nicaragua''', officieel de '''Republiek Nicaragua''', is een [[landen van de wereld|land]] in [[Centraal-Amerika]] dat in het noorden grenst aan [[Honduras]], in het zuiden aan [[Costa Rica]], in het westen aan de [[Grote Oceaan]] en in het oosten aan de [[Caribische Zee]]. De [[hoofdstad]] en grootste stad van het land is [[Managua (stad)|Managua]].
-De naam van het land is mogelijk afkomstig van ''Nicarao'', de leider van de inheemse stam die rond het [[Meer van Nicaragua]] woonde.<ref>{{de}} [https://web.archive.org/web/20081003014302/http://www.indianerwww.de/indian/staemme_mittelamerika.htm Weitere mittelamerikanische Völker - Beschreibung der Stämme]</ref>
-== Geschiedenis ==
-{{Zie hoofdartikel|geschiedenis van Nicaragua}}
-Nicaragua werd in 1502 bezocht door [[Christoffel Columbus]] en werd in 1522 veroverd door de [[Spanje|Spanjaarden]]. Na eerst korte tijd bij [[Eerste Mexicaanse Keizerrijk|Mexico]] gehoord te hebben werd het in 1823 onafhankelijk als deel van de [[Verenigde Staten van Centraal-Amerika]]. Deze federatie viel in 1838 uiteen en Nicaragua werd een onafhankelijke republiek. De negentiende eeuw werd gekenmerkt door een strijd tussen conservatieven en liberalen, terwijl ook de Amerikaanse avonturier [[William Walker (avonturier)|William Walker]] een tijdje president is geweest. De situatie stabiliseerde zich toen in 1893 de liberaal [[José Santos Zelaya]] president werd. Deze werd in 1909 omvergeworpen door Mexico en de Verenigde Staten, en het land werd bezet door de V.S.
-In 1933 verlieten de Amerikanen het land weer. Na het vertrek van de Amerikanen kwam [[Anastasio Somoza Garcia]] als sterke man naar voren. De [[familie Somoza]] wist het land decennialang te regeren. De Somoza's waren uitermate corrupt en dictatoriaal. In 1979 werden ze omvergeworpen door de [[Sandinisten]], een socialistische [[guerrilla]]beweging. Zij vormden een [[Comité van Nationale Wederopbouw]] dat het land regeerde tot de Sandinist [[Daniel Ortega]] in 1985 president werd. De Verenigde Staten waren bang dat het communisme zich via Nicaragua over Amerika zou verspreiden en leverden steun aan de [[contra (Nicaragua)|contra's]], die een terreurcampagne voerden tegen de Sandinisten. Bij de verkiezingen van 1990 verloor Ortega van [[Violeta Barrios de Chamorro]] en de Sandinisten moesten het veld ruimen.
-In november 2006 werd Ortega weer tot president gekozen. In de eerste ronde versloeg hij de conservatief Eduardo Montealegre met een verschil dat groot genoeg was om een tweede ronde te voorkomen. Hij werd in januari 2007 ingehuldigd. Tijdens de verkiezingscampagne van 2006 riep de Amerikaanse regering onder leiding van George Bush de Nicaraguanen nog op niet op Ortega te stemmen. Na zijn overwinning zocht hij toch toenadering tot de VS. Bij de verkiezingen in 2011 werd hij herkozen voor een nieuwe termijn van 5 jaar.<ref>[http://www.nytimes.com/2011/11/29/world/americas/daniel-ortega-extends-control-to-nicaraguas-airwaves.html?ref=danielortega&_r=0 Daniel Ortega Extends Control to Nicaragua - ''New York Times''], zie de eerste alinea</ref> In 2016 werd hij weer herkozen tot president.
-In april 2018 braken protesten uit tegen zijn regering. Sindsdien wordt de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting steeds meer gemuilkorfd. Tegenstanders van het regime worden bedreigd. Het dagblad "La Prensa" verscheen al uit protest daartegen met een blanco voorpagina. Meer dan 60.000 Nicaraguanen zijn inmiddels het land ontvlucht.<ref> Vranckx, afl. Monddood Nicaragua, presentatie Rudi Vranckx, Canvas, 11 januari 2020</ref>
-Er zouden al meer dan 200 personen zijn gedood, waaronder twee studenten die met anderen hun toevlucht hadden gezocht in een kerk. Op 19 juli beschuldigde Ortega de katholieke bisschoppen, die een bemiddelende rol speelden, ervan erop uit te zijn hem te verdrijven <ref>https://kerkinnood.nl/actueel/ortega-nicaragua-maakt-de-katholieke-kerk-zwart/ 25 juli 2018</ref><ref>https://www.kn.nl/nieuws/ortega-op-ramkoers-met-katholieke-kerk/ 23 juli 2018</ref>.
-== Bevolking ==
-In 2015 woonden er 6.262.713 mensen in Nicaragua.<ref name="inide.gob.ni">[http://www.inide.gob.ni/Anuarios/Anuario%202014.pdf Instituto Nacional de Estadísticas (acroniem: ''INIDE''); zie II.1.7.]</ref> De bevolking is al decennialang sterk groeiende: in 1950 waren er nog maar 1,295 miljoen inwoners, in 1973 waren dat er al twee keer zoveel, in 1989 werd het aantal van 4 miljoen bereikt en volgens de volkstelling van 2005 was het aantal inwoners 5.142.098.<ref>[http://www.inide.gob.ni/censos2005/VolPoblacion/Volumen%20Poblacion%201-4/Vol.I%20Poblacion-Caracteristicas%20Generales.pdf VIII Censo de Población y IV de Vivienda, Volumen I: Población caracteristícas generales], INIDA, november 2006 (zie ook de [http://www.inide.gob.ni/censos2005/censo2005.htm algemene pagina] over de volkstelling van 2005)</ref> Overigens geven verschillende instanties niet allemaal dezelfde aantallen: zo schatte de Verenigde Naties het bevolkingstal voor 2005 nog iets hoger, namelijk op 5,379 miljoen.<ref>Zie de [https://web.archive.org/web/20151017021037/http://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ World Population Prospects] van de Population Division van het Department of Economic and Social Affairs van de Verenigde Naties; kies "Total population by sex" voor een overzicht.</ref>
-De Nicaraguaanse bevolking bestaat grotendeels uit [[Mesties|mestiezen]] (69%), verder uit blanken (17%), zwarten (Afro-Nicaraguanen, 9%) en indianen (5%).<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nu.html The World Fact Book], CIA</ref> Ook zijn er afstammelingen van mensen uit het Midden-Oosten (Syriërs, Armeniërs, Palestijnen, Joden en Libanezen) die een aantal hebben van rond de 30.000. Verder wonen er Aziaten (Japanners en Chinezen) in Nicaragua. Eind 19e eeuw kwamen de eerste Chinezen naar Nicaragua. Het aantal was onduidelijk. Bij de telling in 1920 kwam men uit op het aantal van 400. Tegenwoordig wonen er meer [[Chinezen in Nicaragua]] en het aantal ligt op ongeveer 12.000.
-=== Religie ===
-[[Bestand:Kathedrale Leon 2.JPG|miniatuur|De [[kathedraal van León (Nicaragua)|kathedraal van León]]]]
-De grondwet garandeert [[godsdienstvrijheid]]. Sinds de koloniale tijd was de overgrote meerderheid van de bevolking (ca. 85%) [[Katholieke Kerk in Nicaragua|katholiek]]. De [[kathedraal van León (Nicaragua)|Kathedraal van León]] werd gebouwd in de 18e en 19e eeuw en behoort tot het [[Werelderfgoed]].
-Een minderheid was eind twintigste eeuw [[protestantisme|protestants]] (15%), vooral [[Evangelische Broedergemeente|Moravische broeders]], [[methodisten]], [[baptisten]] en [[episcopalen]]. Sindsdien is het aantal protestanten toegenomen.
-== Geografie ==
-Nicaragua is gelegen op de landbrug van [[Centraal-Amerika]] en wordt ten westen begrensd door de [[Grote Oceaan]] en ten oosten door de [[Caribische Zee]]. Ten noorden grenst het land voor 530 kilometer aan [[Honduras]] en ten zuiden aan [[Costa Rica]] (313 kilometer).
-In het westen ligt de [[Cordillera Los Maribios]], hier verheffen zich onder andere de vulkanen [[Cerro Negro (vulkaan)|Cerro Negro]] en [[Momotombo]]. Het centrale deel van het land is bergachtig en het oostelijk deel is een tropische laagvlakte die grotendeels wordt ingenomen door [[regenwoud]]. Ongeveer 11% van het land wordt bedekt met [[Vulkaan|vulkanen]]. [[Aardbeving]]en komen met grote regelmaat voor. Op 23 december 1972 werd de hoofdstad getroffen door een zeer zware aardbeving waarbij circa 11.000 doden vielen en grote delen van de stad werden verwoest.<ref>{{en}} USGS [https://pubs.usgs.gov/pp/0838/report.pdf Nicaragua, Earthquakes of December 23, 1972], geraadpleegd op 1 mei 2018</ref>
-In Nicaragua liggen twee grote meren, waarvan het [[Meer van Nicaragua]] het grootste is. Hier leven zelfs de enige zoetwaterhaaien ter wereld. Het andere grote meer is het [[Managuameer]]. De belangrijkste rivieren zijn de [[San Juan (rivier in Nicaragua)|San Juan]], de [[Tipitapa (rivier)|Tipitapa]] en de [[Coco (rivier)|Coco]].
-Er is sprake van om een kanaal te trekken door Nicaragua dat onder meer via het Meer van Nicaragua zal aandoen. Het [[Nicaraguakanaal]] is een project voor een waterweg die een verbinding moet gaan vormen tussen de [[Atlantische Oceaan]] en de [[Grote Oceaan|Stille Oceaan]] dwars door Nicaragua, in [[Centraal-Amerika]]. Het kanaal zal de rivier [[San Juan (rivier in Nicaragua)|San Juan]] volgen vanaf [[San Juan del Norte]] tot aan het [[Meer van Nicaragua]] (34 meter boven zeeniveau), waarna een doorsteekkanaal naar [[Rivas (Nicaragua)|Rivas]] aangelegd gaat worden. Het Nicaraguakanaal zal ongeveer 278 kilometer lang zijn.<ref>[https://www.questia.com/read/1E1-NicrguCnl/nicaragua-canal, Nicaragua Canal], Questia, geraadpleegd op 23 oktober 2015.</ref> Het zal een diepgang hebben tussen 26,9 en 33,0 meter en een breedte tussen 230 tot 520 meter.<ref name="cctv-america">[http://www.cctv-america.com/2015/01/27/5-things-you-need-to-know-about-nicaragua-canal, 5 things you need to know about the Nicaragua Canal] 27 januari 2015, geraadpleegd op vrijdag 23 oktober 2015.</ref> Met deze afmetingen kunnen containerschepen tot 25 000 [[TEU]], olietankers tot 320 000 dwt en bulkcarriers tot 400 000 dwt door het kanaal varen. Men plant dat het Nicaraguakanaal tegen 2020 operationeel zou zijn en zo de concurrentie zou aangaan met het reeds bestaande [[Panamakanaal]].<ref name="Knack">[http://www.knack.be/nieuws/wereld/nicaragua-kanaal-zal-slechts-27-000-mensen-uit-woning-drijven/article-normal-611539.html, Nicaraguakanaal zal ‘slechts 27 000 mensen uit woning drijven'], ''Knack'', 25 september 2015</ref>
-=== Grote steden ===
-De hoofdstad en tevens grootste stad van het land is [[Managua (stad)|Managua]]. Hier woonden in 2012 iets meer dan 1 miljoen mensen of bijna een vijfde van de totale bevolking.<ref>{{es}} El Instituto Nacional de Información de Desarrollo (INIDE) [http://www.inide.gob.ni/bibliovirtual/Anuarios/ANUARIO11/Anuario2011.pdf Anuario 2011, p.65],geraadpleegd op 1 mei 2018</ref> De andere steden met meer dan 100.000 inwoners zijn: [[Chinandega (stad)|Chinandega]], [[Ciudad Sandino]], [[Estelí (stad)|Estelí]], [[Granada (Nicaragua)|Granada]], [[Jinotega (stad)|Jinotega]], [[León (Nicaragua)|León]], [[Masaya (stad)|Masaya]], [[Matagalpa (stad)|Matagalpa]], [[Puerto Cabezas]], [[Siuna]] en [[Tipitapa (stad)|Tipitapa]].<ref name="inide.gob.ni" />
-== Klimaat ==
-[[Bestand:Nicaragua map of Köppen climate classification.svg|miniatuur|Klimaatindeling volgens Köppen]]
-Nicaragua kent in het algemeen een [[tropisch klimaat]] (A), met hoge temperaturen en veel neerslag. Aan de beide kusten kent het land, volgens de [[klimaatclassificatie van Köppen]], een [[Tropisch regenwoudklimaat|Af (regenwoud) klimaat]], in het centrum een [[Tropisch savanneklimaat| Aw (savanne) klimaat]] en in de overgangsgebieden tussen kust en centrum een [[moessonklimaat]] (Am). De eerste vier maanden van het kalenderjaar zijn in het algemeen droog en de rest van het jaar valt veel neerslag al neemt deze in november en december af. De gemiddelde jaar temperatuur ligt rond de 25-30°[[Celsius|C]] en de verschillen van maand tot maand zijn klein. De [[luchtvochtigheid]] is het gehele jaar hoog.
-== Politiek ==
-Nicaragua heeft een [[eenkamerstelsel]]. Het parlement is de [[Nationale Assemblee (Nicaragua)|Nationale Assemblee]] en heeft 93 zetels. De president heeft ook zitting in de Nationale Assemblee. President en volksvertegenwoordiging worden elke vijf jaar volgens [[algemeen kiesrecht]] gekozen.
-=== Politieke partijen ===
-De twee grootste politieke partijen zijn de [[Liberaal Constitutionalistische Partij (Nicaragua)|Liberaal Constitutionalistische Partij]] (PLC) en het [[Sandinistisch Nationaal Bevrijdingsfront]] (FSLN). Enkele andere (voormalige) Nicaraguaanse partijen zijn:
-* [[Beweging van Revolutionaire Eenheid]]
-* [[Communistische Partij van Nicaragua]]
-* [[Conservatieve Partij van Nicaragua]]
-* [[Marxistisch-Leninistische Partij van Nicaragua]]
-* [[Nicaraguaanse Socialistische Partij]]
-* [[Sandinistische Herstelbeweging]]
-== Bestuurlijke indeling ==
-Nicaragua kent (met inbegrip van het nationale niveau) drie bestuurslagen. Het land is onderverdeeld in vijftien [[Deelgebieden van Nicaragua|departementen]] (''departamentos'') en twee autonome regio's (''regiones autonómas''). De departementen hebben hoofdzakelijk een administratieve functie (ze worden door de landelijke overheid bestuurd), ook dienen ze als kiesdistrict voor de verkiezing van de Nationale Assemblee. De autonome regio's hebben meer bevoegdheden en een eigen regionaal parlement. Ze beslaan ongeveer de oostelijke helft van het land en werden in 1987 gevormd uit het toenmalige departement [[Zelaya (Nicaragua)|Zelaya]]. De departementen en regio's zijn op hun beurt onderverdeeld in [[Lijst van gemeenten in Nicaragua|153 gemeenten]].
-== Economie ==
-Voor de komst van de Spanjaarden was het land een redelijk ontwikkeld agrarisch gebied. De [[lava]] van de [[vulkaan|vulkanen]] vormde een vruchtbare bodem voor bonen, [[Cacaoboom|cacao]], [[mais]], pepers en [[cassave]]. De komst van de Spanjaarden had dramatische gevolgen, zij waren alleen geïnteresseerd in [[goud]]. Door de komst van niet-inheemse ziekten decimeerde de bevolking. Het land kwam braak te liggen en het oerwoud breidde uit. De focus kwam te liggen op de arbeidsextensieve [[veeteelt]].
-Rond 1840 nam de consumptie van [[koffie]] sterk toe. Het klimaat voor de koffieteelt was gunstig en het areaal breidde zich sterk uit en het werd een dominante factor in het economisch leven. Veel koffieplantages waren in buitenlandse handen waardoor de lokale bevolking er weinig profijt van had. Pas na de [[Tweede Wereldoorlog]] kwam hierin verandering. Andere gewassen kwamen in beeld, zoals [[katoen]], en rond de jaren zestig kwam de [[industrialisatie]] op gang. Aanvankelijk lag hierbij de nadruk op [[importsubstitutie]] en was het beleid redelijk succesvol.
-De voordelen van de economische vooruitgang kwam vooral terecht bij een zeer kleine groep, waaronder de [[Familie Somoza|Somoza familie]]. De scheve welvaartsverdeling leidde tot een burgeroorlog en in 1979 kwamen de [[Sandinisten]] aan de macht. Zij verdeelde de welvaart, al het land van Somoza werd [[Confiscatie|geconfisqueerd]], en kozen voor een combinatie van particulier en publieke economische initiatieven. Het buitenland wantrouwde het nieuwe regime waardoor leningen niet werden verstrekt en de [[Verenigde Staten]], de belangrijkste handelspartner, kondigde een [[embargo]] af. De economie verzwakte en door veel geld bij te drukken steeg de [[inflatie]] tot meer dan 14.000 procent in 1988.
-Omstreeks 1994 was de inflatie onder controle en profiteerde het land van een gestage economische groei. Dit vertaalde zich in een verdubbeling van het [[bruto binnenlands product]] (bbp) per hoofd van de bevolking tussen 2000 en 2015. Binnen Latijns-Amerika is Nicaragua nog steeds een arm land, alleen [[Haïti]] had in 2015 een lager bbp per hoofd. Op de [[index van de menselijke ontwikkeling]] (HDI) van de [[Verenigde Naties]] stond het land op de 124e plaats van de ruim 180 landen die gerangschikt zijn. De regering voerde een conservatief begrotingsbeleid, door de lage tekorten werd de [[staatsschuld]] tot beheersbare proporties teruggebracht.
-{| class="wikitable" style="text-align: center"
-!width="50pt"|Jaar<ref>{{en}} IMF Data and Statistics, WEO april 2018: Nicaragua, geraadpleegd op 30 juli 2018</ref>
-!width="80pt"|BBP<br /><small>(in miljarden US$)</small>
-!width="80pt"|BBP per hoofd<br><small>(in US$)</small>
-!width="80pt"|BBP per hoofd<br><small>(in US$, [[Koopkrachtpariteit|PPP]])</small>
-!width="80pt"|Reële groei<br><small>(% mut JoJ)</small>
-!width="80pt"|Inflatie<br><small>(% mut JoJ)</small>
-!width="80pt"|Saldo overheids-<br>begroting<br><small>(in % BBP)</small>
-!width="80pt"|Bruto staatsschuld<br /><small>(in % BBP)</small>
-!width="80pt"|Saldo lopende rekeningen<br><small>(in % BBP)</small>
-|-
-|1980|| 1,8 || || ||4,6% ||35,1% || || ||−0,4%
-|-
-|1990|| 0,5 || || ||−0,2% ||3004,0%|| || ||−0,3%
-|-
-|2000|| 5,1 ||1016||2739 ||4,1% ||11,5% ||−0,5%||95,2% ||−0,9%
-|-
-|2005|| 6,3 ||1175||3547 ||4,3% ||9,6% ||0,6% ||66,6% ||−0,8%
-|-
-|2010|| 8,8 ||1526||3947 ||4,4% ||5,5% ||0,4% ||30,3% ||−0,8%
-|-
-|2015|| 12,7||2096||5283 ||4,9% ||4,0% ||−0,9%||28,9% ||−1,1%
-|}
-{{Appendix}}
-{{Commonscat|Nicaragua}}
-{{Navigatie landen Noord-Amerika}}
-{{Coor title dms|12|54|15|N|84|55|19|W|type:country_region:NI}}
-[[Categorie:Nicaragua| ]]